Ísafold - 06.02.1904, Blaðsíða 1

Kemnr át ýmist einti ,'sinni eða
tvisv. í vikn. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'l2 doll.; borgist fyrir miðjan
’álí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin só til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árg.
Beykjavík laugardaginn 6. febrúar 1904
6. blað.
JíuóJadi Jia/iýaAMh
Í 0. 0. F. 8523981/.,.
Augnlækning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 í spltalanum.
Forngripasafn opið mvd. og ld. 11
—12.
Frilœkning á gamla spitalanum (lækna-
akólanum) á þriðjudögum og föstudögum
kl. 11—12.
K. F. TJ. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8'l2 siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. tí á hverjnm helgum degi.
Landakotsspltali opinn fyrir sjákravitj-
*ndur kl. lOVa—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
^ H 2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Ndttúrugripasafn, í Vesturgötu 10, opið
4 sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthásstræti 14b
og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Nýja stjórnin.
Eins og til stóð, settist nýja stjórn-
in í valdasessinn 1. þ. tD, Aðsetur
hennar er landshöfðingjahúsið fyrver-
andi, sem nú er breytt í stjórnarskrif-
stofur, og þangað eiga þeir að leita,
sem þurfa að finna að máli ráðherr
ann, landritarann eða einhvern skrif-
stofustjóranna.
•Margar hendur vinna létt verk«,
segir máltækið, og þeir eru eigi færri
en 12 manns alls, æðri og lægri, er
þarna eiga að starfa daglega að lands-
ins gagni og nauðsynjum. Verða þeir
taldir hér allir í einu lagi, til þess að
gefa mönnum nú og síðar sem glögg-
ast yfirlit yfir þá í einni heild, þótt
kunnugt sé orðið um skipun sumra
þeirra áður.
Eáðherrann er, eins og hvert
mannsbarn í landinu þegar veit, hr.
Hannes Hafstein, aður bæjar-
fógeti á Isafirði og sýslumaður í ísa-
fjarðarsýslu.
L a n d r i t a r i n n nýi er hr. K1 e-
mens Jónsson, áður bæjarfógeti
á Akureyri og sýslu'maður í Eyjafjarð-
arsýslu.
Skrifstofurnar eru þrjár:
1. Kenslumála ogdómsmála-
s k r i f s t o f a; þar er skrifstofu-
stjóri Jón Magnússon, áður
landritari. Aðstoðarmaður hans
er kandídat Guðmundur Svein-
björnsson (sonur Lárusar háyfir-
dómara), skrifari kand. phil. |>órð-
ur Jensson (fyr rektors Sigurðs-
sonar).
2. Atvinnuog samgöngumála-
skrifstofa: skrifstofustjóri
kandídat Jón Hermannsson
(fyr sýslumanns f Kangárvalla-
sýslu), aðstoðarmaður kandídat
Eggert Claessen (kaupmanns á
Sauðárkróki), skrifari þprkell |>or-
láksson, áður amtsskrifari.
3. Fjármála og endurskoð-
unarskrifstofa: skrifstofu-
stjórí Eggert Briem sýslu-
maður í Skagafjarðarsýslu, fulltrúi
Indriði Einarsson endur-
urskoðandi, aðstoðarmaður kandí-
dat Jón Sveinbjörnsson (háyfir-
dómarans), skrifari Magnús Thor-
berg, áður sýsluskrifari á ísafirði.
Landritarinn og skrifstofustjórarnir
eru að vísu að eins settir f þessi em-
bætti sem stendur, en auðvitað fá þeir
veitingu fyrir þeim undir eins og ráð-
herrann kemur til Khafnar. Eggert
sýalum. Briem er ókominn hingað til
bæjarins og kemur ef til vill eigi fyr
en í næsta mánuði.
Endurskoðandi Indriði Einarsson,
sem flestir höfðu talið sjálfsagt að
yrði einn af skrifstofustjórunum, hefir
verið skipaður fulltrúi á endurskoðun-
arskrifstofunni með 2500 kr. árslaun-
ura.
Daglegur starfstrmi á skrifstofunum
er ákveðinn fyrst um sinn frá kl. 10—
4, óslitinn.
Káðherra og landritari veita viðtal
á hverjum virkum degi kl. 12—2.
Skrifstofustjóri í ísl. stjórnarskrif-
stofunni í Khöfn verður Ó 1 a f u r
Halldórsson, áður skrifstofustjóri
í ísl. ráðaneytinu. Aðstoðarmaður
hans verður Jón Krabbe, sonur
Haraldar prófessors Krabbe og frú
Kristínar Jónsdóttur Guðmundssonar,
fyr ritstjóra þjóðólfs.
Hugsanir bænda
um
einstök atriöi alþingismála 1903.
Eftir
Vigfús Guðmutidsson.
I.
Vór erum ekki alveg óvanir því,
bændurnir, að tala um þingmálin og
dæma um þingmennina, eftir framkomu
þeirra og fylgi við áhugamál vor; dæma
þá ýmist góða og gagnlega, eða — þó
máske oftar — »óalandi, óferjandi og
óráðandi öllum bjargráðum«.. Dómar
þessir eru ekki svo fágætir í görðum
nágrannanna, og eru þeir ekki ávalt
bygðir á glöggri þekking eða skyn-
samlegum »forsendum«. þekkingarleys-
ið stafar að miklu leyti af því, að
bændur lesa ekki þingtíðindin, als
ekkert orð í þeim, nema örfáir þeirra.
|>etta er mikið mein, því slíkir dómar,
sem byggjast á þekking málefnanna
og þýðing þeirra fyrir þjóðina, eru
ekki að eins meinlausir, heldur nauð-
synlegir og sjálfsagðir. Sjálfsagðir til
að styðja góðan málstað, styðja rétt
sinn og vald og alla góða krafta í
sinni þjónustu, og sjálfsagðir einnig
til þess að hrinda af sér oki ófrelsis
og kúgunar, deyfðar og dáðleysis.
Sjálfsagt ættu slíkir dómar að vera
rökstuddir og kurteisir, ekki að eins í
görðum grannanna, heldur einnig á
mannfundum og í dagbiöðum.' Bænd-
ur eiga að mynda mikinn hluta þjóð-
viljans, þeir verða því að kynna sér
nauðsynjamál þjóðarinnar, hugsa um
þau og láta skoðanir sínar í ljós fyrir
almenningi.
Vér höfum rétt til að ráða vorum
eigin málum, og Vér erum skyldir að
gera það eftir ítrustu og beztu vitund,
og eftir því sem kraftarnir leyfa. Vér
höfum líka fengið valdið í hendur með
kosningalögunum (14/9 '17).
Ko8ningarrétturiun er sjálfstjórnar-
valdið, sem kjósendurnir hafa í sínum
höndum. Hann er ein mesta og bezta
eignin, sem menn geta öðlast, en hann
er líka tvíeggjað sverð, sem hver eín-
stakur kjósandi getur notað til að
vernda með rétt sinn, frelsi sitt og
fjármuni, eða til þess að særa sjálfan
sig og leggja sverð sitt í lófa mót-
stöðumanna sinna. Hver einstakur
kjósandi hefir siðferðislega ábyrgð á
því, hvort hann gerir, ábyrgð gagnvart
sjálfum sér og ábyrgð gagnvart allri
þjóðinni. Ábyrgð þessi nær ekki
að eins til kjósendanna, heldur enn
fremur til löggjafarvaldsins. Löggjaf-
arvaldið hefir veg og vanda af því, ef
það leggur vopnið í hendur þeim
mönnum, er líklegir sýnast til að beita
því gegn sannri heill þjóðarinnar.
Alþingistiðindi.
|>egar eg nú loks fæ tíma til að
líta í þingtíðindin, þá kemur mér fyrst
í hug: Hve lengi verð eg að lesa 4
þml. þykkan blaðabunka, þegar sjald-
an er tími til að lesa nema 2—3 blöð
á dag. f>essu líkt munu margir bænd-
ur hugsa, og því leggja þeir ekki upp
að bera heim til sín þenna 13 marka
þunga. |>ó tvenn eða fleiri tíðindi séu
send ókeypis í hvern hrepp á landinu,
þá geta þau ekki komið á marga bæi,
þegar þau verða að gista margar vik-
ur eða jafnvel mánuði á sarna bæn-
um. Segja má að tíðindin séu í smá-
um heftum, og ekki sé lengi verið að
lesa hvert þeirra, geti þau því gengið
fljótt milli manna. |>etta er nú rétt
að því er snertir sjálfar umræðurnar,
en skjalaparturinn gerir þetta ómögu-
legt. Vilji maður hafa full not af um-
ræðunum, verður maður að hafa allan
skjalapartinn við hendina, ,og sífelt
vera að fletta honum og leita í mörg-
um heftum, því svo er honum dásam-
lega hagað, að alskonar málum ægir
saman í einum graut; frumvörp, til-
lögur, álit, lög o. fl. er hvað innan-
um annað, og ekki einu sinni nokkurt
yfirlit, er greini þetta sundur, svo í
lagi 80. Skjöl, er snerta sama málið
(fjármál), eru í 1. og 11. heftinu og í
flestum þar á milli. f>etta fyrirkomu-
lag er óbrúklegt og ólíðandi, því afar-
nauðsynlegt er, að sem flpstir kjósend-
ur geti átt kost á að lesa hið helzta,
sem fram kemur á alþingi í nauðsynja-
málum þjóðarinnar. Geti kjósendurn-
ir ekki átt kost á þessu, verður af-
leiðingin sú, að blindum mönnum er
fengið vopn í hendur. Og þeir, sem
ekki vilja vita hvað gerist, þeir sýna,
að þeim er _ öldungis sama, þó þeir
beiti vopninu í blindni, og skaði með
því sjálfa sig og aðra.
Betra væri en ekki neitt að færa
saman málin í skjalapartinum, ásama
hátt og umræðurnar fyrir nokkrum
árum. f>ó væri miklu þægilegra og
aðgengilegra til lesturs og milliferða,
ef nauðsynlegustu skjöl hvers máls
væru látin fylgja umræðunum. Kæmi
þá fyrst lagafrumvarpið, eins og það
er lagt fyrir þingið, sfðan nefndarálit
og breytingartillögur með tölunúmer-
um (1, 2, 3) fyrir hvert mál, og
skammstöfuðum nöfnum flutnings-
manna; þá umræðurnar og loks lögin
eins og þingið skilur við þau. At-
kvæðagreiðslan ætti að fylgja hverju
frúmv. og breytingartill., og laga þyrfti
tilvitnanir í ræðunum eftir nr.
Frumv. og breyttill., sem ekki ná
samþykki, ætti að auðkenna með -r,
og ekki útrætt með + eða öðrum
glöggum merkjum. Frumvörpin ætti
ekki að prenta nema einu sinni, með
efrideildar eða neðrideildar umræðum,
nema þeim sé gjörsanilega umsteypt,
og þó að eins einu sinni fyrir hvora
deild í tíðindunum, en ekki, eins og
nú á sér stað, alt að 8 sinnum sama
frumv., með að eins litlum orðabreyt-
ingum. Alt, sem tilheyrði hverju máli,
væri þá saman, en þó hvor deild út
af fyrir sig í sama hefti þingtíð., og
æði mikið væri auðveldara fyrir við-
vaninga að átta sig á allri meðferð
málanna.
í fjármálum og öllum málum, sem
eru þýðingarmikil og snerta hag al-
mennings, ætti atkvæðagreiðslan að
fara fram með nafnakalli. |>etta ætti
að vera bvo sjálfsögð regla, að ef til
vill er þörf á að breyta þingsköpunum
í þessa átt. f>á fyrst gætu kjósendur
séð og dæmt um störf og stefnu full-
trúa sinna. Eitt j á eða n e i lýsir
stundum betur sannri afstöðu þingm.
til málanna en langar, stefnulausar
ræður. Atkv.gr. með nafnakalli þarf
ekki að taka 10—20 lfna rúm af alþ.-
tíð. eins og nú gerist. Ef hver þingm.
hefði ákveðið nr. (1, 2, 3) kæmist
atkv.gr. í 1—2 línur.
f>reytandi er að hlusta á og lesa
langar og lélegar ræóur, sem meira
eru fyrir mann en málefni, fyrir þá,
er þurfa að afkasta miklu á litlum
tfma. Slíkar ræður eyöa dýrmætum
tíma og kosta of mikið, þó þær séu
ekki sendar með póstum út um land-
ið í vættatali, með ýmsu öðru óþarfa-
máli og endurprentunum. Nægja
mætti að geyma ræðurnar ritaðar á
einhverju helzta safni landsins; prenta
ætti þó í heilu lagi stuttar ræður og
gagnorðar, er skýra málið eða gefa
nýjar bendingar, en ráðast ekki á
flokka eða persónur; — benda vil eg
á ræður landshöfðingja, sem hreina
fyrirmynd í þessuefni. — Öllum
óþarfa orðum og endurtekningum
mætti sleppa þegar prentað er, og
taka að eins stuttan útdrátt um helztu
ástæður og tillögur úr löngum ræðum.
Margir mundu sjálfsagt sakna hins
hlægilega iir ræðunum. En ef full-
trúar þjóðarinnar vilja vera »húmór-
istar* eða leika »kómedíu«, ættu þeir
að sýna þjóðinni þetta annarstaðar
en i þingsalnum og Alþ.tíð.
Með þessu móti gætu Alþ.tíð. orðið
meir en helmingi styttri og minni en
nú. Sparaðist þá mikið fé við prent-
un þeirra og útsending, og mikið spar-
aðist af dýrmætum tíma við lestur
þeirra og leit í hverju máli. Sparnað-
urinn er þó ekki nema lítið aukaatriði
í þessu máli. Hitt væri margfalt.