Ísafold - 20.06.1903, Page 3

147
skuli verða til þess, svo að segja á
síðustu stundu, að »drifa það í því
stóra«.
|>að er vonandi, að næsta þing haldi
áfram í sömu stefnu og þingin 1901
og 1902 og bæti úr því, sem enn
vantar til þess, að allar þær umbæt-
ur komist á, sem eg lagði til í bréfi
dags. 10. jan. 1901, að gerðar væru
í kláðamálinu, og er þá að eina eftir
að veita fé til munnlegrar og verk-
legrar kenslu í kláðalækningum; en
fyr en sú kensla hefir fram farið,
álit eg ekki tiltækilegt að notuð sé
lagaheimildin um landssjóðslyfin meir
en því nemur, er þarf til þess að eins
að halda kláðanum i skefjum, líkt og
verið hefir, enda er ekki fyr ráðandi
1 algerða útrýmingartilraun; því að
með kunnáttu þeirra, er með eiga að
fara, fæst fyrst nokkur trygging fyrir
því, að peningum landssjóðs til bað-
lyfja-kaupa verði varið svo, að tilætl-
uð not komi af.
Til frekari áréttingar vil eg fullvissa
hr. amtmanninn um það, að getgát-
urnar um undirróður af minni hendi
gegn böðunarskipunum hans í fyrra á
Austurlandi eru bygðar á viðlíka ó-
sönnum gruudvelli og staðhæfing sú,
að eg sé einn meðal stjórnenda Heima-
stjórnarflokksins.
Magnús Einarsson.
Of langt fariö.
Mig hefir oft hrylt við máltóli aftur-
haldsliðsins hér,og mig hefir lengi langað
til þess, að sjá þann dag renna upp,
er þjóðin vildi hreinsa af sér sorp
það, ranglæti og ósmekkvísi, er mál-
tólið hefir ansiö yfir landsmenn und-
anfarið undir villandi yfirskyni og
fláttskap, meö klingjandi nöfnum, er
máltólið hefir sjálft gefið sér fyrir sína
»þjóðlegu« frammistöðu.
Mig hefir hrylt við því að sjá mál-
tólið blað eftir blað og dálk á dálk
ofan bjóða lesöndum sínum eintómar
haugavitleysur, fábjánalega f'ramsettar,
fléttaðar saman við persónulegar dylgj
ur og getsakir í stað röksemda. þá er
nú um nokkurn tíma hefir verið deilt
um þaö opinberlega, hvað sannarlega
felst í sjórnarskrárbreyting síðasta al-
þingis. Og þó að blöð Framsóknarflokks-
ins hafi, eftir að breytingin var sam-
þykt síða8t, látið uppi það álit, að
andmælendur st jórnarfrumvarpsins
mundu ekki byggja skoðanir sínar í
því efni á réttum grundvelli, þykist
eg þess þó fullviss, að öllum hugsandi
mönnum þessa flokks hafi boðið við
því að sjá, hverjum vopnum aðalmál-
tól afturhaldsliðsins beitti í hinni op-
inberu deilu.
f>ví að s v o m i k i ð má segja með
vísu, hverrar skoðunar sem maður að
öðru leyti er um stjórnarskrárbreyt-
inguna, að þar er sá ljósi og glöggi
greinarmunur á framkomu Framsóknar-
flokksins og afturhaldsliðsins, að Fram-
sóknarflokksmenn vilja einungis beita
röksemdum, þegar til rannsóknar
kemur á stjórnlaganýmælinu, en hinir
vilja engu öðru beita heldur en per-
sónulegum illmælum og getsökum.
Afturhaldstólið hefir markað sig
sjálft undir þessa aðferð frammi fyrir
allri þjóðinni um afarlangan tíma í
hverri opinberri deilu, sem legið hef-
ir fyrir, og eg er sanufærður um, að
allur fjöldi manna hér á landi er svo
réttlátur, að sjá og skilja, hve óvirðu-
legt það er, að halda lífi í blað-óféti
þessu. En þó sýnist máltólið nú í síð-
asta tölublaði sínu hafa alveg gengið
fram af sjálfu sér, kastað tólfunum í
sinni blindu, grunnbygnu ofsókn gegn
persónulegum andstæðingum sínum,
þar sem máltólið ræðst á Jón Jensson
yfirdómara fyrir það, að hann sigldi
með »Laura« áleiðis til útlanda fyrir
nokkrum dögum, að sögn meðfram til
þess að afla sér vitneskju um það,
bvernig háttað mundi verða réttarstöðu
hins fyrirhugaða Islandsráðgjafa í rfk-
isráði Dana eftir stjórnarskrárbreyting-
unni nýju.
Máltólið, sem hefir hælst um af því,
að vera opinber erfingi að flokksfylgi
Benedikts heitins Sveinssonar og ann-
arra forvfgismanna hinnar gömlu sjálf-
stjórnarstefnu hér á landi, hreykir sér
nú upp af því, að það vilji bæla nið
ur allar skýringar um þetta
aðalmálefni þjóðarinnar, er máltólið
hefir lifað á að tönlast um, auðvitað
á þann hátt, að það hefir aldrei sagt
orð af viti um málið sjálft án þess að
hafa það eftir einhverjum öðrum.
Afturhaldstólið virðist nú alveg hafa
gle>mt þvf, að það hefir á síðustu
tímum þózt byggja fylgi sitt við
stjórnarskrárbreytinguna á því, að
skoðanir Jóns Jenssonar yfirdómara
væru rangar; og gerir sig nú bert að
því að vilja halda sama striki, þ ó
að alt hefði verið rétt og satt, sem
andmælendur stjórnarskrárbreytingar-
innar hafa haldið fram.
í þessu getur enginn heiðarlegur
íslendingur fylgt afturhaldsmálgagn-
inu. Meira að segja hlýtur hverjum
réttsýnum meðhaldsmanni stjórnar-
skrárbreytingarinnar að bjóða við
þeim hvötum, er máltólið lætur nú
berlega uppi að valdið hafi fylgi þess
við breytinguna. Allir hljóta nú að
sjá — sem ekki hafa vitað það áður
— að þessi merkisberi allrar fákunn-
áttu og ódrengilegrar ritmensku hér
á landi hefir einungis viljað vera með
því að gjalda jákvæði við stjórnarfrum-
varpinu vegna eÍDhvers alt annars
en að tólið áliti sjálft, að þeir menn
færu með rangt mál, er sögðu hættu
búna réttindum Islands, ef frumvarp-
ið næði fullnaðarsamþykt alþíngis.
Við slíkri játningu máltólsins hlýtur
hvern réttlátan mann að hrylla, hverr-
ar skoðunar sem hann er, með hverj-
um flokki sem hann telst; því eitt
er það, að gerast því sinnandi, að
stofna nýja stjórnarbaráttu fyrir land-
ið, vegna þess, að meun álíta slíkt
hafa kosti í för með sér, og vegna
þess, að þeim þykir ekki rétti lands-
ins í deilu þess við útlent vald á
þann hátt stofnað í hættu né hann
fyrir borð borinn, og a n n a ð er hitt,
að byggja samþyktaratkvæði sitt við
breytingunni á öðru heldur en slíkri
sannfæring og á blindu ofurkappí í
því að nota sér nýbreytnina hvað sem
líður velferð þjóðariunar.
|>etta stóra spor afturhaldsmáitóls-
ins fram fyrir sinn eigin flokk ætti
að geta orðið til þess, að betri menn
úr þeim hóp drægi sig í tíma frá
blaðinu og þeirri »klíku«, sem stendur
því nánast og fastast er tengd við
fortíð blaðsins og alla aðferð þess að
undanförnu. því af slíkri viðurkenn-
ing um blaðsins sönnu hvatir í stjórn-
arskrármálinu getur aldrei sprottið
annað upp hjá þjóð vorri en djúp
fyrirlitning og andstygð, hvort heldur
er á meðal vina eða óvina hinnar
nýju stjórnlagabreytingar. Svo mikið
hljótum vér allir að muna um stefnu
þjóðarinnar að undanförnu í þessu
málefni, að vér getum ekki látið oss
koma til hugar að bæla niður viljandi
neinar réttar röksemdir um málefnið
sjálft, og því mun það vekja óhug
einnig hjá fjöldamörgum fleiri en mér
meðal þeirra, sem óska eftir, að hin
nýjastjórnarbreyting komist á, er aðal-
máltól svonefnds »heimastjórnar«-flokks
leyfir sór nú að rísa upp með aðdrótt-
anir og ámæli gegn svo mætum
manni og heiðvirðum, sem Jón Jens-
son yfirdómari er, fyrir það, þótt hann
hafi viljað gera einhverja tilraun til
þess að komast fyrir hið sanna í
deilunni um löglega merking stjórnar-
frumvarpsins.
Máltólið hefir viljað leggja sendiför
HaDnesar Hafsteins á borð við þessa
ferð yfirdómarans; en því tekst ekki
að grauta saman svo öllum hugmynd-
um fyrir almenningi, að menn sjái
ekki, hve ólíku er hérsaman að jafna.
Ef þingmaður minni hluta siglir til
erlendrar stjórnar til þess að afflytja
meiri hlutann á þinginu, þá er
þar öðru máli að gegna heldur en
um frjálsa ferð utanþingsmanns, er
kynni að vilja fá skýringar lögfræði-
legs efnis um eitthvert stórvægilegt
málefni, sem varðar alla þjóðina og
alla stjórnmálaflokka hennar jafn-
miklu.
Eg hef sagt, að alla réttláta menn
ætti að hrylla við hinni síðustu trú-
arjátníng blaðs þess, sem hér ræðir
um. Og eg er viss um, að sú verður
raunin á, ekki einuDgis hér á landi,
heldur einnig meðal danskra manDa
þeirra, er fjalla um íslandsmál og
kunnugleik hafa á því, er hér kemur
fram í opinberum ritum um stjórnar-
skrármálið.
E n g i n n getur fylgt máltólinu í
þessu, nema allra-nánustu »klíku«-
bræður þess, er hafa auðkent sig
undir sama litinn, fjötrað sig svo fast
saman við hin óhjákvæmilegu »póli-
tisku« forlög blaðsneypunnar, að þeir
verða að fylgjast með, þegar þjóðin
þurkar sorpið af sér.
Stjórnbótabvinue.
Bœjarstjórn Beykjavikur lauk
við á aukafundi laugardag 13. þ. mán.
hina fyrirhuguðu hyggingarsamþykt og
samþykti frumvarpið (sjá ísaf. 27. f. mán.)
með fáeinum hreytingum, þeim er hygg-
ingarnefndin hafði stungið upp á, svo sem
að sund megi vera mjórri en 20 álnir, að
vegghæð húsa megi ekki vera meiri en
breidd götunnar, að hússtæði megi vera
alt að 3/4 þeirra lóða, sem ekki hafa meiri
breidd frá götu en 25 álnir, og alt að 2/s
þeirra lóða, sem liggja að 2 götum, að
hafa skulí bárujárn utan á öllum timhur-
húsum. Vegghæð timburhúsa má vera
mest 14^ álnir, og steinhúsa 25; ótiltekið,
hvað hús megi vera marglyft.
Frumvarpið bíður nú staðfestingar lands-
höfðingja.
Bæjarstjórnin veitti á reglulegum fundi
sínum 18. þ. m. Skógræktarfélaginu h'CO kr.
styrk þetta ár.
Ekki vildi bæjarstjórnin gera út um kaup
á lóð undir framhaldsveg af Klapparstíg
milli Laugavegs og Grrettisgötu, en heimil-
aði að eins Pétri Hjaltested úrsmið, að
gera i samkomulagi við lóðareiganda að
austan vegarspotta (privatveg) á lóð sinni
upp frá Laugavegi með fram húsi, sem
hann nú reisir þar, undir eftirliti vega-
nefndar, móti þvi, að gjald það falli niður,
er þeir eiga annars að greiða til vegar-
lagningar þar á sínum tíma.
Sesselja Sigvaldadóttir yfirsetukona hafði
sagt af sér starfi sínu, og fól bæjarstjórnin
formanni sínum, ásamt héraðslækni, að ráða
því máli til lykta.
Bæjarstjórnin afsalaði forkaupsrétti að
erfðafestulandi ekkjufrú L. Friðriksson við
Laugarnesveg, að áskildum rétti til ókeypis
vegarstæðis um það; sömuleiðis á 5 álna
breiðri spildu af erfðafestulandi þeirra Þorl.
0. Johnsson og Vilh. Bernhöfts, er þeir
ætla að selja dr. Jóni Þorkelssyni, — með
sama fyrirvara.
Þá samþykti hæjarstjórnin að kjósa sér-
stakan mann til þess, að vera fyrir bæjar-
stjórnar hönd viðstaddur hrunahótavirðingar
og láta hæjarstjórn i ljósi álit sitt i hverju
einstöku tilfelli, og skyldi formaður skipa
mann þenna til hráðahirgða.
Þ4 var og samþykt, að leggja ekki undir
samþykki bæjarstjórnar hrunahótavirðingar
öðru vísi en á bæjarstjórnarfundum.
Samþyktar voru þessar hrunahótavirð-
ingar; húseign Jóns Eirikssonar við Lauf-
ásveg b439 kr.; Guðmundar Sigurðssonar
við Bankastræti 4922 kr., og Jóns Jónsson-
ar við Lindargötu 1636 kr.
Bæjarstjórnin samþykti að kaupa hús-
eignina nr. 7 við Smiðjustig, og þar til
heyrandi lóð, fyrir 4300 kr. — til fram-
halds Hverfisgötu.
Erindi frá sóknarnefndinni nm kirkju-
garðinn svaraði bæjarstjórn svo, að hún
vildi ekki færa hann lengra út en áður
hafði verið ákveðið.
Kristján Jónsson var kosinn til að taka
sæti i nefnd þeirri, sem hefir með höndum
breytingar á lcgum um hæjarmál.
Brúðkaup fórst fyrir.
Eins og í ekáldsögu.
Þessi frásaga var i norskum blöðum
snemma i f. mán.
Það har til i fyrra sumar, að mann bar
að garði hjá bónda einum 4 Ávaldsnesi.
Hann lézt vera farmaður og kvaðst hafa
verið skráður úr skiprúmi í Stafangri.
Hann kvað sér leiðast sjórinn og falaðist
eftir landvinnu hjá bónda. Bóndi réð hann
til sín. Brátt leggur hann hug á dóttur
bónda, unga og fríða. Hún tók honum og
var hann þar í mesta dálæti.
Hann kvaðst vera kynjaður norðan af
Hálogalandi. Meira fengu þau ekki að
vita um hagi hans að undanförnu, unnusta
hans og tengdaforeldrar tilvonandi.
Hann fór með hónda í verið. Þegar
þeir komu heim, var tekið til að húa
undir hrúðkaupið. Það átti að standa
2. mai. Skömmu áður brá brúðguminn sér
snöggva ferð til Björgvinjar, til þess að
kaupa sér ýmislegt í búið og ná sér í
peninga, er hann lézt eiga þar inni í
hönkum. Hann kom heim aftur með fulla
vasa af peningum, gullúr og gersemar og
aðra góða gripi handa sjálfum sér og
unnustu sinni. Þetta spurðist víða um
sveitina og þótti sem hóndi mundi vaxa
mjög af slikum ráðahag dóttur sinnar.
Skyldi mikið við haft um brúðkaupið og
var boðið til þess um alla sveitina.
Nú liður að hrúðkaupsdegi. Borð voru
hlaðin heztu vistuin. Brúðguminn hafði
hrugðið sér í kaupstað daginn áður, til
Haugasunds, og var hans von á hverri
stundu.
Hann kemur ekki. En í hans stað hirt-
ist maður i einkennisbúningi og er það
lögreglustjórinu í .llaugasundi. Þeim brá
heldur en eigi í brún, brúðurinni og foreldr-
um hennar, er hann tjáir þeim, að þeim
sé ekki til neins að vera að bíða eftir
brúðgumanum. Hann sé nn fangelsaður og
kominn undir manna hendur fyrir innhrots-
þjófnað, er hann hafi framið fyrir löngu
og hafi hans verið lengi leitað. Hann
hafi verið fluttur heim frá Englandi í fyrra
sumar, en strokið þegar hann kom til
Stafangurs. Lögreglustjóri gerir þvi næst
þjófaleit á bænum, úti og inni, hátt og
lágt, leggur löghald á alla gripina og
gersemarnar og liefir loks uppi á i læstum
kistli, sem brúðguminn átti, 2000 krónur
i peningum og miklu af stolnum skjölum,
og var þar á meðal islenzkt skirnar- og
fermingar-vottorð. Sjálfur hafði þjófurinn
nefnt sig 3 lognum nöfnum til skiftis.
Nú er þess að geta, einmitt i það skiftið
sem þessi náungi fór ferðina norður í
Björgvin, var á guíuskipinu, sem hann
fór með, stolið 3000 kr. frá lagnarskútu-
formanni, sem var á lieimleið með það,
sem hann hafði fengið fyrir aflann. S4
stuldur hafði verið gerður ákaflega fim-
lega og lögreglunni tókst ekki að koma
því upp, svo mikið sem hún lagði sig fram
um það. Nú þykja likur til, segir sagan,
að lögreglan í Haugasundi hafi slegið þar
tvær feitar flugur í einu höggi, og að inn-
brotsþjófur þessi sé sami bófinn, og sá er
3000 krónunum stal.
Hestur sló barn.
til stórskemda vestur í Dýrafirði í
vor, braut úr því tennur og hjó burt
stykki itr andlitinu hjá nefinu. Barn-
ið varð að næra gegnum pípu á eftir.