Ísafold - 14.06.1902, Blaðsíða 1

Tíemur út ýmist einu siuni eða
tvisv. í viku Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., eriendis ð kr. eða
1 l/s doll.; borgist fyrir miðjan
jnli (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
ntgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árg.
Reykjavík laugardaginn 14. júní 1902
37. blað.
Bidjið ætíð um
OTTO M0NSTBD S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadriúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnutn.
I. 0. 0 F. 846139. I._______________
Forngripasafn opið md., mvd. og ld
11—12.
Landsbókasafii epið hvern virkan dag
-ki. 12—2 og einni stundu lengnr (til kl. 3)
n/d., mvd. og ld. tíl átlána.
Okeypis augnlsekning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
'kl. 11-1.
Ókeypis tannlækning 1 húsi Jóns Svems-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. ki. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl, 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
'Og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Alþingiskosningar.
Mýramenn endurkusu í fyrra dag
síra Magnús próf. Andrésson á Gils-
bakka með 67 atkv.; Jóhann í Sveina-
tungu fekk 46.
Dalamenn endurkusu sömul. 7. þ.
m. sýslumann sinn, Björn Bjarnarson
á Sauðafelli, með 82 atkv.; síra Jens
próf. Pálsson fekk 77.
Húnvetningar endurkusu 7. þ. m.
sína þingmenn síðustu: Hermann á f>ing-
eyrum Jónasson með 192 og Jósa-
fat Jónatansson á HoltastÖðum með
146; Páll amtm. Briem fekk 110, og
Björn Sigfússon 94.
Skagfirðingar hafa endurkosið sína
þingmenn Ölaf Briem umboðsmann
með 235 atkv. og Stefán kennara Steý-
ánsson með 134 atkv.; Jón Jakobsson
bókavörður fekk 123.
Eyfirðingar endurkusu einnig sína
þingmenn Klemens Jónsson sýslum. og
Stefán Stefánsson í Fagraskógi. At-
kvæðatala ókunn.
ísfirðingar kusu 11. þ. m. þá Skúla
ritstjóra Thoroddsen og síra Sigurð
Stefánsson í Vigur. Um atkvæða-
fjölda ekki frétt greinilega, en því er
fleygt, að H. Hafstein hafi haft um
100 atkv. minna en þeir Sk. og S. —
þeir rúm 200, hann rúm 100.
f>á er frétt um kosningu 22 þing-
manua af 30. Og er flokkaskifting
þar alveg hin sama og áður, að öðru
en ef þm.Borgfirðinga hinn nýi er látinn
vera utan flokka, þótt kosinn væri af
eindregnum Valtýingum og fyrir hon-
um félli mjög dyggur fylgifiskur aft-
urhaldshöfðingjanna (B. B. í Gröf).
Verði því engin flokksbreyting með-
al þeirra 8, sem ófrétt er um (Aust-
flrðingafjórðungur og Barðastrandar-
sýsla), verður flokkaskiftingin eins og
á síðasta þingi, svo framarlega sem hún
helzt á annað borð og ekki skapast
nýr, fjölmennur stjórnbótarflokkur, er
þeir skipa allir, sem full alvara er um
®tjórnarbót þá, er nú eigum vér kost
en hugsa ekki til að ónýta hana á
neina lund né draga, tilþess að halda
emr um hríð í stjórnarástand það, er
nú eigum vér við að búa.
Hafísinn
huldi bæði Húnaflóa og Skagafjörð
fyrir fám dögum. Hefir rekið inn aft-
ur skömmu eftir að Vesta fór suður
um. Hún hefir því fráleitt komist þar
inn norður í leið. Eyjafjörður einnig
talið víst að muni vera fullur af ís.
Gróðurlaust fyrir norðan, heyskortur
og bjargarskortur nokkur sumstaðar.
Nýjasta mjalta-aðferð.
Eftir vísindalegum reglum hefir
danskur maður, dýralæknir J. Hege-
lund, fundið nýja aðferð til að mjólka
kýr.
j?að eru um 2 ár síðan.
þessi uppgötvan hefir gert Hegelund
stórfrægan um öll Norðurlönd og víð-
ar. Við alla búnaðarskóla í Dan-
mörku er þetta mjaltalag kent og
fjöldi manna látinn ferðast um Dan-
mörku þvert og endilangt til þess að
kenna þetta.
Inn á hvert heimili ætla Danir að
koma þessan nytsömu kunnáttu á
fáum árum. Og til Danmerkur sækir
fólk þessa kunnáttu frá Noregi, Sví-
þjóð, Finnlandi, þýzkalandi og víðar.
Við þessa mjaltaskóla (Malkekursus),
sem standa 6 daga, er auk þess haldn-
ir fyrirlestrar um mjólkurmeðferð,
hreinlæti, júgurveikindi, fóðrun o. s.
frv., alls 4—5 fyrirlestrar á dag og
2—3 verklegar æfingar í að mjólka.
Tveir íslendingar hafa lært þetta
mjaltalag, eg og hr. Flóvent Jóhann-
esson á Hólum.
Grönfeldt, mjólkurskólakennari,kenn-
ir að mjólka, og það sem hann kenn-
ir, er alveg rétt. þessi mjalta-aðferð
kemur ekki til greina fyr en búið er
að mjólka kýrnar meö þeirri aðferð,
sem áður var þekt og hann kennir.
Hin nýja aðferð er sem sé að eins
notuð til að hreyta kýrnar.
þegar ekki fæst lengur mjólk úr
júgrinu með því lagi, sem Gröufeldt
kennir, er tekið til að strjúka það og
kreista á ýmsa lund eftir tilteknum
reglum, sem styðjaat við visindalega
þekkingu á skapnaði júgursins.
Með því lagi fæsc venjulega í lítinn
kaffibolla af mjólk, sem er sVo kost-
góð, að jafngildir hér um bil rjóma.
Dönum telst svo til, eftir reynslu
margra manna þar, að það sem hver
kýr mjólkar meira um árið með þann-
ig lagaðri mjalta-aðferð, nemi um 30
krónum.
Og svo má ekki gleyrna því, að
með þessu mjaltalagi þroskast mjólk-
uræðar kúnna, svo að þær verða nyt-
hærri, betri mjólkurkýr, sérstaklega
þegar byrjað er á að mjólka' þannig
ungar kýr.
Að skýra hér nánara frá þessari
mjalta-aðferð, eða hreytun, sem kall-
ast á dönshyiBenmalkning, yrði of Iangt
mál, og engin leið að skrifa svo um
hana, að læra megi af því. f>að er
allmikill vandi, að læra að hreyta
kýr þannig, og margir, sem ekki eru
handlagnir, eiga erfitt með að læra
rétt handtök að því.
Hér er um stórmikið framfarastig
að tefla fyrir landbúnaðinn, engu síð-
ur hjá oss en frændum vorum á Norð-
urlöndum.
Vór megurn ekki lengur láta oss
standa á sama, hver mjólkar — og
hvernig mjólkað er.
Sú var tíðin, fyrir 20—40 árum, að |
ekki þócti í Danmörku takandi f mál,
að aðrir færu út í fjós að mjólka en
vinnukonur, og oft vistuðust þær með
þeim skildaga, að þurfa ekki að mjólka.
f>að þótti ekki »fínt».
Nú er öldin önnur.
Hugsunarhátturinn er breyttur.
Nú senda embættismenn og stór-
bændur syni sína og dætur á þessa
mjaltaskóla. Nú þykir það »fínt«, að
læra að mjólka. f>egar heldra fólkið
gengur á undan, koma hinir á eftir.
Eg gekk í Ladelunds-búnaðarskóla
(hjá Askov) í september í fyrra haust
til þess að læra að mjólka. þar var
mér samtíða fólk frá 6 þjóðlöndum,
þar á meðal ráðsmaður og vinnukona
Grikkjakonungs.
Georg Grikkjakonungur er mesti
búforkur og á stórt fyrirmyndarbú.
En Grikkir eru ella annálaðir búslóðar.
Eg get um þetta að eins til þess
að vekja eftirtekt á því, hvað meiri
háttar mönnum finst mikils vert, að
mjaltir á kúm fari í lagi. f>að er svo
mikið fyrir kúnum haft, að ekki veit-
ir af að gera alt sem hægt er til að
hafa sem mest not af þeim.
Reykjavík 13. júní 1902.
Sig. pórólfsson.
Botnvörpungar og livalarar
við ísland.
það er öllum kunnugt, að botnvörp-
ungarnir hafa gert og gera landi voru
stórtjón, og má fremur búast við, að
eftir því sem þeim fjölgar meir og
meir hér við land, eftir því vaxi yf-
irgangur þeirra að sama skapi, ef ekki
er því betur reynt að taka í taum-
ana af löggjafarvaldinu og ríkisstjórn-
inni; og þótt gildandi lög um botn-
vörpunga séu í marga staði góð, þá
eru þó mörg atriði, sem þarf að at-
huga og endurbæta.
Auðvitað er, að varðskipin, sem hér
eru við land árlega, haida þeim mikið
í skefjum. f>eir þora ekbi, meðan þeir
vita af lögreglunni hér við land, að
skafa botninn upp að landsteinum
fyrir framan þéttbygð sjóþorp, þar sem
mikil skipaferð er, eða framan í aug-
unum á varðskipinu. En þetta er
ekki einhlítt; því, eins og auðskilið
er, gatur ekki alls eitt skip, hversu
hraðskreitt sem er og hve dugandi
sem höfuðsmaður þess kann að vera,
verið alstaðar á um 2000 sjómílna
svæði.
Eg veit mjög vel bæði af afspurn
og eigin reynslu, að þeir höfuðsmenn,
er nú um undanfarin ár hafa stýrt
varðskipinu, hafa verið dugandi menn
og gert alt sem í þeirra valdi hefir
staðið til að gæta þess, að lögunum
væri hlýtt. f>að eru t. d. mjög marg-
ir, sem segja, að jafn-dugandi mann
| sem Hovgaard væri naumast hægt að
fá. En eins og öllum getur yfirsést, þá
sést bezt á áreiðanlegum og rökstudd-
um skýrslum, sem borist hafa »Heklu«
frá sumum þilskipastjórum og öðrum
mönnum víðs vegar að, hve miklum
vandræðum það er bundið, að gæta hér
botnvörpunganna, að þeir t. d. í fyrra
sumar hvað eftir annað og tugum
saman sópuðu innan Arnarfjörð, Aðal-
vík, Hornvík og fleiri víbur kringum
Horn, Rauðasandsflóa, Ólafsvík, Bakka-
fjarðarflóa og fl. og fl., beztu fiski-
stöðvar, þétt upp við land; en urðu
þó ekki handsamaðir fleiri en þetta
(2-3).
f>eir eru varir um sig. Hér eiga í
hlut þaulvanir, ósvífnir prakkarar, sem
fyrir margra ára baráttu við lögregl-
una bæði hér og í Englandshafi
þekkja allar hennar hreyfingar og að-
gerðir.
Hugsið yður t. d. einn lögregluþjón
á margra mílna svæði, er ætti að gæta
fjármuna, er lægju á víð og dreif, fyr-
ir 2—300 þjófum; það væri kölluð fá-
liðuð lögregla.
Hins vegar veit eg, að þeir þekkja
mjög vel varðskipið; því þegar haldið
er fram með suðurströndinni, þar sem
þeir halda sig í stórhópum við land-
helgismarkið, þá nraða þeir sér allir
út frá landinu undir eins og þeir verða
varðskipsins varir í kíki. f>eir þekkja
skipið í 10 sjómílna fjarlægð í minsta
lagi, og þó faiið sé með fullri ferð, þá
geta þeir mjög hæglega farið 3—4 sjó-
mílur með vörpuna úti, áður en kom-
ið er að þeim, eða að hægt sé að gera
svo nákvæma mæling af stað þaim,
sem þeir hafa verié á, að auðið sé að
höndla þá samkvæmt lögum.
f>að þarf fleiri skip og smærri, sem
ekki eru auðþekt.
f>á eru viðskifti landsmanna við þá
annað atriðið, sem er mjög eftirtekta-
vert. f>au eru þeim að mörgu leyti
til minkunar. Ekki er nóg með hin
óeðlilegu verzlunarviðskifti og mök við
þá, og það, að landið missir árlega
fjölda af sínum beztu sjómönnum til
Englands og annarra landa á botn-
vörpunga, heldur hitt, að þegar ís-
lendingar eru orðnir hásetar þeirra,
þá fara þeir með þá á beztu fiskimiðin,
sem þeir þekkja, og eru þess mest fýs-
andi, að veitt sé í landhelgi, og njósna
um ferðir varðskipsins og segja þeim
frá, í félagi við formenn á opnum bát-
um, er fá fisk hjá þeim. f>etta er því
miður satt.
Ennfremur er hörmung að hugsa
sér, hvílíkum ógrynnum þeir fleygja
út af dauðum fiski við strendur lands-
ins. f>að skiftir mörgum miljónum
króna. á ári. Eftir nákvæmum skýrsl-
um úr mörgum stöðum veit eg með
| vissu, að allir þeir botnvörpungar, sem
fiska hér, fleygja miklu meira út af