Ísafold - 18.06.1902, Blaðsíða 2

150
Áf kjörfundum og kosningabaráttu.
Svona skiftust atkvæði í ísafjarðar-
kjördæmi:
Skúli Thoroddsen .... 235
Sigurður Stefánsson . . . 230
Hannes Hafstein .... 137
Mattías Ólafsson .... 118
Alls greidd 360 atkv.
Fimti maður stóð til að yrði í kjöri,
Halldór Jónsson báfr. á Eauðamýri,
en tók aftur framboð sitt í kjörfund-
arbyrjun.
Hér er greínileg skýrsla um, hvern-
ig atkvæði féllu í Mýrasýslu og Borg-
arfjarðar, eftir hreppum. |>ingmanna-
efnanöfnin skammstöfuð. Svigatalaa
aftast sýnir, hve margir eru á kjör-
skrá.
Mýrasýsla:
M. J.
Hvítársíðuhr. . 9 » = 9 (17)
þverárhl.hr. 9 4 = 13 (17)
Norðurárd.hr. . 3 10 = 13 (22)
Stafholtstgnahr. 22 3 = 25 (26)
Borgarhr. . . 6 13 = 19 (33)
Álfianeshr. . . 8 11 = 19 (27)
Hraunhr. . . 10 5 = 15 (34)
67 46 =113 (176)
B or g a r f jar ð a r s ý s I a :
f>- B.
Hálsahreppur . 18 » = 18 (38)
Reykhd.hr. . . 22 1 = 23 (26)
Andakílshr. . . 9 8 = 17 (26)
Lundar.dalshr.. 3 7 = 10 (17)
Skorradalshr. . » 12 = 12 (20)
Strandarhr. . . 6 16 = 22 (27)
Leirár-og Melah. 12 10 = 22 (25)
Skilmannahr. . 4 3 = 7 (12)
Innri-Akraneshr 5 6 = 11 (26)
Ytri Akraneshr. 25 13 = 38 (74)
104 76 = 180 (271)
Mikill gauragangur var í afturhalds-
liðinu á Mýrunum dagana á undan
koBningu, þótt fáment sé: að smala
handa bankasendlinum, þingmannsefni
þess.
Einkum reyndist sálnahirðirinn á
Borg ötull við þá smalamensku, að
því er ísafold er skrifað: *Hann
smalaði fram á nætur 2 dagana næstu
fyrir kjörfund sjálfur sauðum sínum,
en varð lítið ágengt, og mun þó fátt
hafa til sparað. |>á var á öðru leyt-
inu stórbóndinn á Ferjubakka; en
hann er gamall orðinn og fóthrumur,
og gekk leitin stirt, enda heyrðist það
á hirðinum, að honum þótti hann lítt
fengsæll og að ekki mundi hann hafa
samlög við hann næst í slíkum erind-
um. |>riðji smalinn var piltungur
nokkur sunnan úr Bvík, af vegum
fjóðólfsmannsins, að mælt er, og eitt-
hvað í bankastjórans þjónustu líka.
Hann var með Búabatt og hvítt um
hálsinn, en harla óburðugur að öðru
leyti og ólíkur því, sem alþýða hugsar
sér kappa. Hann hafði verið að reyna
að gera reimt í |>verárhlíðinni. En
þar er öll drauga- og skottutrú horfin,
og segju menn, að heldur muni hann
hafa spilt en bætt fyrir kosningu
skjólstæðings síns«.
Kosningin í lsafjarðarkjördæmi mun
þykja einna sögulegust allra kosning-
anna í þetta sinn, fyrst fyrir það, að
hvergi mun hafa meira gengið á fyrir
afturhaldsliðinu en þar á undan, enda
taldi það sér sigurinn handvissan til
handa höfuðgæðing sínum, »erindrekan-
um« nafntogaða, og í annan stað vegna
hins herfilega ósigurs, er það beið þar,
eftir alt saman, — nær helmings mun-
ur á atkvæðum.
Um undirbúninginn má marka
nokkuð af þessu bréfi úr Vestur-ísa-
fjarðarsýslu frá því seint í maímán.:
»Hér í sýslu er talsverð hreyfing,
sem á að hafa yfir sér pólitiskan blæ
og sumir kalla pólitiska hreyfingu, er
8é eðlileg núna undir kosningarnar.
En þetta mun þó ekki réttnefni, því
ekki er það landsmálaumhugsun sér-
staklega, sem veldur hreyfingu þessari,
heldur nokkurs konar kapphlaup um
þingmensku. |>að eru menn úr »heima-
stjórnarflokkinum* (= Hafnarstjórnar-
flokkinum grímuklædda), sem þreyta
þetta skeið eins og veðhlaupagæðing-
ar. En allur sá gauragangur, sem af
því hlýzt, stafar að sögn af einskærri
ættjarðarást og stjórnspeki, alls ekki
af neinum persónulegum ástæðum.
Hinum (Valtýingum) finst nú sú stjórn-
speki og ættjarðarást koma nokkuð
einkennilega fram, t. d. það, að þing-
mannaefni og þá líklega stjórnmála-
skörungar(!) þenji sig um allar sveitir
með fundarhöldum og undirróðri, fund-
arhöldum, sem byrja á því að tala um
þingmenn og þingmannaefni í stað
þjóðmála og enda á þeirri óviðjafnan-
legu ályktun, að helzt bæri að kjósa
engan »Valtýing« á þing! |>að er rétt
eins og Valtýingar væru harðstjórar,
komnir úr annari heimsálfu, er hefði í
hyggju að leggja undir sig land og
lýð og ættu því ekkert skylt við hina
íslenzku þjóð. Svona löguð fundar-
höld eru alveg ný og óþekt eða rétt-
ara sagt eru þau ný aðferð til að láta
í ljós þjóðræknis-tilfinningar sínar og
áhuga á velferðarmálum, eða það mun
aðferðin eiga að sýna, þó einkennileg
sé. En kannske að hún verði viður-
kend góð og gild af komandi kynslóð-
um, sem fengið hafa meiri andlegan
þroska en þjóð þessi hefir nú! f>á
væru þeir Matthías og Hannes til
mikils bornir í þennan heim.
Hversu mikið fylgi til þingkosninga
sýslumanni hefir tekist að afla á ferð-
um sínum í vetur og síðan, skal ekki
um sagt; en hitt er víst, að margur
maður, sem áður hafði sæmilegt traust
á honum, finst hann hafa gert sér van-
sæmd með þessari og annari frekju
sinni.
Blaðið »Vestri« gengur hér eins og
illhveli um alla firði; finst flestum
fátt til um það, sem von er, og þykir
ekki meiri héraðsbót að því en svo, að
sagt er að það sé drjúgum sent heim
í bæli sitt aftur. Mönnum þykir líklega
þau ummæli B. frá Viðfirði í »Vestra«
í vetur koma á réttum stað niður, að
ekki mundi aukast álit erlendra þjóða
á andlegum þroska íslenzku þjóðar-
innar, ef hún héldi áfram að kaupa og
lesa annað eins saurblað og »Vestri«
þykir vera«.
Líklegast á H. H. ófarir sínar ekki
sízt upp á það tiltæki, að hann lætur
útgerð Djúp-gufubátsius (»Ásg. litla«)
sækja til sín sem sýslunefndaroddvita
um þá breyting á ferðaáætlun bátsins,
er sýslunefnd hafði samþykt, að hann
frestaði ferð norður í Jökulfirði m. m.
um 10—11 daga og færi hana 10. júní,
daginn fyrir kjörfund, til að sækja
þangað kjósendur handa sýslumanni
og félaga hans; og þarf eigi að sökum
að spyrja, að oddvitinn samþykkir þá
breytingu; hann hafði sjálfur látið
sækja um hana til sjálfs sín!
þessu frekju-tiltæki hafa Inndjúps-
menn reiðst svo tilfinnanlega, sem von
var, að þeir hafa strengt þess heit,
að láta ekki sýslumanni verða kápu
úr því klæðinu, þótt hann léti þá
missa af bátnum með þessu bragði,—
hann mun hafa átt að verða þar á
ferðinni daginn fyrir kjörfund, en ekki
norður í Jökulfjörðum. En um Inn-
djúpið var einna mestur liðstyrkur
þeirra Skúla og síra Sigurðar.
Bankastjóri kom sjálfur vestur á
póstskipinu rétt fyrir kjörfundinn og
með safnið alt úr Dýrafirðinum handa
•Hannesi frænda«, er fyrirbúið hafði
sigurblót mikið eftir fall þeirra Skúla
og síra Sigurðar, sem þeir gengu að
alveg vísu; kjördagur sjálfsagt valinn
með fram í því skyni. Hann var og
(Tr. G.) settur »upp á pallinnn* á
kjörfundinum, en hvarf þaðan skyndi-
lega, er orustan tók að hallast á »H.
frænda*.
Meðal annars viðbúnaðar sýslu-
manns og hans fylgifiska á kjörstaðn-
um var það eitt, að barnaskólahúsið
nýja var *innréttað« til veitinga, tilat-
kvæðaveiða á síðustu stundu. En kom
að litlu haldi.
Dalamenn sýndu valdsmanni sínum
einkennilegt traust og álit núna sem
þingmannsefni. J>að kusu hann alls
14 manns úr öllum hreppum sýslunn-
ar utan prestakalls þeirra félaga
Kvennabrekkuklerksins; en síra Jens
74. Sýslumaður fekk úr fyrnefndu 1
prestakalli nær 7/s af sínu atkvæða-
magni, 68 alls; og munu kunnugir
fara nærri um, hvað mikið samband
er þar á milli og landsmálaumhugsana.
Lögleysur og embættisreigingur.
Ekki þarf að sökum að spyrja um
það, að snæfelska yfirvaldið muni hafa
reiðst meir en lítið aðfinslum Isafoldar
að hátterni þess í verðlagsskrár-kæru-
málinu, sórstaklega framferðinu við Ár-
mann hreppstjóra á Saxhóli.
Hann sendi ísafold mikla romsu út
af því, er hann skírir »leiðrétting«, og
krafðist birtingar. En það var ógert
látið vegna þess, að þar er engin leið-
rétting í, heldur alt lokleysu-yfirklór og
rangfærslur frá upphafi til enda, með
nógum embættisreigingi og lagavits-gor-
geir af litlum efnnm.
»Vísdómur« þessi kvað nú hafa birzt
í máltóli þeirra félaga, afturhaldshöfð-
ingjanna.
Rekistefna út af því, hvort amtm.
hefði skipað»frekari yfirheyrslu« samhliða
málshöfðun, er óþörf vegna þess, að ísa-
fold hafði að eins sagt það ólíklegt —
sem óþarft.
Tilvitnun í kansellíbréf frá 3. maí
1800 er markleysa, rneð því að kan-
sellíbréf eru engin lög, heldur að eins
á 1 i t kansellísins; það á auk þess alls
ekki við sakborning í sakamáli, heldur
aðallega vitni og skýrslugefendur.
Sýslumaður gat tekið manninn (hrepp-
stjórann) fastan með úrskurði, og þurfti
þá auðvitað að muna eftir 48. gr. stjórn-
arskrárinnar, sem hann virðist alls ekki
vita af; en það hefir hann aldrei gert,
heldur er að skrifa honum bréf út í
loftið, um að koma o. þ. h., sem hinn
virðir náttúrlega að vettugi og hlær að.
Ekki stendur neitt um það í kgúrsk.
16. febr. 1787, að sýslutakmörk skuli
ráða varnarþingi. Það er ekki annað
en tilbúningur sýslumanns, út úr ráða-
leysi að verja gjörðir sínar. Hér gildir
gamla reglan almenna, að enginn verð-
ur dreginn frá sínu varnarþingi, en það
er eftir gömlum lögum vorum innan
þinghár sakbornings, og gildir það jafnt
í 8akamálum og einkamálum. En vitan-
lega má f a n g e 1 s a sakborning, og
flytja hann þá á hentugan stað til varð-
halds.
Drýgindin um fyrirhugaðan valdflutn-
ing sakbornings heim til sýslumanns
verða í meira lagi spaugileg í eyrum
þeirra, sem því eru kunnugir, að sýslu-
maður sendi að vísu til hans annan
hreppstjóra með 2 vitnum með ein-
hvern pistíl frá sér, en hafði enn ekki
haft vit á að kveða upp yfir honum
varðhaldsúrskurð, svo að þeir fóru við
svo búið aftur, en sakborningur fór al-
frjáls ferða sinna eftir það hingað suð-
ur í Rvík annað sinn o. s. frv.
Frásagan um, að síra Helgi Árnason
hafi átt að sverja það og það upp á sak-
borning (Árm.), er og tóm vitleysa. Það
er ekki fremur svardagi upp á hann að
en aðra, sem skjalið höfðu handa í milli
eftir hann.
Hjalið um viðureignina við ritstjóra
E. H. er vafalaust sama markleysu-
flækjan og hitt. Það tekur því ekki,
að rekast í því hér, með því að
það mun vitnast bráðlega, — meðal
annars, hvort það er annað en manna-
læti, að hann hafi loksins árætt að
stefna fyrirfrásögunaum 1000 krónurnar.
Það væri heilræði fýrir valdsmann
þennan, að minnast sem minst og sem
sjaldnast sjálfur á gjörðir sínar á prenti.
Það er e k k i ráðið til að gera þær
lýtaminni í almennings augum.
Alheimsþing Good-Templara.
það á að halda í sumar í Stokk-
hólmi, aðra vikuna í júlímánuði, full
trúa-þing frá öllum þjóðum heims,
þar sem G.-T.-reglan hefir fest rætur
og á sér stórstúku.
Reglan hér á landi sendir nú full-
trúa á slíkt þing, í fyrsta skifti.
það er cand. theol. H a r a 1 d u r
N í e 1 s s o n, er lagði á stað í þá ferð
með póstskipinu þangað.
Forseti þings þessa í Stokkhólmi
verður utanríkisráðherra Svíakonungs
og Norðmanna, Lagerheim greifi. Töl-
uð verða þar Norðurlandamálin (danska
og sænska) og aðalheimsmálin 3: enska,
franska, þýzka, og stendur til að að-
alfulltrúi hverrar þjóðar (stórstúku)
flytji stutta ávarpsræðu fundarupphafs-
daginn.
Hagskýrsla reglunnar héðan frá ís-
landi er búist við að verða muni
glæsilegust að því leyti til að minsta
kosti, að hvergi sé hún fjölskipaðri að
tiltölu réttri við fólksfjölda.
Vatna-yoðinn i Laudeyjum.
Hr. Knud Zimsen verkfræðingur
kom austan að aftur í gær.
Hann segir ekki gott af ástandinu
þar, í Út-Landeyjum: 12 jarðir alveg
í voða og 4 undir stórskemdum.
Vatnið, úr Hólsá, flóir þar yfir nær
alt land jarða þessara. Ekki hægt að
komu út kúm og ekki að hugsa til að
slegið verði þar neitt að kalla í sum-
ar, ef eigi er að gert. Ekki annað
sýnilegt en,- að fólkið verði að flýja
burt af býlura þessum, líklega á von-
arvöl margt af því.
Að hlaða fyrir vatnið, eins og nú
stendur, segir hr. K. Z. óhugsandi
öðru vísi en að gera fyrst timbur-
stíflu í opið, þar sem það hefir brotið
bakkana og ryðst inn með mikilli
mergð og feiknaafli, 40,000 tunnur á
mínútunni, með því að ekkert hald er
í bökkunum og laus sandur niðri í.
Bak við þá timburstíflu mætti síðan
hlaða reglulegan stíflugarð af torfi og
sæmilega traustan.
Hann segir, að þetta muni kosta
6000 kr.
En 2000 kr. áður eytt í árangurs-
lausar tilraunir og gerðar af ónógri
þekkingu.
Vitanlega gera hvorki landsdrotnar
né sýslunefnd að rísa undir því.
Og hvað er þá til ráða?
Lagaheimild skortir auðvitað til að
láta landssjóð hlaupa hér undir bagga.
En mörg landsstjórn mundi naum-
ast hika við að skerast hér í leik, í
annari eins lífsnauðsyn og stórvoða, í
því trausti til drengskapar og mann-
úðar fulltrúa þjóðarinnar á þingi, að
þeir samþyktu aftir á viðstöðulaust
slíka fjárbrúkun, ekki meiri en hún
er þó, — ekki nema sem svarar því er
fer í ofurlítinn vegarspotta.