Ísafold - 10.03.1906, Blaðsíða 2

54
ÍSAFOLD
Hvert þessara lélaga hefir sérstök
áhöld og aðferð nokkuð frábrugðna
þeirri er hin hafa. Bandaríkjastjórn
notar áhöld og aðferðir félaga þessara
og leitaat við að finna með tilraunum,
hvað bezt er hjá hverju þeirra, og sam-
eina það í eina heild, og afla sér þann
veg hinnar fullkomnustu loftritunar-
aðferðar, sem föng eru á.
En við tilraunir þessar eru þó ekki
notuð nein af áhöldum Marconifélags
ins. Bandaríkjastjórn tókst að semja
við öll þessi félög nema Marconifélagið.
jpegar stjórnin fór þess á leit við
það félag, að fá að nota áhöld þesa til
loforitunartilrauna, þá bauðst það til
að útbúa öll herskip og allar land-
stöðvar stjórnarinnar fyrir 50,000 doll-
ara á ári, með því skilyrði, að ekkert
annað loftritunarfélag mætti þar nærri
koma; en stjórnin vildi ekki þiggja
það; og þar við situr.
þó var Marconifélaginu leyft að
koma fyrir loítritunaráhöldum sínum
á tveim vitaskipum, er gæta grynning-
anna við Nantucket; en þegar til kom,
vildi félagið ekki taka þar á móti öðr-
um skeytum en þeim, er send voru
frá stöðvum, er það átti sjálft, og fyr-
ir þá sök afturkalfaði stjórnin leyfi
sitt eftir fáa mánuði.
Marconifélagið heimtar ótakmarkað-
an einkarétt hvar sem það kemst að,
og þeim rétti hefir það náð á flota
Breta og Itala. |>að hefir algerða ein
okun á Ítalíu, en ekki á Englandi.
|>að hefir einnig náð einokunarvaldi á
fle8tum eimskipalínum, sem fara úm
Atlanzhaf, nema hinum þýzku, og
hvergi fæst það til að hafa nein mök
við önnur loftritunarfélög.
Bandaríkjastjórn hefir samið við hin
loftritunarfélögin fjögur, og eru áhöld
þeirra allra notuð á tilraunastöðvum
hennar. Éitt þeirra er The American De
Forrest Wireless Telegraph Company.
f>að félag hefir flestar stöðvar, og er hið
eiua sem hefir áhöld sín á kaupskipum
Bandamanna. Mr. De Forrest, sá er
uppgötvaði loftritunaraðferð þess félags,
hafði mikla loftritunarstöð á sýning-
unni í St. Louis í fyrra sumar, og fé-
lag hans á nú margar stöðvar víðsveg-
ar um land, t. d'. í Denver, St. Louis,
Chicago, Cleveland, New York og
New Haven, Portland og víðar, og á
flestum eimskipum, er fara með strönd-
um fram. Annað hérlent félag, sem
heitir The National Signal Company,
hefir nokkrar af tilraunastöðvum stjórn-
arinnar til umráða, og hið þriðja heit
ir The Internal Telegraph Construction
Company; það félag er einnig amerískt,
Fjórða loftritunarfélagið, sem reyndar
var hið fyrsta, er gerði samning við
stjórnina, er þýzkt, og notar þá loftrit-
unaraðferð er Slaby prófessor í Char-
lottenburg, og Areo greifi í Berlín,
uppgötvuðu fyrir fjórum árum síðan;
það félag reyndist bezt af þeim, er
gengu undir próf hjá flotastjórninni ár-
ið 1903, og fekk þá þegar að koma
fyrir áhöldum sínum á herskipum
Bandamanna. Síðan hefir það sam-
eina8t Braun-félaginu í Berlín, og er
nú orðið annað langstærsta loftritunar-
félag í heimi. f>að nefnist nú Tele-
funken (félagið sem leitaði samninga
við alþingi í sumar, jafnhliða Mar-
conifélaginu. Ritstj.).
Flestar mentaðar þjóðir eiga nú loft-
ritunarstöðvar, og keppa hver við aðra
að finna eitthvað til umbóta. En
flestar eru þær bundnar við eitt félag
og eina aðferð, og hafa að því leyti
bundnar hendur.
Bandaríkin eru eina stórveldið, sem
ekki hefir veitt neinu loftritunarfélagi
einkaleyfi á sjó eða landi.
Frakkar og Englendingar hafa veitt
einkaleyfi á sjó, en ekki á landi svo
teljandi sé.
Loftritastöðvarnar, sem fullgerðar
eru í Bandaríkjunum, eru 26 að tölu,
en í viðbót við það eru nú 6 í smíð-
um og verða þá 32 alls að tölu. Eg
gæti ritað upp nöfn á þeim öllum, ef
menn vildu og yrðu nokkru nær
fyrir það. f>ær eru fleiri til en þetta
en eru ekki eins fullkomnar og taka
yfir minni vegalsngd, en fjölga áreiðan-
lega með ári hverju bæði með járn-
brautum og öðrum vegum. f>að er
jafnvel á orði, að loftritun verði látin
ná norður fyrir Behringssund ; því að
alt af er það fast í huga manna, að
grafa jarðgöng undir sundið og leggja
járnbraut eftir þeim, og tengja saman
með henni Asíu og Ameríku.
f>að veit enginn maður, hvað ókomni
tíminn kann að leiða í ljós.
* •:<
Grein þessi hefir ísafold verið send
ofan úr sveit, af manni, sem fengið
hefir hið amer. blað óg íslenzkað hana
þaðan.
f>etta, sem þar segir um örðukleika
að senda loftskeyti um dagtíma, vi rð
ist ekki gilda um Marconi-aðferðina
— enda talar höf. ekki um haua þar —;
þvf reynslan er hér sú, að jafnt komu
skeytin hingað til Reykjavíkur meðan
albjört var nótt í sumar, eins og síðar.
Og allir vita, hvernig fór um kenning-
una hér um skaðræði norðurljósanna.
Ekki heimtaði Marconifél. heldur
neinn einkarétt hér, þótt það kunni
að gera það annarstaðar. Ritstj.
Nýju stjórnarblöðin.
• Einhver SkagfirSingur minnist þeirra
svo sem hér segir í Norðurl. nýlega:
Nýju (stjórnar)blöðin falla nú þéttara
en nokkur skæöadrífa hér yfir bygðina;
50 eintök af Lögrétta munu hafa
verið send hér í hreppinn, og lítur því
út fyrir að henni sé ætlað að komast
»inn á hvert einasta heimili« eins og
Kirkjublaðinu sæla. Stórir strangar af
N o r ð r a hafa líka verið hér á flækingi.
Ekki er laust við að gárungarnir brosi
að því, að blöð þessi skul ekki þora
annað en að sigla undir fölsku flaggi.
Þeir menn, sem að þeim standa, telja
sér h'klega sigurinn vafasaman undir
merki stjórúarinnar, álíta það miður
þokkað hjá almenningi; og er það sjálf-
sagt rétt athugað. En eg hygg að þeir
komist brátt að raun um, að ennþá verra
sé að sigla undir fölsku flaggi en réttu,
þótt lítt þokkað sé.
Annars kemur tvískinnungurinn og
óheilindin glögglega fram í fyrstu núra-
erum blaðanna. Lögrétta segir að Hluta-
félagið Lögrétta láti tvö blöð hefja göngu
sína nú um áramótin, annað á Akureyri,
en hitt í Reykjavík, en Norðri segist
útgefinn af Hlutafélaginu Norðri og er
ekki hægt að sjá annað en að það sé
sjálfstætt fólag. Hvort segir sannara?
Eða segja þaa bæði ósatt þessi nýju
»3annsöglinnar málgögn«.
En þó þótti okkur hér vestra taka í
hnjótana þegar N o r ð r i kveðst ætla
að veita nýjum og hollari straumum inn
í blaðamenskuna íslenzku — og fyrir
þessum straumveitingum á Jón Stefáns-
son — segi og skrifa — Jón Stefánsson,
ritstjóri Gjallarhorns, að standa! — Eg
minnist þess ekki að eg hafi nokkurn
tíma séð nokkurt blað draga svo bitur-
lega dár að sjálfu sér. — Blaðið kveðst
enn fremur ætla að rökræða málin, en
fellir í sömu greininni hinn argasta
sleggjudómum andstæðinga stjórnarinnar.
En eg get þessa hór til þess að þór
sjáið, að þetta hefir ekki dulist oss hór
vestra. Við erum svo glöggir, að við
þekkjum úlfshárin, er standa í gegnum
þelið á gærunni. Einhver Sauðárkróks-
búi hefir látið Norðra hlaupa með þau
ósannindi, að Sigfús Dagsson hafi viljað
fá stauraflutpinginn hjá Trausta Hóla-
bónda. Að minsta kosti segir Sigfús að
það só tilhæfulaust.-----
Mér finst kjarninn í stefnuskrá ykkar
stjórnarandstæðinga vera þessi: Sem
mest sjálfstæði út á við og sem mest
þjóðræði inn á við, og þess vegna fylg-
jum við ykkur og erum andhverfir
stjórninni, sem okkur finst að hafi brot-
ið á móti þessu hvorutveggja.
Níð um bændur.
þótt eg hafi ekki lagt í vana minn,
að rita greinar í blöðin, og sé illa til
þess fær, þá vildi eg samt biðja yður,
herra ritstjóri, að lána þessum fáu lín-
um rúm í blaði yðar. Við bændur
höfum og lítinn tíma til ritstarfa; get-
um enda varið honum betur á annan
hátt.
það sem knýr mig til að senda Isa-
fold þessar línur, eru hinar svívirði-
legu níðgreinar héðan úr sýslu, er hver
á fætur annari hafa nú um nokkurn
tíma birzt í blöðum stjórnarinnar, um
oss bæudur, er rituðum undir ritsíma-
áskoranirnar síðastliðið sumar.
I greinum þessum er fanð um oss
hinum fyrirlitlegustu orðum.
Oss er líkt við naut og sauði og
annað þess háttar, er teyma má eða
reka út í ’nvaða fen og forað, er vera
skal.
Níðgreinar þessar hafa flestar verið
nafnlausar.
Höfundunum hefir eflaust verið full-
Ijóst, að þessar ritsmíðar mundu afla
þeim lítils vegs eða vinsælda hér í
sýslu.
Fyrst birtir stjórnarblaðið þjóðólfur
n/ðgrein er undir stendur: »Nokkrir
Skagfirðingar«.
Grein þessi skýrir frá, að undir-
skriftasmalar hafi þeyst fram og aftur
um alt héraðið, flekað bændur til að
skrifa undir og beitt þá hinum mestu
blekkingum.
Eg var einn þeirra bænda, er undir
skrifuðu, og gerði eg það með fullri
sannfæringu og í þeirri fullu vissu, að
eg ynni þarft verk og stuðlaði að
því, að skaðræðismál fyrir land og lýð
næði ekki fram að ganga.
Mál þetta var búið að ræða all ítar-
lega í blöðunum og sækja og verja frá
báðum hliðum.
Engum meðalgreindum manni gat
því verið ofætlun, að hafa gert sér mál
þetta svo Ijóst, að hann vissi vel, á
hverja sveifina leggjast skyldi, og hvora
bæri að styðja.
Flestum hugsandi mönnum mun hafa
litist betur á Marconi-tilboðið, ekki
svo mjög vegna þess. að þeim virtist
það svo miklum mun ódýrara í bráð-
ina, heldur hins, sem að líkindum er
engum vafa bundið, að loftritun nær
innan skamms þeirri fullkomnun, að
hún taki ritsíma langt fram.
Loftritinn er nýmæli til þess að
gera, en hefir þó á skömmum t/ma
náð þeirri fullkomnud, að hann má
telja fult eins áreiðanlegan og ritsíma.
það er mjög sennilegt, að ínnan
skamms takist að gera loftritunarvél-
arnar bæði einfaldar og ódýrar, en
jafnframt fullkomnar og óskeikular.
Svo hefir jafnan farið um allar slík-
ar nýjungar, og mætti nefna ótal dæmi.
Slíkar vélar hafa tekið sífeldum um-
bótum, en jafnframt lækkað í verði,
og svo mun hér reynast.
það er ekkert líklegra en að áhöld
þessi verði með tímanum bæði hand-
hæg og ódýr. það er ekki óhugsandi,
að hver maður geti átt þau og notað
á heimilum sínum, er stundir líða
fram.
Allir sáu og, að samningur ráðgjaf-
ans við Ritsímafélagið norræna var
óhafandi. Slitni s/minn, er félagið
ekki skylt að gera við hann fyr en að
4 mánuðum liðnum. Ekkert er því
líklegra, en að vér verðum sambands-
lausir við umheiminn meiri hluta árs,
og það jafnvel þegar verst gegnir.
þetta var það, sem réð undirskrift
minni, og þetta mun hafa ráðið undir-
skriftum flestra.
Vér íslendingar erum of fátækir til
þess, að kasta út mörgum hundruðum
þúsunda fyrir það, sem telja má víst
að fáist fyrir lítið síðar, og selja sig
um laugan aldur útlenduru auðkýf
ingum.
Ennfremur töldum vér það skaðræði,
að láta ráðgjafa vorum haldast uppi
átölulaust, að gera bindandi samninga
fyrir landið í þeim málum, er hann
vantaði heimild til frá þinginu.
Sjálfur ráðgjafinn hefir kannast við,
að hann hafi vantað þessa heimild
þingsins til að gera samninginn, og er
þv/ gagnslaust fyrir stjórnarblöðin, að
reyna að klóra yfir þetta.
Er nú rétt, að kalla oss bændur
naut og sauði og asna, þótt vér reyn-
um að verja rétt vorn og sjálfstæði.
Vér værum orðnir miklir ættlerar,
ef vér tækjnm því öllu þegjandi, sem
að oss er rétt, og horfðum á það að-
gjörðalausir, að réttur vor væri fótum
troðinn.
Stór naeiri hluti skagfirzkra bænda
mun hafa ritað undir áskoranirnar, og
ætti þeim því að liggja í litlu rúmí
fúkyrði þessara fáu Skagfirðinga, allra
helzt ef þeir skyldu ekki vera fleiri en
fjórir, og það héraðskunnir stjórnar-
dilkar, sem enginn tekur framar mark
á, nema þeirra nauðafáu fylgifiskar.
Nokkru eftir þjóðólfs-greinina »slagar«
Sigtryggur bóndi í Dölum fram á rit-
völlinn í Horninu eyfirzka, og lætur all-
ólmlega; eys hann oss undirskrifta-
menn hrakyrðum, telur oss hafa verið
teymda á asna-eyrum og velur oss mörg
háðuleg orð.
Grein Tryggva þessa er raunar ekki
svaraverð.
Hún sýnir það eitt, að hann hefií
ekkert skyn borið á það mál, er hann
ritaði um.
Hann segir t. d.: »að nefndarálit
minni hlutans hafi verið sent á hvert
heimili í Dölum, en nefndarálit meiri
hlutans hafi þeir ekki séð«.
Nefndarálit meiri og minni hlutans
voru heft saman, eins og allir vita, og
hafa því borist bæði eða hvorugt Dala-
mönnum.
það er því ekki annað sennilegr®
en að Tryggvi hafi í hvorugt litið, og
er þá ekki að furða, þótt hann riti
um mál þetta af engu viti og mikifli
fákænsku. Öll grein Tryggva er því
eintómur þvættingur, enda ber hún
það sjálf með sér, að hégómagirnin
ein hefir rekið hann út á ritvöllinn.
Hann lætur þess getið í upphafi grein-
ar sinnar, »að hann hafi lengi langað
til að sjá nafnið sitt á prenti, í ein-
hverju blaði, helzt stjórnarblaði«.
þetta heitir á góðri íslenzku höfð'
ingjasleikjuskapur, Tryggvi sæll!
Hvert það blað, er ber hag fóstur-
jarðarinnar fyrir brjósti, var fullboð-
Iegt ritsmíðum þínum, þótt betur hefðtí
verið úr garði búnar en þessi greío
þín.
Eitt góðskáld vort segir, að íslend'
ingar hafi aldrei verið »konungsþrsel'
ar«, en þetta á ekki við þig, Tryggv*
minn. Eg sé ekki betur en að þú sérti
rammasti stjórnarþræll, og tel eg þ'f?
slæman leiðtoga fyrir Dalamenn, þvf
eg ímynda mér, að þú sért sá eini þ®r
um slóðir, er ann stjórnarflokknutO
meira en fósturjörðunni, og fáir hugá®
eg, að vilji gerast þar taglhnýting»f
þínir.
þú hefðir annars átt að spara þ^r
þessar skriftir, því þær hafa orðið þ^r
til heldur mikillar minkunar.
Hingað til hefir þú kunnað að þegj9'
og »sá er enginn all-heimskur er þegj9
kann«; en nú hefir þú birt á pren**
hyldýpi fávizku þinnar og framhleypo’'
En hefirðu ekki nóg vit til að sj^'
að athæfi þitt er ósæmilegt?
þú hefir ráðist á meiri hluta sté&
arbræðra þinna og samsýslunga fyr,j
það eitt, að þeir hafa borið einurð
að andæfa máli, er stjórnin vil“
lemja fram gegn vilja þeirra.
Hvenær hafa þeir ráðist á þig fyr‘
I