Ísafold - 18.05.1904, Page 1

ISAFOLD.
Reykjavík miðvikudaginn 18. maí 1904
Kemur út ýmist einu sinni eða
tviav. i viku. VerO árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l‘/s doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
XXXI. árg.
I 0. 0. F. 865279
Augnlœkning ókeypis 1. oir ii. þrd. á
bverjum mán. kl. 11—1 i spitalanum.
Fnrngripaxafn opið mánud., mvd. og
Id. 11-12.
Frilœkning á gamla spítalanum (lækna-
-skólanum) á þriðjudögnm og föstudögnm
kl. 11 — 12.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverjn föstudags- og
<«nnnudagskveldi kl. 8’/k síðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónnsta ki. 9
ig kl. 8 á hverjum helgnm degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
•<sndur kl. 10‘/2—12 og 4—6.
Landshankinn opinn hvern virkan dag
11—2. Bankastjórn við ki. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókattafn opið hvern virkan dag
kk 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
«og ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, I Vestnrgötu 10, opið
* sd. kl. 2—3.
Tanntœkning ókeypisiPósthússtræti 14b
; og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Millilanda-póstferðirnar.
Eitt er þ a ð af mörgu, er hin nýja
iandstjórn vor þarf að reyna sig á að
koma í annað lag og betra en nú
gerist.
Landi vor einn, er staddur var suð-
ur í Lundúnum nýlega, var spurður
þar, hve tíðar væri póstskipssamgöng-
ur hér við land frá Danmörku eða
öðrum næstu löndum.
— Tvisvar í mánuði, svaraði land-
inn.
það voru ýkjur vitanlega; því fer
najög fjarri til jafnaðar. þær eru ekki
svo tíðar nema þegar bezt lætur.
Stundum líða 4—5 vikur í milli póst-
ferða handan um haf, og jafnvel 6—7
vikur einu sinni, um háveturinn.
®n hvað haldið þér að Englending-
urmn hafi sagt við svari landans, sem
fjtirvarð sig að segja sins og var,
heldur gerði póstsamgöngur hingað
töluvert tíðari?
\ður hefir orðið niismæli, sagði
hann; þér hafið ætlað að segja tvis-
var f viku.
það er ekki í fyrsta skifti, sem út-
fendingar geta með engu móti gert sér
í bugarlund, hve óskaplega vér erum
fangt á eftir tímanum, aftur úr því,
sem gerist annarsstaðar um hinn ment-
aða heim.
Englendingar hafa löngu komið á hér
um bil daglegum póstskipsferðum
milh Skotlauds og Hjaltlands. Rit-
síma lögðu þeir þangað fyrir 35 árum
(1869) og milli eynna þar 2 árum síðar.
Hvemig eiga þ e i r að skilja í öðr-
um eins ósköpum og þes8u samgöngu-
leysi ?
Merkilegast í þessu máli er það, að
nú er orðið svo mikið um gufuskips-
ferðir hór milli landa, að varla mundi
þurfa að f j ö 1 g a þeim neitt til þess,
að koma mætti póstsendingum milli
landa og ferðamönnum 1 sinni í viku
alt árið.
Galdurinn er sá allur, að fá þeim
r a ð a ð svo, að þetta gæti komist á.
En í stað þes3 eru 2 eða fleiri skip
frá hinni landssjóðsstyrktu póstskipa-
útgerð látin verða þrásinnis að kalla má
alveg samferða hingað og héðan
aftur.
Fyrstu vikuna í þessum mánuði
komu hingað 3 gufuskip þess félags
frá útlöndum, 2 þeirra sama daginn
eða sama sem það; ennfremur 4. skip-
ið frá annari landsjóðsstyrktri útgerð
(gufub. Reykjavík), og loks hið 5. frá
Thore félaginu.
En svo kemur ekkert 4 vikur sam-
fleytt, nema ef það verður af tilviljun !
Er nú ekki þetta herfileg ómynd?
Mundi stjórn nokkurs lands vera í
rónni öðru vísi en að gera sitt sárasta
til þess að koma einhverri lögun á
slíkt ?
ískyggileg veðrabrigði
í
búnaðarskólamálinu.
sVerður það eern varir
og ekki varir«.
Síðan með nýári hefir dregið upp
þá bliku í búnaðarskólamáli voru, sem
búast má við allsnörpu éli úr, láti
landsmenn sig annars það mál nokkuru
skifta.
Stefán kennari Stefánsson leggur
það til, í 17. tbl. Horðurlands, að
Hvauneyrarskólinn sé fluttur til Reykja-
víkur. því næst varpar sýslunefnd
Eyfirðinga því fram í 20. tbl. sama
blaðs, að Hólaskóli ætti sera fyrst að
flytjast til Akureyrar eða í grend við
hana, og 12. f. m. óskar aukafundur í
Búnaðarfélagi íslands þess, að sett
verði a fót í Revkjavík bókleg búnað-
arkensla. Með næsta pósti má búast
við að frétta, að flutningur Eiðaskól-
ans til Seyðisfjarðar sé í aðsigi; er þá
ekki eftir nema Ólafsdalsskólinn, sem
líklega fær að lognast út af þar sem
hann er kominr.
Eftir þeBsu má þá ef til vilí búast
við, að allir búnaðarskólarnir verði
innan skamms fluttir í kaupstsð.
þangað liggja líka flest sporin frá
landbúnaðinum um þessar mundir.
Hingað til höfum vér viljað hafa
búnaðarskóla ekki einungis til að
kenna búnaðarvísindi, heldur og til að
kenna hinar algengustu greinir verk-
legrar búfræði, kenna bændaefnum
vorum að vinna.
þess vegna höfum vér að dæmi ann-
arra þjóða talið það bezt samsvara
ætlunarverki skólanna, að þeim væri
vel í sveit komið, á góðum og hentug-
um jörðum.
Nú þurfum vér búnaðarskóla að eins
til að kenna bækur; það er mergur-
inn málsins í þessum kaupstaðarflutn-
ingi skólanna.
Hvað skyldu Norðmenn segja, ef
einhver segði þeim, að einu góðan
veðurdag ætti að flytja alla búnaðar-
skóla úr sveitum þar til kaupstað-
anna?
Skyldu þeir telja það vel af sér vik-
ið fyrir landbúnað sinn?
En sleppum því.
En sú spurning hlýtur að vakna hjá
hverjum þeim, er nokkuð hugsar um
mál þetta, hver nauðsyn sé á þessum
flutningi búnaðarskólanna á kaupstaða-
mölina.
Búnaðarskólar vorir hafa að flestu
leyti verið sniðnir eftir amtsbúnaðar-
skólum Norðmanna, sem allir eru í
sveit, allir með bóklegri og verklegri
kenslu og tveggja ára og þaðan af
styttri námstíma.
Hefir nú reynslan sýnt, að þetta
fyrirkomulag geti ekki blessast hér hjá
oss eins og Norðmönnum?
Eg held ekki.
Hitt er annað mál, þótt skólum
vorum hafi í ýmsu verið áfátt. |>að
hefir ekki stafað af þvi, að þeir eru í
sveit, né heldur af því, að kenslan
hefir verið bæði bókleg og verkleg,
heldur af því, að þá hefir vantað fé,
til þess að geta fullnægt kröfum þeim,
er gjöfa verður til sæmilegra búnað-
arskóla.
Svona hefir og verið um norsku
búnaðarskólana. En þeir hafa samt
ekki verið rifnir niður og fluttir í
kaupstað. Norðmenn hafa tímt að
gjöra þá svo úr garði, að þeir geta
samsvarað öllum réttmætum kröfum.
f>etta er oss líka í lófa lagið.
Gætum vér einhvern tíma losast við
hreppa-pólitíkina í búnaðarskólamáli
voru og komið oss saman um, hve
marga bvmaðarskóla oss er uauðsyn á
að halda, þá er oss sannarlega innan
handar að styrkja þá svo ríflega, að
þeir geti fullnægt þörfum vorum, þótt
ekki hlaupum vér til að flytja þá í
kaupstað.
En þá er að líta á ástæðurnar fyrir
þessum flutningi.
þær eru einkum þrjár, og eiga eink-
um við fiutning Hvanneyrarskólans
til Reykjavíkur.
Fjölbreyttari og betri kensla; ment-
andi áhrif kaupstaðanna á nemend-
urna; og fjársparnaður.
Bókleg kensla getur sjálfsagt orðið
fjölbreyttari í Reykjavík en upp til
sveita. En ekki er víst, að kenslan
hljóti að verða betri fyrir það, eða að
ekki megi gjöra búnaðarskólana svo
úr garði, þótt í sveít sé, að bóklega
kenslan geti orðið góð og samsvarað
þörfum vorum.
Eg get ekki séð nein tormerki á
því, að kenna í sveit margt það, sem
ekki hefir hingað til verið kent í bún-
aðarskólum vorum.
Mundi t. d. vera nokkuð óhægra í
sveit en kaupstað, að gjöra tilraunir
með ýms áburðarefni, kenna að þekkja
helztu fóðurjurtir vorar og fóðurgildi
þeirra, skapnað jurta og dýra, meðferð
mjólkur, smjörtilbúning o. 8. frv.
En þótt svo væri, að þessi bóklega
kensla gæti orðið fjölbreyttari í
Reykjavík, sökum sérfræðingafjölda
hennar í búnaðarvísindum, þá nær það
naumast til hins kaupstaðarins, sem
Hólaskóli á að flytjast í.
Eg fyrir mitt leyti vil í búnaðar-
kenslu vorri hafa fyrir augum hina
gömlu, góðu reglu: »fikkimargten mik-
ið«; bændaefnum vorum ríður meira á
Uppsögn (skrifleg) bnndin vi6
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrii 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
31. blað.
að læra vel það, sem hverjum bónda
á Islandi liggur mest á að vita og
kunna, en að fara yfir margt, og kunna
svo ef til vill ekki neitt að gagni í
neinu, eins og því miður er alt of títt
í mörgum skólum vorum.
Hvort bóklega kenslan í búnaðar-
skólunum er góð eða vond, er ekki
svo mjög komið undir því, hvar þeir
standa, heldur hinu, hvernig kensl-
unni er hagað og hvort kennararnir
eru góðir eða ónýtir. Trygging fyrir
góðri kenslu fæst því ekki
með flutningi skólanna til kaupstað-
anna.
En það er fleira en bókvitið, sem
búnaðarskólanemendur vorir þurfa að
fá. f>eim ríður engu minna á verk-
legri kunnáttu og æfing í algengum
jarðyrkju- og landbúnaðarstörfum.
Vér þurfum að hafa áreiðanlega
trygging fyrir því, að bændaefni vor
geti átt kost á verklegri búnaðarkenslu
engu síður en bóklegri.
En sú trygging er eins og hér hag-
ar til því nær ófáanleg, nema
með búnaðarskólum, er kenni
verklega búfræði.
En hvernig er nú hinni verklegu
grein búnaðarkenslunnar borgið í
þessum kaupstaðarskólum ?
f>eir eiga ekkert að kenna og geta
heldur ekkert kent í þeirri grein, af
þeirri einföldu ástæðu, að þeir eru á
mölinni.
Af þessum flutningi Jeiðir, að bænd-
ur eiga sér enga kenslustofnun, er veitt
geti verklega búnaðarkenslu; með öllu
sínu fjölbreytta bókviti kunna kaup-
staðabúfræðingar ekki að víkja hendi
eða fæti við þúfnasléttun, skurðgröft,
^arðhleðslu, auk heldur önnur vanda-
samari verk.
Er nú þetta framför fyrir landbún-
að vorn ?
En kaupstaðarskólarnir eiga að út-
vega nemendum sínum kenslu og æf-
ing í vandasömum bústörfum hjá sveita-
bændum; í því er öll tryggingin fyrir
verklegu búnaðarkenslunni.
Hún má sannarlega ekki minni vera.
Landbúnaði vorum væri lengra kom-
ið en er, væri góð völ á þeim bænd-
um, sem tekið gæti að sér slíka kenslu.
Fyrst og fremst munu þeir bændurnir
næsta fáir, sem til þess eru færir, og
því færri þeir, sem missa mega tíma
sinn frá búskaparönnunum til þessar-
ar kenslu.
Kaupstaðarskólamennina hefir mint,
er þeir vörpuðu þessu fram, að þeir
væru horfnir úr einyrkjabúskapnum ís-
lenzka suður í Danmörku, þar sem bú-
fræðislega hámentaðir stórbændur og
stóreignamenn eru á hverju strái, sem
kallað er.
En þót't svo væri, að hola mætti
niður nokkurum piltum á þennan hátt,
hvaða eftirlit verður þá haft með þess-
ari kenslu víðs vegar um land?
Kennendur skólans, sem öðrum frem-
ur ætti að vera ant um að piltarnir
lærðu eitthvað, geta alls ekki litiðeft-
ir henni að nokkru gagni, þótt þeir
væri á þönum alt sumarið. Náms-
mönnunum er á þennan hátt varpað
út í algerða óvissu, og skólarnir geta
litlu sem engu um það ráðið, hvort
þeir læra nokkuð eða ekkert. Eða
hvaðan eiga að koma færir bændur