Ísafold - 08.10.1904, Page 1

'Kemnr út ýmist einn einni eÖa
tvisv. í vikn. YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
l1/* doll.; borgist fyrir miöjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin viÖ
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi sknldlaus við blaöiö.
Afgreiðsla Austurstrceti 8.
XXXI. árg.
Reykjavík laug/ardaginn 8. október 1904
06. blað.
«. 0. 0. F. 8610148' ,
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. i
kverjnm mán. kl. 2—3 i spltalanum.
Forngripasafn opiÖ , á miðvikud. og
ld. 11—12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—3 og
,,6Va—7V2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á bverjnm degi kl. 8 árd. til kl. lOsíðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
•^nnnndagskveldi kl. 8*/s siðd.
Landakotskirkja. GuÖsbjónnsta kl. 9
,og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
«endur kl. 10*/s—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
i*l. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafii opið hvern virkan dag
skl. U—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
«og ld. kl 12—1.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
á sd. kl. 2—3.
Tanhlœkning ókeypÍB í Pósthússtræti 14b
1 og 3. mánnd. bvers mán. kl. 11—1.
Ritsímasaniiimguriim.
Ný undirskriftar-ávirðing.
Samningurinn um ritsímalagning
tingað til lands hafði verið fullgerður
og undirskrifaður í Kaupmannahöfn
26. f. mán., af stjórn Ritsímafélagsins
norræna og saœgöngumálaráðgjafa
Dana (Chr. Hage), svo og Islandsráð-
gjafanum, væntanlega af hans hendi
,þó með nauðsynlegum fyrirvara um
endurnýjaða fjárveiting alþingis að
brottnumnu skilyrðinu í fjárlögunum,
eins og þau eru nií, sbr. síðasta blað.
Kostirnir eru þeir, sem skýrt var frá
í síðasta blaði: lending sæsímans
annaðhvort á Reyðarfirði eða Seyðis-
firði, með landsíma þaðan hingað á
kostnað landssjóðsins íslenzka gegn
300,000 kr. tillagi eitt skifti fyrir öll
frá Ritsfmafélaginu í notum þess, að
það losast við að leggja sæsímann til
Reykjavfkur. Ritsímafélagið fær 54
þús. kr. árstillag úr ríkissjóði og 35 þús.
kr. úr landssjóði íslands 20 ár, svo
sem lengi hefir staðið til. Sfminn
verður ekki lagður beint frá Dan-
mörku (Jótlandsskaga), sem ráðgert
var einu sinni, heldur að eins frá
Hjaltlandi til Færeyja, og þaðan aft-
ur til Austfjarða; það er að sögn þriðj-
ungi ódýrra.
f>etta er nú gott og blessað, e f ekki
fer það alt um koll á þinginu í sum-
ar, vegna þess, að það treystir sér ekki
til að ganga að kostunum, sem settir
eru um landsímann: að landssjóður
beri þann kostnað einn, með fyrnefnd-
um Btyrk, þvert ofan í það sem það
fór fram á og hafði í skilyrði í fyrra fyr-
ir veiting 35 þús. árstillagsins. Lifa
verðum vér í þeirri von, að þingið sjái
8ig um hönd, og að landið verði nú
loks þoirra hlunninda aðnjótandi í
þessari grein, sem allur hinn mentaði
heimur hefir annars haft all-lengi og
þar getur varla nokkur maður hugsað
sér án að vera nú orðið.
En hér fylgir þó því miður annar
böggull skammrifi, og hann slæmur. Og
hann er meir að segja þannig vaxinn,
að þar mun þingið engu geta við ráð-
ið öðru vfsi en að ónýta alt saman,
með fjárveitingar8ynjun.
Vér leggjum til nál. 2/6 af kostnað-
inum, 700,000 kr. í 20 skömtum, en
Danir, ríkissjóður, 3/5.
Plestir munu þá ganga að því vísu,
að vér eigum að eiga þann þátt íum-
ráðunum yfir honum, sem sú tala
rennur til.
En því fer fjarri.
Danir, danski samgöngumálaráðgjaf-
inn áskilur sér þau ö 11, að minsta
kosti í höfuðatriði því, er þar kemur
til greina, en það er verðlag á sfm-
skeytunum.
Hann á að ráða því e i n n milli
landa.
Hann getur haft það svo hátt, sem
h o n u m sýnist. Vér höfum þar
e k k e r t atkvæði.
Og þetta hefir ráðgjafinn íslenzki
undirskrifað.
f>essu gengur hann að áhorfslaust.
Hann virðist hafa lagst þar e n n
flatur fyrir fætur danska ráðaneytinu.
Enda leynir það sér ekki í frásögn
Khafnarblaðanna um samningsgerð
þessa, að hans er svo sem að litlu
eða engu getið þar við, heldur er
samgöngumálaráðgjafinn danski og
Ritsímafélagið látið hafa samið og
sett þetta alt saman.
Búast má við, að reynt verði að
verja þetta með því, sem stendur eða
ekki stendur í stöðulögunum frá 1871.
Eftir þeim beri að telja ritsímatengsli
með sameiginlegu málunum, a f þ v í
að þau eru ekki nefnd þar meðal
sérmálanna íslenzku. Ritsími er þar
sem sé alls ekki nefndur á nafn.
þar er sýnilega alls ekki hugsað svo
hátt. þar eru að eins nefndar »póst-
ferðir milli Danmerkur og íslands*, og
lögboðið, að sá kostnaður skuli greið-
ast úr ríkísBjóði.
þetta munu þá Danir bera fyrir sig
um, að þ e i r eigi hér e i n i r að ráða.
En liggur þá ekki hitt beint við,
að þeir eigi þá einnig að standa einir
straum af kostnaðinum þeim? Ber
þeim að eins rétturinn, en ekki
s k y 1 d a n, sem réttinum er vön að
fylgja?
Nei. f>að er haft hins vegar hérna.
Vér erum látnir bera nær helming
kostnaðarins, en gerðir réttlausir að
því skapi. Og er þó millilandaritsím-
inn gerður engu [síður fyrir fFæreyjar
en ísland, ”auk Jþess .sem JDanmörk
sjálf hefir þó hagsmunina af símanum
að hálfu móts við oss að minsta kosti.
f>að er nærri kátbroslegt, sem í
samningunum stendur: að íslenzka
stjórnin eigi að ráða verðlagi á land-
símaskeytunum. Hver annar gat
komið til nokkurra mála að réði því ?
þegar vér leggjum sjálfir landsímann
á vorn kostnað, að frádregnu fyrnefndu
tillagi, sem er að eins það sem spar-
ast fyrir það, að Ritsímafélagið fær
að fleygja sæsímanum á land austur
á landshorni, í stað þess að koma
með hann beint hingað til höfuðstað-
arins. Vér höldum honum við. Vér
berum allan kostnað við rekstur hans.
Og þessi sjálfsögðu umráð vor yfir
landsímanum eiga svo að vega móti
því, að vér erum sviftir allri íhlutun
um stjórn og afnot sæsímans, þrátt
fyrir hið stórkostlega tillag vort til
hans.
f> e 11 a er ráðgjafinn frónski látinn
undirskrifa.
Já, — nú undirskrifar hann.
Botnvörpuveidifélag.
Hér er nýlega, 28. f. mán., stofnað
hlutafélag, er nefnist Fiskiveiðahluta-
félag Faxaflóa (með takmarkaðri á-
byrgð), með þeirri fyrirætlun, að veiða
fisk, einkum þorsk, með botnvörpu-
gufuskipi og að kaupa skip í því skyni
eða leigja það. Stofnfé minst 25 þús.
kr., í 500 kr. hlutum, sem greiðist
fyrir 1. desbr.
f>essir eru í stjórn félagsins: Aug.
Flygenring, kaupm. í Hafnarfirði, for-
maður; Björn Kristjánsson, kaupm.
og alþingismaður, í Reykjavík; Arn-
björn Ólafsson, fyr. vitavörður, í Kefla-
vík.
Félagið mun ætla sér meðal annars
og sérstaklega að reyna að birgja
höfuðstaðinn að soðningarfiski á öllum
árstímum. f>ess er og full þörf.
Botnvörpuveiði láta frumkvöðlar
þessa félagsskapar fráleitt betur við en
aðrir yfirleitt. En þeir hugsa og segja
vitanlega sem svo, að úr því að full-
reynt sé, að engin leið sé að því að
afnema botnvörpuveiðar útlendinga
hér við land, þá sé heimska fyrir hér-
lenda menn að fyrirmuna sjálfum sér
þá veiðiaðferð að svo sem 1C0. eða 200.
hluta á við útlendingana. Og heldur má
gera sér von um, að innlendir botn-
vörpungar hlífist fremur við en út-
lendir að spilla með vörpunum beztu
fiskimiðum fyrir opna báta.
Skarlatssóttin nyrðra.
Hún hefir ekki færst út frekara, svo
kunnugt sé, segir Nl. 24. f. mán., og
verið létt á flestum; á fáeinum þó
mjög þung. Tveir sjúklingar höfðu
að eins fengið hálsbólgu og hitaveiki
1—2 sólarhringa; en engan vott af
útþoti og enginn skinnflagningur sést
á þeim. »Sýnir þetta, hve örðugt get-
ur verið að þekkja veikina, þegar hún
er sem vægust*. — Sóttvarnarráðstöf-
unum héraðslæknis yfirleitt vel hlýtt
og sýndur lofsverður áhugi að stemma
stigu fyrir veikinni.
Báðg.lafinn
kom aftur heim hingað frá Kaup-
mannahöfn með póstskipirm í fyrri nótt.
Með afföllum.
f>að mun koma mörgum óvart, að
seðlar Hlutabankans (íslands banka)
eru ekki teknir nema með afföllum í
sjálfri umboðsstofnun hans í Kaup-
mannahöfn, Privatbankanum.
Afföllin eru ókki stór að vísu, 1/4°/0
eða svo. En þau eru nóg til þess, að
almenningur þar ytra vill ekki sjá
seðlana. En það gerir bankanum hér
hnekki, bakar honum óálit. Almenn-
ingur veit ekkert um það, hvernig á
því stendur; hirðir ekki um að vita það.
f>að eitt er nóg, að seðlarnir íslenzku
eru ekki jafngóðir, jafngjaldgengir
dönskum seðlum eða sænskum eða
norskum.
f>að er merkilegt, að stjórn Hluta-
bankans skuli ekki hafa reynt að var-
ast þetta og boðið heldur umboðsstofn-
un sinni að greiða sjálf það lítilræði,
sem hana langar til að næla á því að
leysa inn íslenzku seðlana fullu verði,
e f til þess kæmi nokkurn tíma, að þess
væri krafist, eða þá sjaldan er svo
bæri undir. |>að eru heilar 250 kr. á
hver 100,000.
Annars er þetta eitt áþreifanlegt
dæmi þess, hve hagfelt Hlutabankan-
um er að hafa ekki umboðsdeild í K-
höfn, heldur að verða að drotna Privat-
bankanum um hvert smáviðvik, sem
hann þarf að láta gera þar fyrir sig.
f>að þ u r f t i og engum að koma á
óvart, hver yrði afleiðingin af því ráð-
Iagi, að vilja ekki hafa umboðsdeild
erlendis. f>að er langt síðan, — það var
snemma í surnar, — er meiri háttar
kaupsýslumaður þar í Khöfn, sem hér
hefir mikil viðskifti, skrifaði ísafold:
»Ekki er til nokkurs hlutar að spyrj-
ast fyrir um neitt í Privatbankanum,
er kemur til íslenzkra viðskifta. f>ar
veit enginn neitt eða hirðir um að láta
neina vísbendingu í té þar að lútandi.
f>að sannast, að með þessu lagi hverfur
fljótt alt traust á því meðal verzlandi
manna hér, að nýi bankinn verði ís-
landi að neinu verulegu liði«.
f>að er eins og ekki þyki annað hlýða
en að hafa eitthvert úrkasts-mark á öllu
sem íslandi kemur við, hvort sem nokk-
ur hin minsta ástæða er til þess eða
ekki. Allir vita, að Hlutabankaseðl-
arnir eru engu miður trygðir en dansk-
ir seðlar, auk þess sem þeir eru ekki
einungis jafn-vel gerðir, heldur miklu
betur, — miklu meiri vandi að stæla
eftir þeim, falsa þá. Sænskir og norsk-
ir seðlar ganga í Danmörku án affalla,
hér um bil frá hvað ómerkilegri banka-
holu sem þeir eru. f>að eru þó utan-
ríkisseðlar. En hér er svo sem annað
uppi á teningnum. f> á er ekki talað
um ríkisheildina. Hún er e k k i bor-
in fyrir þegar svo stendur á, að oss
getur verið greiði í því. f>að er held-
ur í hina áttina.
Vorkunn var og er miklu heldur
um Landsbankaseðlana, þótt þeim væri
gert lægra undir höfði, svo illa sem
þeir eru gerðir og óvandstældir, auk
annars.