Ísafold - 02.04.1902, Blaðsíða 2

62
til að reyna, að taka alment upp
notkun séralinna mjólkursýrugerla,
sem hér er eingöngu haft í huga að
búa til smjör handa Englendingum,
að hætti samlagsmjólkurbúanna, þ. e.
að stunda smjörgerð með samlögum.
f>egar sett er upp mjólkurbú, þá er
þeim, sem að í það leggja, alveg ó-
mögulegt, að koma rjómanum eða
mjólkinni frá sér til búsins öðru vísi
en að krökt sé orðið áður í henni af
gerlum þeirrar eða þeirrar tegundar,
og fæstum gagnlegum. Og ef strokka
* ætti rjómann eins og hann kemur, þá
mundi fara fjarri því, að smjörið hefði
hinn þægilega, ísúra keim og bragð,
sem er einkennilegur sýrðu smjöri;
það er engin leið að því, að fá hann,
nema nota séralda gerla.
f>að er að vísu leiðinlegt, að mörg-
um íslendingum fellur illa þess konar
smjör; það er leiðinlegt að því leyti
til, að það spillir fyrir máli, sem nauð-
synlegt er að hafa fram. Eg vildi
mega spyrja þá, ef þeir eiga um tvent
að velja, tvenns konar mat, sínn með
hvorum gerlunum í, og þeim væri sagt
að borða annanhvorn, hvort þeir mundu
ekki heldur vilja kjósa þann, sem þeir
VÍ88U, að Iaus væri við eða að miklu
leyti laus við þá gerlategund, sem ger-
ir matinn feyrinu, væminn o. s. frv.,
eða hinn, sem í eru góðir mjólkur-
sýrugerlar, er veitt hafa smjörinu þann
keim, sem þeim er eiginlegur.
Onnur höfuð-orsök þess, að rjóminn
er sýrður, er sú, að þá fæst úr hon-
um meira smjör. f>að hefir oft bor-
ið við hér í skólanum, að ef búið hef-
ir verið til ósýrt smjör, þá hefir þurft
3—4 pd. meiri mjólk f smjörpundið
eu ella, og raunar það eigi svo litlu, ef
mjólkin er t. d. 500 pund á dag.
Fengjust t. d. upp og niður 20
pd. af smjöri úr 500 pd. af mjólk,
með því að nota séralda mjólkursýru-
gerla, en það samsvarar því, að fari
25 pd. mjólkur í 1 pd. af smjöri, þá
mátti eiga það víst, að ef tekið værí
til að strokka úr ósúrum rjóma,
mundi smjörið fara niður í 18 pd. eða
minna, eða sem svarar því, að þá fer
28 pd. af mjólk í 1 pd. af smjöri.
En 2 pd. minna á dag, með 80 a,
verði, er sama sem 1 kr. 60 a. tap á
dag, eða 570—580 kr. tap á ári. Og
með því að mestur er gróðínn í síð-
ustu fitunni, sem hægt er að kreista
úr mjólkinni í skilvindu, og síðasta
smjörinu, sem hægt er að fá úr rjóm-
anum í strokknum, þá er það degin-
um ljósara, hve áríðandi er, að fá svo
hreint smjör, sem framast er auðið,
með því, að það er beint tap, sem
annars fer til ónýtis.
Ef vér höfum þetta tvent fyrir aug-
um, betra og vandaðra smjör og
minni mjólkureyðslu í pundið, þáætla
eg rétt vera, að vinna að framgangi
þessa máls, og því hefi eg ritað línur
þessar. Og yrðu þær til þess, að al-
menningi skildiat þetta betur, þá er
tilganginum náð.
Hvanneyri í marzmán. 1902.
J. H. Grönfeldt.
Vorharðíndum miklum kviða nú veð-
urfróðir menn, úr því að svo fór, að páska-
straumarnir keyrðu ísinn fastara að land-
inu, en ekki frá. Búast ekki við að hann
fari þá fyr en um Jónsmessu í fyrsta lagi.
En oft er spám gjarnt til að sptinga, —
sein betur fer, ef iilar eru.
Kosningaundirröður í Isafj.sýslu.
ísafirði '.iO. marz 1902.
líér hefir gengið alirnikið á nú und-
anfarna daga. Svslumaður (H. H.) er
búinn að fiuna manninn, sem ísfirðing-
ar eiga að hat'a fyrir þingmann með
honum. Það er Matthías nokkur Ól-
afsson faktor fra Haukadal í Dýra-
firði.
Þeir héldu tvo fuudi fyrir vestan
Breiðadalsheiði, á Framnesi og Flateyri,
síðan á Isafirði, og svo byrjuðu þeir
fundaleiðangur umhverfis alt Djúpið 10.
þ. m. Var sent á undan þeim með
fundarboð í hvern hrepp.
Leiðangur þessi hófst þannig, að í 3
fyrstu hreppunum, Súðavíkur, Ogurs og
Reykjarf jarðar, varð enginn fundurhald-
inn sökum þess, að svo fáir sóttu.
I Nauteyrarhreppi komu 9—10 inn-
anhreppskjósendur a fund og tveir eða
þrír utanhreppsmenn; þar var fundur
haldinn.
I Snæfjallahreppi tirðu 6 á fundi; í
Grunnavíkurhreppi nokkuru fleiri og í
Sléttuhreppi 12 eða 14.
Eftir er að heimsækja kjósendur í
Hólshreppi og Eyrarhreppi, og er þá
hringfe;ðinni lokið í norðursyslunni.
Aðalfundarefnið hefir hvarvetna verið
stjórnarskrármálið og reifing þess fyrir
kjósendum, og svo að vara þá við, að
kjósa nokkurn Valt/ing, er var á síð-
asta þingi, til aukaþingsins í sumar.
Þykjast kunnugir skilja, að með þeim
viturlega hugsuðu viðvörunarorðum só
einkum átt við samþingismann sýslu-
manns vors á síðasta þingi (Sk. Th.);
en árangurinn af þess konar fundarhöld-
um því meiri, sem houum var allsend-
is varnað að sækja fundi þessa; hann
var ekki einu sinni látinn af þeim vita;
svo drengilegar voru nú aðfarirnar.
Um ályktanir þær, er gjörðar hafa
verið á fundum þessum, veit eg ógjörla,
nema ísafjarðarfundarins; en hvergi
munu þeir þó hafa fengið samþykta
sams konar ályktun og á Isafirði, nema
ef til vill á Hesteyrarfundinum. Ann-
ars höfðu kjósendur víðast hvar látið í
ljósi, að þeir vildu ekki bitida sig með
neinum atkvæðagreiðslum.
Á futidunum í vestursýslunni hefi eg
heyrt að þessi viðvörun við Valtýing-
um ltafi ekki verið tekin neitt vel ttpp
af atkvseðamestu mönnunum þar, þeim
síra Kristni og síra Janusi. Þeir hafa
haldið því fram, að fundir þessir ættu
að vera lausir við alt flokksfylgi og
flokkarig, eins og stjóruarskrármál-
inu væri nú komið; og allir hafa fund-
ir þessir verið á eitt sáttir um það, að
taka tilboði stjórnarinnar um hér bú-
setta ráðgjafastjórn.
Auðvitað er þessi lífróður allur gerð-
ur í þeim tilgangi, að afla sér atkvæða
og spilla fyrir kosningu þeirra Sk. Th.
og síra Sigurðar í Vigur. Mun sýslu-
maður alls ekki óhræddur um sig. Mun
hafa 8Óð þess merki, að fylgi við sig sé
heldur að doftia en örvast. (Um Matt-
hías þennan er enginn minsta von;
honum er svona blátt áfram fórnað, eins
og prófasti hér í hitt eð fyrra). Og
eltki hefir gengi hans vaxið í þessum
leiðangri, sem ekki verður annað um
sagt en að verið hafi mesta fýluferð.
Enda stofnað til hans meir at' kappi en
forsjá. Hræðslan um, að Skúli kæmi
núna með Vestu, dreif þá út í þetta.
Þar reið lífið á, að alt væri búið, er
hann kæmi.
Annars hafa aldrei verið hér slíkar
æsingar sem nú. Þeir hamast, sýslu-
maður og meðhjálparar hans. Kjósend-
ur, sem í kaupstað koma, eru nærri því
teknir undir próf um, hvern þeir ætli
að kjósa, og annað þar að lútandi. Það
er ekki fyrir lítilsiglda að verða fyrir
þeim ósköpum.
Hafíslnn
virðist ekki vera landfastur fyrir
norðan eða vestan neinstaðar, eftir
nýlegum fréttum, hvað sem vera kann
á Austfjörðum norðan tíl. En úti
fyrir öllu Norðurlandi er hanD, sjálf-
sagt mikill; sá ekki út yfir af háfjöll-
um. En svo er lagnaðarís óvenjumik-
ill inni á fjörðunum öllum, svo að
hafís kemst þar ekki iuu fyrir honum
sumstaðar; en sumstaðar autt í milli.
Eyjafjörðurlagðuróveujulangt út beggja
vegna, að vestan hestís út að Dag-
verðareyri og austanvt rðu út að Sval-
barðseyri. Seyðisfjörður hafði og ver-
ið maungengur í vetur einu sinni all-
ur, út í fjarðarmynni; en það kvað
vera harla-fátítt, ekki borið við síðan
1881. Lagnaðarís við Stykkishólm
svo mikill, að ekki var hægt að koma
þar upp vörum úr Vestu, en farþegar
komust af skörinni út í skipið. Isinn
keyrði þar saman í pálmasunnudags-
veðrinu og fylti alla firði og víkur út
á Ondverðanes, svo að varmenn komu
þar engri fleytu fram og urðu að fara
fótgangandi heim á páskunum, inn í
sveitir.
Með fiskiskútu, sem er nýkomin
austan af Seyðisfirði — fór þaðan 19.
f. m. — fróttist, að þar hefði þá eng-
inn hafís verið, hvorki inni á fjörðura
né úti fyrir, nema hrafl á Mjóafirði;
vissu þó óglögt um norðurfirðioa. þar
varð gufuskip Egill innifrosta í önd-
verðum f. mán., á Bakkafirði; rak að
hafíshrafl og varð samfrosta við lagn-
aðarís; óvíst, hvort losnað hefir enn.
Allranýjustu fréttir að norðan segja
þar komin hafþök nú. Enda lýsir því
veðráttan hér, sífeld norðan kólga.
Mannalát
Hinn 27. f. mán. andaðist á heim-
ili sínu í Stykkishólmi frú S o f f í a
Emilía Einarsdóttir, kona
síra Sigurðar Gunnarssonar, prófasts
í Stykkishólmi, eftir 3 mánaða legu.
Hún var fædd 12. október 1841.
Foreldrar hennar voru Einar Sæ-
mundssen og Guðrún Ólafsdóttir í
Brekkubæ í Bvík. Hún giftist síra
Sigurði Gunnarssyni 3. sept. 1873 og
varð þeim 5 barna auðið; urðu þau
hjónin fyrir þeirri miklu sorg, að missa
3 þeirra úr barnaveiki á ekki fullum
ársfresti (var hið elzta 9 ára, annað
7 ára og hið þriðja 5 ára). Tvær
dætur lifa: Bergljót, gift cand. theol.
Har. Níelssyni í Rvík, og Sigríður
María, ógift í föðurgarði. En tvö
börn tóku þau til fósturs: Signrð þor-
steinsson, sem nú er verzlunarmaður
í Stykkishólmi, og Sofffu Gunnarsdótt-
ur, bróðurdóttur síra Sigurðar; er hún
enn barn að aldri.
Frú Soffía var óvenjulega tápmikil
koua; hún hafði og hlotið meiri ment-
un en alment gerist meðal íslenzkra
kvenna: dvalið 7 ár í æsku á Englandi
meðal mentafólks, og er slíkt meira
virði en margra ára skólagatíga hér,
enda var heimili hennar við brugðið
fyrir skörungsskap og gestnsni. Hún
var áhugasöm kona í hvívetna; en
einkurn lét hún sér ant um fræðslu
æskulýðsins, og þá unni hún bindind-
isstarfseminni engu síður; því farsæld-
armálefni var hún jafnan búin að ljá
liðsyrði og rétta því styðjandi hönd;
og það munaði um hana, þar sem
hún var, því að hún var sannfæring-
arföst og framkvæmdar8öm. Hún var
hreinlynd og sagði jafnan það, er
henni bjó í brjósti. Hjartagæzka
hennar mun mörgum þeim í minnum,
sem einhver kynni höfðu af henni,
enda munu þau hjón hafa hjálpað
mörgum, og það jafnvel um efni fram.
það sem og auðkendi hana flestum
öðrum fremur, var hið inriilega alúðar-
viðmót, er hún sýndi öllum, bæði há-
um og lágum. *
Hér í hænum lézt — varð bráð-
kvaddur — í fyrra dag f> o r k e 11
Gíslasou trésmiður, merkur maður
og góður smiður, roskinn, ættaður úr
Grímsnesi. Ekkja hans er Guðrún
Tómasdóttir yfirsetukona.
þá lézt skömmu fyrir páska frú
Elinborg Kristjánsdóttir á
Skarði á Skarðströud, ekkja síra Jón-
asar heit. Guðmundssonar, en dóttir
Kristjáns heit. Magnussens kammer-
ráðs, gervileg kona og einkarvel látin.
Hún mun hafa verið um sextugt. þau
hjón áttu mörg börn á lífi upp komin.
Sonur þeirra einn er Guðmundur,
faktor í Skarðstöð.
Svar til B i Gröf.
í 10. tbl. þjóðólfs, sem mér barst í
gær, er grein með fyrirsögninni: »At-
kvæðagreiðslan í bankamálinu 15. á-
gúst«, eftir f. alþm. Björn í Gröf.
Greinin er tilraun til að hrinda því,
að bankamálið sé ekki flokksmál vort,
sem á síðustu árum höfum lagt leiðir
saman í stjórnarskrármálinu að því
markmiði, að fá framgengt sem mestri
og beztri stjórnarbót, er kostur væri
á. Eg lít svo á, að honum hafi mis-
hepnast tilraunin, og óska rúms í
þjóð. til að gera grein fyrir því áliti
mínu, og jafnframt til að koma að
leiðrétting og bera af mér ámæli
Bjarnar í nefndri greín hans.
Hann byggir á því, að eg í ummæl-
um mínum í ísafold um þetta atriði
liafi átt við sfðastl. þing og ekkí
annað.
En það er ekki rétt.
Sú grein, sem eg þar gerði fyrir
myndun og tilveru hins umrædda
flokks, sýnir, að eg hafði ekki síðastl,
þing eitt fyrir augum.
Eg sagði, að þjóð og þing út af
stjórnarskrármálinu og engu öðru máli
hefði upp frá árinu 1895 tekið að skift-
ast í tvo andstæða flokka; en eg neit-
aði því, að bankamálið ásamt og með-
fram stj.skr.málinu hefði skift þjóðinni
þannig. Af þessu sést, að eg átti við
flokkinn í heild hans í þjóð og þfngi,
og ekki sórstaklega, því síður einung-
is, við síðastl. þing.
Eg tilfærði atkvæðagreiðsluua í
bankamálinu sem sönnun þess, að
þingmenn flokkanna fylgdust ekki all-
ir að í því máli; en það gjörðu þeir í
stj.skr.málinu. þótti mér sú atkvæða-
gr-iðsla frambærilegur vottur um, að
þeir hefðu ekki bundist sameiginlegri
stefnu í bankamálinu, eins og þeir
undantekningarlaust höfðu gert í stj,-
skrármálinu. Og af því mér þótti
þessi sönnun út af fyrir sig gild, slepti
eg að geta um, að í þeirn flokki, sem
eg var um að ræða, hafa menn jafn-
an verið viðurkendir góðir og gildir
flokk8menn, hvað sem skoðun þeirra
og stefnu í bankamálinu hefir liðið,
og að merkir og mikilhæfir menn
bæði í þjóð og þingi hafa fylt flokk-
inn og stutt tilraunir hans 1 hans
máli, stjórnar8krármálinu, en verið
hlutabankanum ýmist ekki fylgjandi
eða alveg andvígir. Svo vel sem
þetta sýnir, að flokkaskifting sú, sem
átt hefir aér stað, — en nú ætti að
hverfa —, hefir verið út af stjórnar-
skrármálinu einu, og að bankamálið
hefir ekki verið flokksmál, þá sýnir
það ekki annað en hið sama, sem at-
kvæðagreiðslan á þinginu, þótt B.
reyni að gera sönnunargildi hennar að
engu. Skal eg nú sýna, hvernig hon-
um ferst tilraunin.
Með óbeinum, en ótvíræðum orðum
telur hann mig ekki »ráðvandan sann-
ara« fyrir þá sök, að eg hafi vitnað í
atkvæðagreiðsluna um hlutabanka-
frumvarpið, án þess að taka tillit til
atkvæðagreiðslunnar um breytingartil-
Bcinkainálið ekki ílokksmál.