Ísafold - 27.08.1904, Blaðsíða 2

‘222
Embættaveitingar
nýju stjórnarinnar.
Enn éru blaða-vinnumenn stjórnar-
innar að halda því fram, mót betri
vitund, að hún hafi í embsettaveiting-
um sínum ekki eínungia sýnt full-
komna óhlutdrægni, heldur jafnvel
reynst þar hlyntari andstæðingum
sínum en sínum flokksmönnum.
Af 9—10 embættum og sýslunum í
*stjórnarráðinu« svo nefndu er upp-
haflega alls eitt skipað Framsóknar-
flokksmanni, og mjög vafasamt, hvort
það hefði verið gert, ef ekki hefði
staðið svo á, að sá átti 2 mjög mik-
ilsmegandi bræður í stjórnarflokknum,
sem gera þurfti til hæfis.
Síðan er búið til nýtt undirtylluem.
bætti þar handa manni úr Framsókn-
arflokknum, sem hafði verið gengið
fram hjá við skipun skrifstofustjóra-
embjettanna svo ástæðulaust, að það
vakti alment hneyksli.
f>etta er nú ósmá demba í einu lagi.
Kunnugra er því næst en frá þurfi
að segja, hvernig farið var að bola
Pál Briem frá bankastjóraembættinu,
þessu betur launaða (4000 kr.), og
koma þar að stjórnarflokksmanni, þ ó
a ð það tilvik kostaði 3—4000 kr.
biðlaun úr landssjóði til handa P. Br.,
er hefðu annars sparast.
|?á er þe8su næst bókaraembættið
við Landsbankann, þar sem brotin eru
lög til þess að koma að öruggum fylgi-
fisk stjórnarinnar.
Líkur keimur mun vera að fiski-
matsmanns-skipuninni á Isafirði og
póstafgreiðslumanns á Seyðisfirði.
|>etta er nú fullur hálfur tugur em-
bætta og sýslana, á fáum mánuðum.
J>ar í móti koma 2 sýslumannsem-
bætti, sem stjórnarblöðin eru alt af að
tjalda með að veitt hafi verið Fram
sóknarflokksmönnum.
Já, viti menn!
Um annað sóttu að eins 2 menn
og hvorugur stjórnarliði. Annarhvor
þeirra h 1 a u t að fá embættið. J>að
var engin leið að því að stinga því að
stjórnarflokksmanni. |>að var veitt
þeim, sem eldri var í embætti, og er
þar að auki návenzlaður ráðgjafans
hægri hönd, landritaranum.
Af 4 umsækjendum um hitt em-
bættið var einn stjórnarflokksmaður.
En hann er helmingi yngri í embætti
en sá, sem veitinguna hlaut, er auk
þess hafði beztu meðmæli nánustu
yfirboðara sinna og hafði þjónað 13—
14 ár hinni örðugustu og þar með
einna tekjurýrustu sýslu landsins. |>að
hefði vissulega þurft býsna-mikla bí-
ræfni til að ganga fram hjá honum.
Hann er þar að auki þingmaður. En
það gerir engin stjórn, og sízt þessi,
að koma sér illa við mikils háttar
þingmenn alveg að þarflausu.
Sumir kunna að vilja telja það vott
um óhlutdrægni, er stjórnin lætur einn
mjög ákafan fylgifisk sinn, rektor hins
lærða skóla, fara frá embætti. En
heldur dregur það úr dýrðinni þeirri,
er á það er litið, sem á eftir fer: að
maðurinn, sem látinn er koma í skarð
hins fráfarandi rektors og settur í
annað æðsta embættið við skólann, er
ákafur stjórnarfylgifiskur eða var við
síðustu kosningar að miusta kosti, en
virðist ekki vera stöðunni betur vax-
inn en það, að enn hefir enginn upp-
götvað nokkra þá námsgrein við skól-
ann, þrátt fyrir mikla leit, er hann sé
því vaxinn að kenna; en ekki borið
við að reyna að nota neinn þeirra
3—4 utanskólamanna, er um rektors-
embættið sóttu og hefðu verið lík-
lega vel fáanlegir í yfirkennaraembætt-
ið, ef því hefðí verið að skifta, sumir
að minsta kosti. En stjórnarliðar.eru
þeir vitaskuld engir.
|>etta alt mun styrkja margan f
þeirri trú, að stjórninni hafi gengið
það helzt til, er hún lét rektor sleppa
embætti, að gera honum sjálfum vel til
hæfis, láta hann eiga góða daga við há
eftirlaun og hafa hans enn meiri not
eftir en áður til stuðnings sér í valda-
sessinum.
Málaferlavindur.
Lárus hinu snæfelski hefir narrað
prentsvertu-skósvein sinn hér til að
hlaupa á stað með þá skröksögu í gær
út í almenning, að hann, téður húsbóndi
hans, só búinn að höfða mál gegn rit-
stjóra ísafoldar, jafnvel fleira en eitt,
eða hver veit hvað mörg, fyrir þetta,
sem ísafold hefir þurft undanfarið að
að minnast á ymsa framkomu þess
merkisyfirvalds, og er þá þar á meðal
sjálfsagt lýsingin á henni í síðasta
blaði, þessi sem landsyfirréttur hefir
staðfest með dómi. Því vitanlega
er það saknæmt í hans augum, þessa
þjóðkunna mikilmennis, að birta um
hann dóm, og það frá æðsta dómstólnum í
landinu, ef sá dómur er honum til ó-
frægðar heldur en hitt. Og má eftir
því sjálfur landsyfirrétturinn búast við
málsókn á sínum tíma, þegar hann birt-
ir dóm þennan í Dótnasafninu.
Það mun satt vera, að maðurinn
(Lárus) hefir gengið þessa daga bólginn
og þrútinn hór um götur með ráðagerð-
ir og hótanir um margfalda lögsókn á
hendur ritstj. ísaf. En það er ekki sama
sem framkvæmd lögsókn. Það er ekki
annað en alkunuir og alvanalegir mikil-
mensku-tilburðir hans, sem er ætlast til,
að íbúar höfuðstaðarins láti sór finnast
mikið um. Hitt er svo ætlað almenn-
ingi út um land, þetta sem sett er á
prent.
Sami belgingurinn hvorttveggja.
Laun helmslns, o. s. frv.
Laun beimsins eru vanþakklæti.
þ>að mun mörgum verða að orði, er
les eftirfarandi klausu úr varnarskjali
LáruBar valdsinanns fyrir yfirrétti í
málinu gegn Einari ritstjóra Hjörleifs-
syni, framlögðu þar 7. marz þ. á.
Hún á vid bréfið frá Jul. amtmanni
Havsteen til Sig. prófasts Gunnars-
sonar, dags. 6. okt. 1896.
Klausac er svo látandi:
Bréfið er ekkert annað en ómerkilegt,
illa skrifað prívatbréf óvarkárs bréfritara.
— Julius amtmaður befir ekki að eins
reynt að gera yfirbót fyrir þetta »versta
verk« með bréfi, sem prentað er i 39. töln-
bl. 53. árg Þjóðólfs, réttarskjali nr. 4,
heldur hefir hann og reynt að jafna það
á annan hátt við tefnda.
Alkunnugt er, hversu amtmaður
hefir lagt sig fram um að halda í hönd
með þessum undirmanni sfnum á all-
ar lundir.
Og þessar eru þá þakkirnar.
Fróðlegt væri og að vita, hvernig
þetta háyfirvald befir farið >að jafna
við« undirmann sinn það sem hann
segir satt og rétt og samkvæmt em-
bættisskyldu sinni um vítavert hátt-
erni hans, og segist löngu síðar geta
staðið við í alla staði, sbr. síðustu
ísafold.
Kosuinga-launuugin.
Afarilla kunna þeir því, stjórnarliðs-
höfðingjarnir sumir, sem vonlegt er,
að þeim er nú varnað þess gersam-
lega með nýju kosningalögunum, að
hafa áhrif á það með atvinnukúgunar-
ráðum eða peningum, hverju þing-
mannsefni lítilsigldir eða miður vand-
aðir kjósendur greiða atkvæði.
Nú fer ekki einungis atkvæða-
greiðslan leynilega fram, í stað þess
að hún gerðist áður í heyranda hljóði,
heldur er svo um búið með lögunum,
að engin leið er að því að koma
henni upp, hverra ráða sem í er
leitað.
J>e88 vegna er alveg gagnslaust að
láta kjósendur lofa atkvæði sínu með
þeim eða þeim manni. Enginn getur
litið eftir eða komist fyrir, hvort það
loforð er efnt eða ekki. Fæstir lofa
því neinu um það, og þeir, sem það
gera, með illu eða góðu, leika sér að
því að svíkja það loforð, ef þeir eru
svo gerðir. þeir geta það alveg að
ósekju.
f>að er meira að segja, að meðmæl-
endur þingmannsefnis geta greitt and-
stæðing þess atkvæði, ef þeim sýnist
svo. f>að verður ekkert á því haft,
enda kemst aldrei upp. f>að gerir
auðvitað enginn drengskaparmaður,
nema honum súist nugur, sem vel
getur að borið af góðum og gildum á-
stæðum; en þá tekur hann auðvitað
aftur meðmæli sín. Til munu og vera
dæmi þess, að kjósendur kaupi á sig
frið undan taumlausri áleitni atkvæða-
smala með því að ljá nafn sitt á með-
mælandaskrá, en ætla sér aldrei að
standa við það með atkvæði sínu og
gera það ekki.
f>ar sem það við gekst áður en
leynilegar kosningar voru lögleiddar,
að kjósendum var mútað, beinlínis eða
óbeinlínis, svo sem með atvinnulof-
orðum, með tvöföldu kaupi kjördaginn
o. s. frv., og þeir hinir sömu kjósendur
vildu ógjarnan verða af slíkum hlunn-
indum, hefir þeim verið kent það
heilræði, að taka mútur af báðum
flokkum eða öllum, þeim er um þing-
mensku keptust. f>eim var það óhætt
þess vegna, að ekki var hætt við að
upp kæmist nokkurn tíma, hvern þeir
hefði svikið, en mútuveitendum hæfi-
leg hefnd, að vera sviknir bótalaust.
Hér hefir nú brytt á þeirri tilraun
við undirbúning kosninga í þessum fáu
kjördæmum, er kjósa núna 10. sept.,
að telja hinum fáfróðustu og lítilsigld-
U8tu kjÓ8endum trú um, að einhver
ráð muni þeir hafa, stjórnarliðshöfð-
ingjarnir sumir, sem í hjörstjórn sitja
t. d., að komast fyrir, hvernig sá og
sá kjósi, þótt leynt eigi að fara, og
því sé hollara, að gera þeim til geðs
og greiða atkvæði eins og þeim er
þóknanlegt. f>eir s e g j a ekki neitt,
en draga augað í pung og brosa í-
bygnir, þegar tilrætt er um, að loku
sé skotið fyrir alla vitneskju um at-
kvæðagreiðslu nokkurs kjósanda. f>eim
er nóg sem skilur, hugsa hinir, og all-
ur er varinn góður.
f>etta dugar auðvitað við þá eina,
sem hafa annaðhvort enga hugmynd
eða hana mjög óljósa um það, sem
stendur f kosningalögunum, eða fást
fyrir einfeldni sakir til að trúa þvf, að
fara megi í kringum fyrirmæli þeirra
um atkvæðagreiðslu-Iaunungina.
Fyrir því er líklegast ekki full van-
þörf á, að lýsa í fán; orðum þeim at-
riðum í kosningarathöfninni, er að á-
minstri launung hita.
Hver kjósandi um sig greiðir at-
kvæði sitt í einhýsi, lokuðum klefa,
með þeirn hætti, að hann dregur með
blýant kross í digran hring áprentuð-
um seðli með nöfnum þingmannaefna
þeirra, sem eru í kjöri, — í hringinn
við nafn þess þingmanns, er hann vilt
kosið hafa. Enginn sér til hans með-
an hann er að því, með því að enginn
getur verið inni staddur í klefanum
nema hann, og sé gluggi á honum, er
vandlega byrgt fyrir hann með tjaldi,
er nær svo langt út fyrir gluggann,
að eigi sé auðið að stinga kjörseðli
út að glugganum, svo að hann sjáist
að utan, og er á hæfilega mörgum
stöðum Í98t niður á jöðrum með inn-
sigli kjörstjórnar. Enginn þekkir hönd
manns á krossinum einum (X), og
ekkert má á seðilinn rita annað, smátt
eða stórt, strik eða rispu; þá er hann
ógildur. Ekki sér prent eða skrift.
gegnum seðilinn, þegar letrið snýr
niður. f>egar kjósandi hefir gert kross-
inn, brýtur hann seðilinn saman einu
sinni, svo að letrið snúi inn, gengur
að kjörborðinu og stingur sjálfur seðl-
inum samanbrotnum í atkvæðakass-
ann, sem þar stendur, gegnum rifu á
lokinu, og gætir þess, að enginn sjái,
hvað á honum er. Kassinn er með
loki á hjörum og góðri læsingu fyrir„
«f>egar atkvæðagreiðslu er lokið,
skal oddviti kjörstjórnarinnar þegar
taka atkvæðakassann, án þess að opna
hann, og að meðkjörstjórum, þing-
mannaefnum og umboðsmönnum þeirra
ásjáandi vefja lérefti eða öðru hald-
góðu efni vandlega utan um hann á
alla vegu og binda utan um; Iáta síð-
an kassaDn þannig útbúinn ofan í
léreftspoka þann, er honum fylgir,
binda vandlega fyrir með snæri eða
sterku seglgarni, sem ekki er hnýtt
saman, og setja innsigli kjörstjórnar-
innar á fyrirbandið og pokann, sem
næst hnútnum; sömuleiðis eiga þing-
mannaefni og umboðsmenn, sem við-
staddir eru, að setja innsigli sín á
enda fyrirbandsins*.
Með þessum umbúnaði er atkvæða-
kassinn sendur formanni yfirkjörstjórn-
ar og viðurkenning tekin fyrir.
Yfirkjörstjórn opnar atkvæðakass-
ana á fyrirfram auglýstum stað og
stundu fyrir opnum dyrum og telur
atkvæðin, hvorttveggja í viðurvist
þingmannaefna eða umboðsmanna
þeirra, eða þá að kjörstjórn kveður
til valinkunna menn að vera við í
þeirra stað, ef þeir eru fjarverandi..
f>eir aðgæta, að innsigli öll séu ósködd-
uð, áður en kassarnir eru opnaðir.
»Jafnótt og hver atkvæðakassi er opn-
aður, skal seðlum þeim, sem í honum
eru, óskoðuðum helt í hæfilegt tómt
ílát með loki yfir, og þannig haldið
áfram, unz atkvæðakassarnir eru allir
tæmdir. Eu við og við skal loka ílát-
inu og hrista það, svo að seðlamir
blandist vel saman«.
•pví næst opnar oddviti ilútið, tek-