Ísafold - 25.06.1904, Blaðsíða 2

166
Helgi Kr. Jónsson mintist á, hve
mikið færi af skepnum í hættur bæði
á afréttum og ekki síður í heimahögum,
8vo sem dý, keldur, skurði. Hann
vildi láta heita verðlaunum fyrir það,
sem gert væri til að aftra slíku. Björn
Bjamarson taldi það óráð, með því
að þá væri hætt við, að bændur hættu
að laga slíkar hættur öðruvísi en fyr-
ir borgun; en mikið að því gert
ella nú þegar. Ymsir fundarmenn
voru þessu sammála.
Fundurinn var fásóttur. Orfáir ut-
anbæjarmenn.
Bftir fundinn s ý n d i sænskur
skilvindusali, Palmér ingenieur, Alfa-
Laval-s kilvindur vinnandi, þar
í fundarsalnum, og sömuleiðis s t r o k k,
með nýju lagi. Hann bjó til þar fyr-
ir augum fundarmanna og margra á-
horfenda annara, einkum kvenna,
tvær allvænar smjörskökur, úr nokkr-
um tugum potta af mjólk. Skilvind.
an skildi rjómann frá undanrennunni
og strokkurinn strokkaði hann jafn-
harðan, 10 pd. af rjóma í einu, á ör-
stuttum tíma, 13 mínútum, ætlaðist
hann til, en varð nokkuð lengur, með
því bæði að rjóminn var heldurþunn-
ur og margir skiftust á um að strokka
og gerðu það misbratt auðvitað. Ekki
er strokkurinn erfiðari en það, að set-
ið er á stól og snúið sveif með ekki
meira átaki en að barn getur það
með einum fingri. Einnig er ákaflega
létt að snúa skilvindunni, viðllka hér
um bil. Hæfilega hratt snúið hvoru
um sig, að 1 snúningur komi á sek-
úndu. Hr. Palmér sýndi vandlega,
hvernig skilvindan er saman sett, lim
fyrir lim, og einkum, hvernig ætti að
fara að hreinsa hana. Hann tók hana
í sundur og þvoði vandlega úr heitu
vatni og þurkaði á rúmum 3 mínútum.
Búða er á strokknum ofurlítil, kring-
• lótt. Hún segir til, þegar fullskekið
er; þá er hún skír.
Strokkurinn síar sjálfur frá sér áirn-
ar. Síðan er tekið af honum með tré-
spöðum upp á strokklokið öfugt; það
er á hjörum. f>ví næst þvegið úr
smjörinu það sem eftir var af áum í
því, stráð í það salti og þá hnoðað
með kefli.
Aldrei drepið fingri við mjólk, rjóma
eða smjöri frá upphafi til enda.
Rjóminn mældur með hitamæli áð-
ur en farið er að strokka. Engu má
skakka um hita, ef vel á að fara.
Öllum handtökum fylgdu greinileg-
ar skýringar. Auk þ^s ávarpaði hr.
Palmér áhorfendur nokkrum orðum
fyrir og eftir. þeim þótti sýnilega
mikið gaman að sjá þetta og heyra
alt saman, og snöggum mun meira í
varið en fundinn sjálfan.
Ef þér farið svona að búa til smjör-
ið, kvað hr. Palmér, og fjölgið kúnum
hjá yður eftir mætti, þá verður það
eins gott eins og danskt smjör og þér
fáið fyrir það ógrynni gulls frá Eng-
landi. Hann lýsti því og rækilega,
hve áríðandi væri sem mest hreinlæti,
þegar mjólkað væri. Vel hrein mjólk-
urílát. Hreinar hendur, þegar mjólk-
að er. Hreinir spenar. »Ekki dýfa ó-
hreinum fingrunum (né hreinum held-
ur) niður í mjólkina og svo á spen-
ana, eins og þær gerðu, stúlkurnar hjá
henni mömmu minni. Og ekki að
vera að smakka á strokknum með
fingrunum eða smjörinu, eins og hún
gerði«.
Svona gott smjör fæst ekki nema
úr fyrirtaks-mjólk, mælti hann, er
hann og aðrir brögðuðu á smjörinu á
eftir. f>að hlýtur að vera dæmalaust
gott undir bú hjá ykkur. Grasið á
íslandi hlýtnr að vera fyrirtaks-kjarn-
gott.
Svo s a g ð i hann. En ekki er þetta
selt dýrara en keypt var.
Atlantseyjar Banaríkis.
Maður einn í stjórn
Atlantseyjafélagsins
hefir beðið ísafold fyr-
ir þessa grein.
Nýlega, hefir verið stofnað félag í
Danmörku, er svo heitir; það hefirsent
út áskorun til manna, er svo hljóðar:
Efalaust er það, að hinir firnari rík-
ishlutar, er heyra undir Danakonung,
Færeyjar, Island, Grænland og Vest-
urheimseyjar, fela í skauti sér ýmsar
uppsprettur auðs og framfara í búnaði
og velsæld. Til þess að styrkja þessar
framfarir og vekja og styðja menningu
þessara ríkishluta yfir höfuð og bróður-
legan samhuga meðal íbúa ríkisins hefir
félagið »Atlantseyjar Danaríkis« verið
stofnað. Það ætlar sér að vinna að þessu
marki, er nú var nefnt — meðal ann-
ars með því, að útvega skyrslur til að
styrkja efnahag þessara ríkishluta og
breiða út þekkingu um það mál meðal
íbúa ríkisins, og vekja athygli þeirra á
búnaði þeirra og menningu; ennfremur
með því, að leiðbeina ókeypis hverjum
þeim, er snýr sér að félaginu með ósk
um skýrslur, er snerta þessa ríkishluta,
og með því að leitast við að fá bótum
á komið, eftir því sem þurfa þætti. Fé-
lagið ætlar sór, þótt víðtækara sé, að
vinna á líkan hátt og »Hið konunglega
danska landbúnaðarfélag« og józka heiða-
félagið og lætur stjórninni sína hjálp
í té.
Það er nauðsynlegt, að almenningur
styrki þetta félag og styðji, til þess að
það geti unnið að marki sínu með full-
um krafti og styrkt félagsskap og sam-
heldni með öllum hlutum Danmerkur-
ríkis. Þess vegna skorar stjóru sú, er
hér er undirrituð, á meðborgara vora að
segja sig inn í þetta félag. Hver mað-
ur og hver kona getur gerst félagi;
tillagið er 5 kr. á ári, eða 200 kr. eitt
skifti fyrir öll, og er þar í falin borgun
fyrir fólagablaðið. Menn geta snúið sér
að skrifara fólagsins, hr. cand. polit. H.
Hertel, »Hið konungl. danska landbún-
aðarfélag« Vestre Boulevard 34, Köben-
havn, B.
I lögum þeim, sem samþykt hafa ver-
ið, stendur það sama um markmið félags-
ins, er hór stendur í ávarpi þessu. Það
er einfalt og óbrotið; eingöngu það, að
styrkja allar framfarir í hverjum ríkis-
hlutanum, íbúum hvers fyrir sig til
góðs og frama, af velvildarhug og sér-
plægnislaust. Tilgangurinn er e k k i
sá, að Danir sjálfir ætli sér að leggja
atvinnuvegi undir sig til þess að græða
á. Hvort félaginu verður ágengt, er að
miklu leyti komið undir þeirri samvinnu,
er það getur fengið við íbúa, t. d. við
íslendinga sjálfa, og er þeim óhætt að
leita til félagsins með fyrirspurnir og
ráðaleitanir. Ef alt verður sem það á
að vera, er ekkert vafamál, að félag
þetta getur afrekað margt og mikið til
blessunar fyrir land og lýð.
Fólagsstjórninni er skift í 4 deildir; í
íslandsdeild mega vera alt að 18, og er
hún stærst. Formaður hennar er kam-
merherra R. Sehested, og í henni
eru af Islendingum þeir prófessor, dr.
Þorvaldur Thoroddsen, pró-
fessor dr. F i n n u r J ó n s s o n, cand.
juris Páll V. Bjarnason, docent
dr. Valtýr Guðmundsson og
stórkaupmaður Th. Tulinius.
Motorvagn
kom konsúll D. Thomsen með um
daginn á Tryggva kongi, samkvæmt
2000 kr. fjárveitingu í síðustu fjárlög-
um, »til að reyna hann á akvegun-
um hér«.
Litið eitt er farið að reyna hann
þessa dagana, en ekki til neinnar
hlítar, og verður því ekki um hann
ðæmt að svo stöddu.
Y iðskifta-ódr eugskapur.
Hér var hætt nýlega áfengisverzlun
i 2 kauptúnum, hvoru öðru nálægum,
og stórt hérað þar með hreinsað, í
viðbót við mörg önnur, þarsem Bakk-
us hefir áður verið gerður rækur.
Kaupmaðurinn í öðru kauptúninu
hefir sýnt, að honum var alvara með
hreinsunina. Hann hefir ekkert á-
fengi flutt síðan eða pantað, nema til
sinna heimilisþarfa, og það sem minst
þó.
En í hinu kauptúninu lét aðalverzl-
unin það berast óðara, að þeim, sem
vildu skifta við hana, mundi verða
veitt sæmileg úrlausn með áfengi eft-
ir sem áður.
Kaupmaðurinn sá hafði það svo, að
hann pantaði sór 2—3 ámur af spritti
og bjó til úr því minst 2000 potta af
brennivíni, er hann gefur svo við-
skiftamönnum sínum á ferðapelann
eða hins vegar, — e f hann þá ekki
selur það líka í laumi beinlínis. þetta
eru furðumiklar birgðir ella, auk
býsnamikilla vínfanga, er hann kvað
hafa viðað að sér.
Hann mun gera þetta aðallega í því
skyni, að draga verzlun frá nágranna
sínum, kaupmanninum í hinu kaup-
túninu.
Um það munu allir heiðvirðir menn
lúka upp einum munni, að slíkt sé
mjög lúaleg samkepnisaðferð, fullkom-
inn ódrengskapur, er svona stendur á.
|>að er ósvinna, þ ó a ð þetta væri
regluleg gjöf. En einfeldningar einir
trúa því, að svo sé. Aðrir vita mjög
vel, að kaupmaður hefir nóg ráð að
vinna »gjöfina« þá upp á öðru. Hann
ginnir þá eins og þursa, sem svo eru
heimskir, að gangast fyrir »gjöfinni«
þeirri.
f>að er fyrsta óhæfan, sem hann hef-
ir í frammi.
Hitt er enn verra, að hann velur í
gjafir þessar hlut, er þeir, sem þiggja,
hafa ekkert gott af, heldur ilt eitt yf-
irleitt. Væri honum alvara að gera
gott með gjöfinni, mundi hann velja til
þess eitthvað annað, eitthvað það, sem
gagn væri að, eða þá meinlaust þó og
gefanda vansalaust.
Pyrir því er næg reynsla fengin ann-
arsstaðar, að þó að sumum viðskifta-
mönnum kaupmanna hafi ekki verið
vel við allra-fyrst í stað, að geta ekk-
ert áfengi fengið í kaupstað, þá venj-
ast þeir því undir eins og þykir vænt
um það sjálfum, þegar frá líður.
Margir drykkjumenn óska jafnvel þess
f fullri einlægni og alvöru, að þeir sæi
aldrei fyrir sér áfengi, til þess að
freistast ekki. Ekki gerir hann þ e i m
greiða, þessí kaupmaður, aem hér um
ræðir, eða hans nótar. f>að er síður
en svo.
Hann hætti áfengisverzluninni, þessi
kaupmaður, með því skilyrði, að ná-
granni hans og keppinautur gerði það
líka. f>á vissi hann, að ekkert væri
að óttast, — að ekki þyrfti hann að
vera hræddur við að missa viðskifta-
menn til hins, af því að þeir gengjust
fyrir áfengiskaupum hjá honum.
Með þessu lagi svíkur hann þann
mann í trygðum.
Hann flekar hann til að afsala sér
áfengissölu, en heldur henni sjálfur á-
fram í raun réttri, og svíkur þá um leið
þar á ofan landssjóð um lögboðið hátt
árgjald af þeirri verzlun.
|>etta háttalag er alt svo ljótt og ó-
drengilegt, að það eitt ætti kaupmað-
ur þessi á því að græða og hans lík-
ar, ef einhverir eru, að hann misti
viðskiftamenn hópum saman fyrir
bragðið.
Héraðsmenn eru ekki vandir að
virðingu sinni, ef þeir taka ekki ein-
mitt þann veg í streng.
f>eir ættu að vera upp úr þvívaxn-
ir, að láta beita sig slíkum brögðum
og hafa < frammi við sig annan eins
ósóma.
f>eir eiga að líta meir á sigen það,
að vilja vera gustukagrey og ölmusu-
kindur svona óhlutvands kaupmanns,
þiggja hjá honum í staupinu og á
ferðapelann með þessu lagi og mála-
vöxtum.
Honum var frjálst að láta vera að
afsala sér áfengissöluleyfi. En úr þv£
hann fór til þess, átti bann að efna
áformið prettalaust.
Honum dugar ekki að bera fyrir sig,
að hann sé frjáls að sínu, hvað hann
geri við það. Enginn ráðvandur mað-
ur telur sér frjálst að beita frelsi sfnu
til að véla frelsi af öðrum og vinna
þeim mein ófyrirsynju.
Af ófriðinum.
Þrjú eða fjögur liðflutninga- og vöru-
skip tókst rússnesku flotadeildinni frá
Vladivostock að hremma fyrir Jöpunum
og sökkva, í Japanshafi, og að skjótast
síðan út úr greipum aðmíráls Japana,
Kamimura, og norður í Vladivostock
aftur.
Hitt urðu Rússar að gefast upp viðr
að komast vestur í Port Arthur.
Það er mælt, að full 1000 manns
hafi tynst af Jöpunum á skipunum,.
sem sukku.
Ein skipshöfnin þá grið af Rússum.
En á hinum vildu Japanar engin grið
þiggja og kusu heldur lífi að týna, er
Rússar skutu skipin í kaf undir þeim.
Skrydloff aðmíráll þótti hafa farið
þar frægðarför allmikla. En Kammiura
sleppifengur að því skapi, þótt vant
sé þar um að dæma.
Töluverð landorusta hafði staðið fyrra
þriðjudag og miövikudag ofarlega nokk-
uð á Líaótungskaga vestanverðum, og
er ýmist kend við Wafankau eða Telisse;
virðist vera sama orustan. Rússar fóru
þar halloka enn sem íyrri, eftir mjög
vasklega vörn þó. Fyrst fréttist, að
þeir hefði mist þar 10,000 manna. —
En síðari fregnir segja 3000. Japanar
segjast hafa jarðað af þeim meira en
1500 á vígvellinum.
Japanar kannast sjáifir við, að þeir
hafi mist í þessari orustu full 900 manna.
Hefir líklegast verið meira.
Virkjagarð er nú mælt að Japanar
hafi hlaðið um þvert nesið fyrir norðan
Port Arthur, 10 mílur enskar noiður
þaðan. Nær borginni en það eru þeir
þá ekki komnir.
Þeir skjóta á hana af sjó, en á svo
löngu færi, að lítið sakar hana.
Póstgufuskip Ceres (da Cunha) kom
i dag beina leið frá Khöfn og Skotlandi
og með því töluvert af farþegum, þar á
meðal frá Khöfn frú Kirstín Pétursdóttir,
frk. Thit Jensen rithöfundur, frk. Lovísa
Johnsen (frá Sauðárkrók), cand. mag. Þor-
kell Þorkelsson og þessir 7 stúdentart
Brynjólfur Björnsson, Georg Olafsson, Guð-
mundur Ólafsson, Halldór Júliusson, Kon-
ráð Stefánsson, Sigurður Jónsson og Vern-
harður Jóhannsson. Ennfremur 2 danskir
vatnsveitumenn.
Frá Leith dóttir Moritz Halldórssonar
Friðrikssonar (frá Ameriku).
Frá Vestmanneyjum stórkaupmaður II.
Bryde, verzlunarfulltrúi N. B. Nielsen og
sira Jes ,Gíslason.
Frami. Konsúll C. D. Tulinius á Eski-
firði hefir verið sæmdur af Svía konungi
og Norðmanna I. fl. riddarakrossi St. Ólafs-
orðnnnar.
Fyrri hluta læknisprófs við há-
skólann hefir nýleyst af hendi Sigurður
J ó n s s o n frá Eyrarbakka með I. eink-
unn.