Ísafold - 01.02.1902, Síða 2

bókasafn. J>á eru á neðra lofti 4
kenslustofur og ein stofa með kenslu-
áhöldum fyrir nattúrusögu og eðlls-
fræði, og eru þessar greinir kendar
þar; á efra lofti eru ð kenslustofur.
Kvisturinn er bústaður skólastjóra;
þar er og prentsmiðja — því skólinn
hefir sjálfur prentsmiðju. —En 1 kjallar-
anum býr dyravörður; þar er og mið-
stöðvarhitunarvél skólans og þvotta-
kjallari.
Allar eru kenslustofuruar að eins 7$
al. á braidd, til þess, að birtan sé sem
jöfnust í allri stofunni, og að eins 5$
al. á hæð, svo að ekki sé misboðið
raddfærum skólasveina. Á lengd eru
þær 9, 10 og 11£ al. A hverju lofti
er gangur í miðju, 5$ al. á breidd og
14 álnir á lengd, -og liggur út úr hon-
um miðjum hliðarkriki með 4 þvotta-
skálum. I göngunum er slegið upp
borðum um morgunverðarbilið og sitja
skólasveinar þar að snæðingi. f>ar
eru og snagar til að hengja yfirhafn-
arfötin á og hillur fyrir það, sem
skólasveinar hafa með sér.
í hverri kenslustofu er svört eða
dimmgræn linoleumstabla, hér um bil
2 álnir á hæð, og er eins og belti eft-
ir veggjunum endilöngum, svo að allir
bekkjarsveinar geta skrifað eða teikn-
að á töfluna í senn. f>essi linoleums-
belti hylja hér um bil 200 □ al. á
hverjum sal. Skólaborðin eru öll eins
manns borð, svo að hver lærisveinn
getur setið óhindraður við starf sitt.
I leikfimishúsinu er leikfimissalur,
26 álna langur, 14 álna breiður og 7|
al. á hæð. Við innganginn er bað-
herbergi með 4 steypiböðum með
köldu og heitu vatni. Uppi á loftinu
er skólaiðnaðarsalurinn, 18 álnir á
lengd og 10| al. á breidd, og upp-
dráttarstofa, 9 álna löng og 10$ alin á
breidd. Báðar eru stofur þessar 5 ál.
á hæð. Birtan kemur að ofan. Við
innganginn eru 2 þvottaskálar.
Ætlunarverk skólans og aðalfyrir-
komulag sést bezt á 1. gr. í reglu-
gjörð hans.
»SkóIi danska félagsins skiítist þann-
ig: 1. Undirbúningsskóli fyrir sveina
6—15 ára að aldrí. Engum sveini má
veita viðtöku í 1. bekk yngri en 5 ára
og enginn lærisveinn má lengur vera
í undirbúningsskólanum en svo, að
hann fullra 17 ára hafi lokið námi 9.
bekkjar, nema skólanefndinni þyki á-
stæða til að veita samþykki sitt til
þess, ef sérstaklega á stendur.
Markmið undirbúningsskólans er, að
veita námssveinum almenua mentun,
er bygð sé á sönnum skilningi á því,
sem framkvæmdalífið þarfnast, og
virðingu fyrir því,'og að gera þá vel
leikna í þeim greinum, er nauðsyn-
legar eru í daglegu lífi, skrift, reikn-
ingi, dráttlist og lifandi tungumálum,
svo að þeir geti annaðhvort gengið út
í Iífið með löngun og hæfileikum til að
hefjast handa, eða valið um, hverrar
frekari mentunar þeir vilji afla sér,
með ljósum skilningi á því, í hvaða
átt hæfileikar þeirra og óskir stefna.
2. Tvær framhaldsdeildir, ein eins
árs gagnfræðisdeild fyrir þá, er gagn-
fræðispróf vilja taka, og ein þriggjaára
deild fyrir þá, sem ætla að leysa af
hendi stúdentspróf*.
I undirbúningsskólanum eru engin
próf haldin, en að afloknu námi fær
lærisveinninn vottorð um, að hann
hafi gengið í gegnum skólann.
þegar skólinn byrjaði fyrir 2$ ári,
var lærisveinum skift niður í 5 bekki
eftir aldri og þroska. Nú eru bekk-
irnir 7, því einn bætist við á ári
hverju, þangað til bekkjafjölda Iatínu-
skólans er náð. En neðri bekkjunum
er vegna némendafjölda skift í 2 deild-
ir, því í hverri kenslustofu mega ekki
vera fleiri nemendur en 25. Nú eru
í skólanum 230 nemendur, ef eg man
rétt.
JBvernig skóliUn leitast við að ná
takmarki sínu sóst að nokkru leyti á
því, hve miklum tíma hann ver til
einstakra námsgreina; því mikilvægari
sem námsgreinin er talin, því meiri
tíma er auðvitað varið til hennar.
Mestum tímafjölda er varið til
leikfimi, 50 stundum á viku samtals
í öllum bekkjunum 9, eða 5—6 í hverj-
um.
jþá kemur danska með 43 stundir,
og skólaiðnaður eins.
|>ar næst eru ætlaðar til reiknings-
kenslu 34 stundir, til skriftarkenslu
29, trl þýzku 26, náttúrufræði 24,
dráttlistar og ensku 23 hvors; þá landa-
fræði 16, sagnfræði sömul. 16, trú-
fræði 10, og söngs og stærðfræði 7—8.
Stærðfræði er ekki kend nema í 2
efstu bekkjunum, þýzka ekki fyr en í
4. bekk og enska ekki fyr en í 5. b.
Kenslan í skólanum byrjar dag
hvern kl. 9 f. m. og endar kl. 3 e.
m. Hver #tími« er að eins 40 mín.
og 5 mín. hvíld á milli. Tímann kl.
II10—1210 hafa nemendurnir til morg-
unverðar og til að hvíla sig og leika
sér. f>að þykir reynast vel, að hafa
kenslutímana svona stutta; börnin
þreytast síður þegar oftar er ákift um
viðfangsefni, og hins vegar verður eng-
inn tími til að dotta í síðari hluta
tímans, eins og stundum verður ó-
sjálfsrátt, þegar »tíminn« er heil klukku-
stund. (I einum skóla, sem eg gekk
á>í Khöfn, Erb. Allé’s Eællesskole, er
hver »tími« að eins 25 mín.).
Eg býst nú við, að lesendunum
þyki nóg komið af þessum skýrslum
og tölum, og skal eg nú reyna að
lýsa nokkuð sauibúðinni milli kennara
og lærisveina og kensluaðferðunum
yfirleitt og í einstökum greinum.
Sá sem kemur inn á leiksvæði skól-
ans í tómstundunum verður þess fljótt
var, að börnin lfta ekki á kennarana
svo sem andstæðinga sína, er gaman
sé að gjöra sem flestar skráveifur,
heldur eins og vini sína og leikbræður,
og þykir vænt um þá. Strangur agi,
bygður á því, að drengirnir séu hrædd-
ir við »nótur«, slæmar einkunnir eða
jafnvel barsmíði, þekkist ekkí hér, því
ekkert slíkt er notað í skólanum. —
|>ar eru engar einkunnir gefnar.
Skólinn reytiir ekki að beygja vilja
nemendanna undir fastar reglur með
því, að hegna fyrir yfirsjónir, heldur
leitast við að gagntaka svo huga
barnauna með því, sem þau eiga að
starfa, að reglusemi og rétt breytni
komi af sjálfu sér. Og þetta tekst.
Nemendurnir hafa yndi af kenslunni,
og þegar svo er, þarf ekki að óttast
strákapör.
Ein af orsökunum til, að skólaveran
er drengjunum ljúf, er sú, að kröftum
þeirra er ekki misboðið, og að mikil
áherzla er lögð á, að temja og styrkja
líkamann.
Eius eg sjá má á tímaskýrslunni, er
flestum tímum varið til leikfimi, og
næst flestum til skólaiðnaðar (slöjd).
Árangurinn er auðsær: drengirnir eru
hraustir og iðandi af fjöri. — Sjaldan
hefi eg séð ánægjulegri sjón en fyrsta
sinn, sem eg kom í skólann. Mér
var vísað inn á skóla-iðnaðarsalinn og
þar var heldur en ekki starfað. —
|>arna gekk hamar, hefill og sög fyrir
mjúkum barnahöndum; ungir kraftar
brugðu á leik og lærðu að inna á-
kveðið verk af hendi. f>arna var líf
og lífsgleði, síkvik starfsemi og áhugi,
Kenslukonan hafði nóg að gjöra: hún
varð að kenna einum að búa í hend-
urnar á sér, lagfæra sagarfarið hjá
öðrum og svara spurningum um hitt
og þetta, sem drengirnir voru í vafa
um. En þýzkukennarinn var líka
viðstaddur. Hann skrafaði þýzku við
drenfcina, einn og einn, um það, sem
þeir voru að starfa, kendi þeim nöfn-
in á verkfærunum, algengustu hlutum
umhverfis þá, og einstöku smáorð og
sagnir, sem oftast verða fyrir í mæltu
máli. Á þennan hátt venjast dreng-
irnir við hin útlendu hljóð og læra
algengustu orðin áður en farið er
að kenna málið 1 eiustökum tímum.
Skólaiðnaðurinn er talinrl mikils-
verður. Hann hefir hressandi og styrkj-
andi áhrif á líkama barnanna. f>au
læra að nota augh og hendur, venjasc
á að vinna með verklagni og í sem
haganlegustu stellingUm. f>au læra
að fara með algengustu verkfæri og
búa í hendurnat á sér sjálf — yfir-
höfuð að hjálpa sér sjálf —,og fyrirþað
vex sjálfstæði þeirra og hagsýni. Efn-
ið, serr smíðað er úr, er tré, en auk
þess búa drengirnir í 2 neðstu bekkj-
um skólans til ýmsa smámuni úr leir.
f>eir byrja á að smíða teninga, sem
síðan eru brendir og notaðir við fyrstu
kenslu í reikningi. f>eim þykir mikið
varið í að smíða svona muni, sem
koma þeim sjálfum að gagni. Við
skólaiðnaðinn kemur dráttlistin að
góðu haldi, og á þá námsgrein er mik-
il áherzla lögð við skólann. Drátt-
listarkenslan er talin ágætt ráð til að
skerpa eftirtektína og skilningínn,
gjöra hugmyndir nemendanna um
hlutina Ijósari og festa þær betur 1
minni. Hiin styrkir og temur ímynd-
unaraflið og glæðir tilfinninguna fyrir
formfegurð og litprýði. En dráttlistin
er líka eins konar alheimsmál; það
þarf ekki að þýða mynd á aðrar tung-
ur, og hún er síður misskilningi undir-
orpin en orðin, sem hver skilur oft á
sina vÍ8u. Með fáum velvöldum strik-
um má. oft gefa gleggri hugmynd um
hlutina en með mörgum orðum. Drátt-
list er því til stuðnings öðrum náms-
greinum; hún venur og nemendurna á
hagsýni og nákvæmni og vekur alment
lifandi áhuga hjá þeim, sem kemur
fram f því að þeir æfa sig af sjálfs-
dáðum heima hjá sér. Hér er ekki
rúm til að lýsa nákvæmlega kenslu-
aðferðinni, og skal eg að eins geta þess;
að við skólann er kent að draga upp
með krít, blýant og pensli, einkum frí
hendis, bæði eftir fyrirmyndum keun-
arans og eftir hlutum, úttroðnum fugls
hömum, þurkuðum blöðum og lifandi
blómum. Myndir með litum.sem dreng-
irnir gjöra eftir lifandi blómum, eru oft
prýðisfagrar. (Frh.)
Stjórnbótargreinin
i Dannebrog.
Eins og við var að búast, hafði
afturhaldsmálgagnið hér í bænum ekki
vit á því, að taka þessa grein og færa
oss hana orðrétta, sjálfsagt einmitt af
því, að hún annaðtveggja er rituð af
ráðgjafa vorum sjálfum, eða eftir hans
fyrirsögn, og gjörir 038 glögga. og
skýra grein fyrir skoðun hans á mál-
inu.
|>ar á móti hefir nefnt málgagn
flutt oss gagngjörða þýðingu á grein
blaðsins »Politikken« um málið, sem
að vísu í flestum atriðum er samhljóða
»Dannebrogs«-greininni, enda auðsjáan-
lega rituð eftir henui; en þar sem
henni munar frá »Dannebrogs«-grein-
inni, er það til hins Iakara, og það
svo að það fer jafnvel með rangt mál.
Meðal annars segir í greininni, að
þeir þingmenn, sem báru fram 10-
manna-frumvarpið á alþingi í sumar,
hafi fallið frá tillögu sinni um 2 ráð
gjafa, er þeir fréttu að vinstrimanna-
stjórn var kominn að völdum í Höfn.
|>etta er beinlínis rangt.
Erumvarpið var felt í neðri deild;
en í efri deild var ákvæðum þess (þar
á meðal ákvæðinu um 2 ráðgjafa) haldið
fram með miklu kappi í breytingartil-
lögu-formi, eftir að fréttin var komin,
og sá sein gjörðist framsögumaður
minni hlutans í efri deild (Guðjón
Guðlaugsson) tók það fram berum orð-
um, að 10-manna-frumvarpið væri þeirra
»program«. þessu »prógrammi« hélt
minni hlutinn stöðugt frain, þangað
til Hannes Hafstein virðist hafa verið
fenginn til þess í Höfn, að sleppa því.
Svona áreiðardeg er greinin í »Polí-
tiken«, og náttúrlega átti það, sem
rangt var og ósatt, lögheimili í »sann-
leiksmálgagninu«.
Alt öðrum, og harla ólíkum, dómi
verður grein ráðgjafans í »Dannebrog«
að sæta. Hún er rituð af sanngirni
og góðvild, greind og þekkingu, og
sýnilega með eindregnum og alvarleg-
um áhuga á því, að útskýra málefnið
alveg hlutdrægnislaust og sem réttast
og sannast. það er því full ástæða
til þess að benda á nokkur atriði í
greinínni, sem einkanlega eru achugun-
arverð.
í greiniuni segir, að það sé mjög
eðlilegt, að vér celjum oss vanhaldna
fyrir það, að ráðgjafinn, er flytur mál
vor fyrir hans hátign konunginum,
getur hvorki lesið eða talað tungu
vora. — f>etta eru mjög eftirtektarverð
orð og ánægjuleg, því að það er eigi
lengra síðan en í sumar, að andstæð-
ingar stjórnbótarfrumvarpsins sumir
báru það fram á þingi, að óhæfa væri
að »heimta« af ráðgjafa vorum að
hann kynni tungu þjóðarinnar, og á
hiuum fyrri þingum hafa orðið harð-
ar stælurút af þessu. Nú hefir sjálf-
ur ráðejafinn, danskur maður, viður-
kent, að krafa vor sá réttmæt.
pá segir í greininni með berum orð-
um, að undirstaða væntanlegs sam-
komulags (um stjórnarbótarmálið) fel-
ist í stjórnarbreytingarfrumvarpi síð-
asta alþingis; og megum vér vel við
þessi orð una, og getum með fyrir-
Iitningarbr'osi lesið það, sem aftur
haldsmálgagnið veður um þetta efni,
og »Austri« og ,»Vestri« taka líklega
upp eftir því.
þá minnist greinin á það, að ávarp
efri deildar í sumar hafi látið í ljósi,
að stjórnarskipunarmál íslands væri
þá fyrst komið í viðunanlegt horf, er
hin æðsta stjórn landsins í hinum
sérstaklegu málefnum þess væri búsect
á íslandi, og að í sömu átt hafi óskir
komið úr annari hálfu. þar sem ráð-
gjafinn nú býður oss gallalausa »bú-
setu« stjórnarinnar hér, þá er það að
allega gjört beint eftir ósk efri deild-
ar þingsins, stjórnbótarflokksins þar,
með ráði flokksins í neðri deild, og
megum vér stjórnbótarvinir kunna
því vel.
Greinin skýrir þá frá því, að sumir
vilji hafa ráðgjafana 2, annan í Reykja-
vík og hinn í Khöfn, og á hún hér
við tillögu þá, sem kom fram í 10-
manna-frumvarpinu, tillögu þeirra
Hannesar Hafsteins, »|>jóðólfs«-mann8-
ins, Guðjóns Guðlaugssonar, svo sem
/tninst er á að framan, o. fl. Greinar-
hófundurinn (ráðgjafinn) veit eigi ann-
að en að tillögu þessari só þá enn
haldið fram, og vér ætlum að það sé
rétt; en hann steinrotar hana jafn-
harðan með þessum orðum:
»En slík tvískifting mundi, jafnvel
eins og vanalega gerist, hvað þá held
ur ef ráðgjöfunum kemur ekki saman,
bera í sér svo mikla og bersýnilega
bresti, að telja verður hana fyrirfram
alveg óhafandú.