Ísafold - 01.12.1906, Blaðsíða 1

Kemur út ýniiat eino sinni efia
■tvisv. í vikn. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
ll/9 doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (s&rifjeg) bnnd'n » tf
iramót, ógi)d nema kovtiw sé til
útgefanda fyrir 1. oksúber og kanp-
andi sknldlaus viO blaOið.
Afgreiftsla Auntur»trmti S
II XXXIII. árg. Heykjavík laugardaginn 1. deseinber 1906 79. tölublað
Augnlækning ók. 1. og 8. þrd. kl. 2—8 i spital ^orngripasaín opió A mvd. og ld. 11—12. Hlutabankinn opinn 10—2»/* og 0»/a—7. 'K. F. U. M. Lestrar- og skritstofa frá 8 Ard. til Yerzlunin Edinborg, Reykjavik f>á er nú fyrsti vinningurinn farinn af þeim, sem fylgja Excelsior-kaffinu; hann íenti á Café Uppsölum. Reykjayíkur Biograftheater
i0 siOd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 >/s siod. liandakotskirkja. Ouðsþj.St'þ og 6 á helgidögum. i,andakotsspitali f. sjvikravitj. 10‘/«—12 og 4—6. í,andsbankinn 10‘/s—2‘/s. Bankastjórn við 12—1. Landsbókasafn 12—B og 6—8. fiandsskjalasafnið á þrd., fmd. og Id. 12—i. Lækning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12. Náttúrugnpasafn á sd. 2—3. Tannlækning ók. 1 Pósthússtr. 14, l.ogS.md. 11—1 Frá 1.—8. des. verður sýnt: Drautnur lögregluþjónsins Indíana árás Unnustubréfið Töfrapipan Cake Walk (kökudans) K ven n a veiðarin n Slökkviliðsæflng í Rvík 1906
Liardpóstar nv3:l2 a7:l2 nval4:12. Póstskip vf2:12t 5:12 t 6 12 •vf 8:12 11:12 12:12 17:12. Aldini og ágætir ávextir nýkomnir með gufuskipi til verzlunarinnar, svo sem epli, perur, bananer
FajaflóaijÉtótaÉn BBUI fer upp í Borgarnes 3., 13. og 21. des. Suður í Keflavík m. m. fer hann 18. des. og margt fleira. Jólabazarinn verður opnaður svo fljótt sem unt er. Vörurnar, meiri og betri en nokkru sinni áður, komu með sama gufuskipinu. (sýnendur hafa sjálfir tekið þá inynd). Sýning á hverju kveldi kl. 9 og hljóðfærasláttur. Aðgöngumiðar seldir hálfum tima á undan hverri sýningu.
Ávarp til íslendinga
frá
Heilsuhælisfélaginu,
er stofnað var 13. nóv. 1906.
Berklaveikin er orðin hœttulegastur
.sjúkdómur hér d landi. I 'öðrum lönd-
um deyr 7. hver maður af berklaveiki,
en 3. hver maður þeirra, er deyja á aldr-
inum 15—60 ára. Hér á landi er veik-
in orðin, eða verður innan skamms á-
líka algeng, ef ekkert er aðhafst.
Hinn mikli manndauði og lanqvar-
andi heilsumissir, sem berklaveikin veld
ur, bakar þjóðfélaginu stórtjón. í Nor-
■egi er þetta tjón metið 28 miljónir kr.
á ári; hér mun það, ef veikin er orðin
jafnatgeng, nemá um 1 milljón króna á
ári. Þar við bcetist öll sú óham-
ingja, þjáningar, sorg og söknuður, sem
þessi veilci balcar mönnum og ekki verð-
ur metið til peningaverðs.
Berklaveikin var áður talin ólœkn-
andi, en ná vitum vér, að hún getur
batnað og það til fulls, ef sjúklingarn-
ir fá holla vist og rétta aðhjúlcrun i
tima í þar til gerðum heilsuhœlum. Það
hefir og komið i Ijós, að sjúklingar,
sem dvalið hafa i heilsuhœlum, breiða
manna bezt, út rétta þekkingu á vörn-
um gegn útbreiðslu veikinnar, til stór-
gagns fyrir land og lýð.
í öðrum löndum hafa verið stofnuð
allsherjarfélög til þess að sporna við
berklaveikinni, og alstaðar hefir slíkur
félagsskapur borið þann ávöxt, að veik-
in hefir stórum þverrað. A Englandi
hefir manndauði afvöldum beiklaveik-
innar þverrað um helming á 30 árum.
Vér erum nú einráðnir í því, að hefja
baráttu liér á landi gegn berklaveik-
inni, og skorum á alla Islendinga til
fylgis, skorum á alla menn, unga og
gamla,jafnt lcarla sem konur, að ganga
í Heilsuhœlisfélagið.
Berklaveikin er komin í öll héruð
landsins. Hœttan vofir yfir öllum heim-
ilum landsins. Þess vegna teljum vér
■vist, að hver maður, hríert heimili á
landinu, muni vilja vinna að þvi, að
útrýma þessu þjóðarmeini. Og Jiess
vegna höfum vér sett árgjald félagsiús
svo lágt, að allir, sem einhver efni hafa,
geti unnið með. Félagsgjaldið er 2 kr.
á ári, og vér vonum, að hver og einn
■skrifí sig fyrir svo mörgum félags-
gjöldum, sem efni og ásfœður leyfa.
í stað vanalegs félagsgjalds, eins eða
fleiri, geta menn greitt œfigjald; það
er minst 200 kr.
Það er tilgangur Heilsuhœlisfélags-
ins, að hefta för berklaveikinnar mann
frá manni og veitaþeim hiálp, er veik-
ina taka, einkum með því: — 1) að
gera sem flestum kunnugt eðli berkla-
sóttkveikjunnar og háttsemi berklaveik-
innar, hvernig hún berst og hver ráð
eru til að varna þvi; — 2) að koma
upp hcilsuhœli, er veiti berklaveiku fólki
holla vist og lœknishjálp með vœgurn
kjörum, eða endurgjaldslaust, ef þess
verður auðið og fátœlcir eiga i hlut.
Reilsuhœli handa 40—50 sjúklingum
mundi koma allri þjóðinni að stórum
notum, en lcosta um 120 þúsund krón-
ur, og ársútgjöld nema milli 30 og 40
Jjúsund krónum. Ef hver siúklingur
borgaði með sér rúma 1 krónu á dag,
og flestum mun hœrri borgun um megn,
Jui yrði tekjuhallinn 16—18 þúsund kr.
á ári.
Nú vonum vér, að Heilsuhœlisf'élag -
ið eignist að minsta kosti einn félaga
'í hverju heimili á landinu, en Jiá verða
árstekjur þess um eða yfir 20 þúsund
lcrónur og þá getur það rekið heilsu-
hœli yfir 50 sjúklinga án nokkurs
styrks úr landssjóði. Þá eru. og einn-
ig líkur lil þess, að komandi þing mundi
veita lán úr landssjóði eða landssjóðs-
ábyrgð fyrir láni, til þess að koma hœl-
inu upp Jjegar á næsta ári ; enda göng-
um vér að því vísu, að þingið muni
styðja Jjessa Jjjóðarstarfsemi með rif-
legri hlutdeild í byggingárkostnaði
hei Isuhælisins.
Loks væntum vér þess, að heilsuhœlis-
félaginu áskotnist gjafir frá öðrum fé-
lögum, frá ýmsum stofnunum og ein-
stökum mönnum.
Reykjavik 24. nóv 1906.
Yfirstjórn Heil*ubælisfélagsins
Kl. Jónsson Bj'órn Jónsson
landritari ritstjóri
formaður félagsins. ritari félagsitis.
Sighvatur Bjarnason
bankastjóri
féhirðir fél.
Asgeir Sigurðsson Eirílcur Briem
kaupmaður. prestaskólakennari.
G. Björnsson Gudm. Guðmundsson
landlæknir. fútækrafulltrúi.
Guðm. Magnúss. Iíjörtur Hjartars.
læknaskólakenjiari. trésmiður.
M. Lund Mattías Þórðarson
lyfsali ritstjóri.
Ólafur ólafsson
frikirkjuprestur
Ayarp til islenzkra kvenna.
Eins og mönnum mun vera kunnugt af
blöðunum tók kvenfélagið Hringurinn
i Reykjavik sér fyrir verkefni á fundi 31.
október 1905 að safna fé til þess að styrkja
berklaveika fátæklinga til að fá læknis-
bjálp, komast á spítala eða fá aðra nauð-
synlega hjálp. Á fundinum var samþykt
að senda áskorun til kvenna út um land,
um að taka höndum saman við Hringinn
og stofna sams konar félagsskap hvarvetna
nm landið til hjálpav jfátækum berklasjúkl-
ingingum.
Æskilegast var talið, að stofnað væri
félag i hverri sveit, sem hjálpaði sinum
sveitungum. Fyrirkomulag þessara félaga
gæti verið mismunandi eftir ástæðum og
óskum man.ia. Æskilegt væri, að öll þau
félög, sem þannig kunna að komast á stofni
stæði að einhverju leyti í sambandi bvert
við annað og reyndu að vinna sarnan að
rneira eða minna leyti.
Það eru þvi vinsamleg tilmæli vor til
allra þeirra félaga, er upp kunna að risa
víðs vegar út um land í sömu stefnu og
félag vortf að þau sendi sem fyrst oss und-
irrituðum stjórnendum ^Hringsins tilkynning
um stofnun félaganna og bendingar um, á
hvern hátt þau hugsa sér belzt samband-
inn hagað milli félaganna
Allir munu sjá, hver lífs-nauðsyn er á að
eitthvað verði gert alment í þessu efni.
Og nú þegar iikindi eru til, að hei klaveikra-
hæli verði komið á fót, þá ætti slík hjálp
að koma að enn meiri notum. Vér Islend-
ingar erum svo fwmenn þjóð, að vér meg-
um ekki við því að missa fjölda marga
efnilega menn og konur áungum i aldri gröf-
ina rétt þegar þeir eru komnir að þvi að
fara að vinna sér og þjóð sinni gagn.
Engum verða heldur veikindin tilfinnan-
legri eu einmitt konunum, sem verða að
stnnda sjúklingana og horta upp á þján-
ingar þeirra.
Vér erum vissar um, að það er eitt af
instu hjartans óskum allra kvenna að
hægt væri að bæta úr þessu höli og hjálpa
sem flestum sjúklingum til lifs og heilsu.
Vér vonum þvi fastlega, að allar islenzk-
ar konur taki þessu máli vel og vinni að
slikum félagsskap eftir megni, hver i sinni
sveit.
iKristin Jakobsson Anna Danielsson
forstöðukona félagsins. gjaldkeri.
Briet Bjarnhéðinsdóttir
skrifari.
Ingibjörg Þorláksson
Margrét Stephensen.
Hvað vill Lögréttu-liðið?
Áttir þú einn veg andar-
rúm sem otr i kelpu.
Sveinki Steinarsson.
Svo spyr margur maður um þessar
mundir. Hvað vakir fyrir þvi? Hvers
vegna tekur það sig út úr? Hvar
stendur það, og hvað ætlar það sér?
það segir sig vera öðrum ávarps-
mönnum alveg sammála um, að ís-
land eigi að hætta að vera óaðskiljan-
legur hluti Danaveldis, heldur gerast
frjálat sambandsland við Danmörku.
|>að tjáir sig vera ennfremur á því,
að þá breyting á stöðu íslands í rík-
inu eigi að gera með óháðu atkvæði
landsins sem jafnsnjalls samningsaðila.
f>að segist loks vera eindregíð á því,
að 8érmálum öllum eigi íslendingar
einir að ráða með konungi.
Hvað stendur þá fyrir fullu sam-
komulagi þeirra í milli og hinna blaða-
mannanna, er ritað hafa undir ávarp-
ið?
Að vilja gera landið að frjálsu sam-
bandslandi með fullu einræði íslend-
inga yfir sérmálum þess í samráði við
konung einan, en hrófla þó ekki hót
við nú lögboðnum flutningi þeirra í
ríkisráðinu, virðist vera býsna líkt því,
að ætla sér að reisa veglegt bús og
rammgert, en hugsa ekki fyrir neinni
undirstöðu, — afsegja jafnvel að gera
ráð fyrir henni.
Nýjasta skýringin, í síðasta bl.
t Lögréttu : að orðin í r í k i s r á ð i
skuli merkja sama og í viðurvist
ríkisráðsins, en alveg utan við það að
öðru leyti, er því að eins nokkur
skýring, að Danir samsinni henni
bæði í orð og í verki. En rnunu þeir
vera líklegri til þess en að fallast á
algerðan skilnað við ríkisráðið ?
Og e f þeir þverneita að fallast á
þann skilning, hvað hugsa L ö g •
réttumenn sér þá að gera?
Ætla þeir þ á að taka í sama streng
og vér hinir um algert ríkisráðssetu-
bann, eða hvað?
a ð þarf almenningur að fá að
vita, og það sem fyrst.
Annars kostar skilur hann engan
skapaðan hlut í sérstöðu Lögréttu.
þjóðinni finst hún vera þá orðin að
tómum reyk. Hún á ilt með að hugsa
sér leikinn til þess gerðan eingöngu
að sýnast vera sjálfstæð, vilja ekki
verða fyrir heimskra manna brigzlum
um ósjálfstæði, um að láta aðra teyma
sig; henni þykir vera hér um alvar
legra mál að tefla en svo, að þar megi
ráða nokkur fordild. Hér er um að
tefla einingu þjóðar í sjálfsforræðis
kröfum á hendur miklu meiri máttar
þjóðfélagi.
Og hitt v i 11 ekki þjóðiun ætla
þeim merkismönnum, þingmönnum
þeim, er fyrir Lögréttu réða, að annað
búi undir fyrir þeim en uppi er látið.