Ísafold - 13.06.1906, Blaðsíða 1

íwtmr út ýmist einn sinni eða
tvisv. í vikn. Yer6 árg, (80 ark.
Eúnnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/» doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bnndin v.ff
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október og kanp-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Ausf.urstrœti 8.
^XXIII, árg\
Reykjavík miövikvidaginn 13. júni 190G
38. tölublað.
•• o. 0. F. 886159
.^u&ntækning ók. 1. og 3. þrd. kl. 2—3 í spítal
Orngripasafn opið á mvd. og ld. 11—12.
jputabankinn opinn 10—21/* og 5*/8—7.
U. M. Lestrar- og skrifstofa frá 8 árd. til
A0 sibd. Alm, fundir fsd. og sd. 8 l/* siód.
^andakotskirkja. Guósþj. 9 og 6 á helgidögum.
^andakotsspitali f. sjúkravitj. 101/*—12 og 4—6.
‘•bandsbankinn 10‘/a—21/*. Bankastjórn við 12—1.
^a-ndsbókasafn 12—3 og 6-8.
^andsskjalasafnið á þrd.t fmd. og ld. 12—1.
,^®^ning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12,
^áttúrugripasafn k sd. 2—8.
•^annlfekning ók. í Pósthússtr. 14, l.ogð.md. 11—1
Fjárkláðinn.
Hans h e f i r vart orðið enn á stöku
aúð f Vor og vetur seint í eitthvað 5
^slum landsins, eftir hina miklu og
^örðu og afarkostnaðarsömu hrið, Bem
®ð honum hefir verið gerð nokkur
^•ssiri undanfarin, með forustu Norð-
^annsius, sem hafði útrýmt honum í
sit>u landi, Myklestads búfræðings.
alveg vit-laus flasfengni væri að
ráða þar af, að sú hin raikilfenglega
titrýmingartilraun hafi orðið til ónýtis.
■Kláðinn var um land alt bér um bil
tyrir 3 árum, er tilraunin hófst. Hann
f a n 8 t þá, er byrjað var á böðunum
^eint um haust 1903, í nær 5000 fjár
á alt að 700 bæjum, e f t i r að búið
að lóga því sem lógað var af fé
þá um haustið, og hefir vafalaust
^jöldamargt af því frálagsfé verið
kláðasjúkt; talan getur því vel hafa
^erið 10—20 þús., er fé kom af fjalli
þá Dm haustið. N ú hefir hann fund-
át ( 30—40 kindum á 14—15 bæjum,
3ftir rækilega skoðun, skulum vér gera
ráð fyrir. |>að er þó geysimunur.
Segja má að vísu, að vel geti kláð-
'On færst út aftur frá þessum örfáu
Stóðarstíum, er varist hafa hiuni
^iklu atlögu, og verið kominn um land
af nýju að fáum árum liðnum.
5ann g æ t i það líklegast m e ð
j^SUm trassaskap og nógu skeytingar-
^8> á að hagnýta þá miklu þekkingu
'öttri útrýmingaraðferð við hann,
f6^1 landsmenn hafa fengið í þessari
'ö, fyrir verklega tilsögn Myklestads,
6 1 'naur sá, er fundist hefir í síðustu
sóttnæmi
a»Dum, væri hinn
rétti,
sfeoð!
°8 kláðamaur.
þvi fer betur, að stórmiklar lík-
Ur 6rU til, að svo sé ekki.
Norðurland flytur 26. f. m. allmerki-
8a vitneskju um það mál, auk ítar-
egíar skýrslu um það, hvar kláðans
8®r yart orðið fyrir og eftir atlöguna,
f8tn S0rð hefir verið að honum; og er
v setu að framan greinir, ekki ann-
en samdráttur iir þeirri skýrslu;
^un er höfð eftir Myklestad sjálf-
•jj • e^ir þeim skoðunarskýrslum, er
a8un hefir fengið eða ef til vill sumt
’r rannsóknum sjálfs hans.
fu fl1" 8e^’r ^ Því. maurar hafi
sy 18t ^ ^ “Jög víða í Eyjafjarðar-
U °g Skagafjarðar, t. d. á ekki
úth^1 6n bssjum í Fljótum, en eDginn
tya^?t' enginn kláði. |>að sést ekki á
b^j 1.nu’ hvort líkt muni vera um þá
st ^ öörum sýslum, þar sem kallað
ætti b ^1 ^ ‘ fundist. Væri svo,
Uö b;fttan að vera sama sem engin.
stöddu 6r alls elilit tr0y8tandi aö svo
öej0^Urar þöir. er fundist hafa í fyr-
^rðar''1 8ve‘tum Eyjafjarðar og Skaga-
°g engum útbrotum valdið,
hafa verið rannsakaðir vandlega á
Akureyri, í góðum sjónaukum, fyrst af
Myklestad sjálfum, en þar næst eftir
ósk hans af þeim læknum Guðmundi
Hannessyni og Sigurði Hjörleifssyni,
ásamt Stefáni Stefánssyni kennara og
alþingism.
þeim reyndist þetta vera alt annað
maurakyn, er getur a 1 d r e i valdið
f j á r k 1 á ð a. Félagsmaurakyn (sym-
biotes) kalla þeir það, og Begja það
lifi á húðflösunni á skepnum á tilteku-
um stöðum, en geri húðinni ekkert
grand, grafi sig ekki niður í hana,
eins og kláðamauriun gerir. f>eir segja,
að til séu 4 tegundir af því maura-
kyni, allar þetta meinlausar. f>að
eiukennir þá maura meðal annars, að
þeir eru miklu lífseigari en kláðamaur-
inn, eru með fullu fjöri vikum saman
eftir að þeir eru teknir af kindinni, eru
miklu 8mærri vexti og frárri á skriði
en kláðauiaurinn, og eiga því að vera
auðþektir frá hoDum. Myklestad þyk-
ist nú skilja, hvernig á því stendur,
að hér hafa menn viljað bera á móti
kenningu hans um, að kláðamaurinn
lifi ekki nema fáeina daga eftir að
hann væri tekinn af kindinni; þeir
muni hafa vílat á þessum félagsmaur
og reglulegum kláðamaur.
Norðurl. býst við að geta flutt síð-
armeir nákvæmari lýsing á þessu frá-
brugðna maurakyni.
En þetta er býsnamerkileg uppgötv-
an, sem er auðvitað Myklestad að
þakka, og var stórmikið happ, að hann
var ekki farinn af landi burt. Hann
mun nú vera um það leyti að fara, lík-
lega helzti snemma, þótt enginn vor-
kunn æ 11 i landsmönnum nú að vera
að uppræta þær drefjar hins gamla
fjárkláða, sem eftir kunna að vera,
þó að frá gangi þetta nýfundna maura-
kyn; en slíkt má ekki verða til þess, að
bændur hætti að ugga að sér og slá
slöku við að hafa þá hirðingu á skepn-
um sínum, sem til þess þarf, að þær
séu yfirleitt lausar við alla óþrifakvilla.
|>að er langt síðan, er þorri hinna
betri bænda á landinu könnuðust við
það í orði að mÍDsta kosti, að beinn
gróðí væri að baða alt fé þrifabaði
þó ekki væri nema einu sinni á ári
jjpeir eiga n ú ekki að láta sér lynda
annað en að það verði almennur lands-
siður, jafnsjálfsagður eins og gefa skepn-
um inni í hörku og illviðrum.
J>að er nú orðið svo ríkur hugur
kominn í bændur alment á að fara
vel með skepnur, að það væri greini-
leg ósamkvæmni, að leggjast baðanir
undir höfuð. fpá yrði herzlumunurinn sá
einn nú frá því sem alsiða á að verða, að
baðið væri haft sterkara, meðan kláða-
uggurinn er ekki alveg horfinn — haft
reglulegt, maurdrepaudi tóbaksseyðis-
bað, að minsta kosti í þeim héruðum,
þar sem mest hefir brytt á kláðanum.
Eins og bændur voru ekki lengi að
hugsa sig um, að gjörbreyta til batn-
aðar allri meðferð á mjólk og tilbún-
íng smjörs, þegar þeir sáu, að það var
örnggur gróðavegur, eins ættu þeir nú
að verða fúsir að taka upp þeunan
sið: að baða alt sitt fé einu sinni á
ári að minsta kosti, er þeir sjá, að
því fylgir bæði fóðursparnaður og ull-
arvöxtur og holda, auk þess sem
mest er um vert: vátrygging gegn
kláðahættunni, svo útdráttarsamur sem
sá vogestur hefir orðið þjóðinni um laug-
an aldur.
Brlend tíðindi.
Markonisk. 12/6
Bændauppreisn færist með hraða
út um Rússland. Uppreisnarmenn
brenna höfðingjasetur. Herlið hittir
fyrir reglubundið viðnám.
Sjö menn böndum teknir í Varsjá á
skrifstofu frjálslynds blaðs ; þeir áttu
fund með sér þar.
þrír lögreglufyrirliðar voru skotnir
til bana í gær í Varsjá.
Lögreglumenn skutu á verkamenn í
gær í Pétursborg. |>eir voru með ein-
hver læti. f>eir urðu margir sárir.
Tíu þúsund manns norðan úr Lan-
casterskíri á Englandi ferðuðust suður
til Lundúna í gær og héldu geysimik-
inn mótmælafund í Albert Hall gegD
skólalagafrumvarpinu.
Sendiherra Bandaríkjanna í Lund-
únum heldur veizlu á fimtudaginn
þeim hjónum Longworth þingmanni
og Alice forsetadóttur. f>ar verður
Játvarður konungur viðstaddur.
Mikill vatnagangur í Pennsylvaníu
í Bandaríkjum og olli miklu ftjóni.
Verksmiðjur eyddust í þvf flóði í
borginni Johnstown.
Fellibylur braut borgina Goessel í
Kansas; 8 menn lemstruðust.
Cunardlínu-skipinu Lúsítanfu var
hleypt af stokkum í gær á ánni Clyde.
|>að er nú stærsta skip í heimi og
hraðskreiðasta. f>að hefir 25 mílna
hraða og ber 32,500 smálestir. Lady
Invarclyde skírði skipið.
TJppreisn í einum stað í Súdan hinni
egipzku meðal þarlendra manna.
f>eir hafa felda 40 egipzkra hermanna.
(Margt sagt af kjötsölu-uppþotinu í
Ameríku, það meðal annars, að kjöt-
sala frá Chicago til annarra landa
hafi gengið saman um helming síðan
er upp komst urn ólagið þar og svik-
in í slátrarabúðunum).
Gutuskip strandað.
Nýtt gufuskip Wathnes erfingja,
Otto Watne, er halda skyldi uppi
millilandaferðum og strandferðum aust-
anlands og norðan alt til Skagafjarðar,
beið aldurtila í annarri ferð sinni, í
öndverðum þ. mán., með þeim hætti,
að hann var að reyna að skríða fyrir
hafísspöng, milli hennar og lands, fyrir
Siglunes, en varð heldur nærri landi,
hleypti á blindsker þar með fullri ferð
og sökk nær að vörmu spori. Skip-
verjar björguðust á land á skipsbátn-
nm í blíðu veðri.
Slra Einar alþm. í»óröarson,
sem dvalist hefir erlendis í vetur í
brjóstveikrahælinu við Silkiborg á Jót-
landi, er heim kominn aftur þaðan til
Austfjarða í mánaðamótin síðustu með
góðri heilsubót, að sagt er. Hann var
orðinn töluvert bilaður af brjósttæringu.
Vesturfarar.
Norðurl. segir, að 22 vesturfarar
hafi tekið sér far frá Akureyri í f. m.
til Eaglands með s/s Vestu og einhver
tíningur af öðrum höfnum, með forsjá
Sigfúsar Eymundsonar. Líklega með
færra móti.
Strandferða-svmastíurnar.
þessi áfengisveitinga-ósómi á strand-
ferðaskipunum er landsháðung, sem
þjóðin má fyrirverða sig fyrir að hafa
ekki afmáð fyrir löngu. Dæmið af
Skálholti f vor er svo sem ekki nema
eitt af mörgum, mjög mörgum. Eða
er nokkurt vit í því, að banna veit-
ingar og vínsölu á landi ýmist alveg,
þar sem veitingahús eru lögð niður,
eða þá öðru vísi en fyrir ærið gjald,
ef leyfa þær takmarkalaust, ef sjór flýt-
ur undir veitingakránni, — leyfa þær þá
gjaldlaust, tekjulaust fyrir landssjóð?
þar sem eru hafskipabryggjur og skipin
leggjast við þær, er munurÍDn enginn
aunar en sá, að fastar undirstöður eru
undir vistarverunni á landi, þar sem
áfengisveiting er harðbönnuð, eu sjór
undir hinum, þar sem þær eru látnar
alveg frjálsar. O g vitanlega ofurlítíð
annað þó um leið : að það er y f i r-
þ j ó ð i n fyrir sunnan pollinn, sem
ræður fyrir svínastíunum sæstuddu, en
sauðsvartur landinn fyrir hinum. |> a ð
ríður baggamuninn aðallega. Móti
yfirþjóðinni m á ekki anda, hvað sem
hún aðhefst. Umkomulaus matsveinu
þeirrar kynslóðar er í meira gildi en
heldri borgarar hérlendrar þjóðar. f>að
er undirgefnisandinn íslenzki, sem skap-
að hefir þetta ástand. Annað styðst
það ekki við í rauninni, þegar öllu er
á botninn hvolft. Eða hví skyldi ekki
lögin frá 1899 gilda í landhelgi, hvort
sem er þurt land eða ekki, eins og
önnur Iög, sem ekki nefna annað sjálf?
Eða hvf hefir ekki verið fenginn fulln-
aðar-dómsúrskurður um það allan þann
tfma, sem lögin hafa verið í gildi, 6>/2
ár? Og hefði svo ólíklega farið, að þau
lög hefði verið dæmd ekki eiga við um
sæ-drykkjusmugurnar, var nógur tími
til að fá þau umbætt, ef þess hefði
verið kostur á annað borð, þ. e. ef þingið
hefði þá ekki verið sama undirlægju-
markinu brent eins og alþýða manna
og viljað ekki lögleiða annað en það,
sem það hugði yfirþjóðinni þókDanlegt.
fessi áfengisveitingahlunnindi strand-
ferðaskipanna eru ekki annað en ofaná-
lag á landsjóðsstyrkmn til þeirra. En
slíkt ofanálag er um fram öll lög og
samninga. f>að er þá ölmusugjöf til
strandferðaútgerðarinnar.
Landhöfðingi mun hafa sagt einhvern
tfma, að hann á 1 i t i áfengisveitingar
inni á höfnum til annarra en farþega
ólöglegar. Eu veit nokkur maður til
að hann skifti sér nokkurn tíma frek-
ara af því máli, t. d. að hann hafi
ámint amtmenn um að brýna fyrir
lögreglustjórum að líta eftir, að þær
væri ekki Iátnar viðgangast?
því síður mun nokkurn tíma nokkur
maður hafa heyrt þess getið, að hin
nýja landsstjórn hali andað í þá átt,
að amast við þessu hueyksli.
Nú er og þar að auki álit lands-
höfðingja á sinni tíð ekki sama sem
löglegur dómur. Enginn getur ábyrgst,
að dómstólar kynnu ekki að hafa úr-
skurðað a 11 a r áfengisveitingar í land-
helgi ólöglegar, hvort heldur handa
farþegum eða öðrum. Allir vita, að
ekki gerir það áfengisveitingar löglegar
á landi, þó að seldur sé matur með
áfenginu. En hví skyldi svo vera
fremur á sjó?