Ísafold - 12.04.1902, Side 2

þeas fyrir litla þóknun, og seldu af
hinum eldri birgðum, svo kornið yrði
aldrei of gamalt, en fyltu svo nýju
korni í skarðið.
Kaupmenn þeir, er hefðu geymslu
kornsins á hendi, úthlutuðu því, þegar
nauðsyn krefði, eftir fyrirlagi lögreglu-
stjóra, til sýslu- eða sveitarfélaga, sum-
part gegn borgun út í hönd, en sum-
part að láni með alt að eins árs
gjaldfresti.
Með þessu fyrirkomulagi mætti hafa
forðabúr í öllum fyrnefndum fimm
verzlunarstöðum norðanlands, og væri
hvert þeirra þá undir handarjaðri
lögreglu3tjóranna, sem hefðu aðal-
umsjón þeirra.
þægilegra og umsvifaminna fyrir
landssjóð mundi þó, að hann þyrfti
■kki að hafa kornkaupin á hendi,
heldur að kaupmenn tækju að sér
eftir samningi við landsstjórnina, að
hafa jafnan til tiltekinn kornforða í
verzlunum sínum, og gyldi landssjóð-
ur þeim ársvexti af því fé, er þeir
hefðu bundið með þessum hætti. —
Bn sýslumenn sæju um, að samning-
um þessum væri vandlega fylgt.
jpví ætti að mega gera ráð fyrir,
að allir þeir, er vilja framför landsins,
verði samdóma um, að kornforðabúr-
um verði að koma upp nyrðra einu
eða fleirum. Fyrirkomulag þeirra
mætti jafnvel hugsa sér á einhvern
annan veg en hér hefir verið bent á;
en á því ríður, að það geti orðið sem
kostnaðarminst og óbrotnast, og þó
svo, að komið geti almenningi að full-
um notum.
Bankaályktunin.
J>að sem þeir fengu samþykt hér
um nóttina í bankamálinu með all-
mikilli atkvæðatölu (um 70), banka-
stjórinn og menn hans, var, að fund-
urinn tjáði sig »algerlega mótfallinn
því, að seðlaútgáfuréttur landssjóðs
sé fenginn útlendum mönnum í hend-
ur, og skorar hins vegar fastlega á
þingið og landsstjórnina, að auka og
efla landsbankann sem mest, svo að
hann geti fullnægt viðskiftaþörf þjóð-
arinnart.
|>að er krókaleiðin, sem farin er í
þessari ályktun, er gerir hana einmitt
ekki eins vísdómslega og vera bæri
og til mun ætlast af höfundi eða höf-
undum hennar.
Hugsunin er fyrir honum eða þeim
þessi:
Vér (eða eg) erum algerlega mót-
fallnir því, að hér sé rekin banka-
verzlun af nokkrum manni öðrum en
bankastjóranum, sem nú er; og með
því að óhugsandi er, að því fáist fram-
gengt með öðru móti en að halda við
landsbankanum og láta hann hafa
einkarétt til bankaviðskifta hér á landi,
þá viljum vér láta þing og stjórn
tryggja það með lögum. —
Bannið gegn sölu seðlaútgáfuréttar-
ins í hendur útlendingum afstýrir sem
sé alls ekki því.
En hvað stoðar hin samþykta fund‘
arályktun til að fá þ e s s u fraragengt?
Seðlaútgáfurétturinn gæti ekki ein-
ungis komist öðrum í hendur, þrátt
fyrir hana, heldur og útlendingum. —
f>ing og stjórn gæti aldrei framfylgt
ályktuninni svo dyggilega, að því yrði
afstýrt.
f>ví fyrst og fremst kæmi það alls
ekki í bága við hana, að t. d. nokkr-
um íslenzkum kaupmönnum, með bein
í hendi, væri veittur seðlaútgáfuréttur
til hlutabankastofnunar. Og hvernig
ætti því næst að fara að afstýra því,
að þeir seldu hlutabréf í banka þeim
jafnt útlendum mönnum sem innlend-
um? Geta frumkvöðlar ályktunarinn-
ar gert sér nokkra von um, að fá
tóma skósveina sína kosna á þing, eða
þingið skipað að meiri hluta þeim
Bakkabræðrum, er lögleiða vildu bann
gegn því, að útlendir menn mættu
eignast íslenzk verðbréf? Bða hvernig
ætti að fara að framfylgja þeim lögum?
Eða hvað hugsaði bankastjórinn, að
láta ekki setja í veðdeildarlögin, að
útlendir menn megi aldrei eignast
vaxtabréf veðdeildarinnar? Gerir hann
sér eigi þvert á móti alt far um, að
selja þau útlendingum, og er hann
ekki meir en lítið »upp með sér«, þegar
honum tekst það dálítið?
f>að sýnir sig með öðrum orðum, ef
ályktun þessi er krufin til mergjar, að
það er viðlíka vit í henni, fyrri hlut-
anum, eins og í »tvísaga ályktuninni«
þeirri um daginn.
Með efling landsbankans, þessari sem
um er talað í síðari hluta ályktunar-
innar, virðist helzt vera átt við ríflegt
tillag til hans úr landssjóði. Hann
var 3tofnaður með fjárframlagi úr
landssjóði og haldið hefir honum verið
við meðfram á sama hátt, með því
nærvaxtalausum bráðabirgðalánum það-
an. Frekari »efling« liggur því næst að
hugsa sér: með ríflegri landssjóðsstyrk.
Bn mundi ekki gjaldþegnum fara þá
að þykja nóg um?
Bnginn hlutur hefir verið greinilegar
sýndur og sannaður í bankamálsum-
ræðunum, bæði á þingi og utan þings,
en að með lánsfé er ókleift að reka
bankaverzlun. Fyrir því stoðar ekk-
ert, þótt landssjóður gengi í ábyrgð
fyrir láuum handa bankanum, eða því
um líkt.
»Eflingin« hlyti með öðrum orðum
að vera fólgin í auknum landssjóðs-
styrk.
»Mikið skal til mikils vinna«, lands-
bankastjóra-einveldisins yfir peninga-
málum þjóðarinnar.
Tfirlýsing.
Blaðið »f>jóðólfur« hefir fleirsinnis í
vetur borið á stjórnarmálsflokk vorn,
sem hann kallar Hafnarstjórnarflokk-
inn, að hann hafi talsvert fé í sjóði
(um 6000 kr.), sem hann hafi fengið
frá bankamanninum Warburg, og að
fó þetta sé ætlað til þess að breiða
út skoðanir flokksins á stjórnarskrár-
málinu og bankamálinu (sjá einkan-
lega f>jóð. 1. jan. þ. á., viðaukablað,
og 21. marz þ. á., og víðar). Sami
áburðurinn hefir verið tekinn upp í
Austra og fleiriblöð, og er svo að sjá,
að ritstjórar allra þessara blaða telji
hann sannan; en hann er sýnilega
settur fram til þess, að svívirða og
sverta flokk vorn.
Fyrir því þykir oss vera tilefni til
þess, að lýsa því yfir fyrir vora eigin
hönd og flokksmanna vorra, að ofan-
greindur áburður er
tilhæfulaus lygi,
og að hver sá, er með hann liefir
farið eða hér eftir fer með hann, er
opinber ósanninclamaður.
Reykjavik, BessastöSum og Görðum
11. apríl 1902.
Kristján Jónsson. Björn Jónsson.
Bj'órn Kristjánsson. Jens Pálsson.
Slcúli Thoroddsen.
Er þeini það láandi?
Er þeim það láandi, forkólfum aftur-
haldsliðsins, þótt þeir reyni að bjarga
sér af skipbroti með því kænskuráði,
að eigna Valtfingum klækina sjálfra sín?
Því hvernig eru þeir staddir?
Svo líklega sem þeir létu fyrir þing
í fyrra um samkomulag við Valtýinga,
ef þeir rífkuðu svo um stjórnarbótina,
sem til var tekið og Valtýingar gerðu
síðan þegar í þingbyrjun, þá gerðu þeir
óðara samsæri um að ónýta alveg málið
þá, með tilstyrk Hafnarsendilsins alkunna.
Þeir börðust jafnframt aföllummætti
eða létust berjast fyrir 10-marma-frum-
varpinu alræmda, er útvega skyldi lands-
höfðingjanum ráðlierranafnbót, en gera
þann »heimastjórnar«-höfðingja um leið
að undirtyllu danskra ráðgjafa í Khöfn
og ónýta þar með gersamlega hið rýmk-
aða sjálfsforræði, er Valtýingar börðust
fyrir og hafa ávalt barist fyrir.
Þegar það var fallið, neyttu þeir ekki
einungis allrar orku til að fá frumvarp
Valtýínga annaðhvort felt eða láta það
daga uppi, heldur afstýrðu því, að neðri
deild sendi konungi ávarp um enn rífari
stjórnarbót en frumvarpið frá þinginu
hafði í sér fólgna, ef þess væri nokkur
kostur.
Því næst gera þeir erindreka af landi
burt til að afflytja þingið fyrir stjórn
vorri, nýrri og enn ókunnugri en hinni,
þ. e. meiri hluta þingsins,og fá að vettugi
virtan vilja hans og gerðir í stjórnarskrár-
málinu. Og til þess að koma því erindi
betur fram, var hinni frjálslyndu, nýju
stjórn og hennar flokksmönnum í Khöfn
talin trú um, að þeir, afturhaldsseggirn-
ir, væru íslauds vinstrimenn, en Valtýr
og hans liðar hægrimenn og afturhalds-
þrjótar!
Vitanlega var fyrirsjáanlegt, að þau
ósvífnu ósannindi og blekking kæmist
upp mjög bráðlega og bökuðu höfundum
þeirra maklega óvild og lítilsvirðingu
bæði hjá stjórn og þjóð. Enda fór svo.
En þá voru góð ráð dýr orðin fyrir
þeim.
Þeir sáu fram á, að nú mundi ekki
nokkurt kjördæmi vilja við þeim líta
næst, eftir alt þetta, er þeir höfðu fyrir
sér gert og nú var hverjum manni bert
orðið.
Þá er það, sem þeir sjá sér eigi
annað ráð vænna en þetta, sem al-
kunnugt er að afbrotamenn bregða fyrir
sig, er þeir eru að komast undir manna
hendur — þótt vitanlega sé ólíku saman
að jafna að öðru leyti.
Maður er staðinn a.ð ófrómleik t. d.
Hann tekur á rás undan þeim, sem ætla
að höndla hann. Og hrópar þá s j á 1 f-
u r sem hæst hann getur og í sífellu:
»Takið þið þjófinti!«, og bendir á ein-
hvern annan, til að villa um sig, og
fá h a n n eltan og höndlaðan í sinn
stað!
Þetta bragð hepnast stöku sinnum;
en ekki oft.
Það var þ e 11 a , þessu samkynja,
sem afturhaldsliðið gerði í haust, er
það laust upp herópinu:
»Niður með a 11 a Valtýinga við næstu
kosningar! Kjósið engan, sem atkvæði
greiddi með stjórnbótarfrumvarpi meiri
hlutans á þinginu 1901!«
Þeir sáu í hendi sér, að eftir aðfarir
þeirra allar mundi ekkert kjördæmi
vilja við sér líta framar. Og þeim fanst
það sjálfum engin von. Þeir sáu engin
sköpuð ráð önuur en að bregða fyrir
sig þessum hrekk. Daufar horfur á því
að vísu, að kjósendur yrðu þeir sauðirv
að láta glepjast. En hér er ekki annað
um að velja, sögðu þeir. Við v e r ð u m
að reyna það. Þess kyns brögð h a f a
tekist vonum framar oft áður, sögðu
þeir. — Ohugsandi er það ekki
enn. Og nóg höfum við tólin til að
æpa með, og meir að segja í lófa lagið
að fjölga þeim. Margur einfeldningur
lengst út um sveitir heldur enn, að
»þjóðblaðið« gamla só e n n þjóðholt
og alþýðlegt og höfðingja-dólgur hinn
mesti, þótt allir kunnugir viti vel, að
ekki hefir mörg ár séð á kollinn á rit-
stjóra þess upp úr vasa okkar aftur-
haldshöfðingjanna, — alla tíð si'ðap er
öndin skrapp upp af Benedikt heitnum
Sveinssyni. Við mögnum það sem fast-
ast, og látum það æxlast, höfum það
»með kálfi« m. m.
Við v e r ð u m að reyna það. —
Og þeir reyndu það.
Opum hafa þeir aldrei lint síðan: óp-
inu u m »glæpinn« (að samþykkja frv.
á síðasta þingi); u m að engan megi
kjósa á þing, sem við hann var riðinn;
u m að þeim, »tímenningunum«, »er-
indrekanum« o. fl., só að þakka stjórn-
artilboðið frá í vetur — það skyldi helzt
vera í sama skilningi og ef nýtt hús
væri þeim að þakka, sem kveikt hefir í
því, er það kemur í skarðið fyrir —;
u m að Valtýingar ætli sér að svikja
loforð sín um að samþykkja stjórnar-
frumvarpið óskorað og ófleygað (þarf að
beina frá peim, afturhaldsforkólfunum,
öllum grun um áform þ e i r r a að
fleyga, er sumir þeirra hafa ekki farið
nógu varlega með).
Og svo síðasta ópið: Engan frið!
Engan frið fyr en v i ð höfum sigrað,
sigrað með framanskráðum ráðum, fögr-
um ráðum, drengiiegum og viturlegum!
Kosningabrask.
Beðin hefir Isafold verið fyrir svo lát-
andi klausu:
Mótmœli. í siðusta hl. »Isafoldar< er
þvi dróttað að einhverjum ónefndum mönn-
um, að þeir hafi eftir laugardags-fundinn
(5. þ. m.) borið það út, að hr. yfird. Jón
Jensson ætlaði ekki að gera kost á sér til
þingmensku hér, og á þetta að hafa verið
gert i þeim »tilgangi, að gtra menn ljúf-
fari á, að aðhyllast annan tveggja hinna,
sem í boði eru (J. 0. eða Tr. G.)«.
Þetta liggur nærri að skiija sem að-
dróttun til min eða kosningaliðs mins, og
sé svo, þá verð eg að lýsa þvi, að hvorki
eg né, neinn af mínum eriudrokum hefir
sagt þetta. Eg sagði þegar eftir fundinn
hverjum manni, sem spurði mig nm það,
alveg hið gagnstæða, og vona þvi að blað-
ið undanþiggi mig og mina liða þessari
ásökun.
Vinsaml. Jón Olafsson.
V V *
Það er um »mótmæli« þessi að segja, að
annars vegar var hr. J. O. aldrei eignað
sjálfum nein hluldeild i uppspuna þeim, er
hér ræðir um, og hins vegar fer þvi mjög
fjarri, að hann geti nokkuð um i það á-
hyrgst, hverjum ráðum hans »liðar« beita
til að afla honum fylgis, að honum forn-
spurðum.
Atvinnufyrirheitum hinum og þessum
var óspart beitt hér við síðustu kosningu
til fylgis hankastjóranum. Hann á að vera
ósmár atvinnuveitandi, hvorf sem hann hef-
ir í raun ré.ttri nokkurri atvinnu að miðla
eða ekki. Nú er tekið til að beita sömu
xbrögðum, eins og við mátti búast, og með
ekki meiri samvizkusemi en fyr. Til dæm-
is að taka er sagt fullum fetum, að meiri
háttar félag eitt hér í hænum ætli að