Ísafold - 24.10.1906, Blaðsíða 1

aíermir át ýmist eina ginni eöu
tvisv. i vikn. YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
l‘/» doll.; borgist fyrir miöjan
jnli (erlendÍB fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppaögn (skrifleg) bnndin viö
áramót, ðgild nema koraín sé til
átgefanda fyrir 1. október og kanp-
andi sknldlaus við blaðiö.
Afgreiðsla Austurstrœti 8.
XXXIII. árg.
Reykjavík miðvikndaginn 21. oktober 190ö
70. tölublað.
I. 0. 0. F. 88102681 /2
Augnlækning ók. 1. og 3. þrd. kl. 2—8 i spital
Forngripasafn opið A mvd. og ld. 11—12.
'Hlutabankinn opinn 10—2 V* og u>/*—7*
, K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa frA 8 Ard. til
10 sibd. Alm. ftmdir fsd. og sd. 8 */* siod.
Landakotskirkja. Gubsþj.91/* og 6 A helgidögum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 101/«—12 og 4—6.
Landsbankinn 10 */a—:tf1/*. Bankastjórn við 12—1.
Landsbókasafn 12—B og 6—8.
Landsskjalasafnið A þrd^ fmd. og Id. i2—1.
Lækning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12.
NAttúrugripasafn A sd. 2—8.
Tannlækning ók. í Pósthússtr. 14, l.ogS.md. 11—1
Landpóstar nv8:ll al2:ll nval9:ll
nv3:!2 a7:l2 nval4:12.
Póstskip 21:101 25:10 29:10t
30: Otst 1:11 3:11 7:11 10:11 20:llt
21:111 23. II t vf25: II t 27:11 vf 1:12
• vf2:121 5:12 vf8:12 11:12 12:12 17:12.
FaaffiaptiMtiiiiB fiEIÍM
fer upp í Borgarnes
•23. okt.; 2., 8. og 18. nóv.; 3., 13. og
21. dea
Suður í Keflavík m. m. fer hann
27. okt.; 13. nóv. og 18. des.
Raflýsingarmálið.
Ályktun bæjaretjórnarinnar á síðasta
fundi í raflýsingarmálinu studdist við
allrækilegt nefndarálit 3 manna úr
bæjarstjórninni (Jóns þorlákssonar,
Ásgeirs Sigurðssonar og Halldórs Jóns-
sonar), er hallaðist að því, að hyggi-
legast væri, að reyna að komast að hag-
feldum samningum við einhverja þá,
er vilja fá einkarétt til að selja raf-
magn bænum, en bæjarstjórnin ákveði
því að eins að reisa stöðina fyrir reikn-
ing bæjarsjóðs, að ekki verði komist
æö viðunanlegum samningum um hitt.
Nefndin ber fyrir sig þessar ástæður:
1. Verkið getur orðið unnið fyr með
"þessu móti; fullkomin tilboð ættu að
geta verið komin fyrir marzlok n. á.
og samningum lokið svo snemma, að
verkið yrði unnið næsta sumar.
2. Æskilegt að bæjarsjóður losni
við áhættu þá, sem fylgír því, að taka
lán til þessa fyrirtækis, einkum vegna
þess, að óhjákvæmilegt er að hann taki
á næstu árum stór lán til vatnsveitu,
■skolpræsa og hafnargerðar. Af þessum
etórvirkjum er raflýsingin hið eina, sem
að ætlun nefndarinnar getur komið til
mála að létta af bæjarsjóði með því
að leyfa einstökum mönnum að fást
við það.
3. Einn r.efndarmaður, Jód þor-
láksson, telur það einnig mjög mikils-
vert, að ef veitt er einkaleyfi, þá sé
líklegt, að bærinn geti fengið gaa til
■eldunar samtímis. Hann telnr eigi
tninna um það vert fyrir bæinn en
hitt, að fá rafmagnsljós, en býst eigi
við að bæjarstjórn sjái sér fært að koraa
upp gasgerðarstöð á kostnað bæjar
sjóðs.
|>að er lausleg áætlun nefndarinnar,
að hæfileg rafmagnsmiðstöð fyrir bæinn
mundi kosta upp komiu um 200,000
kr. fyrir utau lóð. En hún kveðst
•ekki geta gert ábyggilega áætlun um
Arlegan kostnað og tekjur af rekstri
'Stöðvarinnar, sízt um tekjurnar.
Auk miðstöðvarinnar fer töluverður
kostnaður í að veita rafmagninu inn i
húsin. Nefndin gerir þann umbúnað
150 kr. fyrir íbúð með 10 glóðarlömp-
um, 200 kr., ef lamparnir eru 16, og
230 kr., ef þeir eru 20. þar við bæt-
ist 50 a. mánaðargjald fyrir rafmagns-
mæli, verð hvers glóðarlampa 50 a. til
1 kr. og loks rafmagnseyðslan, á að
gizka 2J eyris á lampann hverja kl.-
stund. Lamparnir endast 600—700
stundir. Ekki er hægt að komast af
með minna en 2 lampa í meðalstofu,
6 álna á hvern veg. Lampahjálmar,
Ijósakrónur og því um líkt er hér ótal-
ið; sá kostnaður fer eftir því, hve mik-
ið er slíkt borið.
Lampana sjáffa, rafmagnseyðsluna,
leiguna eftir rafmagnsmælinn ber að
telja með árlegum kostnaði. Hitt er
frumkostnaður, í eitt skifti, og auðvit-
að viðhald umfram.
Ymsar málaleitanir og tilboð hafði
bæjarstjórnin fengið um rafmagnsstöð
hér og raflýsing handa bænum, en
ekkert sem henni likaði eða leizt vel á.
Nefndin hafði fengið í hendur skýrslu
frá 26 minni háttar bæjum brezkum,
flestum með 8—15 þús. íbúum, er
komið hafa upp hjá sér raflýsingu fyrir
4—8 árura, um kostnað og ábata á
því fyrirtæki. Sú skýrsla sýnir, að
þeir hafa allir skaðast á því, nema 3.
|>eir hafa haft 60—200 pd. st. ábata.
En hinir alt upp að 1600 pd. skaða.
jþetta gerði bæjarstjórnina deiga að
taka sjálf að sér stofnun og starfrækslu
rafmagnsmiðstöðvar.
Bæjarstjórnin hefir, eins og sjá má
í síðasta bl., tekið upp í sína ráðagerð
í þesBU máli að koma hér upp þar að
auki gasgerðarstöð, til eldunar.
og býður sömuleiðis upp á einkarétt til
þess, með því að hún treystir sér ekkf
til að eiga við það á kostnað bæjar-
sjóðs.
Verkfræðingurinn í nefndinni, Jón
jporláksson, hafði talið það eigi síður
mikilsvert en raflýsinguna. Og annar
af verkfræðingum vorum, þorv. Krabbe,
hefir haldið þv< fast fram í blaðagrein
(í Lögr.), að snjallast mundi fyrir Rvík
að afla sér hvorstveggja, rafmagns og
gass, jafnvel til lýsingar, en þó eink
um að hafa gaaið til að elda við.
Hann fullyrðir, að gas og gasáhöld
til eldunar mundu verða ódýrari en
kolin og kolaeldavéiarnar, sem nú eru
notaðar hér, ásamt hinum daunillu
olíueldavélum. Segist geta talað þar
af sjálfs sfn reynslu. Hann komst af
með 37^/2 kr. um árið í gasi til að
elda og baka, við 3. mann í heimili
fullorðinn. En gasinu fylgir miklu
meira hreinlæti við eldamensku en ef
kynt er kolum, auk mikils vinnusparn-
aðar. Með gasgerðinni fæst kóks, úr
kolunum, sem til hennar eru notuð,
5 tunnur úr hverri smálest kola ásamt
40 pt. af tjöru. Gasgerðarstöð mundi
og verða gróðavegur fyrir bæinn, eftir
því sem reynslan sýnir annarsstaðar,
þar á meðal í Khöfn, þar sem vörið
sé nú að koma upp nýrri gasgerðarstöð
fyrir 7 milj. kr.; auk þess hafi mikill
hluti hinna dönsku kaupstaða nú á
síðustn árum ýmist reist uýjar gas
gerðarstöðvar eða þá endurreist hinar
eldri. Fyrir fám árum (1902) hafi í
Khöfn verið varið 965 milj. tenings-
feta af gasi til eldunar, 479 milj. til
lýsingar og 8 milj. til iðnaðar. þetta
sýnir, hve gas er ákaflega mikið Dotað
i eldhúsnm; það þykir þar alveg ómiss-
andi. Gasljós segir hann séu töluvert
ódýrari en rafljós, og því notað af fá-
tækara fólkinn, en rafljósin noti nær
eingöngu auðmenn og höfðingjar.
Ritsímafréttir
fá í samlögum öll Reykjavíkurblöð-
in, þau er slíkar fréttir flytja nýjar,
nema eitt (auglýsingablaðið), bæði er-
lendar og innlendar. Líklegast ganga
og Akureyrarblöðin bæði í það banda-
lag. En óvíst um hin austfirzku.
Reynslan sýnir það, sem varla var
við búist áður, — áður en kostur var
á daglegum fréttum hvaðanæfa —, að
býsna-langt líður oft milli þess, er
nokkuð gerist, það er hér þykir tíðind-
um sæta, utan lands eða innan, —
margir dagar, ef eigi vikur jafnvel
stundum.
Megnið af Marconiskeytunum, sem
hiugað bárust 2^/3 missiri, voru tíðindi
fyrir Breta og Vesturheimsmenn aðal
lega eða eingöngu, en ekki fyrir oss.
Eftir því voru þau og sniðin J>að 6r
kunnugra en frá þurfi að segja, að þau
voru aldrei oss ætluð sérstaklega, sem
og ekki var við að búast, er vér guld-
um eogan eyri fyrir þau. Viðtöku-
stöðin hér hirti þau, af því að þau
voru á ferð um loftið ekki fjær en
svo, að til næði, og með því að hún
var samstilt við sendistöðina í Poldhu,
svo vel sem hægt var. Meira var
aldrei til ætlast. Hefði átt að velja
fréttirnar við vort hæfi, hefði þurft
meðal annars þar til fallinn mann
erlendis.
Slíkan mann höfum við nú útvegað
oss, í Khöfn, frá því er ritsfminn tók
til starfa, íslending, sem veit vel, hvað
hér þykir tíðindum sæta Cg vinzar
það úr öllum þeim kynstrum, sem rit-
símar eru látnir flytja landa í milli
út um heim. En það er mestalt ofur-
smávægilegt < vorum augum og ósögn-
þrásinnis tómar missagnir nærri
því, spár um, að svo eða svo muni það eða
það mál fara, röklaus orðrómur og þar
fram eftir götum. Ritsíma-tíðindamað-
ur vor hefir sýnilega verið í vandræðum
að tína til hér fréttnæma viðburði þess-
ar 3 vikur, sem síðan eru liðnar, og
því látið fljóta þar innan um sumt,
sem alls ekki getur fréttnæmt kallast
frá voru sjónarmiði, — heldur en að
senda ekki neitt.
Símnæm tíðindi g e t a vel að borið
dag eftir dag stöku sinnum. En þess
í milli g e t n r og vel liðið svo heil
vika, ef ekki lengur, að slík tfðindi
geiist engin.
Fyrir því þarf engan að undra, þótt
útlendar ritsímafréttir geti orðið strjál-
ar með köflum. Almenningi er nóg,
að hann veit, að það er tíðindaleysi
að kenna og ekki öðrn, ef svo fer, en
ekki hinu, að þau fari fram hjá
blöðum vorurn, ef nokkur gerast. Vér
fáum þau áreiðanlega öll, þau er frétt
næm þykja, ef ekki hamla símslit eða
önnur óviðráðanleg forföll.
Fána-málið.
Stiidentafélagið samþykti á fjölmenn-
um fundi í fyrra dag svolátandi tillögu
með flestöllum atkvæðum:
Kaupfáni íslands skal vera blár feld-
ur óklofinn með hvítum krossi; álmu-
breidd krossins skal vera £ af breidd
fánans, þá er mælt er við stöngina;
bláu reitirnir nær stönginni skulu vera
réttir ferhyrnÍDgar og bláu reitirnir
fjær stönginni jafn breiðir þeim, en
tvöfalt lengri.
jþjóðfáni íslands (fáni alþjóðlegra
stofnana) skal vera eins og kaupfáninn,
nema klofinn að framan.
Samþykt var þar að auki, a ð félag-
ið beittist fyrir að afla því fylgis meðal
þjóðarinnar, að hún tæki alment upp
þetta merki, einkum félög, a ð félagið
fengi kaupmenn til að láta gera fána
með þessu lagi og litum og hafa þá
til sölu, að það stofnaði til almenns
borgarafuDdar um málið hér í Reykja-
vík, a ð þeir, sem fáoann vilja taka
upp um land alt, dragi hann á stöng
fyrsta sinn einhvern tiltekinn dag, a ð
búa skyldi málið til alþingis á sumri
komanda, og skyldu áður sendar áskor-
anir um það til þingmálafunda um
land alt, og loks, a ð skora skyldi með
almennri undirskrift kjósenda hér í
Rvík á þingménn Reykvíkinga. að
flytja málið á alþingi að sumri.
* * *
Fánann þennan, sem virðist vera
mjög vel til fundinn og ríður ekki bág
við nokkurrar þjóðar fána annarrar, er
hverjum manni heimilt að nota á húsi
sínu eða skipi. En til hins þarf lög,
að láta hann koma í stað danska fán-
ans i millilandasiglingum eða á em-
bættisbústöðum eða alþjóðarhíbýlum
o. s- frv.
Sérstakur fáni er sýnilegt sjálfstæðis-
mark, sem enginn villist á, og hefir
að vitni reynslunnar átt ólítinn þátt í
að glæða sjálfstæðisþrá þjóða og sjálf-
stæðÍBþrek.
Valsmerkið er óhagfelt f fána, þótt
svo hafi notað verið, mjög hjáleitt því
sem tíðkast með öðrum þjóðum heims.
En þetta hið Dýja merki er öðrum
fánum samfelt, látlaust og mjög svo
óbrotið.
Aflabrögð
í bezta lagi í baust við ísafjarðar-
djúp, einkum í Bolungarvík, þegar á sjó
hefir gefið; en gæftir hafa verið stop-
ular.
Síldveiðaskúta ein ísfirzk, E 11 i ð i,
hefir fengið í haust 160 tunnur af síld,
í 3 ferðum og í 17 net aðeins (þar af
6 léleg), og selt hana blauta á 24 kr.
til beitu í íshúsin á ísafirði. J>að eru
nær 4000 kr. Góð atvinna fyrir 6
menn; fleiri voru ekki á skútunni.