Ísafold - 12.11.1904, Blaðsíða 2

286
fara fram, en eagði svo og vottaði
sem dómari, að Lárusi hefði verið það
kunnugt, með því að húsið hefði verið
valið eftir samráði eða samkomulagi
við hann.
En Lárus mótmælti því afdráttar-
laust, og segir yfirdómurinn, að þá verði
vottorð setudómarans ekki álitin »nægi-
leg sönnun* að svo vöxnu máli.
Dæmdi því héraðsdóminn ómerkan og
alla meðferð málsins í héraði.
Landsyfirrétturinn leiðir auðvitað
engum getum að því, hvor þeirra sýslu-
mannanna muni segja ósatt, og hvað
þeim hinum sama muni hafa til þess
gengið. Lætur hvern ráða sinni skoð-
un um það.
Hitt er vicaskuld, að skamt býr að
þessum dómi.
Málið verður óðara rifjað upp aftur,
og þá loks dæmt að efni til sjálfsagt.
Minning próf. Niels Finsens.
jþað er nú afráðið, að reisa houum
minningarmark i Khöfn með almenn-
um samskotum. J>að verður mann-
líkan hans, og á að standa á almanna-
færi; og er jafnvel ráðgert, að kenna
við hann torg það eða skemtigarð, þar
sem minningarmarkið verður látið
standa.
það gerðist nú við þingsetningu í báð-
um deildum ríkisþingsins, að forset-
arnir fluttu nokkur hjartnæm og veg-
samleg minningarorð um þann hinn
mesta afreksmann, er Danir h'kfa átt
að baki að sjá um langan aldur.
f>að var eitt í ræðu fólksþingisfor-
setans, Herm. Triers, að svo hægur og
yfirlætislaus sem hann hefði verið,
hefði í honum búið eitthvað af ás-
megni hins bjargstudda feðrafróns
hans — einbeittur vilji, er lét aldrei
sveigjast frá fyrirætluðu markmiði, og
það þrek, er bauð byrginn dag frá
degi þeirri fyrirstöðu, er óstyrkur
líkami veitti honum.
Meðal fyrstu stjórnarfrumvarpa á
þingi var eitt um beiðurseftirlaun
handa ekkju próf. Finsens, 3,600 kr.
á ári frá 1. okt. þ.á. því voru for-
mælendur allra þingflokka meðmæltir
þar, og Iét forseti með samþykki
þingsins lúka við allar 3 umræður um
frumvarpið aamdægurs, á y2 klukku-
stund alls; að eins 5 mínútur milli
funda. Samþykt í einu hljóði. Næsta
dag var það lagt fyrir landsþingið. |>ar
var búist við sama byr. En þá reis
upp einn Estrups-liði gamall, (.Ten-
sen) með andmæli, en virtist vera
alveg hjáróma. Honum þótti þetta
óþarfa-bruðl, með því að ekkjan væri
vel efnuð, maðurinn hefði látið eftir
sig 70,000 kr. og hefði hún auk þess
ýmsar tekjur aðrar. En fjárveiting
þesBÍ hafði aldrei átt að vera styrkur,
heldur gerð til sæmdar minningu hins
mikla og heimsfræga velgerðamanns
þjóðarinnar. Hann hafði tekið þetta
fram berum orðum í upphafi, kenslu-
og kirkjumálaráðgjafinn, og bent á
það um leið, að fjárveitingin væri þre-
falt hærri en lög leyfa að ekkjueftir-
laun megi vera hæst (1200 kr.), enda
hefði prófessor Finsen heitinn alls ekki
embættismaður verið.
Gengið var að því vísu, að fjárveit-
ingin mundi verða samþykt í lands-
þinginu óbreytt, þrátt fyrir ámínsta
hnekkingartilraun.
Mesta skáld Dana nú á dögum,
Holger Drachmann, orti eftir
hann þessi fögru minningarljóð, sem
ekki hefir verið hægt að fá þýdd á ís-
lenzku :
Naar en Helt der.
Saa sov han ind med et Smil om Mnnd —
nden Trommer og Dren af Granater:
han menstred en Yerden af Syge kun
som sine Stridskammerater.
For dem han kæmped, med dem han led
fra Morgen til Nattetide:
for Haabet han kæmpet, mod Merket han
og Lyset stod Vagt ved t.ans Side. [stred,
Yel saa han over en Valplads hen,
hvor Rædsler hans 0jne madte —
men han læged tusinde Kvinder og Mænd,
mens selv han stille forblodte.
Ej nogen Stund lod han ubrugt gaa,
for Andre at redde og styrke...........
Blot Eders Hoveder, Store og Smaa,
som plejer en Krigsgud at dyrke!
Vind om hans Kiste det trofaste Plor
og tænd saa den straalende Bavne:
med F i n s e n er faldet en Helt í Nord —
han lyset hlandt Yerdens Navne!
Hugvitssmiðurinn
Ólafur Hjaltested, semhefirhaft
lengi í smíðum yfirburða-vatnsdælu
meðal annars, og verið alt að þvi eins
lengi að basla við að útvega sér einka-
sölurétt fyrir henni, er nú hingað kom-
inn heim frá Khöfn með Vestu í bili,
með góðum sigri að lokum, með því
að hann hefir fengið einkaleyfi um öll
Norðurlönd fyrir þessu nýja dælu-lagi,
er hann hefir upp hugsað, og tekist
að selja einkaréttinn til að smfða slík-
ar dælur með svo góðum kostum, að
hann hefir að öllum líkindum 5000
kr. í hreinar árstekjur af því, meðan
einkaleyfið stendur, en það eru 15 ár.
Hann segist eiga það að þakkahin-
um góðkunna Islands-vin Alex. War-
burg (Hlutabankastofnandanum öðrum),
að þetta mál komst loks í kring.
Hann gerði það á einum degi, sem
hafði hvorki rekið né gengið svo miss-
irum skifti áður en hann kom til
skjalanna. Meðal annars gerðar ítrek-
aðar tilraunir af miður hlutvöndum
verksmiðjueigendum til að hafa út
smíðaréttinn með smánarkostum eða
fyrir lítið sem ekki neitt.
þessi nýja dæla er svo hraðvirk og
mikilvirk, að hún eys upp 14,000
pottum á kl.stund, og vinnur þó að
eins með handafli — snúið sveif.
Hún kvað vera rnesta þing á þil-
8kipum. Hún gerir hvorttveggja, að
ná úr þeim austri, og að ausa inn sjó
til þess að þvo þilfar m. m. Sömu-
leiðis er hún ágæt til að afla slökkvi-
vélum vatnsbirgða í snatri.
Önnur nýjung hr. Ólafs Hjaltesteds
er sláttuvélin íslenzka, sem hann
telur sig nú vera búinn að koma á
svo góðu lagi, að slegið geti fullsnögt,
að ein8 '/4 þuml. frá rót, en Iyfta má
hæfilega, þar sem gljúpt er undir.
Hann hefir komist að góðum samn-
ingum við verksmiðju í Khöfn um
smíði á þessum vélum og ætlast til að
þær flytjist hingað í verzlanir í vor.
f>ær verða mjög vel viðráðanlegar ís-
lenzkum hestum, og íslenzkum bænd-
um ekki um megn að dýrleika. f>ær
eru miklu léttari en útlendar sláttu-
vélar, ekki nema 150 pd.
Heimspekingurinn nýi,
sem hér er að sýna sig um þessar
mundir fyrir peninga Hannesar-styrkta-
sjóðs, kvað hafa leikið þá list nýlega
í éinhverju blaði, að setja þar sam-
an þannig vaxna frásögu um hina al-
kunnu f j á r d r á 11 a r t ilr aun bróð-
ur síns, Stykkishólms-Lárusar, þá er
hann hefir verið nýlega tvídæmdur sann-
ur að sök um, að ekki kvað finnast þar
nokkurt orð satt eða af viti talað.
Dómana gerir hann ekki eínungis
marklausa með öllu, heldur einnig
alla sókn og vörn bróður síns í þeim
málum, þessa sem hann hefir staðið
í árum saman og sízt af sér dregið.
Hér má segja, að frændur eru frænd-
um verstir, og að ber er f á r á baki
nema bróður eigi.
Ranghermi
hr. Jóns Ólafssonar ritstj.
Tveim skjölclum
lékk aldri.
í 49. tbl. Eeykjavíkur, stendurgrein
með yfirskriftinni: Árás framsóknar-
flokksins á félög í Beykjavík.
Vinur Jón Ólafsson ber það fram,
að eg hafi verið sér samdóma um
pólitík blaðsins Evíkur. |>etta er nú
eftir því sem á það verður litið, þeg-
ar sannleikurinn er sagður.
Okkur kom báðum saman um það,
að aðgerðir stjórnarinnar væri hvorki
sera allra hyggilegastar né réttastar
gagnvart latínuskólanum.
Sama var að segja með skipun
bankabókarans gagnvart hinum um-
sækjendunum.
En hvað segir svo vinur Jón um
þessi tvö atriði í Beykjavíkinni skömmu
seinna?
Náttúrlega að alt Bé rétt, slétt og
felt hjá stjórninni.
Hann var þarna undir eins búinn
að öðlast æðri og betri þekkingu, frá
því við töluðum saman.
Aldrei hefi eg getað felt mig við
undirskriftina hans Deuntzers undir
skipunarbréf ráðgjafans. Hvort sem
svo skipunarbréfið er gefið út á með-
an ráðgjafaefnið er að velkjast í hafi
eða eftir að hann bom til Khafnar,
eða það týndist og fanst eftir langa
mæðu undir í skrifborðsskúffunni hans
Deuntzers. f>að skifti svo litlu í
flestra augum annarra en stjórnar-
manna.
Vitrir menn landsins kalla undir-
skriftina stjórnarskrárbrot, en vinur Jón
segir fyrir hönd og munn róðgjafans,
að það sé ekki.
Hvernig getur þá Jón ætlast til af
mér, að eg geti gert mig bæran að
dæma um það, hvorir hafa rétt?
Ástæðan fyrir því, að eg leiddi þessa
ráðgjafa-pólitík, er blaðið flutti, hjá
mér eða lét hana afskifta-lausa, var sú,
að eg vissi ekki og veít ekki enn,
hvað er sannleikur af því, sem þar
hefir verið sagt.
Vinur Jón talar um það, að eg virð-
ist nokkuð litföróttur í pólitík minni.
Eg þakka honum fyrir komplímentin.
Eg veit ekki til að eg hafi nokkurn
tíma breytt lit, nema ef hann á við
að, að eg var einn af f i m m, er
kaus hann 1902, og þykir mér hann
launa mér illa gott og trútt fylgi við sig.
Aldrei get eg að því gert, að það
er eins og kalt vatn renni milli skinns
og hörunds á mér, þegar eg sé þá
vin Jón Ólafsson og Tryggva karlinn
sitja á bekk saman, krunka og brýna
goggum saman. Sú var þó tíðin, að
þeir lögðu ekki lag sitt saman.sjá rit-
ið: Einn litill pistill um sann-
leiksást, ásamt eftirmála um hótunar-
bréf, hegningarlög og riddaraskap,
eftir Jón Ólafsson alþingismann og rit-
stjóra Skuldar (1882).
í 49. tbl. Évíkur talar vinur Jón
mjög mikið um sannsögli og óhlut-
drægni sína í blaðinu. Eg held hann
hefði getað sparað sér það ómak í því
númeri bl., ef hann væri sér þess með-
vitandi, að hann segði satt og væri
óhlutdrægur. Sannleikurinn segir til sín.
í 50. tbl. af Beykjavík Begist Jóni
svo frá, að eg ásamt hinum meðstjórn-
endunum hafi lýst ánægju minni með
hann sem ritstjóra Beykjavíkur á
hlutfélagsfundinum 18. f. m. (en
ekki 19. f. m., eins og stendur í »mál-
gagni sannsöglinnar»), og eg hefði sér-
staklega lýst yfir því, að eg hefði lát-
ið færa það til bókar á stjórnarfundi,
að eg vildi halda sama ritstjóra.
Samsöngur
sá, er haldinn var í Báruhúsi 10. þ-
m., verður endurtekinn á sama stað
þriðjudagskvöldið kemur
kl. 9, með nokkrum breytingum.
iS* Sjá götuauglýsingar.
|>að er eins og einhver áttavilla
sé komin á sannsögli ritstjóransr þvf
þesBÍ framburður hans er algerlega
tilhæfulaus með öllu. Eg sagði, að
eg hefði boðið meðstjórnendum mín--
um á stjórnarfundi 15. s. m./ að ef
þessi hlutabréfasala og inntaka óvið-
komandi manna í hlutafélagið stæði
nokkuð í samband við, að sami væri
ritstjóri og hækkuð laun hans, þá
skyldi ekki standa á mínu atkvæði.
f>etta er nokkuð annað en sögusögn
ritstjórans. Eg lýsti hvorki ánægju né
óánægju með hann á þessum umræddæ
fundi. Enda átti það ekki við, þeg-
ar hann var einn af samsærismönnun-
um, til að koma hlutafélagsblaðinu.
Beykjavík undir ráðgjafann.
Bvík »/u 1904.
Ben. S. Þórarinsson-
Sjórekin norðurfaraskeyti.
Fundist hafa 12. f. mán. í Beykjar-
firði á Hornströndum sjórekin skeyti,
á ensku og dönsku (samhljóða), frá
heimskautsfararútgerð þeirri amer-
ískri, er kend var við Baldvin og
Ziegler, dags. 23. júní 1902, á Franz-
Jósefslandi. þau eru stíluð: til hins
næsta ameríska konsúls, og undir-
skrifuð af Baldvin sjálfum. Segir
meðal annars að sér liggi mikið á kol-
um, vanti hey, fisk og 30 sleða.
Skeytin hafa verið send í flothylk-
jum og þau látin í dálítil loftför. f>essi
eru merkt 154. flothylki og 12. loft-
fari. Vöknað hafa þau, en eru þó
vel læsileg.
|>eir félagar hurfu aftur við svo
búið norðan að þá um sumarið seint.
Enda er svo ráðgert í þessari orð-
sending.
Lelkfélag Reykjavíkur
hefir ráðist í það atórvirki, að sýna
hér einn hinn tilkomumesta og fræg-
asta sjónleik Hinriks Ibsens: G e n-
g a n g e r e. Hans er von á sjónar-
sviðið núna næstu dagana. Persónur
í þeim leik eru ekki nema 5, og er
það nokkur léttir. En hins vegar
m á engin þeirra vera laklega leikin*
ef vel á að fara eða jafnvel að eins
viðunanlega.
Bæjarstjórn Reykjavíkur skipaði
á fundi 3. þ. m. Hannes bæjarfulltrúa og
skipstjóra Hafliðason slökkviliðsstjóra í
bænum frá næstu áramótum, í stað Matth.
Matthíassonar kaupmanns, er lausn hafði
fengið eftir beiðni.
Lengdur var enn að beiðni verkfræðings
bæjarins. hr. Kn. Zimsen, tími sá, er hann
hafði til að lúka við uppdrátt bæjarins, til
loka marzmán. 1905.
Hlutafólagi Mjölni veitt lóðarræma með-
fram Laugavegi, 50 áln. á lengd og 45 á
breidd, með sömu kjörum og annað land,.
er félagið hefir fengið, en félagið sleppir
í staðinn notkunarrétti á lóðarhorni, er hæj-
arstjórn samþykti 1. srpt. þ. á. að afhenda
verkfræðing Petersen í skiftum.
Landstjórnin hafði afhent bæjarstjórn til
viðhalds eftirleiðis vegarkaflann frá Rauð-
ará inn að verzlunarlóðarmörkum við
Brynjólfshús.
Samþykt var Brunabótavirðing á þessum
hÚ8eignum: frú Ingihjargar Jensdóttur við
Laufásveg 8724 kr., Þorgeirs Pálmasonar
við Bergstaðastræti 5843; Páls Guðmunds--