Ísafold - 25.07.1903, Page 1

-Kernur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/2 doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
1SAF0LD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
iramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXX. ársr.
JíuJÁidiJtaAýaAMv
I. 0. 0. F. 857249.
Gjalddagi
blaðsins var 15. júlí.
Augnlækning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11 —1 í spitalanum.
Forngripasafn opið md., mvd. og ld.
11—12.
K. F. TJ M. Lestrar- og skrifstofa op-
'in á hverjum degi kl. 8 ard. til kl. 10 siðd.
Almennir fundir á bverju föstudags- og
aunnudagskveldi kl. 8'/2 síðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. ö á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
■endur kl. 10‘/2—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
4 sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisíPósthússtræti 14b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Noröurland:
Vikubiað gefið út á Akureyri.
Eitstjóri Einar Hjörleifsson.
gST" Nýir kaupendur að 3. árg.
Norðurlands fá ókeypis það,
sem eftir var af 2. árg. í júlfbyrjun
þ. á.
Auk þe88 Sögusafn Norður-
lands sérprentað, 2. bindi (fyrri
hluta rómansine »Spæjarinn«).
Norðurland kostar að eins
3 kr. árg.,
og er þó eict af þeim blöðum íslenzk-
um, sem allra-mest lesmál er á.
Útsölumaður Norðurlands í Rvík er
Sigurður Jónsson bókbindari.
Skólastræti 5.
27. þ. m. er von á
slátursfé
til verzl.
Taíóim. (Bííesens.
Leikfélag Reykjavikur.
Á morgun verður leikin í Iðnaðar-
mannahúsinu
c7Cin fýnéa paraéis.
Eftir Ludvig Fulda-
Ágætir reiðhestar
til sölu. Lysthafendur snúi aér til
undirritaðs í Garðastræti 4. laugard.,
Bunnud., og mánudag (25.—27. júlí)
kl. 3—5 e. h.
Sigurður Sifíurðsson
frá Húnstöðum.
Reykjavík laugardaginn
25 júlí 1903
47. blað.
Þokkabragð.
»Skamma stund,
verður h'ónd höggi fegin«.
Tvö andlega skyld blöð hér í bæn-
um hafa þyrlað upp allmiklu ryki út
af því, að stjórn »Framsóknarflokks-
ins« hafi gefið yfirdómara Jóni Jens-
syni meðmæli til þess að fá að tala
við ráðherrann, í því skyni, að hann
léti í té þær skýringar í stjóruarskrár-
málinu, er bygt gæti út misskilningi
Landvarnarmanna í því máli og orðið
þess valdandi, að a 11 i r gætu vel.
sætt sig við þau úrslit málsins á þessu
þingi, sem Framsóknarflokkurinn sam-
kvæmt stefnuskrá sinni var einhuga á
að vinna að. Við þessu mátti auðvit-
að altaf búast úr þeirri átt því það
hefir aldrei verið upplag þessara blaða
að stuðla að því, að lægja ófriðaröld-
urnar eða virða tilfinningar og skoð-
anir andstæðinga sinna að nokkru.
Ef þau hefðu látið hér við sitja, þá
hefði enginn til þess tekið, þó þau
þjónuðu þannig náttúru sinni.
En þau hafa gert rneira. þau hafa
bitið höfuðið af allri skömm, með því
að nota nú tækifærið, þegar ritstjóri
þessa blaðs, sem líka er formaður
Framsóknarflokksstjórnarinnar, er fjar-
verandi, sjúkur í öðru landi, til að
gera tilraun til að stimpla hann sem
ósannindamann í augum almennings,
af þvf þau vita, að hann getur nú
ekki sjálfur borið hönd fyrir höfuð sér.
í grein með fyrirsögninni »Erindreki
hinna sameinuðu«, sem stóð i f>jóðólfi
19. júní, var því haldið fram, að herra
Jón Jensson hefði venð »sendur á
kostnað valtýska kosnÍDgarsjóðsins*,
•dubbaður upp af örfáum Valtýingum
hér í bæ f samráði við Landvarnar-
menm og »farið með í vasanum ýms-
ar fyrirspurnir til Albertis, undirskrif-
aðar af *fimminu fræga« (o: flokks-
stjórninni) eða þess ígildii.
Utaf þessum ósönuu staðhæfingum
lýsti ritatjóri Björn Jónsson því yfir
hér í blaðinu 20. júní, í nafni Fram-
sóknarflokksstjórnarinnar, að herra J.
J. hefði farið ferð sina »að þeirri
flokksstjórn alveg fornspurðri* og »án
1 eyris fjárframlags eða fjárframlaga-
fyrirheitis frá hennar hálfu«.
|>etta þýðir auðvitað ekki, að Fram-
sóknarflokksstjórnin hafi ekkert um
förina v i t a ð (um hana v i s s u víst
flestir hér í bæ), heldur (eins og blað-
ið »Reykjavík« játar að orðin geti þýtt)
»á n samráðs v i ð h a n á«, án
þess að hún væri spurð til ráða um
það, hvort förin skyldi far
in, eða gæti nokkur áhrif á það haft.
Og að þetta einmitt er sannleikanum
samkvæmt, að förin var ráðin áður
en Framsóknarflokksstjórnin fekk
nokkra vitneskju um hana, geta allir
séð af ummælum yfirdómarans sjálfs í
grein hanB í »Ingólfi«, dags. 19. þ. m.,
þar sem hann segir, að hún »hafi
f r é 11, að hann ætlaði að fara til
Khafuar«, þótt hitt, sem á eftir fer,
um meðmælin, sé ekki rétt fram sett.
f>au voru gefin fyrir tilmæli herra
J. J., en sannarlega ekki af sjálfshvöt-
um, enda kom það greinilega fram í
meðmælingaskjalinu, að yfirdómarinn
færi fyrir hönd nokkurra kjósenda,
sem væru a n d v í g i r Framsóknar-
flokknum í stjórnarskrármálinu.
Fleiru verður þeim þokkapiltum,
sem blöðum þessum stýra, ekki svar-
að að sinni. f>eir geta nú í næði hald-
ið áfram að auka virðingu sína með því
að gera tilraun til að sverta einn af
okkar ágætustu mönnum, rneðan þeir
vita að hann liggur sjúkur fjarri ætt-
jörðu sinni og getur sjálfur ekki varíð
sig gegn eiturskeytum þeirra. Allir,
sem nokkurn snefil hafa af því, sem
kallað er drengskapartilfinn-
i n g, munu kunna að meta framferði
þeirra að verðleikum.
Stjöniarskrár-nefiidarálit
efri deildar.
Óllum kom þeim saman um það,
nefndarmönnunum (E. Br., Kr. J.,
Guðj. Guðl., G. Vigf. og Valt. G.), að
ráða deildinni til að samþykkja sjórn-
arskrárfrumvarpið breytingalaust með
öllu, og er álit þeirra á málinu á þessa
leið:
Stjórnarskipunarlagafrumvarp þetta,
sem vér höfum til meðferðar, er orð
fyrir orð samhljóða írumvarpi því, sem
í fyrra var samþykt af báðum deildum
alþingis; samkværat 61. gr. stjóraar-
skrárinnar hefir nefnt frumvarp af
nýju verið lagt fyrir þingið, og befir
h. neðri deild þegar samþykt það ó-
breytt af sinni hálfu, og er það nú
komið undir atkvæði h. efri deilaar,
en deildin hefir falið oss undirrituðum
að íhuga málið í nefnd, og láta uppi
álit vort um það. Vér höfum átt
nokkra fundi um málið og höfum orð-
ið vel sammála um það, og er það
eindregið álit vort, að deildin eigi að
samþykkja frumvarpið, og ráða með
því móti til lykta að sinni hinni lang-
vinnu stjórnarbaráttu vorri, því að
enginn efi leikur á því, að frumvarpið,
þannig samþykt, muni öðlast staðfest-
ingu konungs. Vér getum til stuðn-
ings þessu áliti voru vitnað til álits
nefndar þeirrar, sem í fyrra hafði mál-
ið til meðferðar í þessari deild, en
nefndarálitið er prentað í Alþingistíð.
1902, C-deild, þingskj. 147. Að öðru
leyti viljum vór að þessu sinni gera
eftirfarandi athugasemdir um málið,
eins og oss nú þykir það horfa við.
St jórnarbótarákvæði frumvarpsins eru
árangurinn af baráttu þeirri, sem háð
hefir verið hér á landi um nokkurt
árabil, með því markmiði fyrir augum,
að koma stjórnarhögum landsins ívið-
unanlegt horf; framan af áttust við í
baráttu þessari 2 andvígir flokkar, og
vafalaust þóttust þeir báðir vinna að
því eða vinna í þá átt, að landið
fengi svo ríflega stjórnarbót, sem kost-
ur væri á og við mætti una. í fyrra,
á aukaþinginu 1902, urðu flokkar þeBS-
ir sammála um það, að frv. þetta,
sem vér nú höfum til meðferðar, hefði
þau ákvæði um umbætur á stjórnar-
högum vorum, sem væru eigi að eins
mjög vel viðunanleg, heldur og ákjós-
anleg fyrir oss, og þetta álit hefir h.
neðri deild nú í sumar fallist á af
nýju og staðfe8t með atkvæði sínu.
En þessi eru aðal-umbótarákvæði
frv.: Eftir því fáum vér sérstakan
ráðgjafa, er hefir á hendi framkvæmd
sérmála vorra, og má eigi hafa annað
ráðgjafaembætti á hendi; hann á að
tala og rita islenzka tungu, og skal
hafa aðsetur hér á landi, í Reykjavík;
hann einn ber sérmál vor upp fyrir
konungi, og hann ber ábyrgð á allri
stjórnarathöfninni, en alþingi getur
kært hann fyrir embættisrekstur hans,
og komið ábyrgð fram á hendur hon-
um; hann er stjórnskipulega skyldur
til að mæta á alþingi, svo að þingið
getur samið við nann og unnið með
honum að landsmálum. Auk þessa
veitir frv. alþingi stjórnskipulegan rétt
til þess að eiga setu að minsta kosti
8 vikur í senu, það er: lengir alþing-
istímann um 2 vikur, fjölgar þjóð-
kjörnum þingmönnum um 4, breytir
tölu þeirra í efri deild þannig. að þeir
verða þar jafnan í meiri hluta, rýmk-
ar kosningarréttinn að nokkrum mun,
fellir niður takmörkun þá á fjárráða-
rétti alþingis, sem felst í 25. gr. stjórn-
arskrárinnar; breytir ákvæðum í 28.
og 36. grein stjórnarskrárinnar þann-
ig, að minni hlutinn (í sameinuðu þingi
og í þingdeild) getur eigi ónýtt álykt-
anir meiri hlutans með því einu móti
að mæta eigi á þingfundi.
J>ótt skiftar kunni að vera skoðanir
um nokkur hin síðasttöldu ákvæði frv.,
þá sýnir þó þessi upptalning á aðalá-
kvæðum þess það, sem allir eru og
sammála um, að það býður oss mjög
verulegar umbætur á stjórnarfari voru,
og að það fullnægir hinum brýuustu
og helztu stjórnbótaþörfum vorum.
|>ó að það eigi fullnægi öllum þeim
kröfam, sem vér gætum gert og ef til
vill vildum gera, til umbóta á stjórnar-
högum landsins, þá ber þess að gæta,
að á áliti nefndarinnar er nú að sinni
eigi nokkur útsjón til þess, að vér fá-
um frekari kröfum fullnægt; saga máls-
ins að undanförnu, afstaða þess nú,
margítrekaðar yfirlýsingar stjórnarinn-
ar, og síðast ummæli ráðgjafans í at-
hugasemdunum við frv., sem lagðar
voru fyrir þingið í fyrra, — alt þetta
bendir ótvíræðlega í þá átt, að eigi
séu nú tiltök að fara lengra í sjáJf-
stjórnaráttina en frv. fer, ef vér eigi
viljum eiga það á hættu að spilla öllu
málinu og fella það niður. |>að hefir
nú eigi heldur neinum blandast hugur
um það, að frv. bjóði oss stórvægileg-
ar stjórnarfarsumbætur, sem vér eigi
megum drepa hendi við, svo framár-
lega það eigi hefir önnur þau ákvæði,
sem álitist geta skaðvænleg eða háska-
samleg fyrir sjálfstæði lands vors eða
fyrir hina stjórnarlegu stöðu vora
í ríkinu. |>essu hefir verið haldið fram
úr einni átt síðan í fyrra, að frv. þá
var samþykt á þinginu, og þykir neínd-
inni rétt, að athuga þær aðfinningar
við frv.. sem opinberlega hafa verið
gerðar við það í þessu efni, að svo
miklu leyti sem þær virðast geta haft
nokkra þýðingu eða hafa fengið nokkra
áheyrn hjá almenningi.