Ísafold - 13.12.1902, Page 1

ÍKeinur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/s doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. ársr.
Reykjavík laugardaginn 13. desember 1902.
77. blað.
Jíwldadá jfiaAýaAÍTv
I. 0. 0. F. 84l2l98‘/2.
Augnlækning ókeypis 1. og 3. þrd. í
hverjum mán. kl. 11—1 í spltalanum.
Forngripasafn op'ð mvd. og ld. 11—12.
Landsbankinn opinn bvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
\kl. 12—2 og einni stnndu Jengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til óuána.
Landakotskirkja. Gruðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Ndttúrugripasafn, í Doktorshúsi, opið
á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14 b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11 — 1.
Tvisvar næstu viku
kemur ísafold út, miðvikudag og laug-
ardag. Hægt og hentugt að koma að
jóla-auglýsingum.
LaMsfisiiii
verður lokaður frá 22. desember til 3.
jauúar næstkomandi, að báðum dög-
um meðtöldum.
Bankavaxtabréf og bankavaxtabréfa-
miðar verða þó innleyetir í bankanum
2. janúar næstkomandi kl. 11—2.
Lannsbankinn 11. desember 1902.
Sunnarsson.
Smjörsalan frá rjómabúunum.
Söluumboðsmaður rjómabúanna ís-
lenzku á Skotlandi, hr. G a r ð a r
Gíslason, hefir ritað forseta Lands-
búnaðarfélagsins eftirfarandi fróðlegt
og ítarlegt bréf 20. f. m., um, hvern-
ig salan hefir gengið:
Smjörið frá rjómabúunum á Suður-
landi var mér sent í tveimur sending-
um: með Lauru í ágúst 158 ilát, og
Vestu í sept. 354 ílát, og er það nú
alt selt og andvirðið sent til íslands.
Verðið hefir verið 90—93 sh. vættin
8nsk (cwt) í nál. 100 pd. ílátum, og
85—90 sh. vættin í 75 pd. ílátum.
Eg er ánægður yfir því, að eg álít
að salan hafi gengið vel e f t i r a t-
v i k u m. f>ó hafði eg gert mér jafn-
vel betri vonir, sem hafa brugðist
vegna ófyrirséðra óhappa og annarra
atvika, sem eg skal nú skýra frá:
a. Smjörið hefir hitt illa á markaðinn
eður komið á óhentugum tíma.
Verðið á smjöri hefir farið lækk-
andi eftir að báðar þessar smjör-
Bendingar komu.
■b. Smjörmarkaðurinn í haust hefir
verið óvanalega slæmur, langtum
lakari yfirleitt en um síðastliðin
ár, sérstaklega þó verð á öllum ó-
dýrari smjörtegundum, sem mun
stafa af aukinni aðsókn úr ýmsum
áttum. Eg sendi yður innlagt frétt-
ir af smjörmarkaðinum í Lundún-
vnm í f. m., svo þér gecið til hlið-
sjónarséð, hvernig hann var. Lak-
ari tegundir af smjöri hafa verið
seldar undir 80 sh. Bezta danskt
smjör hefir einna bezt haldið sínu
verði (110 — 120 sh.); en það er al
veg óviðkomandi okkar smjöri að
verði til.
c. Smjörið kom of sjaldan, en í of
stórum sendingum, sem orsakaði
aukakostnað og hafði ill áhrif á
verðið.
d. f>að var þó allra verst, að margt
var fundið að smjörinu; sérstaklega-
1. að það var ólíkt (ueensartet)
frá hverju einstöku búi með
sama marki, og einnig mjög
mismunandi frá öllumbúunum;
2. að það var að því öllu meira
og minna eitthvert annarlegt
bragð, sem kaupmenn kendu
við fisk, olíu eða ost, en eg
get ekki vel lýst, þótt eg
fyndi það líka í samanburði
við betra smjör ;
3. að meiri hluti þess var orðinn
of gamall og búinn mikið að
tapa sínu nýjabragði og fersku
lygt. Sumt smjör var farið
að súrna, og í einstöku ilátum
voru komnir græmr myglublettir
í smjörið, sem eg lét skafa af
og skifta um pappír.
e. Sumt af smjörinu var í óhentugum
ílátum (of smáum). Líka ætti að
hafa annan og betri smjörpappír,
og merkja ílátin öðruvísi.
Smjörverzlunin á vafalaust góða
framtíð, ef að henni er hlúð, ekki ein-
ungis af framleiðendum sjálfum, með
því að vanda vörunasem bezt, heldur
og líka af Búnaðarfélaginu og þing-
inu með því að sjá til þess, að smjörið
komist fljótt og óskemt á mark-
aðinn. |>að er sem stendur mikil-
verðasta atriðið í þessu efni.
Smjörið þyrfti að koma hingað
reglulega ekki sjaldnar en einu sinni
í hálfum mánuði; þá ætti það að geta
haldist ferskt, og, selst greiðlega þeg-
ar hingað kemur. Meðan smjörið
kemur sjaldan, í stórum sendingum og
óreglulega, get eg ekki haft neina
fasta og vissa kaupendur. Kaupmenn
vilja ógjarna kaupa meira í senn en
þeir geta selt bráðlega. Annaðhvort
er því, þegar svo á stendur, að geyma
smjörið, Bem er kostnaður og áhætta
að það skemmist og falli í verði, eða
missa af hagatæðum viðskiftum. Líka
er eðlilegt, að kaupendur vilji að eins
verzla með þá vöru, Bem þeir geta
veitt sér þegar þeir fá pöntun frá
sínum viðskiftamönnum. Meðan ekki
er hægt að sjá ráð til að senda smjör-
ið oft og reglulega, á eg alt af á
hættu að fá þau svör frá mínum við-
skiftamönnum, að þeir séu búnir að
kaupa úr annari átt, eða að þeir geti
ekki verzlað með þá vöru, sem þeir
eigi ekki kost á að fá þegar þeir
vilja. Samkvæmt þessu er lfka mjög
áríðandi að búin geti framleitt smjör
árið um kring.
Eg treysti því að þér og aðrir þjóð-
hollir menn munið sækja fast að fá
saragöngunum hrundið f betra lag.
f>að virðist mundi mega skjóta inn í
millilandaferðirnar lltlu, hraðskreiðu
gufuskipi, sem færi nokkrar ferðir
beintá milli Skotlands og
í s 1 a n d s. j?að ætti að hafa smjör,
fisk og kjöt að flytja hingað, en til
baka mundu bjóðast nógar vörur héð-
an, eins og hefir sýnt sig og sannast,
þar eð héðan hafa farið mörg auka-
skip frá Sameinaða gufuskipafélaginu,
hlaðin vörum til íslands. Og þá ættu
ísl. kaupmenn betri kost á að nota sér
brezkan markað bæði í kaupum og
sölum*.
Ý * *
Sigurður ráðunautur Sigurðsson
hyggur, að hinn annarlegi og óvið-
feldni keimur, sem kvartað er um að
smjörið héðan hafi, muni stafa af því
helzt, að sýring rjómans hafi ekki lán-
ast svo vel sem skyldi. |>að kvað
vera mikið vandhæfi á henni.
Að smjörið hafi verið orðið heldur
gamalt sumt, er það var selt, hyggur
hann muni stafa meðfram af því, að
hr. Garðar Gíslason var lengi nobkuð
heiman að í sumar— ferðaðist hingað,
— og muui þá smjörið hafa orðið að
bíða hans á meðan.
Loks vill hann brýna fyrir mjólkur-
búunum, að nota rétt ilát, 100 punda,
en ekki 75. jpað sé afarárfðandi.
Sumir hafa viljað kenna galla á
smjörinu héðan því, að blandað hafi
veriðsaman sauðamjólk og kúa. Til
þess að fá skorið úr smjörgæðum eft-
ir því, hafa verið send í sumar héð-
an til Khafnar til efnafræðislegrar
rannsóknar þrenns konar sýnishorn af
smjöri: eitt úr tórari kúamjólk, annað
úr sauðamjólk og þriðja úr hvoru-
tveggja. Svarinu mun mega búast
við bráðlega.
Olfusingar áttu smjörið í stærri ílát-
unum (100 pd.), sem betur seldist.
f>eir hafa nú fengið 81£ e. fyrir pund-
ið í síðari sendingunni, með Vestu,
að kostnaði öllum frá dregnum, en
meðtöldum laDdssjóðsverðlaununum.
pað eru Hreppamenn, sem minni
ílátin áttu, 75 punda. f>eir ættu eudi-
lega að hætta við þau. |>etta, að hin
stærri, 100 punda, séu illa baggatæk,
mega þeir ekki láta standa fyrir, með
því líka að nú þurfa þeir ekki að reiða
smjörið lengra en niður á Skeiðin, en
geta flutt það á vagni úr því.
Vetrarfar.
Sumarauka má kalla það, sem af er
þessum vetri, en það er meir en t/4
hluti hans eða alls 50 dagar. Alls
einn frostdagur hér af þeim 50; það
var 3. nóvbr., 4—6 stig. Ella að eins
stirðnað stund úr degi eitthvað 5 sinn-
um alls. Lítið eitt oftar dálftið frost
á nóttu. Hitinn ella 4—6 stig að degi
til tíðastur; stundum 8—9 stig.
Aðrar eins þíður munu vera eins
dæmi að vetri til, jafnlangvinnar. En
stormar hafa fylgt þeim miklir og rign-
iugar, — hrakviðrasamt fyrir skepnur,
einkum nærri sjó; þurrara í uppsveit-
um, regluleg öndvegistíð þar.
Unnið nær daglega að jarðabótum
þar sem þær eru annars Btundaðar.
Sömuleiðis að húsasmíði hér í höfuð-
staðnum eigi miklu sfður en að sumri til.
En — íshúsin fara að verða í voða,
ef frostleysur haldast lengi úr þessu,
með alla hina miklu síldarbeitu, er
þau geyma handa þilskipaflotanum,
auk matvælaforðans fyrir allan veturinn.
Erlend tíðindi.
Eftir að landsþiugið hafði hafnað
8ölu Vesturheimseynna dönsku var
efnt til hlutafélags með 4 milj. kr.
stofnfó til að rétta við hag eyjabúa.
Heldur hefir veitt tregt að fá féð
saman, en þó búist við að það hafist,
áður en lýkur.
f>á er í annan stað f ráði að senda
nefnd manna vestur til eynna, til
þess að rannsaka ástandið þar. Lands-
þing og fólksþing velur sinn manninn
hvort og stjórnin aðra tvo.
Eriðriksspítali í Kaupmannahöfn og
fæðingarstofnunin hafa lengi þótt orð-
in úr sér gengin og á eftir tímanum.
Nú hefir loks verið borið upp á þingi
frumvarp um að leggja þær stofnanir
niður og reisa í þeirra stað ríkisspí-
tala svo nefndan, og svo vel úr garði
gerðan, sem nú þykir hæfa.
Ken8lumálaráðherra Dana lagði fyrir
fólksþingið 18. f. m. skólafyrirkomu-
lagsnýmæli það, er lengi hefir á
prjónunum verið og margir unnið að.
f>ar er ætlast til, að þrenns
konar skólar taki við hver af öðrum:
barnaskólar, miðskólar og unglinga-
skólar. Miðskólinn samsvarar að miklu
leyti gagnfræðaskólunum, sem nú eru,
og neðri bekkjum f lærðu skólunum.
Unglingaskólinn samsvarar efri bekkj-
um í latínuskólunum, 4.—6. bekk, og
er þríliðaður, ýmist kendur við forn-
máliu, nýju málin eða tölfræði og
náttúruvísindi, eftir því, hvað kent er
aðallega af þessu þrennu. Stúdentar
eru þeir, sem útskrifast úr unglinga-
skólanum, hverri deildinni sem er.
Skriflegt próf haft miklu viðtækara
en nú gerist, en minni áherzla lögð
á munnlega yfirheyrslu. Kunnáttu-
vottorð frá skólunum koma að sumu
leyti í stað prófseinkunna.
Frumvarpinu var mikið vel tekið
í fólksþinginu.
Milliflokkurinn < landsþinginu, »átt-
menningarnir* svo nefndu, hafa tekið
sér uýtt nafn og skýrt sig »de Fri-
konservative*. |>eir eru orðnir 10.
Móðurmorðinginn andstyggilegi, Ar-
thur Jörgensen, f Kh.,hafði látið móður
sfnaarfleiða sig skriflega samdægurs sem
hann sálgaði henni. Hann lét fyrst
í veðri vaka, að hann hefði unnið hið
hryllilega illvirki í bræði sinni og viti
sínu fjær. En arfleiðslan og fleira
þykir bera þess órækan vott, að svo
hafi ekki verið, heldur hafi hinn ó-
skaplegi glæpur verið unninn með
fyllilega ráðnum hug.
Dáinn er22. f.m.tfallhyssubongurinn*
mikli f Essen á f>ýzkalandi, Alfred
Krupp, mestur og auðugastur verk-
smiðjueigandi á þýzkalandi. Hann
hafði 13—14 milljónir króna í árs-
tekjur. Verkalið hans og fjölskyldur
þess skiftir tugum þúsunda — all-
stór borg, er upp hafði risið um hans
daga og föður hans, sem stofnaði
verksraiðjuna fátækur snemma á öld-
inni sem leið. Alfred Krupp hafði