Ísafold - 03.01.1906, Blaðsíða 1

Ísafold - 03.01.1906, Blaðsíða 1
Kernur út ýmist einn sinni eöa tvisv. i vikn. VerÖ úrg. (80 ark. minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða l‘/s doll.; borgist fyrir miðjan júlí (erlendis fyrir fram). ISAFOLD. Uppsögn (skrifleg) bandin við áramót, ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 1. október og kanp- andi sknldlaus við blaðið. Afgreiðsla Austurstrœti 8. XXXIII. árg. Koykjavík miðvikudaginn li. janúar 190G 1. tölublað. I. 0, o. F. 87138'/;.____________ í’axaílóagnfubáturinn Reykjayik fer upp i Borgarnes 3., 13., 19- °S 26. jan. 1906, 5., 12. og 24. febr. og 5., 14., 22. og 31. marz. Kemur við á Akranesi báðar leiðir. Snður fer hann (Keflavik m.m.) 8. jan.; 1., 16. og 20. febr.; og 9., 19. og 26. marz. I>y per jafnan héðan kl. 8 árd. stundvisl. Eftirmæli ársins 1905. Stórtíðindaár hið mesta víðsvegar um heim. Síðasti þáttur og Iyktir eins hins mikilfenglegasta ófriðar, er sögur fara af, með Eússum og Japönum. |>ar háðar fyrri hluta ársins heimsins mestu orustur hér um bil, önnur á sjó, og hin á landi. Heimsins víðlendasta stórveldi, Rúss- land, hefir haft þau hamskifti, að tak- markalaus einvaldsstjórn hverfur úr sögunni, en þingbundin stjórn lögleidd í þess stað. En því fylgir svo mikill lýðbyltingarlandskjálfti, að alt leikur á reiðiskjálfi og óséð fyrir endann enn. Norðmenn og Svíar skildir að stjórn- tengslum. Noregur orðinn sjálfum sér ráðandi að fullu og öllu, jafnsnjall að veg og valdstign öðrum óhaðum ríkjum heims, eins og hann var fyrir meira en 5 öldum, með kouungi yfir sér frá nánustu frændþjóð sinni, af heimsins kyn8ælustu konungsætt um vora daga. Hér á landi mikið gott árferði yfir- leitt, með hagstæðri verzlun. Og »úár- an í mannfólkinu« engin utan þeim fámenna, en þó mjög svo áríðandi hluta þess, er mestu ræður um stjórn þess, — löggjöf og laudsstjórn. J>eim mun tilfinnanlegra er meinið það. Sýnt sig liefir það í annari eins óhæfu á þingi og uppgjöf fornra landsréttinda og lagt á landið mjög ófyrirsynju óþolandi ófrels- ishaft, í hraðskeytaviðskiftum við aðr- ar þjóðir, og með stórum meiri kostn- aði en þörf var á, og þar af leiðandi óþörfum álöguauka,- í þráhaldi við ein- dreginn þjóðarvilja. Meiri hluti þings gert sig sekan í hneykslanlegri og háskalegri auðsveipni við svokallaðan »innlendan« valdhafa, sem gert hefir sér fyrir sitt leyti tjóðurhæl úti í Khöfn, er hann snýst um og leitar sér í hví- vetna trausts og halds þar sem er »þjóð við Eyrarsund«. Og eigi hefir hinni »innlendu« stjórn vorri farið að öðru leyti fram þetta ár að réttvísi og fram- sýni né hollri og réttmætri veggirni. Baráttu á þjóðin sýnilega í vændum fyrir sönnu frelsi sínu, fyrir réttmætu þjóðræði, sem hinn innlendi valdhafi og auðsveipt þjónustulið hans innan þings og utan hefir sýnt sig ráðið 1 að vilja traðka og vettugi virða. En svo er hamingjunni fyrir að þakka, að vottað hefir fyrir fullri einurð og áræði til láta ekki misbjóða sér né blekkjast til að vera sjálfrar aín böðull. Undir því er vegur þjóðarinnar, vöxt- ur °g viðgangur kominn öðru fremur flestu eða öllu. Marconi-skeyti Frá Rússlandi. 26. des. Alment verkfall um Rúsland þvert og endilangt hófst á hádegi á föstu- daginn (22. des.). Verkmenn heimta tafarlausa framkvæmd á fyrirheitum keisarans. f>eir eru mjög svo einbeittir og alt stendur kyrt. Trepoff hershöfð- ingi hefir mjög vandlegan viðbúnað við keisarahöllina. Hann hefir raðað þar hraðvélarbyssum og fallbyssum við alla glugga og dyr. Fréttir frá Moskwa lýsa voðalegu ástandi þar. Búðir eru lokaðar þar. Brauð og kjót er komið upp í hallæris- verð. Síðari fréttir segja, að það sem gerst hafi á laugardaginn í Moskwa (f>orláksmessu) hafi verið engu betra en »blóðsunnudaginn« (í Pétursborg 22. jan. 1905). Mikill múgur byltinga- raanna ætlaði að taka með valdi bæjar- stjórnarhúsakynnin, en þá komu í móti þeim 25 þúsundir hermauna og skutu á fylkinguna viðvörunarlaust. Strætin voru sópuð með fallbyssuskotum og hörfuðu verkmenn bak við strætavirki, er þeir höfðu reist, en þá var skotið á þá með fallbyssum. f>egar verk- menn ætluðu að gefast upp og hurfu frá virkjunum, var ráðist á þá, þeir höggnir niður og troðnir undir (hesta fótum), og er ekki hægt á að gizka, hve margir hafa þar lífi týnt. Hræddir eru meun um, að þessi hrannvíg muni hafa áhrif á Pétursborg og valda þar frekara uppnámi. Enn heldur áfram hrannvígum á Múhamedstrúarmönnum í Kákasus og hafa 2000 fjölskyldur flúið burt úr Tíflis. 29. des. Tala þeirra, er fallið höfðu í hrann- vígunum í Moskwa, var orðin á mánu- dagsmorguninn 5,000, og 14,000 sárir. Barist var enn og skotið með fallbyss- um á mánudag3kveldið (jóladag hér). Strætavirkjum hafði verið hrófað upp um ýmsa hluti borgarinnar og var var- ist þar af afefli. Margt manna sak- lausra og siðsamra var drepið. Mælt er, að farið sé að brydda á vistaskorti í borginni. Framkvæmdarnefnd vopnaðra bylt- ingamanna í Pécursborg, 49 menn, var handtekin í Pétursborg á þriðjudags- kveldið (annan í jólum) og hefir það heft í bráð fyrirhugaða uppreisn með vopnum. Síðari fréttir frá Moskwa á miðviku- daginn (27. des.) segja, að þar sé enn barist og svo mikil spjöll gerð og mann- dráp framin, að hræðilegt sé umhorfs. Mikill liðsafli er lagður á stað frá Pétursborg til Lithauen. Tveimur frönskum brynsnekkjum hefir verið skipað að vera viðlátnum að fara til Rússlands til þess að vernda franska menn þar og fara með þá burt, ef þarf. Frá ýmsum löndum. það þykja raikil tíðindi, að forsætis- ráðgjafinn b r e z k i ætlar að afnema innflutning kínverskra erfiðismanna til Suður-Afríku. Helztu fjármálamenn ætla, að það muni gera málmnámi þar mikinn hnekki. Miklum tíðindum þykir það og sæta, að fyrv. þingmaður einn enskur, Hugh Watts, hefir verið dæmdur í 5 ára hegningarþrældóm fyrir að hafa verið ráðbani konu sinnar. Nú er mælt, að stórveldafundinn um Maroccomálið eigi að halda í Algeciras (í Alzír), en ekki í Madrid, og að hann eigi að byrja 18. janúar. Boosevelt forseti hefir skipað Choate, fyrrum sendiherra í Lundún- um, til að vera fulltrúi Bandaríkjanna á öðrum (næsta) friðarfundinum í Haag. Vegna þess, hve margar brautar- Ie8tir hafa verið »stöðvaðar« nýlega á vestur-járnbrautunum í Bandaríkjunum, hefir Kyrrahafsjárnbrautarfélagið kom- ið sér upp sérstakri bófaveiðalest, er hefir heitt undir gufukatlinum dag og nótt og valið lið vopnað ásamt hest- um og vistum. Hilmi pasja, landstjóri í Makedóníu, hefir komið sér í embættisviðskifta- 8amband við fjármálafulltrúana frá stórveldunum, og, hefir T y r k j a s o 1- dán þar með iátið að orðu.m stór- veldanna. Tveir þjóðverjar hafa verið höndlaðir í Marseilles, sakaðir um njósnir, og búist við að þeir verði fleiri. f Páll Ólafsson skálfl lézt hér á þorláksmessu; hafði fluzt hingað í vor sem Jeið með konu sinni, Ragnhildi Björnsdóttur. Hann skorti rúmc ár á áttrætt, f. 8. marz 1827 á Dvergasteini við Seyðisfjörð; þar var þá faðir hans aðstoðarprestur, síra Olafar Indriðason, síðan prestur á Kolfreyjustað (t 1861). Páll ólst upp þar eystra, kvæntist og byrjaði búskap 1856 á Hallfreðarstöðum, þar er hann bjó síðan lengst af alt til 1892, er hann seldi ]örðina. og fluttist að Nesi í Loðmundarfirði, sem hann og keypti og bjó þar 9 ár; fluttist þaðan (1901) norður að Presthólum, til síra Halldórs mágs síns. Hann var lengi umboðs- maður Skriðuklauscursjarða, sýslu- nefndarmaður og tvívegis kosinn al- þmgismaður, en sat aðeins eitt sumar á þingi (1875). Hann var tvíkvæntur, fyrat þórunni Pálsdóttur, systur síra Siggeirs Pálssonar, en ekkju síra Hall- dórs SigfúsBonar í Hofteigi; þeim varð eigi barna auðið og dó hún 1880. Sama ár, eftir 1 § missiri. kvæntist hann Ragnhildi Björnsdóttur frá Ey- ólfsstöðum, umboðsmanns, Skúlasonar, er lifir mann sinn ásamt 2 börnum þeirra af 5. f>að var orðlagt, hve hjónaband þeirra var ástúðlegt, sem og lýsir sér' í ljóðum P. heitins. Páll heit. var fjörmaður mikill fram á elliár og orðlagður gleðimaður. Al- þýðuskáld var haun hið snjallasta, er vér höfum átt, hagorður eins og þau hafa bezt gerst, en langt umfram þau öll að smekkvísi og vandvirkni. Litla fossinn, einhvern hinn mesta snildaróð á islenzka tungu, sagðist hann sjálfur hafa verið með heilt ár, þ. e. að um- bæta kvæðið þangað til honum líkaði sjálfum. Lausavísur hans margar flugu sem á vængjum vindanna ný- kveðnar landsendanna í milli og munu seint fyrna8t. þær eru, svo sem ljóð hans mörg, alveg eins og mæltar af munni fram í sundurlausu máli, en lúta vandlega strangasta Ijóðagerðar- lögmáli. Nýtt kirkjublad. Eftir eins árs kirkjublaðsleysi hafa þeir síra Jón Helgason prestaskóla- kennari og síra þórhallur lektor Bjarn- arson, ritstjórar hinna eldri kirkju- blaða vorra, lagc saman og byrjað með þessu ári á »hálfsmánaðarriti fyrir kristindóm og kristilega menning«, sem þeir kalla Nýtt kirkjublað, er »vill eftir mætti fyrst og fremst glæða og fræða« (eins og Verði ljós), »en jafnframt hafa vakandi auga á hinum ytri hag kirkju- félags vors* (eins og Kirkjublaðið). það kemur út ýmist í heilum örk- um eða hálförkum, 18 arkir alls um árið. Myndarlega ritstjórn þessa nýja mál- gagns þarf ekki að efa, eftir þeirri reynslu, er þjóðin hefir á útgefendunum. Gamlárskveldsskemtun »fyrir fólkið«. Nokkrir stjórnarliðsforsprakkar hér í bænnm, þar á meðal »sannsöglis«- ritstjórinn og Landsbankaþjónarnir einhver- ir, létu úti þann ábæti við vanalegar púð- urkerlingasprengingar á gamlárskveld, að þeir hópuðu sig saman og löbbnðu þang- að sem ráðgjafinn á beima, að Ingólfs- hvoli, kyrjuðu: Hvað er svo glatt, Eldgamla Isafold o. fl., — forsöngvari var banka- gjaldkeri og bæjarfulltrúi Halldór Jónsson — fraromi fyrir honum og frú hans stand- andi á veggsvölum hússins, fyrir fram pönt- uðnm út þangað, en »sannsöglinnar« ritstjóri hóf upp rödd sina og flutti »herranum« fagra lofgjörð frá þeim félögnm, að ábeyr- endur þóttust skilja, og segja menn hún mnni hafi verið i sundnrlausn máli, en vita ógjörla, hvort heldur verið hafi á danska tungu eða islenzka; svo óglögt hafði til hans heyr^t, með þvi hann tenti inn i þvögu glaðværra ungmenna, karla og kvenna, og barst eitthvað afleiðis, vestur með Edin- borgarpakkhúsi, en lá lágt rómur. Þessu fylgdu svo tilætluð húrrahróp fyrir ráðgjaf- anum. En hann svaraði með fyrirhuguð- nm ræðustúf, og hafði þakkað þar fyrir »þessa hlysför«; en hlysin voru þó engin; og var það skilið svo, sem þau hefðu ver- ið í ráðagerðinni, en farist fyrir einhvern veginn og honum ekki gert viðvart um það óhapp. Þv! næst vildi ráðgjafinn láta Reykja- vik 1 i f a, en fekk engar undirtektir, og skýrðu menn það svo, sem fólkið hefði haldið að hann ætti við »sannsöglinnar málgagn«. Þá gerði hann nýja tilraun, og tók sjálfur upphafíð á húrra-laginu; slædd- ust þá margir með. Einhverjum fanst ráðgjafafrúin eiga að bera sinn lilnt frá borði, úr því hún- var þarna stódd við hlið manni sínum, og fóru að h ú r r a hana. Snmir segja, að það lag hafi byrjað sjálfnr »móðnrhróðirinn«. En þvi var dræmt tekið, sýnilega af snar- ræðis eða heyrnar skorti; þvi enginn mundi hafa viljað visvitandi skorast undan ekki útlátameiri knrteisi við blessaða frúna. Yið það lauk þessari »skemtun fyrir fólkið«, nema hvað flugelda-glæringar höfðu verið einhverjar i fjörunni niður undan Edinborg, er sumir segja að staðið hafi I sambandi við þessa »forestilling«. Svo segja fróðir menn, að þetta hafi átt upphaflega að vera eftirstæling eftir skrúð- göngunni miklu I Kaupmannahöfn á fund Kristjáns konungs 1901, er stjórnarum- skiftin urðu þar, og hafi forsprakkarnir haft þá bernsku-imyndun, að þetta gæti orðið »húsbóndanum« til sæmdar, en ekki athlægis. Flestir voru steinhissa á, að hann, ráð- gjafinn, skyldi hafa gefið kost á sér til að eiga þátt i þessurn kátbroslega leik .hinna áfjáðustu fylgifiska sinna og hirðsnápa. Er hann þá e k k e 11 annað en hégóma- gjarnt skáld, annar H. C. Andersen? — sögðu menn. Finst honum þetta hæfa hinni virðulegu stöðu sinni: að vera að lcika gamlárskvelds-götuskemtileik móti — Jóni Olafssyni! Aldrei hefði Magnús Stephensen fengist til þessa, bæta þeir við.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.