Ísafold - 25.06.1904, Blaðsíða 1

Kemnr út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/s doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árg.
JtuéJadi jfíaAýwlMv
I. 0. 0. F. 86789
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjnm mán. kl. 11—1 i spltalannm.
Forngripascifn opið mánnd., mvd. og
ld. 11—12.
Hlutábankinn opinn kl. 10—3 og
«7*-77*.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fnndir á hverjn föstudags- og
aunnndagskveldi kl. 872 siðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á bverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
-endnr kl. 1072—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
Sl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafii opið hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
og ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, í Vesturgötu 10, opið
4 sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisí Pósthússtræti 14b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Y eitingar-lögleysan.
Harla litlu skiftir þ a ð í sjálfu sér
og eitt út af fyrir sig, hvort hann
heitir Ólafur, Páll eða Pétur, sem skip-
aður er til að gegna bókarastarfinu við
Landsbankann, og eins hitt, hvort hann
er heldur stjórnarflokksmaður, fram-
sóknarflokksmaður eða landvarnarmaður,
sé hann á annaS borð stöðunni vaxinn;
en um það hefir enginn heyrst efast,
að Ólafur þessi só frá Yopnafirði, er
hún hefir verið veitt verið. Enginn
efast um, að hann só svo vel aS sér í
skrift og reikningi, að hann sé fullfær
um, að gegna umræddu bókarastarfi. —
í>að segir sig sjálft, að frá því sjónar-
miSi er enginn skapaSur hlutur við það
að athuga, að þessi maður er til þess
kjörinn. Og þó aS hann væri siðri í
þeirri grein eti aðrir umsækjendur, þá
bitnar það á bankanum og stjórn hans,
en öðrum líklega ekki verulega. Það
má segja, að hinum hefði þá veriS gert
rangt til, aö taka hann fram yfir þá.
En slíkt og því líkt getur lengi verið
álitamál. bar getur sitt sýnst hverjum.
Hér er ekki um neitt slíkt að tefla.
það sent hér er um að tefla og vítt
hefir verið og víta ber, það er hin
skýlausa og greinilega lögleysa, sem
frarnin hefir verið, er sýslan þessi var
veitt, eins og margbúið er aS sýna
fratn á.
Annaðhvort vísvitandi lögleysa, fram-
in að fyrirhuguðu og ásettu ráði, eða
það hefir verið gert af aðgæzluleysi, af
athugaleysi ttm, hvað lög mæla fyrir
þar um, en reynt svo að verja það eftir
á, l>út í vitleysu«, sem maður segir.
0g enn er áminst lögleysa þó í sjálfri
sér og út af fyrir sig engintt stórvoði.
Það eru brotin lög á þeim eina manni,
er löglegt tilkall atti til að fá stöðuna,
af því að meiri hluti bankastjórnar-
innar hafði tilnefnt hann lögum sam-
kvæmt; lögin segja, að eftir meiri
hlutans tillögum s k u 1 i veita starfiö.
Reykjavík langardaginn 25. júní 1904
42. blað.
Honum, þessum manni, er og gerður
stórskaði með því. Það er hart fyrir
hanu og hans. En ekkert allsherjar-
tjón er með því unniö.
Það eru ekki beinar, heldur óbeinar
afleiðingar af þessari lögleysu, þessu
bersýnilega lagabroti, sem miklu meira
máli skifta.
Það er þetta, að eiga yfir höfði sér
slíkar og því b'kar lögleysur eins í því
er allsherjar-velferð er undir komin. Því
sú er afleiðingin, ef það er látiö víta-
laust, að fremja svona lögleysu, þótt
ekki snerti h ú n almenningshag.
Það er enn fremur árás sú á óspilta
róttarmeðvitund þjóðarinnar, sem lög-
leysan felur í sór, þegar hún er framin
af þeim, sem yfir er skipaöur alla
gæzlumenu laga og róttar í landinu. —
Ekki sízt, þegar farið er si'San að verja
þetta, gera lýðnum hvers konar sjón-
hverfingar til þess að gera hann blind-
an á rétt og rangt, láta hann vaða í
villu og svíma um, hvort hann er lög-
um beittur eða ólögum. Reyna að
gera hann ringlaðan, og loks tilfinning-
arlausan á það, hvað við hanu er átt,
hvernig með hann er farið. Það er
vitaskuld girnilegt þeim, sem svo eru
geröir, að vilja helzt drotna einir og
alvaldir yfir skynlitlum verum, nógu
skynlitlum til þess, að alt láti sór
standa á sama.
Heilbrigðum mönnum og óbrjáluðum
þykir sér annars vanalega gerð tölu-
verð móðgun með því, ef einhver segir
upp í opið geðið á þeim, að 2 og 2 séu
5, og ætlast til, að þeir samsinni því.
— Það er stundum gert til að friða og
spekja vitskerta menn, að samsinna
hvaða fjarstæðu sem þeir koma með.
Oörum þykir ekki slíkt sæmandi eða
boðlegt með neinu móti.
Með því að enn er látist vera i' stjórn-
armálgögnunum að skýra lagastaði
þá, er hér koma til greina, um veitingu
hinna meiri háttar sýslana við lands-
bankann, og reynt að ranghverfa þeim
þangað til, að þeir geri margnefnda
lögleysu löglega, þá er einfaldast, að
prenta þá hér orörótta.
Það er þá fyrst lögin um stofnun
landsbanka frá 18. sept. 1885, þau
segja svo í 23. gr. :
Landshöfðingi [nú ráðgjafi] skipar bók-
ara og féhirði bankans og víknr þeim frá,
hvorttveggja eftir tillögum forstjórnarinnar
Hvað er forstjórn bankansl
Því svarar 19. gr. sömu laga, sbr.
20. gr.
Þar segir svo :
I stjórn bankans skal vera einn fram-
kvæmdarstjóri, er landshöfðingi [nú ráð-
gjafi] skipar með hálfs árs uppsagnarfresti,
og tveir gæzlustjórar, er kosnir eru sinn af
hvorri deild aldingis til fjögra ára. — —
Landshöfðingi getur vikið hverjum forstjóra
bankans frá um stundarsakir.
Hór sóst, að orðin »stjórn bankans«,
»forstjórar« og »forstjórn« þýða hið
sama öll.
Loks segir svo í reglugerð bankans
8. apríl 1894, 8. gr.
Bankastjóramir útkljá í sameiningu þau
málefni, sem varða bankann, en greini þá
á, ræður atkvæðafjöldi; getur þá hver
þeirra beimtað ágreiningsatkvæði sitt ritað
i gjörðahók og skrifa hankastjórarnir allir
undir það, sem bókað er. Ekki þarf fram-
kvæmdarstjóri þó að framkvæma ákvörðun
gæzlustjóranna, þegar hann álítur, að
bankinn geti haft tjón af henni, en aldrei
má hann framkvæma neitt það, er háðir
gæzlustjórarnir hafa neitað að leggja sam-
þykki sitt á.
Það er svo sem ekki gott að koma
hér að neinum vafa, e f rétt er haft eft-
ir blátt áfram það, sem lögin segja.
E f t i r tillögum bankastjórnarinnar
segja þau, að veita s k u 1 i sýslanirnar.
Þar með segja þau um leið sæmilega
greinilega, að ekki megi veita þær
m ó t i tillögum hennar.
Bankastjórn segja þau að þýði
sama sem meiri hluti banka-
s t j ó r n a r, þegar bankastjórana grein-
ir á.
Hvort veitingarvald ráðgjafans verð-
ur hér mikiö eða lítið á vog, kemur eng-
um við öðrum en þeim, sem þessi lög
hafa sett. Úr því þau segja, að það
skuli ekki vera meira en þetta, ekki
meira en að staöfesta ályktun meiri
hluta bankastjórnarinnar og gefa þeim
veitingabréf, er hún tilnefnir, þá v e r ð-
u r að gera það, fara eftir því, meðan
lögin eru í gildi. Enda er í r a u n-
i n n i vald ráðgjafans miklu meira, ef
að er gætt, með því að hann getur »vik-
ið hverjum forstjóra bankans frá«, eins
og stendur í tilvitnaSri 20. gr. banka-
laganna; því valdi getur hann beitt, ef
honum finst þeir »leggja til« einhverja
óliæfu eða fjarstæðu um skipan bókara
eða féhirðis. Það er þó æði-sterkt að-
hald. Getur varla sterkara veriS. Ekki
getur hann gert það við söfnuð, meiri
hluta safnaöa, sem vill hafa annan prest
en honum líkar. Þar er þá vald hans
e n n minna, og engin markleysa talin
þó. Og hlýða verður hann þeim fyrir-
mælum, meðan þau eru í gildi. Hann
hefir í báðurn dæmunum mikilsvert eft-
irlitsvald, og þaS miklu þyngra á vog’
þó, er kemur til bankans.
Sé það ekki gert, eru þau lög brotin,
alveg eins og bankalögin eru brotin, ef
skipaður er bankabókari eða bankagjald-
keri móti tillögum bankastjórnar(meiri
hlutans), úr því að þau segja, að skipa
s k ti 1 i þá e f t i r tillögum hennar.
Vatnsveita Reykjavíkur.
það mál hetir vakið athygli í Dan
mörku og eru nú hingað komnir í
dag með Ceres 2 danskir verkfræð-
ingar í þeim erindum, að litast hér
um og gera einhverjar rannsóknir þar
að lútandi, svo sem með boranatil-
raunum m. m.
Annar, Joh. Caroc, er fyrsti for-
stjóri fyrir firma Smith, Mygind og
Húttemeier, sem er eitt með stærstu
og nafnkendustu stórsmíðastofnunum
í Khöfn, hefir smíðað Lagarfljótsbrúna
og ætlar að smíða brúna á Jökulsá í
Axarfirði. Hinn heitir Petersen, lög-
giltur »vand- og gasmester* í Khöfn
og annar maður í firma Petersen og
Brill, er fæst einnig við meiri háttar
járnsmíðar, bæði vatnsveitu- og gas-
veitu umbúnað, aðgerð á járnskipum
o. fl.
það er ágætt fyrir Eeykjavík, að
von er á samkepni um vatnsveituna
fyrirhuguðu.
Landsbúnaðarfélagið.
það hélt ársfund sinn 22. þ. m. í
Iðnaðarmannahúsinu.
Forseti, þórhallur lektor Bjarnarson,
skýrði frá hag félagsins eftir framlögð-
um f. á. reikningi, er bar með sér, að
það átti í sjóði í árslok nokkuð meira
en 31 þús. kr., meiri hluta þess nú
orðið í bankavaxtabréfum, með því að
gerð hafði verið gangskör að því að
kalla inn veðskuldir hjá einstöku
mönnum, þar eð bankavaxtabréfin gefa
meira af sér í vöxtu.
Hann skýrði og frá framkvæmdum
félagsins og fyrirætlunum, þar á með-
al kjötsölutilraununum, er hann virt-
ist hafa trú á að bera mundu ávöxt:
að markaður fengist í Danmörku fyrir
vel verkað, linsaltað kjöt.
Björn Bjarnarson búfr. frá Gröf
hreyfði því, að ómissandi væri að fá
áreiðanlega vitneskju um, hver skil-
vindutegund mundi vera hentugust
hér á landi. Alþýða vissi ekki, hverju
hún ætti að trúa, er hún hefði ekki
annað fyrir sér en auglýsingar skil-
vindusalanna, hverja á móti annari.
Porseti kvað stjórn félagsins ekki
treysta sér til að kveða upp óyggjandi
úrskurð um það mál, ekki telja sig
færa um að leggja út í það. Líkt
mundi verða ofan á, þó að farið væri
að spyrja Landbúnaðarfélagið danska
í Kaupmannahöfn. því mundi ekki
þykja hlýða að gera það. Hitt væri
annað mál, að það kynni að svara
fyrirspurn um, hver skilvindutegund
væri mest notuð þar í landi á smábú-
um einkanlega. Kvað hann stjórn fé-
lagsins hafa að géfnu tilefni skrifað
einmitt nú danska félaginu slíka fyrir-
spurn, og mundi geta orðið góð leið-
beining að því fyrir almenning hér á
landi, ef við þeirrí spurnig fengist á-
kveðið svar.
Með öllum þorra atkvæða var sam-
þykt svolátandi tillaga frá Vigfúsi
Bergsteinssyni á Brúnum:
Pundurinn skorar á búnaðarþingið,
að láta svo fljótt sem ástæður leyfa
kenslu í plægingum fara fram að
minsta kosti á einum stað í hverri
af þeim sýslum landsins, sem hefir
landbúnað að aðalatvinnuvegi.
Samþykt var því næst í einu hljóði
svofeld tillaga frá Birni Bjarnarsyni í
Gröf:
Fundurinn skorar á búnaðarþingið
að hlynna með styrkveitingum að rækt-
un landsins með grasfræsáningu, þegar
reynsla er fengin fyrir, hverjar gras-
frætegundir þrífast hér bezt.
Vigfús Bergsteinsson skýrði frá, að
hann hefði rifið nýlega meira en 20
ára gamalt hús með járnþaki undir
torfi (torfþaki); það var rakalaust
framhýsi og var járnið alveg óskemt
eftir þann tíma.