Ísafold - 07.03.1903, Blaðsíða 2

42
láta taka til við að breyta ræktunar-
jötð voiri í sáðland hið allra bráðasta,
jafnvel á vori komanda. En eg skil
ekki, livað er hneykslanlegt í því, að
vilja ekki láta það dragast nema sem
allra minst, að taka upp það sem
máður er sannfærður um að sé réttari
og betri ræktunaraðferð. Eg veit vel,
að ým8Ír hafa lagt tilefnislaust þann
8kilning í orð mín, að bændur ættu
aiment nú þegar í vor að rjúka í
tún sín og róta þeim öllum um og
breyta í sáðland. Eg hefi að eins
lagt það til, að byrjað væri á því,
tekin hin nýja stefna nú þegar, og
þá að sjálfsögðu svo framarlega og að
svo miklu leyti, sem þess væri kostur,
meðal annars hvorki skorti til þess
tæki né kunuáttu; og veit eg vel og
hefi alla tíð vitað, að ekki gæti það
orðið nú þegar nema mjög óvíða og í
litlum mæli. Eg veit vel, að ekki er
hægt að fá skjótlega nema að eins
fáa verkamenn annarsstaðar að, til
þess að bæta úr kunnáttuleysinu til
sáðlandsmeðferðar. En eg ætla þeim
aðallega að kenna það frá sér hér, og
trúi því laust, að landar yrðu mjög
tornæmir á það. Hér er ekki um að
tefla vandlærða list eða íþrótt, heldur
einfalt nýtt verklag, sem hver maður
kemst óðara upp á og hann er látin
vana það dálítið. J>að er fjarri mér
að amast við utanför ungra manna
héðan til að læra rétta landyrkju. En
mér þykir það eigaof langt í iand að
svo stöddu.
Kostnaðarsamanburður höf. á slótt-
un og sáning eða sáðlandsyrkju er
mjög viðsjáll að mér virðist. Slétt-
unarkostnaðurinn gerður miklu lægri
en hann mun vera alment, en hinn
miklu hærri, meðal annars og einkan-
lega með þvl, að láta plægingu vera
jafndýra síðari skiftin, þegar búið er
að ryðja landið. Hins ' þarf ekki að
geta, að ekki er arðmunurinn'lengi að
vinna upp mikinn kostnaðarmun, ef svo
væri.
f>að virðist vera orðið þjóðtrúar-
atriði hér á landi, að flest þurfi hér
að vera frábrugðið því, sem gerist
annarsstaðar. |>etta sífelda víðkvæði,
að hér eigi annað við, er þrásinnis
vantrausts-fyrirsláttur, sem ekki hefir
nein rök við að styðjast. Fræðisetn-
ingar um rétta hagnýting jarðvegarins,
bygðar á vísindalegum rannsóknum og
reynslu, eiga vissulega víð hór sem
annarrjstaðar það sem þær ná. Lög-
mál efnafræðinnar hefir sitt gildijafnt
hér sem annarsstaðar.
Að láta sér lynda gömlu jarðabóta-
aðferðina, sléttunina, og telja henni
flest til gildis fram yfir sáning og
sáðlandsrækt, er líkt að sínu leyti og
að vilja ekki heyra neíndan öðru vísi
lagaðan sjávarútveg en handfæraveiði
á smákænum fram í þaranum. Vér er-
um þó upp úr því vaxnir nú. Vér
höfum horft þar á atburði annarra
þjóða hér við landið og tekið þá upp
smám saman, eftir mætti: lóðir, net,
þilskíp o. s. frv. Landyrkjuvinnu-
brögð þeirra höfum vér ekki átt kost
á að hafa fyrir augum vorum. Fyr-
ir því erum vér seinni til þar. En
eg trúi því ekki á oss, að þess verði
langt að bíða úr þessu, að hér kom-
ist á almennileg sáðlandsyrkja og að
plógurogherfi verðií hinum frjórri sveit-
um landsins að minsta kosti viðlíka
algeng jarðyrkjutól og jafn-töm
verfeafólki voru eins og orfið og hríf-
an eru nú. Fyr er ekki rétt lag
komið eða viðunanlegt á landyrkju og
landbúnað hér á landi.
Keykjavík 6. marz 1903.
Björn Jensson.
Smjörsalan frá rjómabúunum.
f>að gladdi mig, að lesa grein hr.
Garðars Gíslasonar í ísafold 13. des.
f. á. um smjörsöluna frá rjómabúunum.
Hún er góðra gjalda verð, það sem
hún nær, og styrkir þá von mína, að
yfirlýsingar hr. Garðars, um eftir megni
aó greiða fyrir sölu íslenzkra afurða,sé
annað ogmeira en venjulegt auglýsinga-
glamur; en það flaug mér helzt í
hug, þegar eg sá smjörsölureikninga
hans til rjómabús Holtamanna, er á
vantaði undirskrift söluumboðsmanns og
drengskaparvottorð um verð og þyngd
smjörsins; en þetta hvorttveggja er skil-
yrði fyrir greiðslu smjörverðlauna úr
landssjóði samkv. lögum 11. nóv. 1899
Söluumboðsmaðurinn skýrir frá að-
finningum þeim, sem gerðar hafa veríð
við smjörið. En sá er galli á, að þær eru
vel flestar of almennar til þess, að
koma að tilætluðum notum.
Svo er fyrst og fremst um þá aðfinn-
íngu, að smjörið hafi þótt ólíkt frá sama
búi. Til þess að hún komi að gagni, þurfa
rjómabúin að vita, að hverju leyti
smjörið var ólíkt, hvort það var t. d.
að lit, bragði, umbúðum, þessu öllu
saman, eða einhverju öðru.
, Sama er að segja um mygluna og
súrinn, að nauðsynlegt er að fá að vita,
hverju þetta var að kenna: óvandaðri
eða of lítilli söltun, misjafnri hnoðun o.
s. frv. Káðleggingar um, að nota betur
smjörpappír og merkja ílátið öðruvísi
en gjört hefir verið, geta rjómabúin
heldur eigi notfært sér fyren skýrt er
frá, hver tegund smjörpappírs er
hentust og hvernig bezt fer á að
merkja smjörtunnurnar.
|>etta, sem til er tínt, nægir til að
sýna, að aðfinningarnar verða að vera
greinilegri og nákvæmari, ef að haldi eiga
að koma. Og að fullum notum koma
þær ekki fyr en hverju einstöku rjóma
búi er skýrt frá, í hverju smjörinu
frá því er ábótavant. Vilji hr. Garðar
Gíslason legga verulega alúð við smjör-
söluna, ætti hann, um leíð og sölureikn-
ingarnir eru sendir rjómabúunum, að
skýra þeim nákvæmlega frá aðfinníng-
um við smjörið. Væntanlega tekur
hann þetta til athugunar að sumri.
Af ályktarorðum Sigurðar ráðunauts
mætti ætla, að hann hefðí flutt rjóma-
bú Holtamanna út í Olfus eða að það
hafi verið svo lítið, að hann hafi ekki
komið auga á það. Vonandi þroskast
kálfurinn það til næsta hausts, að hann
reki þá augun í hann innan um stór-
hvelin.
31. jan. 1903. M. T.
K. F. U. M.
Hin íslenzka deild þess mikla og merki-
lega félagsskapar, »Kristil. félags ungra
manna«, átti sér hátíðisdag sunnud. 1.
marz, með því að þá var vígður nýr
samkomusalur, er það hefir komið sér
upp við húseign sína hér við Lækjar-
torg, Melsteðshús, sem félagið í Dan-
mörku hjálpaði því til að eignast fyrir
2—3 missirum. Salurinn er 18 álna
langur og 10 álna breiður, tvídyraður,
með ræðustól fyrir öðrum gafli, bjartur
og mjög snotur útlits. Hann er áfastur
við húsið gamla og innangengt í milli,
en það er notað jafnfyamt í þarfir fé-
lagsins (skrifstofa, kenslustofa, lestrar-
stofa o. s. frv.).
Þeir fluttu tölu við vígsluna, formað-
ur félagsins, síra Jón Helgason, og 2
meðstjórnendur hans, Kn. Zimsen mann-
virkjafræðingur og síra Friðrik Friðriks-
son. En á hljóðfæri lók Brynj. Þorláks-
son og st/rði söngflokk, er hann hefir
komið upp innan félags og söng prýði-
lega, margraddað.
Félagsmenn eru hér um 400, í 2
aðaldeildum, yngri (12—17 ára) og
eldri (17—40), svo og dálítilli stúlkna-
deild. Það heldur guðrækilegar sam-
komur, biblíulestra og nolfkra kenslu.
Frumkvöðull og stofnandi þessa félags-
skapar hér var síra Friðrik Friðriksson,
nú fyrir 5 árum, af litlum föngum, og
sannast að vonum með tímanum, að
þar hafi verið mjór mikils vísir. Það
er hin mesta nytsemdarstofnun, sem
allir ættjarðarvinir ættu að árna heilla
og góðs gengis, og helzt að styðja af
alúð í orði og verki.
Fjarskynjunargáfa.
»Norðurl.« segir frá því um nýdáið
gamalmenni í Eyjafirði, Hallgrím þórð-
arson á Völlum, að eftir það er hann
var blindur orðinn og lagstur í kör,
tók að bera á því, að hann sá gegn-
um holt og hæðir, sem kallað er, og
sagði fyrir óorðna hluti. Maður hrap-
aði á Vaðlaheiði fyrir nokkrum árum.
Sama kveld segir Hallgr. heima á
Völlum í rúmi sínu, blindur, að ósköp
sé að horfa á manninn, sem sé að
hrapa á Vaðlaheiðinni. Hann sagði
fyrir eldsbrunann mikla, sem varð á
Akureyri í fyrra, og hagaði eldurinn
sér mjög á þann veg, er hann hafði
lýst löngu áður.
Mýlda málgagnið.
"SSEFrosIeg sága gengur hér um bæ-
inn um ábyrgðarmann þess, og mun
raunar sönn vera, þótt ótrúleg sé, —
hann, sem bauð 800 kr. árgjald í vet-
ur fyrir stjórnarvaldaauglýsingarnar.
það er hvorki meira né minna en að
garpurinn hafi með siðustu póstskipsferð
beðist allþarflega, — ekki undan því,
að láta leggja við það múlinn alræmda,
um leið og það fer að flytja auglýsing-
arnar,— honum unir hann vel, — held-
ur undan þessu háa árgjaldi, sem liann
bauð sjálfur með ráðnum hug og eftir
margra mánaða umhugsun. Hann hefir
sótt um til ráðherrans, að hann færi
það niður í 200 kr.!
Karlmannlega er nú að veriö.
Nærri má geta, að ráðherrann muni
ekki treystast til að verða við þessari
ölrausubón.
það er fjárveitingavaldið eitt, sem
er bært um að veita slíkt, — veita
uppgjöf á löglega tilkomnum tekjum
landssjóðs. Eftirgjöfin nemur alls 1800
kr. (3 x 600), og hefir oft orðið umtal
um minna. Og hvað er nú sennilegra
en að þetta verði upphaf nýrra þing
flokkaskiftingar, og að málgagn það,
er hér um ræðir, fari nú að leggja
ríkt á við kjósendur, að þeir megi
engan mann kjósa á þing, sem ekki
vill heita því að greiða atkvæði með
þessari eftirgjöf? AnDað séu skýlaus
landráð.
Að Hólaskóla
er nú svo mikil aðsókn orðin, að hús-
rúm ætlar að verða langt um of lítið.
Hafa sótt um skólann 23 nýir nem-
endur, auk þeirra 12, sem í honum
eru í vetur. Um aukakensluna í vet-
ur, handa bændum og bændaefnum,
hafa sótt 40,—segir »Norðurland«.
Bæjarstjórn Reykjavíkur.
Frest á greiðslu vegabótagjalds veitti
bæjarstj. i fyrra dag íbúum Hverfisgötu til
septemberloka þ. á.; þeir höfðu viljað fá
sig nndanþegna því.
Samþykt að Halldór Jónsson í Bráðræði
fengi útvísað stakkstæði til 5 ára gegn 6
kr. árgjaldi.
Guðmundi Jakobssyni hafði verið falið
af byggingarnefnd að hafa eftirlit með,
að hús og girðingar yrði sett rétt eftir út-
mælingum nefndarinnar, og var það sam-
þykt.
Undir sóttvarnarhús hafði byggingar-
nefnd útvísað eftir áskorun landshöfðingja,
dagsláttusvæði i Miðselstúni, og samþykti
bæjarstjórnin að svæði það yrði látið ó-
keypis, eins og aðrar lóðir, en áskildi leigu-
iiða Miðselstúns yrkingu og arð af blett-
inum meðan eigi þyrfti að nota húsið til
sóttvarna.
Skýrt var frá, að veganefnd hefði skift
þannig með sér verkum, að formaður er
Sig. Thoroddsen og hefir eftirlit með allri
vegagerð og rennugerð; varaformaður Jón
Magnúsaon; skrifari Guðm. Björnsson og
heíir umsjón með vatnsbólum; Kristján
Þorgrimsson hefir umsjón með öllum ljós-
kerum bæjarins og öllum rennum vestur-
bæjarins, vestan lækjar, en Magnús Einars-
son með öilum snjómokstri í bænum og
með rennum í austurbænum.
Beiðni frá Guðm. Þorkelssyni i Pálshús-
um um endurgjald fyrir lóð undir Lág-
holtsveg og um girðingu meðfram vegin-
um úrskurðaði bæjarstj. þannig, að girð-
ing yrði sett meðfram veginum og Guðm.
skyldi fá endurgjald eftir óvilhallra manna
mati fyrir þann hluta lóðarinnar, sem var
ræktað land og tekið var undir veginn,
þó þannig, að 5*/a dagsverk eða andvirði
þeirra skyldi dregið frá endurgjaldinu.
Utaf beiðni frá Eyóiti Eyólfssyni um
hússtæðí í Miðselstúni var fjárhagsnefnd
falið að gera tillögur, hvort selja skuli
lóðir í slikum erfðafestulöndum og þá íyr-
ir hvaða verð.
Til veganefndar var vísað beiðni frá bú-
endum við Bergstaðastræti um veg þar i
milli og Laufásvegar; sömuleiðis beiðni um
veg þvert yfir Miðvöll, og loks um breikk-
un Ingólfsstrætis norðantil.
Sveinn Jónsson trésmiður bafði beðið
um að mega taka grjót í grunn undir sótt-
varnarhúsið í fjörunni þar fyrir neðan,
og var veganefnd falið að leyfa það, ef
hættulaust þætti fyrir bæjarlandið, og
skyldi hún enn fremur hafa eftirlit með
grjótlökunni, ef til kemur.
Lögregluþjónn og aukanæturvörður frá
14. marz var eftir tillögu lögreglustjóra
skipaður Páll Árna3on.
Samþyktar voru þessar brunabótavirð-
ingar: á húsi Guðm. Egilssonar við Lauga-
veg 6658 kr. og á húsi Guðmundar Slef-
ánssonar við Lindargötu 1255 kr.
Kláðalækoingakensla.
»Norðurl.« getur um fyrstu kláða-
lækningakenslu hr. O. Myklestads, að
Eyrarlandi í Eyjafirði, seint í janúar.
Hann flutti fyrst fyrirlestur um þekk-
ingu manna á fjárkláðanum, hvernig
hún hefði smámsaman aukist; skýrði frá
hugmyndum manna á fyrri hluta 19.
aldar um kláðamaurinn: að hann mynd-
aðist af vessum, sem drægjust saman,
þegar regn félli á hörund kindarinnar.
Talaði um sótthreinsun fjárhúsa og
rannsóknir og* ráðstafanir í Noregi,
sem leitt hefðu til algerðrar útrýming-
ar fjárkláðans. Erindi sínu lauk hann
á þá leið, að eftir því, sem sér virtist,
mundu vera fylstu líkindi til þess, að
fjárkláðanum yrði útrýmt hér á landi,
ef lík aðferð yrði höfð hér og f
Noregi.
Hr. Myklestad sýndi mönnum svo
fjárkláðamaur, nærri fullþroskaðan, á-
samt unga, eitthvað tveggja daga göml-
um, í smásjá, er stækkaði 350 sinnum.
J>ví næst sýndi hann mönnura kláða
á kindum, tók svo kláðamaur úr kind-
unum, og lét að því búnu hvern ein-
stakan nemauda reyoa sig á því, að
leika það eftir sér. J>essir maurar
voru svo skoðaðir í sterk^m stækkun-
arglerum, sem sérstaklega er til þess
ætluð, að skoða maura.
J>á lét hann undirbúa böðun á þess-
um kindum og baða þær einu baði.
Kindurnar voru hafðar niðri í baðinu
10 mínútur. þ>rátt fyrir það, að kind-
urnar voru svona lengi niðri í baðinu,
og höfðinu dýft niður algerlega tvisv-
ar sinnum, voru þær hinar hressustu
á eftir og enginn skjálfti sást á þeim.
frjátíu og fjórir menn sóttu tilsögn-
ina, og voru úr öllum sýslum í Norð-
ur- pg Austurömtunum, nema Austur
Skaftafellssýslu; tveir úr Suðuramtinu.
Eftir það fór hr. M. með lærisveinft
sína flesta yfir í Kaupangssveit, sýndí
þar böðunaraðferðina og lét alla nem-