Ísafold - 10.09.1904, Blaðsíða 2

23«
við sjómannastéttina, þá er ekki
ósennilegt að geta til, að sjávarút-
veginum hafi verið ætlað að leggja
það fé fram í auknum tollum á
þeim vörum, sem sjávarmenn nota
me8t.
4. f»egnskylduvinnunni og
smjörlíkistollinum vildu stjórn-
arflokksmenn koma á, þó það næði
ekki fram að ganga á því þingi,
en stjórnarflokksmenn voru flytj-
endur þeirra frumvarpa (Hermann
Jónasson og Eggert Pálsson).
5. Hlutabankann viii þessi stjóm
hefta, en þrif sjómannastéttarinn-
ar, ekki síður en annarra stétta,
eru undir því komin, að hann fái
að starfa sem hindrunarminst.
En, eins og kunnugt er, hefir
stjórnarflokkurinn fyr og síðar
reynt að spilla sera mest fyrir
þeirri stofnun.
Fleira mætti til tína, sem sýnir,
að núverandi stjórnarflokkur
er rammur andstæðingur sjó-
mannastéttarinnar •
Hvers vegna ættum vér sjómenn þá
að styðja til kosninga eindreginn flokks-
mann stjórnarinnar, hr. G. B.?
Að styðja h a n n til kosninga væri
að eins til að sýna, að vér vissum
ekki neitt um, hvað gerist í kringum
oss eða á alþingi.
Béykjavík 9. september 1904.
Þorsteinn Egilsson
skipstjóri.
Vandalaust val.
Um tvo er að velja hér í bænum,
sem bjóða sig fram til þings. Annar
er eindreginn Btjórnar3Ínni, sem engan
blett eða hrukku getur séð á fram-
kvæmdum stjórnarinnar, sem vill að
stjórnin ráði, ef hún ekki rekur ver
umboð sitt en hún hefir gert.
Hitt þingmannsefnið leggur enga á-
herzlu á, að fylgja stjórhinni í gegn-
um þykt og þunt, heldur vill tryggja
það, að þau réttindi, sem hin nýja
stjórnarbót hefir veitt, verði ekki fót-
um troðin.
En þau aðalréttindi eru
þingraeðið.
þingræðið er sú bezta eign, sem
þjóð getur átt í eigu sinni, það er:
að þjóðin fyrir milligöngu
þingmanna sinna geti ráð-
i ð því, semhúnvill, í staðinn
fyrir að stjórnin geti ráðið
eftir sínum geðþótta, tollmálum og
öðru, þó ráð hennar séu þvert
ofan í vilja þjóðarinnar.
Að geta notað sér þessi dýrmætu
réttindi, þ i n g r æ ð i ð, er undir því
komið, að ekki sé sá flokkur þing-
manna of stór, sem fylgir stjórninni
að málum í gegnum þykt og þunt,
hvaða fjarstæðu sem hún að hefst.
Bezt að flokkarnir séu sem jafnastir,
meðan stjórnin gerir ekki mikið fyrir
sér.
f>egar litið er til flokkaskipunarinn-
ar frá síðasta þingi, og tekið er tillit
til þess, að stjórnin hefir á valdi sínu
að kjósa 6 konungkjörna já-bræður
sína, þá getur naumlega hjá því farið,
að ráðgjafinn verði mikils til of lið-
sterkur á þingi, og að hann því
geti ráðið öllu, sem hann
vilf, en þjóðin ekki neinu.
Meðan svo stendur, að stjórnar-
flokkurinn er í stórum meiri hluta,
getur þjóðin ekki ráðið, held-
ur stjórnin.
Og þá kemur þingræði eða þjóðræði
ekki til greina, á meðan svo stendur.
Eg vil tryggja þjóðinni yfirráðin yf-
ir stjórn sinni til þess ítrasta; annars
getur hún hindrunarlaust unnið
fyrir Dani, enekki íslendinga,
ef henni ræður svo við að horfa og
hún sér sér hag í því, til þess að geta
haldið völdunum.
Og þegar svo stendur á, sem hér
hefir verið tekið fram um flokkaskip-
unina á þingi, þá væri eg ekki vinur
föðurlands míns, ef eg kysi ein-
dreginn stjórnar’sinna, í stað-
inn fyrir yfirdómara Jón Jensson.
f>ví ersjálfsagt, aðkjósa
Jón Jensson.
Rvík 9. sept. 1904.
Pótur .lónsson.
Lögunin á atkvæðiskrossinum.
f>að þreytist ekki gott að gera,
stjórnarliðið hérna í bænum: að f æ 1 a
kjósendur frá að kjósa. Veit sig vera
hér í minni hluta og telur sér enga
sigurvon öðru vísi en að sem flestir
sitji heima af andstæðingum þess.
f>ar að rær það því ö 11 u m árum.
Eitt ráðið er látlausar fortölur um,
að kosningaraðferðin só svo ákaflega
vandasöm, og er nýjasta blekkingin
sú, að krossinn, sem kjósandinn gerir
við nafn þingmannsefnis þess, er hann
vill hafa á þing, megi til að vera
svona: x, en ekki svona: +.
f>etta er tóm vitleysa.
f>að gildir alveg einu,
hvernig krossinn er lagað-
u r.
f>að er e k k e r t fyrirskipað um
það.
Lögin heimta ekki annað en e i n-
h v e r n veginn gerðan blýantskross
i n n a n í hringinn við nafn þing-
mannsefnisins, en að eins ekki utan
við hann eða út úr honum.
f>að er alt og sumt.
Atkvæðismerkið, sem sýnt er í kosn-
ingalögunum (3. okt. 1903), er að
e i n s dæmi til skýringar, en ekkert
boðorð um svofelda lögun á því. f>að
sést greinilega á því meðal annars, að
það merki er bæði miklu minna
og með öðru hlutfalli milli umgjörðar
hringsins og eyðunnar í honum en
lögin mæla sjálf fyrir á öðrum stað.
Lögin gera bæði hér á landi og
annarsetaðar ráð fyrir ekki einungis
ílla skrifandi,|heldur jafnvel ó s k ri f-
andi kjósendum.
f>au segja sem svo: e i n h v e r n
v e g i n n lagaðan kross geta a 11 i r
gert, i n n a n í svona gildan hring.
f>að getur hver klaufi.
f>au segja: vér höfum kosningar-
handarvikið svo e i n f a 11 og óbrot-
ið, að það geti hver klaufi gert.
Að lögbjóða hnitmiðaða lögun á
sjálfum krossinum væri sama sem að
ætlast til, að kjósendur væri allir leikn-
»r í dráttlist.
Allir ajá, hvílík heimska það væri
og tilgangslaus fjarstæða.
Til þess að enginn dirfist að ve-
fengja það, sem hér er sagt um lögun
á krossinum: að hann megi vera hvern-
ig sem vill, hefir yfirkjörstjórn
Beykjavíkur leyft ísafold að
bera sig fyrir því. Hún metur kross-
inn gildan hvort sem hann er svona
lagaður: x, eða svona: +, eða þá
eitthvað þar í milli.
Lög og kjörsttjórnir gera alt til þess,
að kjósandum veiti sem allra-hægast
að neyta kosningarréttar síns.
L ö g i n vilja engan f æ 1 a frá því,
heldur 1 a ð a til þess a 11 a kjósend-
ur, lægri stéttar sem æðri, ófróða sem
fróða, lítt mentaða sem vel mentaða.
í sinnar-sölskins blíðu.
n.
(Síðari kafii).
Nú erum vit vélt. f>etta er mjólk.
Svo mælti f>orgerður Egilsdóttir, er
h ú n hafði vélt föður sinn og ónýtt
fyrir honum banaráð hans við sjálf-
an sig.
Nú erum vér véltir; þetta er r j ó m i,
— lá mér við að segja, þótt ólíkt
stæði á. Eg svalg stórum, ogvið lækn-
irinn báðir, eins og Egill forðum, og
veittum því ekki efoirtekt fyr en kom-
ið var niður í miðja könnu, að það
var rjómi, sem hún hafði borið okkur
að drekka í mjólkur stað, blessuð
prestsfrúin á Dvergasteini. Hún varð
að gangast við þvi. f>að er skilvindu-
rjómi, sagði hún, og hann er bvo
þunnur, bætti hún við.
Eg veit ekki nema það hefði mátt
telja mér sem kauþstaðarbúa trú um
þá heimsku, að svona kostgóð væri
nú mjólkin á öðru eins búi og n ú er
búið á Dvergasteini. Háin lá þar í
leg á túninu rennsléttu öllu. f>að var
13. ágúst. f>að v a r öðru vísi fyrir
20 árum, er nafni minn prestur f>or-
láksson kom þar. Töðufallið þá á að
gizka J/4 á við það sem nú er, enda
túnið ekki einungis kargaþýfi, heldur
grjót í hverri þúfu hér um bil, ýmist
í kafi eða upp úr.
Sá væri þarfur maður landinu, er
fundið gæti hagfelt ráð til að hvetja
presta en letja ekki tii jarða- og húsa-
bóta. Pre8turinn er ekki óvíða bezti
bóndinn í sinni sveit eða með beztu
bændunum. En hann á þetta á hættu,
eins og leiguliðar yfirleitt raunar, að
hafa of litlar nytjar fjár þess og fyrir-
hafnar, er hann leggur í jarðarbætur
einkanlega, nema hann verði bæði
langlífur og stöðugur við sama brauð-
ið. f>ví láta þeir það ógert margir,
sem hafa hvað helzt bein í hendi til
þess, til mikils meins og baga veslings
fósturjörðunni, sem sárþarfnast þess,
að hún sé grædd sem víðast, en ekki
nöguð og rúin. Prescurinn á Dverga-
steini er ekki í þeirra tölu. Hann
hefir bæði húsað staðinn prýðilega og
bætt jörðina stórum, utan túns og
innau. Hann hefir lagt sig sjálfan í
það. Hann var 2 manna maki orðinn
í skóla. Ymsir af prestum vorum
gera raunar að hans dæmi. En miklu
fleiri mundu þeir verða, ef þeir hefðu
þá hvöt til þess, er fólgin er í trygg-
ing fyrir að njóta ávaxtar iðju sinnar
og fjárframlaga, sjálfir eða niðjar
þeirra.
Vandleg ræktun gæða-Iands samloð-
andi eða í sem minstum tvístringi, í
stað þess að elta óyrktar reitingsflesj-
ar og óræktarmýrar og móa út um
allar jarðir, upp um háfjöll og út á
yztu annes, — það er búnaðarbylting-
in, sem nú er í aðsigi og byrjuð er til
muna hjá ýmsum beztu búmönnum
landsins.
Stefán kennari Stefánsson, sem býr
stórbúi á Möðruvöllum íHörgárdal, þótt
embætti sínu þjóni hann á Akureyri,
fekk í sumar af túninu þar og dálít-
illi hjáleigu 1100 hesta af töðu, tíu-
fjórðunga bagga, en ekki átta, eins og
tíðkast sunnanlands. Fráleitt eru 10
ár liðin síðan er þar var ekki helm-
ings-töðufall á við það.
Magnús Sigurðsson, kaupmaður og.
8tórbóndi á Grund, öðru eyfirzku höf-
uðbóli og fornu höfðingjasetri, hafði
hirt af því túm, öllu rennsléttu, nær
600 hesta af tólf-fjórðunga bandi, og
átci óslegna hána mestalla. Hann
fekk um 90 hesta af hálflendunni,
þegar hann kom þar fyrst, en síðan
eru raunar 30 ár.
það.er frásagnarvert dæmi um höfð-
inglega ósíngirni og göfugmannlegan
hugsunarhátt, að nú hefir hann í smíð-
um þar á bæ sínum á sinn kostnað
nýja kirkju, sem verður líklega hin feg-
ursta og veglegasca sveitakirkja lands-
ins og mun kosta uppkomin nær 20 en
10 þús. kr., en tekjur Grundarkirkju
sem svarar einföldum vöxtum af 3—4
þús., og varla nógar til að vátryggja
kirkjuna fyrir eldsvoða. Hún er auðvit-
að ætluð vel við vexti safnaðarins, eí
t. d. ekki yrðu netna 3 kirkjur í öllum
Eyjafirði, framfirðinum, í stað 7 nú,
og ekki nema 1 prestakall.
Stök og strjál dæmi eru annað en
algild lýsing. En dæmi eru dæmi þó,
og ánægja er að sjá þau, ef þau fara
í rétta átt og æskilega.
Stór og fölskrúðug tilraunastöð hjá
Akureyri, og önnur á Húsavík allvæn-
leg, til þess að gera, — það er einn
myndarlegur ávöxtur af stofnun Bækt-
unarfélagsins norðlenzka íyrir fám
missirum.
Nóg er boðið Beykvíking, að heyra
slegið upp á því í hinum kaupstöðun-
um, að senda einhvern bæjarfulltrúa
þaðan suður til höfuðstaðarins til að
kenna bæjarstjórninni hér aðferðina
að því að koma bænum upp vatns-
veitu eða hafskipabryggju. Hinir
kaupstaðirnir allir 3, Akureyri, ísafjörð-
ur og Seyðisfjörður, hafa aflað sér
þess hvorutveggja, og orðið lítið fyrir.
Höfuðstaðarbúar, 6—7 sinnum fjöl-
mennari, þeir eru komnir það lengsL
að ráðgera það og rífast um það.
Hitt er satt að vísu, að örðugleikarn-
ir eru hér meiri en 6- eða 7-faldir..
það munar um annað eins fulltingí
og náttúran lætur í té hinum kaup-
8töðunum öllum 3, en hefir höfuðstað-
inn svo miskunnarlaust út undan, sem
hún gerir.
En að reka sig á hafskipabryggju i
öðru eins smákauptúni og Bíldudal,
og hana eksi eina, heldur tvær. Og
jafnvel vatnsveitu líka. Og þar með
mörg hundruð faðma járnbraut, sem
börn og liðléttingar geta ekið eftir
stórum flutningsvögnum fullhlöðnum, í
stað bins, að sjá kvenfólk rogast með
á bakinu erfiðustu flutningsvöru, kol
og salt m. m. fl., neðan af bryggju-
sporði og lieim til kaupmanna. f>ar
við bætist svo miklu meiri og betri
útbúnaður til fiskverkunar.
Og þetta alt eins manns verk, sem
byrjar félaus fyrir 20 árum, tekur við
3 timburhúsum alls og þeim lélegum,
en er nú búinn að koma þeim upp í
50—60, hann óg hans meDn, verzlun-
arþjónar og verkamenn, þar af 30—40
íbúðarhús, og gerir út þar á ofan
stærri þilskipaflota en nokkur einn
maður annar á landinu, fram undir 20
skip alls. Hefir reist sér eitthvert til-
komumesta og snotrasta íbúðarhús á
landinu, með gosbrunni fyrir framan
og upphlaðinni skál yfir í líking við
marmaraþró. Vörugeymsluhúsið eitt
120 álnir, nær helmingi lengra en lat-
ínuskólinn, en lágt og mjótt að vísu
til þess að gera.
Viðlíka myndarsnið er á fiskverkunar-