Ísafold - 07.09.1904, Page 1

'Kenrar út ýmist eiira sinni eða
tvisv. i vikn. Yerð árg. (80 ark.
jninn8t) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
17, doll.; borgist fyrir miðjan
’óli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Upp8Ögn (skrifleg) bnndin viB
áramót, ðgild nema komin sé tii
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
Reykjavik miövikudaginn 7. september 1904
XXXI. árg.
j/íuáúufó Jtta/upi'U/ib
i. 0. 0. F. 86929
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjnm mán. kl. 11—1 i spltalanum.
Forngrij/asafn opið mánud., mvd. og
*4d ! 1 —12.
Hlutabanlcinn opinn kl. 10—3 og
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
án á nverjnm degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
«unnudag8kveldi kl. 87s siðd.
Landalíotskirkja. Guðsþjénusta kl. 9
.sg kl. ti á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
.endur kl. 107,—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
íkl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafit opið hvern virkan dag
»kf. 12-3 og kl. 6-8.
Landsslcjalasafnið opið á þrd., fimtud.
»og ld. kl 12—1.
Náttúrugripasafn, i Yesturgötu 10, opið
í sd. kl. 2-3.
Tannlœkning ókeypisiPósthússtræti 14b
1. og 3. mánud. bvers mán. kl. 11—1.
Frjálsar kosningar.
Kosningarbarúttan í höfuðstaðnum
æ 11 i að geta farið friðsamlega fram
Fþetta sinn að því leyti til, sem öll-
um hlutvöndum kjósendum ber sam-
an um, að þingmannsefnin bæði séu
mjög heiðvirðir og nýtir menn. Og
annað hitt, að það æ 11 i að vera alveg
til ónýtis gert, að reyna að hafa önn-
ur áhrif á kjósendur en áhrif sann-
færingaraflsins. Bn staðgóðrar og
heilsusamlegrar sannfæringar er hæg-
ast að afla sér í friði og rósemi.
Kosningarnar eru nú al-
f r j á 1 s a r .
Hver kjósandi á að geta sagt við
alla áleitna atkvæðasmala: þig varðar
ekkert um, hvernig eg kýs; þú fær
a 1 d r e i að vita það, hvernig sem þú
lætur.
Erþaðnúekkieftirtektavert, aðþað er
að eiu8 Framsóknarflokkurinn og hans
bandamenn, sem berjast fyrir því, að
ekki sé beitt nema heiðvirðum ráðum
við þessar kosningar?
Af hverju getur það verið öðru en
þvf, að þeir hafa það traust á sínum
málstað, að ekki þurfi annað en aðskýra
hann rétt og samvizkusamlega fyrir
kjósendum, þá muni þeir fylkja sér
undir það merkið viðstöðulaust og án
allra veiðibrellna?
Og geta ráðin, sem hinir beita, lát-
lausar blekkingar, rógur og ósannindi,
— geta þau stafað af öðru en því, að þeir
viti sig hafa svo viðsjálan málstað, að
enginn muni honum vilja fylgja öðru
vísi en blindaður eða dáleiddur með
áminstum veiðibrellum?
ísafold vítti barðlega síðast rógburð
nokkurn, er kvittur hafði heyrst um
að einhverir mótstöðumenn héraðs-
læknis Guðm. Björnssonar beittu gegn
honum (í vatusveitumálinu); og v a r
þó og e r enn óvíst, að sagan um
þann róg sé annað en tilbúningur, á-
burður frá fylgismönnum hans á and-
stæðinga sína, væntanlega kjósendur
Jóns Jenssonar.
Ætti nú ekki þetta að verða til
þe88, að stjórnarliðar hlífðust heldur
við að beita rógi gegn þingmannsefni
andstæðinga sinna eða öðrum misind-
isráðum, er þeir hyggja horfa sér til
sigurs?
En það er öðru nær en að svo sé.
Aldrei hefir óskammfeilnin komist
hjá þeim á hærra stig í þeirri grein.
Lyginni um matvörutollinn, er Jón
Jensson vilji leggja á bæinn og landið,
— henni beita þeir látlaust. Og þá
ekki 8Íður þeim áburði, að hann eigi
ekkert erindi á þing nema að ala þar
á illindum, reyna að bola ráðgjafann
frá völdum, en láta sér liggja í léttu
rúmi viðrétting atvinnuvega vorra og
önnur framfaramál.
Hitt vita þó allir, að sjaldnast bera
aðrir almenn framfaramál landsins
meira fyrir brjósti en þeir, sem láta Bér
annast um landsréttindin, frumvísi og
undirstöðu allra framfara.
Eða mundi ekki dæmi Jóns Sigurðs-
sonar sýna það glögglega? Og þó var
honum brugðið um þetta sama í siuni
tíð af minni hlutanum, sem þá var á
þingi og ekkert vann sjálfur að fram-
faramálum landsins, — brugðið um,
að alt lenti fyrir honum f tómu stjórn-
bótarþrefi.
Nefna má í þessu sambandi hina
látlausu viðleitni stjórnarliðsforsprakk-
anna, að telja almenningi trú um þá
hauga-vitleysu, að kosningar-launung-
unni sé ekki treystandi; þein hafi
e i n h v e r ráð til að kornast fyrir,
hvernig sá og sá kjósandi greiði at-
kvæði.
Jpeir reyna að koma að þrælsóttau-
um enn.
Ottalaust treysta þeir e k k i að
kosið verði þeim í vil.
Er nú hægt að bera sjálfum sér
greinilegri og um leið ófegri vitnis-
burð ?
Af frjálsum vilja gera þeir það ekki,
hugsa þeir. J>að verður að reyna að
kúga þá, hræða þá eða villa.
Við þá, sem þeir búast ekki við að
muni fást til að kjósa eins og þeim kem-
ur bezt, stjórnarliðshöfðingjunum, hafa
þeir enn meðal annars það lag, að telja
þeim trú um, að svo mikill vandi sé
að kjósa eftir hinni nýju aðferð, með
kjörseðlum í stað munnlegrar atkvæða-
greiðslu, að bezt sé að leiða siun hest
þar frá og halda sig heima. |>eirgeti
annars orðið sér til minkunar frammi
fyrir kjörstjórninni og öðrum.
Alt er á sömu bókina lært.
Alt af gert ráð fyrir af því liði, að
kjósendur séu hvorttveggja í senn,
heimskir og ístöðulausir.
|>ví er rækilega lýst hér á öðrum
stað í blaðinu, hve ofureinfalt viðvik
kosningin er og hve auðgert er að fá
hvers konar leiðbeining til að gera það
rétt, ef einhver kjósandi er í einhverri
óvissu þar að lútandi.
Ganga má að því vísu, að minst sé
enn fullsmíðað af rógi þeim og blekking-
um, er beita skal gegn kosningu Jóns
Jenssonar, og að þar verði sem í öðru
mest kapp á lagt síðustu dagana,
helzt svo seint, að ekki sé tími til að
fletta ofan af því.
Við öllu slíku þarf að gjalda góðan
varhuga og vera árvakur á varðbergi
gegn þeim ósóma.
Enda ætti nú kjósendum höfuðstað-
arins að vera vorkunnarlaust, að var-
ast a 1 þ e k t a hlaupasveina stjórnar-
liðs-I e y n i-félagsins hér 1 bænum og
láta ekki ginnast af lygum þeim, er
þeir beita, — hafa beitt og munu beita
alt til kjördags.
|>eir ættu að finna til þess, hver ó-
virðing, hver smán þeim er gerð með
því að reyna að fá þá til að sitja
heima, hvort heldur er fyrir borgun,
atvinnu eða atvinnuloforð eða atvinnu-
missishótanir eða á annan hátt. Slíkt
er og glæpur, sem hver heiðvirður
maður á að telja sér skylt að ljósta
upp hlífðarlaust, hver sem í hlut á.
J>að er svívirðileg tilraun til að skerða
eitt hið mikilsverðasta frelsi, sem þjóð-
in hefir og hún á heimting á að njóta f
fullum friði.
Ráðstöfun á störfum
landfógetaembættisins.
f>að stendur í lögunum um skipun
hinnar æðstu umboðslegu stjórnar í
landinu (3. okt. 1903), a ð landfógeta-
embættið skuli leggja niður, þegar það
losnar, a ð verja megi til að gegna
störfum þess embættis alt að 2500 kr.,
og a ð ákveða skuli með konunglegri
tilskipun, hvernig þeim verði gegnt.
Embættið losnar í haust. Maður
sá, er því hefir gegnt meira en 40 ár
með mestu sæmd og snild, hefir sagt
því af sér.
Ráðgert var á alþingi, þó að ekki
standi það í lögunum, að Landsbank-
inn tæki að sér þessi störf, og skyldi
hann fá fyrir það þessar 2500 kr.
þóknun.
þetta var eðlilegt, með því að hór
var þá enginn banki annar.
Nú er að komast í hámæli hér í
bænum, að Hlutabankinn hafi boðist
til að taka að sér umrædd féhirðisstörf
landsins fyrir ekki neitt, og boð-
íst þar að auki til að greiða töluverða
vexti af þeim peningaforða landssjóðs
f vörzlum bankans, er færi fram úr
tiltekinni eyðslufjárhæð,—hærri vexti
en Landsbankinn.
En það fylgir sögunni, að því boði
hafi verið hafnað hvorutveggja.
f>ar með er á glæ kastað úr lands-
sjóði 2500 kr. um árið, auk svo og svo
mikils vaxtafjár.
f>ar kemur þá fram, ef þetta er Batt,
sama umhyggjan fyrir honum, lands-
sjóði, eins og fyrri daginn hjá hinni
nýju stjórn vorri, þegar skipaður var
hinn hærra launaði gæzlustjóri við
Hlutabankann, í sumri embættaskip-
un annari, o. fl.
Og sama óhlutdrægnin i garð Hluta-
bankans eins og þegar verið var að
banna honum að veita fasteignarveðs-
lán eða taka við fé með sparisjóðs-
kjörum hér í Reykjavík.
59. blað.
f>ví enginn mun treysta sér til að
fullyrða, að fé landssjóðs sé lakara
trygt hjá Hlutabankanum en Lands-
bankanum.
Hvernig gengur?
Hvernig gengur? var hann spurður
fyrir fám dögum á förnum vegi, einn
höðuðgarpurinn í smalahóp stjórnar-
liðsins, náungi, sem er á sífeldum erli
frá morgni til kvelds að veiða og
veiða, — veiða veikar sálir, með hin-
um og þessum sjónhverfingum, ósann-
indum og blekkingum.
f>að var félagi hans gamall, sem
spurði.
— f>ungt undir fæti, svarar hinn,
þyngra en áður nokkurn tíma.
— Hvernig fer maður að til að hafa
það? spyr kunningi hans aftur.
— Alt er komið undir því, að vinna
vel síðustu dagana tvo, svarar smal-
inn.
— f>að er vant að vera svo.
Og svo peningar síðustu nóttina og
sjálfan kjördaginn. f>að h e f i r vel
gefist við þá ómerkilegustu.
— Jú, en nú er þ a ð ekki hægt,
vegna þessara fj........... nýju laga,
sem gera alt leynilegt, anzar smal-
inn.
— Já, en alo af má reyna á að fá
þá til að sitja heima, sem grunur er
á að ætli sér að kjósa Jón Jensson,
svona þá ómerkilegri, þá sem stendur
svona hér um bil á sama, hvor kos-
inn er. Kaupa þá til að vera heima,
eða að fara eitthvað fyrir sig, eða að gera
eitthvað, sem þeir mega ekki tefja sig
neitt frá. Bjóða þeim vel hátt kaup
þann daginn. f>að þarf ekki að hafa
neina votta að því. Eða eitt: gefa
þeim far með Reykjavíkinni upp í
Borgarnes, að skemta sér. Hún fer
daginn fyrir kjörfund og kemur ekki
aftur fyr en kjörfundardaginn að
kveldi.
— f>etta er ráðið, segir smali.
fað er eina hjálpræðisvonin. Kenna
þeim svo það svar, að þeir hafi ekki
sótt kjörfund vegna þess, að þeim hafi
hvorugt þingmannsefnið líkað.
Við það skildu þeir, og fór smali
leiðar sinnar, hnarreistari miklu en
áður. En hinn leit brosandi á eftir
honum. Fór síðan og sagði sínum
kunningja einum af samtalinu, og sá
aftur sínum.
En þjóð veit, ef þrír vita.
Strandb. Hólar lagði á stað héðan
aftur austur um land. sunnudagsmorgun 4.
þ. m. og allmargt farþega, þar á meðal
héraðsl. Ólafur Thorlacius og Jón próf.
Jónsson i Stafafelli, er var í tölu farþega
hingað með sama skipi um daginn. Enn-
fremur fóru þeir með skipinutil Austfjarða
Magnús Einarsson dýral. og Guðjón Guð-
mundsson búfræðiskand.
Tryggvi kongur (E. Nielsen) kom
sama morgun frá útlöndum. Farþegar frá
Khöfn Oddur Gíslason yfirréttarmálafærslu-
maður og hans frú, kapt. Strand (norskur),