Ísafold - 19.04.1905, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einn sinni efla
tvisv. i vikn. Yerft árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eöa
l'/» doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
1SAF0LD.
Uppsögn (skíifieg) bnndin * 3
áramót, ógild nema komin sá t.j3
útgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Austurstrœti 8
Reykjavík miðvikudaginn 19. apríl 1905
XXXII. árg.
I. 0. 0 F. 864218'/»
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. i
hverjum mán. kl. 2—3 i spltalanum.
b orngripasafn opið á mvd. og ld 11 —12.
HlutabanlcinnoY>innk\AO—8og6'/»—7'/2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á ’nverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8'/» siðd.
Landakotslcirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravit-
.jendur kl. 10*/s—12 og 4—6.
Land.sbankinn opinn hvern virkan dag
-kl 10—2. Bankastjórn vif! kl. 12—1.
Landsbókasafn opifl hvern virkan dag
kl. 12—3 og kl. ö—8.
Landsskjalasafnió opið á þrd., fimtud
og ld. kl. 12—1.
Tannlækning ókeypis i Pósthússtræti 14.
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11 — 1.
Gufubáturinn Reykjavik
fer upp í Borgarues 21. apríl;
7., 15. og 19. maí; 1., 8., 20. og 27.
júní; en suður í Keflavík m. m.
10. og 27. maí; 6., 13. og 24. júní.
Báturinn kemur við á Akranesi í hverri
Borgarfjarðarferð.
Jgjg" Fer alt af kl. 8 árdegis
liéðan.
Ritsímasainningurinn.
f>að er merkisakjal, sem ísafold flyt-
ur leaendum ainum í dag.
Loka hefir lánaat að ná í hann, hinn
margumrædda ritaímaaamning frá í
haust.
Margar hafa verið geturnar um það,
hvers vegna þurfi að halda honum
leyndum fyrir almenningi hér.
Hvers vegna stjórnarmálgögnin voru
látin segja að eins undan og ofan af
um, hvað í honum stæði.
Hvers vegna átti ífð fá í haust bæjar-
menn hér til þess að setjast með
huudið fyrir augu sér að fagn-
aðarsumbli út af því, að nú væri rit-
síminn fenginn, og gefa ráðgjafanum
dýrðina fyrir það óviðjafnanlega afrek.
Og þegar það lánaðist ekki og íbúum
höfuðstaðarins fanst ekki virðingu sinni
samboðið að láta hafa sig í þann
skollaleik, flestum nema nánustu vanda-
mönnum og fylgifiskum ráðgjafans, —
hvers vegna þó var farið og sagt
dönsku mömmu suður við Eyrar-
sund, í fréttabréfi frá sjálfum þeim
H. H. & Co. (til Politiken), að hér
hefði verið haldið afarfjölment samsæti
af borgurum bæjarins og fögnuðurinn
yfir ritsímanum og ráðgjafanum verið
meiri en orðum verði að komið.
Hvers vegna þagað hefir verið í allan
vetur um sum hin mikilsverðustu atriði
í samningnum, en reynt að gylla þar
á alla lund það sem likur voru til að
ganga mundi mönnum f augu hér.
J>etta verður alt ekki svo mjög tor-
skilið h é ð a n a f.
Samningurinn er auðvitað á dönsku,
og ber ritstj. ísafoldar ábyrgð á eftir-
farandi islenzkri þýðingu hans. Skjalið
er að formi til frumvarp til konunglegs
leyfisbréfs handa Ritsímafélaginu nor-
ræna, en þar er að sjálfsögðu farið orð
fyrir orð eftir samningnum, eða rétt-
ara sagt: líklegast aldrei verið annar
búningur á honum hafður.
1. gr. Sæsíminn verður lagður frá
Hjaltlandi til þórshafnar og þaðan til
Seyðisfjarðar (eða Reyðarfjarðar). Ef
ekki koma tálmanir, sem ríkismann-
virkjaráðgjafinn kannast við að séu
óviðráðanlegar eða þó afsakanlegar, og
Islandsráðgjafinn er kemur til lend-
ingar símans á íslandi, á sæsíminn að
verða tekinn til nctkunar 1. okt. 1906
í slðasta lagi.
Símalagningin fer fram með því eft-
liti, sera ríkismannvirkjaráðgjafinn fyr-
irskipar.
2. gr. fietta leyfisskjal gildir 20 ár
frá þeim degi, er Bæsíminn verður tek
inn til notkunar ásamt málþræði þeim
til Reykjavíkur, sem talað er um í 4.
gr. hér á eftir.
Um 20 ár frá þeim degi, er sæsím-
iun til Seyðisfjarðar (eða Reyðarfjarð-
ar) er tekinn til notkunar, eftir að síma
lagning er tekin gild af ríkismann-
virkjaráðgjafanum, og af íslandsráð-
gjafanum er kemur til lendingar sæ-
sfmans og endastöðvar hans á íslandi,
fær félagið 54,000 kr. ársstyrk úr rík-
issjóði Dana og 35,000 kr. ársstyrk úr
landssjóðnum íslenzka (sbr. þó niður-
lag 6. gr.).
Nú slitnar ritsímasambandið milli
Hjaltlands og Færeyja um lengri tíma
en 4 mánuði, og fellur þá niður áður-
nefnd styrkveiting hvortveggja þann
tíma, er eímslit haldast umfram 4
mánuði. Verði símslit milli Færeyja
og Islands lengur en 4 mánuði í senn,
fellur niður styrkurinn úr landssjóðn-
um íslenzka og helmingur styrksins úr
danska ríkissjóðnum þann tíma, er
símslit haldast umfram 4 mánuði.
Endurnýja má leyfið, þegar það er
útrunnið. Vilji þá félagið ekki fá það
endurnýjað styrklaust, eða félagið hefir
brotið af sér leyfið (sbr. 12. gr.), á
Danmörk og ísland tilkall til að fá sér
sæsímann seldan í hendur til sameign-
ar eftir hlutfallinu § og Vilji ís-
land ekki eiga hlut í að eignast sæ-
símann, á Danmörk tilkall til þess
einsömul.
3. gr. Meðan leyfið stendur, reuna
allar tekjur af rekstri sæsímans til
félagsins.
Ríkismannvirkjaráðgjafinn tiltekur
alt að 5 árum í senn, hvað endurgjald
fyrir afnot sæsímans megi vera hæst.
Ekki mun það verða hækkað nema
með ráði Islandsráðgjafans. Endur-
gjald fyrir afnot landsímans íslenzka
tiltaka íslenzk stjórnarvöld fyrir inn-
lend símritaviðskifti.
4. gr. Meðan leyfið stendur, ber
félagið allan kostnað af viðhaldi sæ
símans og rekstri hans samkvæmt
kröfum tímans. Félagið kemur upp á
sinn kostnað ritsímastöðvum í f>órs-
höfn og á Seyðisfirði (eða Reyðar-
firði) og lætur annast öll störf við þær,
en það er að afgreiða hraðskeyti eftir
sæsímanum. En óviðkomandi er fé-
laginu afgreiðsla hraðskeyta eftirland-
þráðum, og eins afhending þeirra á
stöðvarnar og af þeim. Tilhögun
samvinnu milli félagsins og þeirra, er
hafa 4 hendi afgreiðslu pósts og hrað-
skeyta innanlands, fer eftir samkomu-
lagi við hlutaðeigandi yfirvöld.
Frá lendingarstað sæsímans á ís-
landi til Reykjavíkur verður lagður
málþráður, sem á að verða tekinn til
notkunar 1. okt. 1906 í síðasta
lagi, nema óviðráðanlegar eða þó af-
sakanlegar tálmanir komi til. Til þessa
málþráðar leggur félagið landssjóði ís-
lands 300 þús. kr. eitt skifti fyrir öll.
þráðinn lætur hin íslenzka stjórn leggja
á kostnað landssjóðs, og verður hann
hans eign. Landssjóður ber allan
kostnað af viðhaldi landslmans og
notkun hans, enda renna þangað allar
tekjur af rekstri hans.
Nú slitna símar félagsins eða bila
að öðru leyti, svo að tekur fyrir sím-
ritun eða hún verður torveld, og skal
þá félagið gera allar nauðsynlegar ráð-
stafanir til að gera sem fijótast við þá
bilun.
Nú slitnar eða bílar málþráðurinn
milli lendingarstaðar sæsímans og
Reykjavíkur, og mun hin íslenzka
stjórn laga það sem fljótast. Félagið
á þó alU ekkert tilkall til skaðabóta
fyrirtekjurýrnun þá af sæsímanum, sem
er að kenna truflun á landsímanum.
5. gr. Félagið er með þessa hér
heimiluðu símalagning háð fyrirmælum
hraðskeytasáttmála þess, er gerður var
í Pétursborg 10/22 júlí 1875, með þar
til heyrandi railliþjóða-hraðskeytareglu-
gerð, (eins og hún er á hverjum tíma.
6. gr. Meðan leyfistíminn stendur,
má ekki veita neinum öðrum en fé-
laginu leyfi fyrir sæsíma eða öðrum
rafmagnstengslum, er ætluð séu til al-
menningsnota, milli íslands og Færeyja
innbyrðis, né milli íslands og Færeyja
og eiuhvers annars hluta Norðurálf-
unnar. En ekki skal leyfisskjal þetta
vera því til fyrirstöðu, að reistar bóu
á Islandi og í Færeyjum þráðlausar
firðritunarstöðvar til þess að skiftast
á hraðskeytum við skip á sjó úti.
Færi svo, að hinni íslenzku stjórn
þætti æskilegt, áður en leyfistíminn er
út runninn, og vilji félagið ekki taka
það að sér, má hún láta setja upp og
reka á sinn kostnað útbúnað til þráð-
lausrar firðritunar milli Færeyja og
einhvers staðar nærri Reykjavík, með
því skilyrði, að félagið fái sama gjald
fyrir hraðskeyti þau, sem send eru
með hinum þráðlausa útbúnaði eins og
fyrir sæsímahraðskeyti frá íslandi og
þangað, eða yfir ísland. Meðan slík
þráðlaus tengsli eru notuð reglulega,
færist styrkurinn úr hinum íslenzka
landssjóði, sá er nefndur er í 2. gr.,
niður um 13,000 kr. á ári.
7. gr. Færi svo, að einhver annar en
félagið sækti á leyfistímanum um leyfi
fyrir hraðskeytasambandi milli íslands
og einhvers lands utan Norðurálfu,\
skal veita félaginu kost á að láta uppi
álit, sitt um málið, og skal það að öllu
jöfnu hafa forgangsrótt að slíku leyfi.
Sé komið á firðritun milli íslands
og einhvers lands utan Norðurálfu,
skal mega heimta styrkveitingar þær
færðar niður, sem nefndar eru í 2. gr.,
með hliðsjón á hagsmunum þeim fyrir
félagið, sem þar af hlotnaðist.
8. gr. Fólk það, sem skipað verður
til að stunda sæsímann á stöðvunum
í Jjórshöfn og á Seyðisfirði (Reyðar-
firði), á að hafa dönsk þegnréttindi.
f>að á að vinna eið þann um að þegja
yfir firðritunarleyndarmálum, sem fyrir-
skipaður er dönskum firðritunarstarfs-
mönnum, og vera háð hegningarfyrir-
mælunum í lögum frá 11. maí 1897,
18. gr.
9. gr. Danska stjórnin áskilur sér
21. blað.
rétt til að taka alveg fyrir afnot sæ-
símans af ástæðum, er við koma alls-
herjar-griðum (den offentlige Sikket-
hed), án þeBS að félagið geti fyrir það
gert neitt tilkall til skaðabóta.
10. gr. Eftir lok hvers reikningsárs
sendir félagið rfkismannvirkjaráðgjaf-
anum og Islands-ráðgjafanum skilagrein
fyrir tekjum og gjöldum sæsímans um
liðið reikningsár.
11. gr. Ekki má félagið öðru vísi
en með samþykki ríkismannvirkjaráð-
gjafans og íslandsráðgjafans selja leyfi
þetta öðrum í hendur. Svo er og sam-
þykki ríkismannvirkjaráðgjafans nauð-
synlegt, ef félagið vill skifta um þjóð-
erni eða færa aðsetur sitt frá Kaup-
mannahöfn.
12. gr. Um lögskýring á þessu leyf-
isskjali skal félagið vera háð úrskurði
rlkism ann virk j aráðg jaf ans.
Haldi félagið eigi skuldbindingar
þær, er því eru á herðar lagðar í þessu
leyfisskjali, má láta það hafa fyrirgert
leyfinu.
|>að er margur bláþráðurinn í þess-
ari voð.
En einn grillir þar alstaðar í, hvar
sem á er litið, eins og rauða þráðinn
í kaðalreiða herskipaflota Breta.
f>að er sá með undirlægjulitnum
fslenzka.
f>að er undirtyllu-borðinn á einkennis-
búuingi frónska ráðgjafans.
Ekki bara u n d i r forsætisráðgjaf-
ann danska, heldur u n d i r einn af
hans (undir)ráðgjöfum, þennan sem hér
er kallaður ríkismannvirkjaráðgjafi
(Ministeren for de offentlige Arbeider),
en er ella nefndur samgöugumalaráð-
gjafi, með því að hann er og settur
yfir þau mál samhliða hinum.
H a n n, frónski ráðgjafinn, á engan
þátt í eftirliti með sæsfmalagningunni.
f>að hefir sá danski aleinn. Hann einn
metur og, hvað eru lögmætar tálmanir
fyrir framkvæmd verksins, þó að v é r
kostum það að 2/ð hlutum á við danska
ríkissjóðinn.
Hann, frónski ráðgjafinn, hefir
e k k e r t atkvæði um, hve hraðskeyta-
taxtinn má vera hár. f>ó má ganga
að því vísu, að langmest verði síminn
notaður af oss, íslendingum.
Hann, frónski ráðgjafinn, hefir
e k k e r t atkvæði um það, hvort nauð-
syn beri til að taka fyrir (í bili) öll
afnot sæsímans &f ástæðum, sem við
koma því, er kallað er allsherjargrið.
f>ví ræður danska Btjórnin ein.
f>ó kastar fyrst tólfunum, er kemur
til 12. greinar, þar sem margnefndur
danskur ráðgjafi er gerður að hæsta-
rétti um skilning á leyfisskjalinu. Og
þarf engum orðum að því að eyða, hve
mikið þar g e t u r verið í húfi.
f>ar stendur og, í sömu grein, að láta
megi félagið hafa fyrirgert leyfinu, fyrir
að bafa vanhaldið samninginn, en ekk-
ert um, hver hafi úrskurðarvald um
það. En það er auðvitað og að sjálf-
sögðu margnefndur danskur ráðgjafi,
vegna þess, að í sömu grein stend-