Ísafold - 10.12.1904, Page 1

Kemur út ýmist eiou lieai eð*
tviav. i viku. VerÖ irg. (80 erk.
minnst) 4 kr., erlendii 5 kr. eÖ»
l1/, doll.; borgist fjrrir miOjan
'úli (erlendig fyrir frem).
ÍSAFOLD.
XXXI. árg.
Reykjavík laugardaginn 10. desember 1904
JhéliadiJímkfiUÍm,
I. 0. 0. F. 86126*7,
mmmmmmmmmmmmmm—mmmmmmmmmmmmimmBmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm
Augnlœkning ókeypii 1. tg 9. þrd. i
kverjum rrián. kl. 2—3 i spltalannm.
Forngripatrafn opiO á mvd. og Id 11 —12.
Slutabankinn opiaa kl.10—3 og 6 '/•—7 */,.
K. F. U. ii. Leetrar- og ikrifstofa op-
4n á liverjum degi kl. 8 ird. til kl. 30 *iðd.
Almennir fnndir i hverjn fiiitndage- og
innnudagekveldi kl. 8*/, eiOd.
Landakotskirkja. GnðeþjAaneta kl. 9
ng kl. tí á hverjnm helgnne degi.
Landakotsspitali opinn fyrir ejúkravit-
jendur kl. 10'/,—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankaetjórn vifl kl. 12—1.
Landsbókasafn opiU hrern virkan dag
kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtnd
«g ld. kl. 12—1.
Tannlœkning ókeypie 1 Pósthnsstræti 14b
1. og 3. mánnd. hvere min. kl. 11—1.
gy* Tvisvar í viku
kemur Isafokl út til jóla,
miðvikudaga og laugardaga,
Heiðraðir auglýsinga-
skiftavinir eru beðnir að
koma með auglýsingahand-
rit sin helzt ekki síðar en
kl. 4 daginn fyrir.
Gufubáturinn Reykjavík fer upp
:1 Borgarnes 15. þ. m. (des.); hann kemnr
við e Akranesi i hverri ferð. Suð-
nr (til Keflavíknr o. s. frv.) fer hann
20. des.
Fer alt af kl. 8 árdegis.
Leikfélag Reykjavíkur
leikur annað kvöld kl. 8
Fyrirfjeflö þér
og
Apann.
Óframsýni og ístöðuleysi.
Ekki er minni vandi að gæta feng-
ins fjár en afla.
f>að á við um fleira en féð.
f>ess eru dæmi um þjóðir, er barist
hafa fyrir frelsi sinu af miklum vask-
leik og sigri hrósað að lokum, að þær
hafa haft þess lítil not eða alls irgin,
ef ekki verri en engin, fyrir vangeymslu
sakir eftir að baráttunni var létt.
|>að er eins og þær hafi treyst því,
að frelsið, stjórnfrelsið, gætti sín sjálft,
þegar það væri fengið.
En sú skammBýni hefir komið þeim
f koll fyr en varði.
f>að gerist ýmist með þeim hætti,
að drotnunargjarnir ribbaldar hagnýta
sér andvaraleysi þjóðar sinnar til þess
að brjótast til ríkis með hervaldi, eða
þá að þeir fleka þjóðina eða hræða
til þe88 að neyta sjálf atkvæðis síns,
kosningarréttarins, svo sem þeim Iík-
ar, en henni horfir til ófarnaðar.
þá aðferðina, hina síðari, er öllu
verra að varast.
þar er beitt margvíslegum válum og
fiáttskap, sem þjóðin kann ekki að
varast, sízt fyrst i stað.
Og þó að allmikill hluti hennar
standi vel og vitarlega á verði fyrir
frelsi sínu og réttindum, þá er það
ekki nóg, ef hinir eru þótt ekki eé
nema i við fleiri, sem láta það ógjört.
því meiri hlutinn verður að ráða,
meiri hluti kjósenda.
Fjarri fer þvi vitanlega, að meiri
hlnta vald veiti örugga trygging fyrir
góðri stjórn. En hitt er þó jafnfjarri
sanni, að minni hluta vald geri það.
það þykir raunar vel mælt, sem
haft er eftir Ólafi pá, er »á kom haf-
villa«, og segir frá i Laxdælu.
Örn (stýrimaður) var til móts, en
mestr hluti manna mælti i gegn ok
kváðu Örn allan villast ok sögðu þá
ráða eiga, er fleiri váru. Siðan var
skotit til ráða Óláfs, en Óláfr segir:
»þat vil ek, at þeir ráði, sem hygnari
eru; því verr þykki mér sem oss muni
duga heimskra manna ráð, er þau
koma fleiri saman*.
En reglu Ólafs verður því að eins
beitt, að einhver sé til að skera úr
þvi, svo gilt sé, hverir hygnari eru.
Meðan svo er ekki, rekur jafnan að
hinn sama, að meiri hlutinn verður
að ráða. Lengra en það er nú beim-
urinn ekki kominn, og ekki sýnilegt,
að hann komist lengra nokkurn tíma.
það er, eins og fyr segir, verra að
varast lævísi en ofbeldi og ribbalda-
skap.
þá er farið ofur-meinlauslega á stað.
Fyrir skammsýni og samheldisleysi
lýðs komast hégómagjarnir ónytjung-
ar til valda, með fylgi mjög misjafns
samtínings, er gengur sitt til hverjum.
Fylgið er valt. Liðið er sundurleitt.
Valdamannanna æðsta hugsjón verður
þá að hanga við völdin, úr þvf að
einu sinni er búið að hremma þau.
Til þess eru engin ráð önnur en að
meta það mest af öllu, að gera liðinu
til hæfis, hvað sem öðru líður. Engin
ráð önnur en að leika við þá á alla
lund, sem einhvers mega sín eða eru
nógu ófeilnir. þann veg geta stór-
heimskingjar og varraenni komist til
hinna mestu metorða. þeir eru aldrei
fullsaddir. Enginn harðstjóri hefir
verið óbilgjarnari við þegna sína en
slíkir ójafnaðarseggir eru stundum við
þá, sem völdin hafa í orði kveðnu, til
þess að skara eld að sinni köku.
Eitthvert átakanlegasta og alkunn-
asta dæmi þess er meðferð lífvarðar-
höfðingjanna rómversku á keisurum
sínum. Keisararnir áttu beint lff sitt
undir náð þeirra og velþóknun.
En ekki þarf svo langt að leita að
dæmum.
þau gerast nóg á öllum öldum og
víða um heim, meðal smælingja í
þjóða tölu ekki síður en stórlaxa.
þeirra er jafnan skamt að bíða,
þegar það er unnið fyrir veg og völd,
að fara vísvitandi út af braut réttvísi og
sannleika, og eiginhagsmunir hafðir í
fyrirrúmi fyrir almennings heill.
þess þarf ekki að geta, að flest ó-
hæfa og ósvífni muni vera látin hald-
ast fylgifiskunum uppi að ósekju, en
aðrir látnir sæta sífeldura ofsóknum.
Leigðar loftungur og »kaupamenn«
hafa það hlutverk, að blekkja lýðinn,
verja ekki síður rangt mál en rétt,
hafa hausavíxl á sönnu og ósönnu,
þyrla upp ryki og æra alþýðu með
eintómum sjónhverfingum. Bera logið
lof og skrum á húsbændur sína og
þeirra (sporgöngumenn, en óhróður
um þá, sem þeim er í nöp við, — sví-
virða þá á alla luud. En leigan vita-
skuld tekin úr hennar vasa, alþýðu,
helzt 1 laumi.
Loks rekur að því, að völdin lenda
beint i bófanna höndum. þeir hafa
þá búið evo í garðinn, að engin leið
er að afstýra því framar.
J>á sér þjóðin Ioks sina sæng upp
reidda. Hún sér þá loks, hve ólíkir
eru ávextir framsýni og árvekni, eða
óframsýni og istöðuleysÍB.
En það er þá um seinan að jafn-
aði.j
Hún sýpur þá dreggjarnar af ófram-
sýninni og ístöðuleysinu.
Súrar dreggjar, en sjálfs víti raun-
ar þó.
Eldey leigð.
Danskur maður, Chr. Lehniann G r a m,
sonur Chr. Grams sál., er lengi átti
verzlun á Þingeyri og víðar, hefir feng-
ið sér leigðan af landstjóruinni eyðiklett-
inn Eldey út af Reykjanesi um 3 ár,
fyrir 1000 kr. eftirgjald á ári. Þar
munu vera margra alda birgðir af fugla-
drít, hinum fémætasta áburði, er hr.
Gram hugsar sór að ná og selja til út-
landa. Ekki verður komist að klettin-
um nema í bezta veðri og kvað eiga að
reyna að nota gufub. Reykjavík til
þess, — sæta færi, þegar sjór er sem
kyrstur.
Þessi framtakssemi ætti skilið að hún
hepnaðist vel. Það er fyrsta skifti, sem
reynt er að fényta þess kyns lands-
nytjar hér. Þær gefa of fjár af sór
annarstaðar sumstaðar.
Trygfjvi kongur (Em. Nielsen) kom
vestan að í fyrra dag snemma morgnns.
Hafði fengið ilt veður, en komist þó á
allar áætlaðar hafnir vestra og fleiri. Með
honum komu nokkrir farþegar, þar á með-
al Páll T. Halldórsson kaupmaður frá Ön-
udarfirði.
Skipið lagði á stað héðan um miðjan
dag i gær til utlanda með fullfermi og
um 30 farþega; voru þar 4 meðal kaupmenn-
irnir Björn alþm. Kristjánsson, G. Zoega,
Th. Thorsteinsson konsúll og sonur hans,
R. Braun, Einar Þorgilsson (Hafnarfirði),
Páll T. Halldórsson (Önundarf.), Jóhannes
Pétursson (Isaf.), Hjálmar Guðmundsson
(Flatey) og unnnsta hans, frökenarnar Helga
Havsteen (amtm.) og Margrét Ólafsdóttir, frú
Ingveldnr Jónsson (ísaf.), Arnhjörn Ólafs-
son f. vitav. (Keflavlk), trésmiðirnir Magnús
Blöndal, Sveinn Jónsson, Ólafur Theódór
Guðmundsson, Guðm. Þórðarson, og Einar
Pétursson, hókb. Erik Banemann o. m. fl.