Ísafold - 20.06.1903, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minDst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */, doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bundin víð
iramót, ógild nema komin sé ti!
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslu8tofa blaðsins er
Austurstræti 8.
XXX. ára:.
jfíllósiadá ytÚl^OyÍMh
I. 0. 0. F. 856269.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 í spltalanum.
Forngripascifn opið md., mvd. og id.
11—12.
K. F. U M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsíðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8*/„ siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
«g kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
41 11—2. Bankastjórn við ki. 12 — 1.
Landsbókasaft, opið livern virkan dag
kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
;md., mvd. og ld. t.ii útlána.
Náttúrugripasafn, í Yesturgötu 10, opið
i sd. kt. 2—3.
Tannlœkning ókeypis i Pósthússtræti I4b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Af kosningum og kjörfundum.
ii.
feir ætluðu að fara kænlega að ráði
sínu, ísfirzku höfðingjarnir, og létu
sem þeir mundu ekki hugsa um að
hafa neinn í kjöri í móti Skúla Thor-
oddsen — »betri(!) mennirnir mundu
láta kosninguna hlutlausa«, kvað mál-
tól þeirra þar. Bn tveim, þrem dög-
um fyrir kjörfund voru gerðir út tveir
menn á bát norður í Jökulfirði, svo
að lítið bar á, og látið sem þeir væru
sendir til fiskikaupa, en voru raunar
með bréflega orðsending til nokkurra
höfuðkappa afturhaldsliðsins þar um
sveitir: verzlunarstjórans á Hesteyri,
læknisins, og Grunnavíkurprestsins, þar
sem heitið var á þá að bregða við
og smala Hornstrandir í snatri og
halda því liði til höfuðstaðar þeirra
kjördagsmorguninn, þriðja í hvítasunnu.
En þá gerði hvítasunnuhret og ónýtti
allar frambvæmdir. f>ó var gufubátur-
inn Ásgeir litli leígður og sendur
norður nóttina fyrir kjörfund, en kom
nærri tómur aftur, með að eins 11
kjósendur handa þingmanni þeirra
afturhaldshöfðingjanna, Árna kaup-
manni Sveinssyni, er fekk að eins 26
B'tkvæði í viðbót af ísafirði og 5 alls
annarsstaðar að úr sýslunni. Hann
féll aíðan við nauðalítinn orðstír, með
að eins rúman fimtung atkvæða á við
Sk. Th.
Helmings atkvæða munurhér um bil
var í vestursýslunni milli þeirra Jóh.
Ólafssonar og síra Sigurðar Stefáns-
sonar, og fekk Jóhannes meir en helm-
ing sinna atkvæða úr sínum hreppi,
þar sem og kjörstaðurinn var hafður,
en síra Sigurður að eins eitt. Jóhannes
fekk og öll greidd atkvæði (12) úr
Auðkúluhreppi, en síra Sigurður öll
(15) úr Suðureyrarhreppi (Súganda-
firði). Hinir hrepparnir, Mýra og
Mosvalla, skiftust hér um bil jafnt
milli þingmannaefnanna. Sigur Jó-
hannesar er í þjóðviljanum eignaður
aðallega því, að hann lýsti því yfir
skýrt og skorinort á kjörfundinum, að
fiann vildi ekki styðja núverandiinnlendu
stjórn, heldur vildi hann eindregna
framsóknarstjórn og mundi hann ljá
henni fylgi sitt.
Kjósendum mun því hafa þótt sem
haeði þingmannaefnin hefði sömu stefnu
Reykjavífe langardag'ims 20. júní 1903.
37. blað.
í landsmálum, en vildu heldur hafa
bónda á þing en prest.
En viðurlitamikið er að hafna jafn-
mikilhæfum manni við þingstörf, eins og
síra Sigurður Stefánsson er, og þar
eftir snjöllum og reyndum, og auk
þess raunar gildum bónda, — fyrir alls
óreyndum manni, sem vel m á vera að
vísu að hafi þingmannshæfileika og
reynist vel.
Lítið atvik skrítilegt en harla fróð-
legt þó, gerðist á Hafnarfjarðarkjör-
fundinum 6. þ. mán.
þar kemur einn kjósandi (úr Garð-
inum?) inn að kjörborðinu og mælti
svo:
»Eg kýs Björn Kristjánsson«.
þá kemur hik á hann, og siðan bæt-
ir hann við:
»Og 3vo n e y ð i s t eg til að kjósa
Halldór Jónsson«.
Einhverir viðstaddir fara að hlæja,
og verður af ys, svo að sýslumaður heyr-
ir eigi glögt síðari setninguna og inn-
ir eftir henni aftur.
Kjósandi tekur hana upp með alveg
sömu orðum:
»Og svo neyðist eg til að
kjósa Halldór JónssonU
Sýslumaður lét sór auðvitað ekki
koma við, hvernig á þeirri nauðung
mundi standa. Honum var nóg, að
maðurinn kaus tvo þingmenn, eins og
lög mæla fyrir.
Og ekki hirtu heldur aðrir um að
spyrja hann um það.
þeir hafa líklega ekki þózt þurfa
þess.
Þekking er ömissandi.
Fyrirfarandi sumur hefir íslenzkt
smjör verið selt hér á Bretlandi, og
þegar borið er saman verð á því og
dönsku smjöri á sama tíma, þá sést,
að íslenzka smjörið hefir selst nær
undantekningarlaust 20 a. lægra pund-
ið en danskt smjör.
3?að er rétt hjá hr. Garðari Gísla-
syni, að mikils væri um vert, að
smjörið kæmist óskemt og fljótt til
Leith eða á markaðinn brezka, og
einnig að það væri nauðsynlegt, að
bændur reyndu að framleiða smjör ár-
ið um kring. En það er ekki nóg, ef
bændur vilja fá eins mikið fyrir sitt
smjör og Danir fá fyrir sitt.
f>að er mikilsvert atriði, að hafa
tíðar skipaferðir og kuldaklefa á skip-
unum, sem flytja íslenzka smjörið
hingað á markaðinn. það er áríðandi,
að búin á íslaudi geti framleitt smjör
árið um kring, og það er mjög nauð-
synlegt, að hafa góðan dreng fyrir
umboðsmann hér á Bretlandi. En það
er ómissandi, að þeir, sem búa til
smjörið, hafi næga þekkingu á smjör-
gerð.
þegar eg rita orðið þekking hér, þá
á eg ekki við verklega kunnáttu ein-
göngu né bóklega kunnáttu án verk-
legrar fræðslu; en eg hefi í hugaverb-
lega þekkingu, er byggist á vísindum
og styðjist við þau; það er af því, að
Danir hafa þessa þekkingu og hafa
notað hana við tilbúning smjörs síns,
að þeir hafa fengið 20 au. meira fyrir
hvert pd. af smjöri sínu en íslenzku
sveitabændurnir. |>að er með öðrum
orðum, að þekkingin, sem Danir nota
við tilbúning og sendingu smjörs síns,
er 20 au. meira virði á hvert pd. en
þekking sú, sem íslenzkir bændur nota
eða eiga völ á við tilbúning smjörs
síns.
|>að er einmitt þessi þekking, sem
svo bagalega er lítið til af á íslandi.
Hún er þó ætíð vel borguð, og sá sem
hefir hana, má eiga von á beinhörðum
peningum fyrir hana, en þarf ekbi að
eiga á hættu að fá hana borgaða með
loforði um »sýru seinna«.
Tuttugu aurar á hvert pund, — það
er mikið fé. Sá sem vill reikna, hve
miklu það nemur á búi, sem framleiðir
5000 pd. af smjöri um sumarið — bú-
ið í Birtingaholti framleiddi 1901
4734 pd. af smjöri (Búnaðarritið 2.
hefti 1902, bls. 104) — hann sér, að það
nemur 1000 kr. á einu sumri. það
munar um þó að minna sé. Bændur
hafa ekki efni á að fara á mis við
það fé, sízt íslenzkir bænaur.
f>ú veizt, bóndi sæll, betur en eg,
hve þér sárliggur á peningum. Eg
hefi bent þér á uppsprettu auðs heima
hjá þér; en þú verður að muna eftir,
að þekkinger ómissandi, ef
þú átt að geta notað þér hana.
f>að er óefað, að mjólkurskólinn á
Hvanneyri hefir gert gagn, og að kenn-
arinu þar, hr. Grönfeldt, hefir aukið
þekkingu á smjörgerð að stórum mun;
það sést þegar borið er saman verð á
8mjöri fyrrum og nú.
Ef þú ber saman verðið fyrrum og
nú, þá muntu sjá, að verð á smjöri
hefir aukist hjá þeim — og að eins
hjá þeim —, sem hafa aflað sér þekk-
ingar á smjörgerð.
En þegar litið er til þess, að verð
á smjöri er nú langtum lægra en það
ætti að vera, lægra en á dönsku
8mjöri, þá verður því ekki neitað, að
þekkingin er ékki nærri eins mikil og
hún ætti að vera og þarf að vera; og
þegar haft er í huga, að mjólkurfræð-
in byggist á og styðst við gerlafræði,
eðlisfræði og efnafræði, þá verður aug-
ljóst, að 6 mánuðir eru harla stuttur
tími til þess að nema mjólkurfræði
til fullnustu.
f>að er alveg ómissandi, ef þú, bóndi
sæll, vilt fá eins mikið fyrir smjör
þitt og Danir fá, að sá eða sú, sem
stýrir rjómabúunum eða mjólkurbúun-
um, hafi fullkomna þekkingu
á smjörgerð, það er: að hann eða bún
viti svo mikið í gerlafræði, eðlisfræði
og efnafræði, að þau s k i 1 j i verk sitt.
Ef þú getur fengið bústjóra eða
bústýru frá Hvanneyri eða einhvers-
staðar á íslandi — eg á við bústýru
eða bústjóra, sem hafi fullkomna þekk-
ingu — þá væri það bezt; en ef þú
getur það ekki, þá verður þú að fá
þau frá Danmörku, því að það borgar
sig ekki einungis með tímanum,
heldur undir eins í byrjun.
Á mjókurbúi eða rjómabúi, sem er
stjórnað af þekkingu og hagsýni, þar
er ekki hætt við að fánýt og úrelt á-
böld séu keypt eða mikið af fitu sé
skilið eftir í undanrennu eða áum,
og þar er alt, sem framleitt er, af
beztu tegund og þess vegna í hæsta
verði. En þar sem fáfræðin drotnar,
þar fer töluvert af peningum fyrir
óbentug og fánýt áhöld; þar er smjör-
ið skilið eftir í áunum og fitan í und-
anrennunni, og auk þess fer þar margt
annað til ónýtis; og loks eru allar af-
urðirnar í litlu verði.
Bóndi sæll! |>ú verður að ná þér í
peninga. Eini vegurinn til þess að
afla þeirra er að láta búa til b e z t u
t e g u n d smjörs úr mjólk þeirri, sem
þú hefir, en til þess að geta framleitt
b e z t a smjör, þá verður þú að vinna
saman meS nágrönnum þínurn, og um
fram alt verður þú að fá bústýru eða
bústjóra til þess að standa fyrir bú-
inu, — bústýru eða bústjóra, sem hafi
fullkomna þekkingu á smjör-
g e r ð .
Fáfræðin borgar sig ekki, en þekk-
ingin er ómissandi og er borguð í
beinhörðum peningum.
Liverpool, vorið 1903.
Indriði Bcnediktsson.
Utanför Jóns Jenssonar.
Hér með er lýst yfir því í Fram-
sóknarflokk8stjórnarinnar nafni og fyr-
ir hennar hönd, a ð hr. yfirdómari
Jón Jensson fór ferð sína til Kaup-
mannahafnar með póstskipinu 16. þ.
m. að þeirri flokksstjórn alveg forn-
spurðri, og a ð hann fór þá ferð án
1 eyris fjárframlags eða fjárframlaga-
fyrirheitis frá hennar hálfu.
Beykjavík 20. júni 1903.
Björn Jónsson, ritstj.
----- m -----
Embættisprófi
við prestaskólann luku 19. þ. mán.
þeir: Eink. Stig.
Ásgeir Ásgeirsson með I 85
Lárus S. Halldórsson — I 81
Stefán Björnsson — II 76
Jón N. Johannessen — II 75
Verkefni í skriflega prófinu:
Skýring nýjatestamentisins:
Jóh. 3, 1—8.
Trúfræði: Að gera grein fyrir
hinni svonefndu apokatastasis-kenn-
ingu, og hrekja mótbárur hennar gegn
hinum kirkjulega útskúfunarlærdómi.
Siðfræði: Hver er nytsemi og til- «
gangur lögmálsins?
Kirkjusaga: Grísku kirkjufeð-
urnir á blómaöld guðfræðinnar.
Prédikunartextar: Matt 13,
31—33; Mark. 12, 41—44; Lúk. 10,
38—42; Jóh. 10, 22—30.
Tveir inenn druknuðu
nýlega af hvalveiðabát frá Meleyri
í Jökulfjörðum, með þeim hætti, að
þeir fóru með þriðja manni á bát frá
gufubátnum til að leggja með hand-
skutli hval, er búið var að skjóta, en
var þó með fullu fjöri, sökum þess,
að skotið kom á óhentugan stað.
Hvalurinn sló bátinn með sporðinum
og mölbraut hann. þriðja mannin-
um varð bjargað, hættulega særðum.
Höggva varð skutulstrenginn svo, að
hvalurinn drægi ekki gufubátinn í kaf,
og mistu hvalveiðamenn hans alveg.
Mennirnir, sem druknuðu, voru norsk-
ir.