Ísafold - 26.05.1906, Blaðsíða 1

^emnr át ýmist einn sinni eös
lVisy. i vikn. YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l /a doll,; borgist fyrir miðjan
jáli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bnndin v ð
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Aicsturstrœti S
XXXIII.
Ueykjavík laugardaginn 26. maí 1906
34. tölublað.
'■ o. F. 88689
Augntækning ók. 1. og 3. þrd. kl. 2—3 i spítal
; <”nR:npasafn 0pið & mvd. og ld. 11—12.
lutabankinn opinn 10—21/* og 61/*—7.
• U. M. Lestrar- og skritstofa frá 8 árd. til
AO sibd. Alm. fundir fsd. og sd. 81/* siod.®
uudakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgidögum.
andakotsspitali f. sjúkravitj. 101/*—12 og 4—6.
j an<isbankinn 10 4/a—2 »/2. Bankastjórn við 12—1.
j andsbókasafn 12-8 og 6-8.
Landsskjalasafnið á þrd„ fmd. og ld. 12-1.
‘®kning ók. i lœknask. þrd. og fsd. 11—12.
"attúrugl.ipasafn á sd. 2-8.
^annlaekning ók. i Póstbússtr. 14, l.ogB.md. 11—1
8r upp Borgarnes 1., 8., 20. og
júní, 1,, 20. og 26. júlí. Kemur við
^ Akraneai í hverri ferð báðar leiðir.
Straumfjarðar og Akra
13. og 17. júlí.
Eunfr. veatur að Búðum 13. júnf.
Suður í Keflavík fer Reykjavíkin
6. og 25. júní, og
4. og 23. júlí
Suður í G a r ð 4. júlí.
Og loks 4. júlí austur á Byrar.
®akka og Stokkaeyri, kemur
báðar leiðir í Hafnaleir, Grindavík
°g Þorlákshöfn.
ÖeySeysi og heyforðabúr.
Nú er og verður fyrst um ainn ekki
Uln annað tfðræddara en heyleysið og
Þar af leiðandi skepnufelli, sjálfsagðan
°8 ðhjákvaemilegan á þesau ómunalega
karðindavori.
H eru rifjuð upp hinn mörgu ráð,
8e*u tekin hafa verið í mál þau mörgu
8kifti, 8em líkt hefir við borið hér áð-
Ur- En aldrei lengra komist. Aldrei
feugra en í bollaleggingarnar. Neyðin
8ieytnd, þegar hún er hjáliðin. Og þá
rek'ð að sama, er stórharðindi bar að
köuduuj naest. |>orri manna óbúinn
þeitn. Stöku menn vel við búnir,
811 þeir þá gerðir ófærir af hinum.
®u hvað á þetta lengi að ganga ?
^Br að skoða þetta eins og óhjásneið-
aöieg forlög og þá leggja árar f bát,
Sefa8t upp a]]a viðleitni á
að afatýra þeim ósköpura ? Bíða eftir
t*vfi að a 11 i r verði 8vo hygnir og
0rajálir, að þeir komist aldrei í hey-
þrot?
Utn þá framför er avo völt von, að
ksrt vit er að bíða eftir henni. |>að
8r> réttara sagt, víat, alveg víat, að sú
ra>nför er eama sem óhugsanleg.
Eram8ýnum njönnum og forsjálum
atlu að fjölga nokbuð að tiltölu á
lön
gnm tírna. Prekara ekki.
Það
alli
er eigi fremur von á því, að
lr fjáreigendur verði nægilega for-
1 lr, heldur en að allir menn verði
fn'lkomnir.
aum'álfUm er versfli 8egja
lr þá. |>ag kemur ekki öðrum við.
^ ^61r einir geta talað svo, sem hafa
® ^8klfluerkilega hugmynd um, hvað
nnfefag88kipun er og hvert er henn-
Sjálfaagt hlutverk.
Hð aUnennu mannfélagsskyldu,
en . a ^ onn bver fyrir öðrum, að
;féBkDU ^Urff Ufi að týna beint fyrir
rt> verður að fylgja heimild til að
Reykvíkingar! Takið eftir!
Mánudaginn 28. þ. m. opnar verzl. Edinborg einhverja hina fegurstu og stærstu
fatasölubúð landsius í Austurstr. 9.
Alls konar vörur tilheyrandi karlmannafatnaði verður þar hœgt að fá.
En yfir engu munu þér verða eins hissa eins og verðinu,
því aldrei hafa innkaup verzlunarinnar verið eins mikil eins og í ár, þar af leið-
andi er varan að mun ódyrari.
Munið eftir degimim:------------mánudaginn 28. mai.
hlutast til um, að fjármunum se ekki
glatað, ekki á glæ kastað af ásettu
ráði eða fyrir almenna handvömm.
Eigendaskifti mega verða og eiga að
verða að fjármunum eins og verkast
vill og lög meta rétt og gilfc. En al-
gerð glötun fjármuna er mannfélags-
mein, sem afstýra ber af öllum mætti.
|>jóðfélagið hefir skýlausan rétfc til
þess að neyta allra sæmilegra ráða
til að forða því, að svo og svo mikill
hluti af búpeningseign landsius sé
sama sem brendur til ösku öðru
hvoru, — vísvitandi. En það gera
þeir, sem fénað fella vegna fóður-
skorts.
Banna það með lögum má vel, og
leggja hegning við, ef þau lög eru
brotin. jpess eðlis eru horfellislögin.
En þó að sú leið sé ekki nema rétt,
þá er ekki víst að hún sé hagfeld.
Og hún e r ekki hagfeld.
Hún kemur ekki að haldi.
Freistingin til að brjóta þau lög er
svo mikil, svo óviðráðanleg|rjfjölda
manna, að þau verða sama sem gagns-
laus.
f>au gera og aðallega ekki nema að
byrgja brunninn þegar barnið er dottið
ofan í.
Hinir glötuðu fjármunir eru ekki
aftur heimtir með því, að hegna fyrir
að þeirn hefir verið glatað.
Aðalatriðið er að afstýra því, að
þeim sé glatað.
Ráðið við þeim voða verður að vera
þannig vaxið, að honum verði áreiðan-
lega afstýrt með því.
f>að má gjarnan vera fyrirhafnar
mikið og kostnaðarsamt. Só meiri
hagur að nota það en að láta það
ónotað, ber að gera það.
Fóðurbirgðir til bjargar búpeningi í
landinu mega rneð öðrum orðum gjarnan
vera rándýrar. En þær eiga að vera til.
f> a ð er aðalatriðið. f>ær geta varla
orðið svo dýrar, að ekki sé til vinn-
andi að kaupa þær og draga þær að
sér heldur en hitt, að láfca fénaðinn
falla fyrir fóðurakort.
Öruggast verður, að gert sé beint að
gróðafyrirtæki að hafa til nógar hey-
birgðir á einhverjum hentugum stað í
hverju sveitarfélagi eða bygðarlagi.
f>ví skyldi ekki mega gera heybirgða-
safn handa almenningi að gróðafyrir-
tæki eins og peningabirgðasafn (banka)?
Meðan heybirgðaeign um fram sjálfs
sín þarfir og bjálp í harðindum er
látið vera líknaratriði og annað ekki,
á meðan fæst aldrei trygging fyrir, að
slíkar birgðir bresti ekki, þegar mest
á liggur.
Heyið verður að selja svo dýrt, að
vel svari kostnaði að afla þess, geyma
það svo árum skiftir, ef svo vill verk-
ast, í vandaðri hlöðu, og hafa þó góð-
an ábata, þegar selt er.
Dýrleikinn er aðhald fyrir þá sem
djarft setja á. Og slíkt aðbald er
mesta þing. Sá hugsnnarháttur er
mesta ekaðræði, að ef illa fer, þá hjálpi
heykongarnir og að þeir geri það sann
gjarnlega, fyrir viðlíka mikið hey í
móti. f> a ð er að aetja á annarra eign.
Hitt er að setja á það sem maður á
sjálfur, að vera undir það búinn, að
gjalda tvöfalt eða þrefalt fyrir hjálp-
ina, ef í það fer. f>að er að vera ekki
alveg upp á aðra kominn, sem er
jafnan hollast.
Betra er áþreifanlega að farga 20
kindum af hundraði fyrir hey handa
þeim öllum 100 en að missa þær allar.
Heybirgðagróðafélag mætti gjarnan
eiga sór birgðir á fleiri stöðum en ein
um f hreppi, t. d. semja við góða
heyjamenn, að eiga hjá þeim fullri
eign svo og svo marga hesta af heyi
að grípa til, ef á lægi. Vitasknld væri
ekki nema stöku fyrirtaksbúmanni trú-
andi fyrír því. Hitt alt af öruggast,
að eiga heybirgðirnar í sjálfu heyforða-
búrinu.
Samþykt þyrfti að gera í hverjum |
hreppi um að láta heybirgðafélagið
sitja fyrir öllum heykaupum í harðind-
um. f>að er í allra þarfir gert að
hlynna að því sem mest má verða.
Hifcfc væri að vilja niður af því skóinn,
ef einstakir menn færi að keppa við
það, jafnvel með því að selja langt
fyrir neðan það.
Bezt væri að sem flestir hrepps
bændur væri í félaginu. f>ó ættu þeir
ekki að ráða heysöluverðinu eftir at-
kvæðafjölda. f>að vald ætti sfcjórn fé-
lagsins ein að hafa, innan takmarka,
sem sett væri fyrir fram, í stofnunar-
samþykt eða lögum félagsins. f>á væri
þeirri hættu afstýrt, að stofnunin væri
um koll keyrð og tilganginum spilt al-
veg með vægð og meinleysi f viðskift-
um, þegar í nauðir væri komið.
Einhver kann að segja, að ekki sé
betra að ráðleysingi lendi á sveit
vegna skulda við heybirgðagróðafélagið
heldur af því, að hann fellir skepnur
sínar. En það er mikil missýning.
Munurinn er að minsta kosti sá sami
og á þvf, að gefa einhverjum fémætan
hlut og að brenna hann. Hluturinn
er til og gerir öðrum gagn, gerir ein-
hverjum manni eða mönnum í mann-
félaginu gagn, ef hann er óbrendur, en
engum, ef honum er fleygt í eldinn.
Og það geysimunur, því meiri munur
sem meira er um að tefla.
f>að er geysimunur á þvf, hve þjóð-
in mundi vera efnameiri nú, ef hún
hefði aldrei felt skepnur sfnar vegna
fóðurskort segjum sfðustu hundrað ár-
in.------
Stundum hefir verið stungið upp á
að hafa kornforðabúr í sveitum. En
þess verður æ minni og minni þörf,
eftir því sem kauptúnum fjölgar. Sam-
kepnin við þau mundi og gera ókleift
hér um bil, að gera úr því gróðaveg.
En gróðavegur verður þetta að vera,
ef duga skal. Alveg eins og þá fyrst
komust upp örugg ábyrgðarfólög, er
það var gert að gróðaveg, að vátryggja
mannvirki fyrir sjávarháska eða elds-
voða. Sama máli er að gegna um
peningastofnanir. þá fyrst eru pening-
ar fáanlegir, er á liggur, þegar það er
orðinn gróðravegur að hafa þá til, og
ekkert haft er á leigunni eftir þá.
Heybjörg í harðindum er og verður
alt af völt, meðan hún er látin vera
eingöngu komin undir góðgerðas9mi.
f>ar með fylgir sá heimskuhugsunar-
háttur, að hjálpÍDa beri að láta í té
ábatalaust. En hann er skaðræði.
Hann gerir hana meðal annars svo
ótryggilega. Heybirgðatryggingin er svo
ómissandi, svo afaráríðandi, að gróði
á henni á að vera í fylsta máta lög-
mætur og allrar virðingar verður.
Meðan fátækrahjálp var komin ein-
göngu undir ölmusugæðum einstakra
manna, var ekkert lag á henni. Hún
ól upp í mönnum leti og ómensku,
kom ranglátlega niður og gerði þá offc
afskifta, sem hjálparinnar þörfnuðuat
hvað helzt. Hjálpin varð mannfélag-
inu miklu útlátameiri og kom þó að
miklu minna haldi, heldur en siðan
er á hana komst lögbundið skipulag.
fin — hvað sem þessu líður öllu
saman, þá m á ekki láca þetta mál
afskiftalaust lengur. f>jóðin þarf að
strengja þess heit, að láta þetta verða
síðasta vorið í búskap hennar, sem
skepnufellir verður af heyleysi.
Um það ættu sem flestir að leggja
saman, að koma fram með þarflegar
og framkvæmanlegar bendingar
til umbótar þessu mikla meini, bjargar
þrotum búpenings vors. Hann á ekki
að þurfa að verða fremur bjargþrota
en mannfólkið.
Baöstofa brann
í vor (6. f. m.) í Hlíð í Gnúpverja-
hreppi. f>að var um dagtíma, að
áliðnu. Eldur hafði komist úr ofn-
pípu í fcroðið í þakinu. Ollu lauslegu
var rutt út í snatri, er við varð komið.
En hvassviðri var mikið og úrfelli, og
skemdist því margt úti, er bjargað var.