Ísafold - 08.11.1902, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni efra
tvisv i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
14/2 doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin só til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árg.
Reykjavík laugardaginn 8. nóvember 1002.
71. blað.
Biðjiö ætíð um
OTTO MONSTBD’S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgtt eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrnstu í samanhurði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
I. 0. 0. F. 84IH48Va.________________
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. í
bverjum mán. kl. 11—1 i spítalanum.
Forngripasafn op'ð mvd. og ld. 11—12.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Hankast.jórn við kl. 12—1.
Landsbólcasafh opið hvern virkan dag
kn 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. ti) útiána.
Land.akotskirkja. Gmðsþjónusta kl. 9
og kl. tj á hverjum helgum degi.
Náttúrugripasafn, í Doktorshúsi, opið
á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisí Pósthússtræti 14 b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Blaðadeilur.
i.
Frá fundi, er nokkrir málsmetandi
menn á Akureyri áttu með sér ný-
lega, hefir ísafold verið send til birt-
ingar svofeld ályktun eða áskorun:
»Með því að fundurínn er sannfærð-
ur um, að einlægir framfaramenn séu
í báðum þeim þingflokkum, er þjóðin
veitti fylgi við síðustu kosningar, og
með því að hann lítur svo á, sem það
sé afarmikilsvert fyrir þjóðina á þess-
um tímum, að deilur þær falli niður,
sem staðið bafa með henni síðustu ár,
þá skorar hann á íslenzku blöðin,
að ræða landsmál framvegis af hóg-
værð, hætda gersamlega öllum upp-
nefnum á flokkunum og öllum get-
sökum í garð einstakra manna, og
láta niður fallu allar deilur út af þeim
málum, sem ráðið hefir verið til lykta
eða menn orðið sammála um á al-
þingi.
Ennfremur skorar fundurinn á önn-
ur héruð að láta til sín taka í sömu
átt og þessi fundur*.
Blaði voru er því ljúfara að birta
þessa áskorun, sem hún kemur mæta-
vel heim við það, sem fyrir því vakir
og það þykist hafa leítast við að haga
sér eftir, er kemur til hins fyrri flokka-
rfgs út af stjóruarskrármálinu.
J>etta hefir gert verið bæði sam-
kvæmt ósk framsóknarflokksins á
þingi í sumar, um að blöð þau, er
þess flokka málstað vilja fylgja, »leiði
sem mest hjá sér (ófrægjandi) getBak-
ir og ósannindi andstæðinga vorrao,
og af því, að vér lítum svo á, að
öll flokkasundrung út af útkljáðum
málum, sérstaklega eða aðallega stjórn-
arskrármálinu, ætti að vera úr sög-
unni, eða eigi að hverfa sem skjótast.
|>að er hið sama sem fyrir fram-
sóknarflokknum vakti, er hann samdi
stefnuskrá sína fyrir þinglokin í sura-
ar og bauð hinum flokknum að vera
þar með sér, fyrir milligöngu eins
helzta mannsins í þeim flokki, þótt
árangurslaust yrði þá og sá flokkur kysi
heldur að koma á eftir sér í lagi með
sína stefnuskrá, þótt í sömu eða Iíka
átt færi að mestu leyti.
Að snúa sér að framtíðarmálum
þjóðarinnar, en láta liðna tímann
liggja á milli hluta — láta hina dauðu
grafa sína dauðu —, það var það sem
fyrir flokknum vakti, framsóknar-
flokknum, og óefað mörgum í hinum
flokknum líka, þótt ekki vildu við
hann skilja að svo stöddu eða vinna
að nýrri flokkaskiftingu á þeim grund-
velli, og fyrír því kæmi hinir sínum
vilja fram þá.
Og þá stefnu hafa nú blöð framsóknar-
flokksins sannarlega aðhylst og fylgt
henni yfirleitt dyggilega og nálega
undantekningarlaust.
TJm þetta blað er það sérstaklega
að segja að minsta kosti, eins og flest-
ir munu hafa veitt eftirtekt, að hug-
vekjur þær um landsmál, er það hef-
ir flutt undanfarna mánuði, hafa nær
eingöngu stefnt í þessa átt, og fram
hjá því, að minnast á fornar væringar.
En þrátt fyrir það kemur oss eigi í
hug að hneykslast á því, þótt áminst-
ur blaðafriðar-fundur á Akureyri virð-
ist láta eitt yfir alla ganga, yfir öll blöð
landsins, að því leyti sem í áskorun
hans felst aðfinsla eða áminning.
|>að er gömul regla og góð að jafnaði,
að beina ekki slíkum aðfinslum að
einum öðrum fremur, er svo stend-
ur á, til þess að sneiða hjá því að vera
brugðið um hlutdrægni, og tilþess að
þeir, sem aðfinsluna eiga í raun réttri,
firti8t síður við hana.
Sumir munu að vísu líta svo á,
sem þessi regla: »að leiða hjá sér ó-
frægjandi getsakir og ósannindi and-
stæðinga sinna«, geti verið og Bé oft
og tíðum sama sem að bregðast góð-
um málstað, ofurselja sannleika og
réttvísi í ómildra manna hendur, lofa
hvers konar róg og lygi að leika lausum
hala og eitra tálmunarlaust allan þjóð-
lífsakur vorn.
En friðurinn er fyrir öllu, geta þá
friðar-kennifeðurnir svarað, og samsint
því, er Victor Hugo anzaði hinu nafn-
kunna orðtæki Napóleons þriðja, að
keisaradæmið væri friðurinn: að— það
væri friður grafarinnar; líkin þeirra
manna, er hann hefði látið skjóta fyr-
ir það, aðþeim líkaði ekki illvirki hans,
er hann brauzt til valda,— þau gerðu
engán ófrið af sér. Vitanlega mælti
hið mikla skáld Frakka og orðsnill-
ingur þetta í nöpru háði, og fyrir það
eru þau ummæli hans svo fræg orðin,
sem þau eru. En hví skyldi og eigi
mega tala slíkt í fullri alvöru ? þ>að
e r hjartanleg sannfæring og örugg
trú sumra vorra manna, að eina leið-
in til friðar og flokkadráttarleysis í
landinu sé að leggja gersamlega árar
í bát andspænis látlausum rógi og ill-
mælum í garð landsins nýtustu manna
af hálfu þeirra alræmdu málgagna, er
þá iðn stunda, þó að úr því verði
ef til vill sams konar friður og Victor
Hugo talar um.
Vér erum samdóma því, er segir í
framanskráðri fundarályktun, aðeinlæg-
ir framfaramenn séu í báðum hinum
gömlu þingmálaflokkum vorum, og
höfum aldrei móti því borið. En hitt
finst oss ekki láandi, þótt sumum
virðist því líkast sem framfaramenn-
irnir í hinum flokknum fari huldu
höfði, m e ð a n þeir hlýðnast boði og
banni leiðtoga, sem hvorki þeim né
öðrum kemur í hug að dreifa við neinn
framfaraanda, heldur er alkunnugt um,
að lifa og deyja í ófrjórrí valdafíkn og þar
með fylgjandi afturhaldsstefnu. Og
meðan svo er, að eftir höfðinuþví dansa
limirnir, þótt nauðugir kunni þeir að
gera það, — á meðan getur naumast
verið mikill glæpur að kenna flokkinn
yfirleitt við afturhald. En það er svo
margt til friðarins vinnandi; og því
þá ekki það einnig, að steinhætta að
nefna orðið »afturhald« í sambandi við
fyrtéða leiðtoga, heldur kalla þá alla
saman framfara-hamhleypur, ef þeim
hugnar það betur?
Umgetinn friðarfundur á Akureyri
— ekki í Haag — hefir að þessu sinni
látið sér lynda, að gefa út áminningu
um aó létta öllum blaða-ófriði út af út-
kljáðum málum á þingi m. m. f>að
er og sjálfsagt meir en nóg, og vand-
séð, hvort þar stoða orðin tóm við
alla, sem hér eiga hlut að máli.
En meira væri í hitt varið, ef
sömu menn eða aðrír, sem nokkuð
ættu undir sér, færðust í fang það
hið víðtækara verkefnið, að reyna að
koma af blaða-illdeilum yfirleitt. En
til þess þurfa þeir, er fyrir slíkt vilja
bindast, ýmislegt að gera frekara en
svona fundarhald, og margt ógert að
láta, sem nú við gengst alment manna
á meðal.—f>að er efni í frarnhald þess-
þessarar hugvekju.
Skipstraml.
Norskt gufuskip, J a d a r, gert út
af Wathnes Arvinger, rak sig á sker,
Víkursker, sem kallað er, á Fáskrúðs-
firði 9. f. m. í niðaþoku og brotnaði
svo, að algert strand varð úr. Skipið
kom frá Akureyri, hlaðið útflutnings-
vörum frá ýmsum þar. Fyrir snarræði
og vaskleik sýslumanns A. Tulinius
tókst að bjarga farminum að mestu
eða öllu leyti. Hann fekk og ti! þess
gufuskipið Mjölni frá Thor E. Tulin-
ius, er þar var á ferð á fjörðunum.
Herskipið Heklu bar þar að, meðan
verið var að ná úr skipinu vörunum,
og fekk sýslumaður kommandör
Hammer til að láta skoða skipið.
Hann dæmdi það langsamlega óhaffært
og ógerandi við það; kvað það standa
á svo slæmum stað, að það mundi
fara í rnola, hve lítil hvika sem kæmi.
Skipið hafði meðferðis 1500 tunnur
af síld, 6—700 skpd. af saltfiski, um
50 balla af ull og nokkuð af kjöti og
rjúpum.
■f>etta var síðan selt á uppboði og
komst í 40,000 kr.
Akbrautir.
Samgöngumálið er án efa eitt með
meiri háttar framfaramálum vorum,
enda verður ekki annað sagt en að þing-
ið hafi sint því einna bezt allra mála
síðan landið fekk fjárhag sinn aðskil-
inn frá Danmörku og þingið fjárfor-
ræði. .Vegir hafa verið lagðir og brýr
gerðar, og þótt enn vanti stórmikið á,
að þolanlegir akvegir séu komnir yfir
landið, eða þótt þeir nái réttara sagt
að eins yfir lítinn hluta landsins, og
fjölda margar ár þurfi að brúa enn,
stærri og smærri, verður því þó ekki
neitað, að framfarir í vegagjörð hafa
verið afarmiklar á síðustu 25 árum;
og þótt flutningabrautir þær og póst-
vegir, sem búið er að leggja, komist í
engan samjöfnuð við eimreiðabrautir
og rafmagnsbrautir annarra landa, verð-
ur þó að játa, að mikill er munurinn
á hinum nýju vegum og einstigunum
eða troðningunum yfir urðarholt og
mýrafláka, sem varla var fært nema
fuglinum fljúgandi, þótt vegir væri
nefndir.
SamgöQgubætur þessar hafa kostað
allmikið fé, eftir hinum smávöxnu árs-
tekjum landsins, enda verður ekki
annað sagt en að fjárveitingarvaldið
hafi klifið þrítugan haraarinn til þess
að einhverir sæjust ávextir þess. Og
þegar litið er til þess, að varla sást
vegarspotti í landinu 1874, er til nokk-
urs væri nýtur, og engin á brúuð, er
auðsætt, að hér er um stórar framf&r-
ir að ræða, þótt betur megi ef duga
skal.
Engin furða er, þótt héraðarígur og
hreppapólitík hafi risið upp bæði utan
þings og innan um samgöngufærin,
einkum akbrautirnar. Og enginn get-
ur með sanni sagt, að það sé að skara
eld að sinni köku á ósæmilegan hátt,
að vilja fá svo mikla vegabót í héraði
sínu, að hægt sé að komast slysalaust
bæja í milli um hábjartan sumardag.
Hins vegar er sjálfsagt, að þegar
ekki er hægt að veita fé til margra
fyrirtækja í einu, svo gagn sé að, verð-
ur að láta hin nauðsynlegustu sitja í
fyrirrúmi, en láta önnur bíða, sem
betur mega missa sig. jpað er betra
að fá einnar eða tveggja mílna langan
veg óslitinn á einum stað, því sá veg-
ur verður þó einhverjum að liði, en
að búta veginn niður í 20—30 smá-
spotta, 1—200 faðma langa, hingað og
þangað, sem engum geta að verulegu
gagni komið, auk þess, sem smá-
spottar hljóta að kosta töluvert
meira að tiltölu en lengri vegur í einu
lagi.
Lengsta og dýrasta vegabótin, sem
enn hefir verið ráðist 1, er flutninga-
brautin úr Reykjavík austur yfir Hell-
isheiði alt að f jór3á og þjóðvegurinn
þaðan að Rangá, ásamt brúnum á
f>jórsá og Ölfusá, enda var eðlilegt,
að þessi vegagerð væri látin sitja í
fyrirrúmi fyrir öllum öðrum.