Ísafold - 18.06.1904, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni etTa
tvisv. i vikn. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1'/, doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin viö
áramót, ógild nema komin sé ti)
itgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Aunturstrœti 8.
XXXI. árg.
Reykjavík laugardaginn 18. júní 1904
40. blað.
f. 0. 0. F. 866249
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 i spitalanum.
Forngripasafn opið mánud., mvd. og
ld. 11-12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—U og
•f57,-7V8.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
•sunnudagskveldi kl. 87s siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. ti á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjákravitj-
-^sndur kl. 107s—12 og 4—6.
Landsbankjnn opinn hvern virkan dag
Jíkl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
'41.12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
-og ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
i sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis i Pósthússtræti 14b
l. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Liafélag Reykjavíkuf
hefir ákveðið (að öllu forfallalausu), að
iara
skemtiferð
með gufubátnum »Reykjavík«
-sunnudaginn 26. þ. m. vestur að
Ökrum i Mýrasýslu
Farseðlar verða seldir frá 23.
þ. m. í verzlunum Sturlu JÓDsaonar
og Siggeirs Torfasonar, og kosta 2 kr.
Burtfarartími kl. 7 árd.
Að dómi þeirra sem til þekkja
eru Akrar sá fegursti staður þar vest-
ur um sveitir, og gefst mönnum kost
ur á að dvelja þar 6 klukkustundir
eér til skemtunar.
Banka-umboðsdeild i Kaupm.höfn.
|>að mun hafa stafað af síðustu for-
vaða ráðabreytninni í vetur um að
hafa Hlutabankastjórana 3, að hætt
var a ð s i n n i, að hafa umboðsdeild
fyrir bankann eða erindrekastofu f
Kaupmannahöfn, þó að ráð sé tyrir
henni gert í reglugerð bankans, og þó
að þjóðbankinn í Kaupmannahöfn
væri henni meðmæltur á sínum tíma,
er leitað var álits haDS um stofnun
Hlutabankans. Hefir líklega vakað
fyrir stofnunarnefndinni, að þann veg
mætti spara kostnaðinn, sem fer til
launa handa 3. bankastjóranum, auk
þess sem ekki var nema eðlilegt, að
þeir nefndarmenn, sem eru í stjórn Pri-
vatbankans í Kaupmannahöfn, kynnu
fult eins vel við, að sá banki nyti
sjálfur arðsins af erindrekstrinum þar
fyrir Hlutabankann, eÍD8 og að sáarð-
ur færi í vasa einhvers annars. þeim
hefir þótt eiga vel við, að ár því að
annar banki í Khöfn, Landmands-
baDkinn, hefir þess kyns umboð fyrir
Landsbankann, fyrir töluverða þóknun,
þá nyti Privatbankinn samsvarandi
smáhlunninda af útlendum viðskiftum
Hlutabankans. Hér var og ekkert
gripið fram fyrir hendur á væDtanleg-
um, réttum umráðendum Hlutabank-
ans, bankaráðinu. þetta átti að eins
að gilda fyrst um sinn, þangað til það
tæki annað ráð og stofnsetti þessa
umboðsdeild. f>ví mundi vera til trú-
andi að gera það, ef hér þætti þess
vera þörf.
Mál þetta var ekki tekið til með-
ferðar á fyrsta bankaráðsfundinum,
þeim í vor, líklega af því, að ekki hef-
ir þótt liggja svo mjög á því þá þegar.
Hitt höfum vér þó fyrir satt, að
bankastjórarnir telji áminsta umboðs-
deild nauðsynlega heldur fyr en sfðar.
Fyrir því munu og vera mjög góðar
og gildar ástæður, svo sem hér skal
verða á vikið lauslega.
f>að væri mikil framför að því fyrir
v e r z 1 u n vora og verzlunarstétt, ef
hún gæti orðið sem allra minst upp á
aðra komin en sjálfa sig. Til þess
þarf hún að verða miklu óháðari en
nú gerist útlendum umboðsmönnum.
Leiðin að því er fyrst og fremst, að
þurfa ekki að leita þeirra um fjár-
magn til að reka verzlun sína, heldur
að eiga kost á því í sínu landi, og
því næst hitt, að geta fengið nauðsyn-
lega leiðbeiningu við erlend viðskifti
8Ín öðru ví8i en að verða að selja
frelsi sitt að kalla má hinum og þess-
um milligöngumönnum og láta þá taka
um leið óbærilegan toll af viðskiftun
um í sinn vasa.
Slíka viðskiftaleiðbeiningu ætti um-
boðsdeild bankans að geta veitt.
Forstöðumaður hennar ætti aðganga
verzlandi löndum héðan í konsúls stað
þar í Danmörku, vera þeim verzlunar-
ræðismaður, öllum óháður nema banka-
stjórninni hér, sem lætur hann reka
sitt erindi.
Fyrirkomulagið yrði þá það, að um-
boðsdeildin yrði látin hafa í höndum
skilríki frá bankanum og útbúum hans
hér um alla kaupmenn og verzlanir
hér á landi og aðra atvinnurekendur,
svo að þeir þyrftu eigi annað en að
vísa þangað, er þeir vildu komast í
einhver viðskifti erlendis. Umboðs-
deildin mundi auk þess greiða þá fyr
ir, að þeir fengju vörur gegn víxlum,
í stað þess að neyða þá til að taka
hjá umboðssala eða fyrir hans milli-
göngu peningalán til vörukaupanna með
ymsum afarkostum; og eins mundi hún
annast fyrir þá innheimtu á víxlum er.
lendis fyrir fslenzka vöru. Loks mundi
hún leiðbeina þeim til að leita uppi sem
beztan markað fyrir sína vöru, og eins
um það, hvar þeir ættu fyrir sér að
leita til þess að ná í góð kaup. Hún
mundi enga freistingu hafa til annars
en að bera sem mest fyrir brjósti hag
viðskiftamannsins, með því að hún yrði
engum háð, nema bankanum hér; en
hans hagsmunum hentar bezt, að við-
skiftamönnum hans farnist vel, — að
hagur þeirra blómgist sem mest.
Nærri má geta, að ekki mundi Pri-
vatbankinn eða hver annar mikils
háttar banki erlendis, er umboð hefði
fyrir bankann hér, fara að leggja sig
niður við slíkt. Hann mundi líta
mjög svo langt niður fyrir sig niður
á bankaholuna hér; hún mundi verða
f hans augum ekkert annað en útbú
frá honum, sem ætti að láta mjólka
h o d u m, heimabúinu, eftir því sem
hægt væri. þaun hlut mundi hann
og vilja taka á þurru landi, enda eiga
hægt með það, er klafinn væri einu
sinni laglega við gripinn lagður. f>að
yrði brátt fullkominn skylduskattur í
hans augum, sera ekki gæti komið til
nokkurra raála að leggja á sig neina
kvöð fyrir, svo sem með leiðbeining-
um við íslenzka verzlara eða útvegun
á lánstrausti handa þeim. Hann
mundi og alls engan tfma vilja eða
geta gefið sér til þess. Öll íslenzku
viðskiftin væru í hans augum eins og
lítill dropi f reginhafi, er ekki væri
eyðandi til neinum tíma eða fyrirhöfn.
Alt öðru máli mundi verða að gegna
um sérstakan erindreka fyrir íslenzka
bankann, er hefði ekki annað að
hugsa eða starfa.
Hinn útlendi banki mundi loks bera
mest fyrir brjósti umboðsmennina
gömlu, landa sína, sfna gömlu og
góðu viðskiftamenn, sem eru auk þess
sumir hverir einmitt meiri háttar hlut-
hafar í Privatbankanum. Hann mundi
vilja helzt halda öllu í gamlahorfinu.
Með þeim hætti mundu lítil sem
eDgin breyting verða yfirleitt á ástand-
inu sem nú er.
f> á mundi haldast sama
Hafnar-stjórnin sem nú er í
peningamálum verzlunar-
stéttar vorrar.
Heimastjórn f þeim málum fáum vér
þá fyrst, er bankar hér gerast nokkurn
veginn óháðir Khafnar-peningavaldinu.
En það geta þeir orðið því að eins,
að þeir séu húsbændur erindreka
sinna þar, en ekki hjú þeirra eða
undirtyllur.
f>ess vegna er Hlutabankanum
bráðnauðsynleg honum háð umboðs-
deild erlendis, og þá þar fyrst og
helzt, sem mest er um íslenzk verzl-
unarviðskifti.
f>á er þessu næst enginn samjöfn-
uður á því, hversu vegur bank-
a n s hér, og þar með landsins alls,
mundi vaxa með því lagi í augum
utanríkisþjóða, er vér höfum mök við,
heldur en ef binda á öll peningavið-
skifti vor við þær við einhvern banka
í Danmörku; það tjóður yrði í þeirra
augum greinilegasta innlimunarmark;
ekki mundu þær þ á hafa nokkurt
hugboð um, að vér værum neitt ann-
að en aldanskur landshluti, eins og
Borgundarhólmur eða Láland, o. s. frv.,
og að danskir bankar og dönsk verzl-
un hefði hér að eins í seli.
En með umboðsdeild f Kaupmanna-
höfn mundi Hlutabankinn geta komist
f beint viðskiftasamband við helztu
banka í ymsum verzlunarhöfuðstöðum
utanrfkis. f>ar með gæti hann aflað sér
og landinu lánstrausts þar, og átt fyr-
ir það kost á, ef á lægi, að eiga við
ódýrasta peningamarkaðinn i það og
það skifti, og fá sér þar lán, ef svo
bæri undir; og eins hitt, að koma fé-
mætum munum sínum, verðbréfum
eða þess háttar, þar út, sem bezt
gegnir.
Hitt liggur f augum uppi, að ef
danskur banki á að annast það, er
alt undir því komið, hvernig hann er
staddur eða á honum liggur. Hann
gæti og skamtað þar íslenzka bank-
anum kjör og kosti alveg eftir
sinni geðþekni.
f>að er skilyrði fyrir öllum frjálsum
viðskiftum, að vera e kk i k 1 a f a -
bundinn á einum stað, við
eina verzlun eða eina peningastofnun.
Slíkt frelsí er íslenzkum banka mjög
mjög svo nauðsynlegt. Hann á meira
að segja ekki að þurfa að vera bund-
inn við peningamarkað eins og hins
sama lands. Honum á að vera al-
veg frjálst að skifta við hvern sem
hann vill, við hvaða banka annan og
hvaða land, sem hann vill.
Væri hann bundinn dönskum banka,
er mjög hætt við, að það frelsi yrði
af skornum skamti. f>að er hætt við,
að stjórn þess banka leyfði sér þá,
að hafa nokkurs konar yfirumsjón
með viðskiftunum út á við. En
bankastjórnin hér á ekki að þurfa að
standa neinum reikning ráðsmensku
sinuar nema bankaráðinu og hlut-
höfum á aðalfundi.
V a r a s j ó ð bankans ríður á að
tryggilega sé um búið. f>ar mega ekki
komast að nema örugg úrvals-verðbréf.
Eigi danskur banki að annast kaup
á þeim, getur enginn ábyrgst, að hann
meti ekki mest verðbréf frá sjálfum
sér, hvort sem fulltryggileg væri eða
ekki, hlutdrægnislaust metið.
Bæði landstjórnin og einstakir fram-
kvæmdamenn geta þurft á aðfengnu
lánsfé að halda, frá öðrum löndum,
eins og algengt er um þjóðir á upp-
vaxtarskeiði, og það þótt efnaðri séu
en vér. Ekkert vit er í öðru en að
bankinn hafi sjálfur sinn erindreka
fyrir sig til að standa í þess kyns
útvegum. Danskur banki, sem hefir
nóg að annast annað, mundi naumast
reka þess kyns erindi með miklu fylgi,
auk þess sem hans hagsmunir kynnu
ef til vill þá og þá í bili að fara í
bága við það, sem íslenzka bankanum
hentaði bezt.
Orðugt mundi mjög fyrir bankann
hér að vita jafnóðum, hvað gerist á
heimsmarkaðinum, peninga-
markaðinum úti í löndum. f>að er
eitt, sem gerir umboðsdeild erlendis
ómissandi fyrir hann. f>ví fer mjög
fjarri, að bonum geti komið þar að
notum sú vitneskja, er danskir bank-
ar afia sér f sfnar þarfir.
Kostnaður til umboðsdeildar í
Kaupmannahöfn mundi að öllum lík-
indum verða heldur minni en meiri
en umboðs- eða ómakslaunin til Pri-
vatbankans.
Fyrir því yrði alls enginn sparnað-
ur að því, að hafa enga umboðsdeild
í Kaupmannahöfn.
Hins vegar er fyrir að gangast stór-
miklum óbeinum hagnaði fyrir bank-
ann og landið alt, svo sem nú hafa
verið leidd að yms rök, er ekki verða
vefengd, og mætti þó fleiri til tína.
Brugðið hefir fyrir einhverjum guBt
þeirrar áttar, að vegna þess að for-
staða umboðsdeildarinnar í Kaup
mannahöfn mundi vera ætluö aðal-
frumkvöðli og frömuði Hlutabankans,