Ísafold - 17.04.1907, Page 1

ffiemur út ýmiet einn sinni eða
■tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 'I, doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Oppsögn (sanfleg) bundin vifj
áramót, ógiid uema komm sé til
útgefanda fynr 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Austurstrœti S
XXXIV. árg.
Reykjavík miðvikiidaginn 17. apríl 1907.
Sláturfélag Suðurlands.
Húsasmiðir, er kynnu að vilja taka að sér bygging sláturhúss
á Frostastaðalóð í Reykjavík nú í sumar, gjöri svo vel að eiga tal við stjórn
Sláturfélagsins fyrir hádegi næstkomandi föstudag í Bárubúsinu (uppi).
Reykjavík, 16. apríl 1907.
Síjórnin.
J>ráðlaus firðritun.
Geysi-framfðr.
Hneykslið frá 1905.
I.
Einhvern tíma eigi alls fyrir löngu
hugði láns-niáltól ráðgjafans hérna (ekki
eignar-) sór til hreyfings að leggja stjórn-
arandstæðinga flata á þeim hnykk, að
gera heyrinkunnugt, hve stórum minna
landsímako8tnaðurinn hefði farið fram
■úr áætlun heldur en þeir hefðu gert
ráð fyrir á síðasta þingi. Það kallaði
blaðið svo sem ekki ömmu sína, þó að
hallinn næmi nær 60 þús. kr. En gat
samt alls eigi ábyrgst, að hann væri
ekki meiri, eða komið með fullglögga
vitneskju um það. Það þurfti svo sem
að hælast um og hrósa nokkurs konar
.sigri yfir þessu.
Þar má segja, að litlu verður Vöggur
feginn.
Sama málgagn mun og hafa verið um
sama leyti að brigzla stjórnar-andstæð-
ingum um, að þeir hefðu skift skoðun um
landtöku símans, er aðrir komust til
valda en þeir. Þeir hefðu viljað hafa
ritsímann til Austfjarða áður. En vildu
síðan hafa hann beint til Reykjavíkur.
Það treystir nú sem oftar gleymni
landsmanna.
Það heldur sjálfsagt, að þeir séu bún-
ir að gleyma því, að það voru einmitt
fitjórnarhöfðingjarnir, er hurfu skyndi-
lega frá Reykjavíkur-landtökunni og
færðu sig með hana til Austfjarða.
Þ e i r kúfvendu þá sem oftar, undir
eins og hið útlenda vald, Ritsímafélagið
norræna, sá sór stórhag i því, að leggja
símann heldur til Austfjarða. Milligjöf-
in þess til landsímans varð ekki meiri
jen svo.
jÞetta er nú sök sér.
Aðalatriðið er hitt, sem málgagnið
(Lögr.) steinþegir um, að á þingi 1905,
þegar ritsímamálinu var ráðið til fullra
iykta, var sú gagngerð breyting orðin á
hraðskeytamálinu, að fengin var, einmitt
þá nylega, full 0g óræk sönnun fyrir
því, að hægt var að nota þráðlausa firð-
ritun hér milli landa o. s. frv.
Þau s,tórtíðindi höfðu gerst rétt fyrir
þing, að stjórnarandstæðingar, ei n m i tt
þ e i r, höfðu útvegað reynslusönnun fyr-
jr því, að koma mætti á öruggu hrað
•skeytasambandi ritsímalaust ekki að eins
jþá vegarlengd, sem hór þurfti við, held-
11 r þrefalt lengra hór um bil.
Marconiskeytin voru send þrefaltlengra
en það. Þau voru send beint frá suður-
pdda Englands hingað til Reykjavíkur.
En þörf var engin að senda þau nema
/frá norðurodda Skotlands til Færeyja,
„og þá aftur þaðan til Reykjavíkur. Það
,var alt og sumt.
Slík stórtíðindi mundu hafa haft þau
áhrif A hvern óháðau löggjafa og stjórn-
malamann um allati heim, að sá hinn
sami hefði breytt alveg skoðun sinni á
þessu máli. 5>á hlaut að hverfa úr sög-
unni allur ágreiningur uin það, hvar
bezt væri að láta ritsima taka land.
Hann atti að vera blátt áfram úr sög-
unni, og því einber hógómi að minnast
einu orði framar á laudtöku hans, —
minnast á landtöku hlutar, sem var ekki
til frantar!
Þ e 11 a er stórhneykslið í ritsíma-
málinu : að ekki var hætt þá orðalaust
við ritsimann.
Það er hneyksli, sem seint gíeymist
og fyrirgefst aldrei.
Það er þeim engin bót í máli meiri-
hlutamönnum á þingi síðast, þótt þeir
vissu ekki meira en þeir vissu um notk-
ttn loftrita hingað og þangað út um
heim. Þeir áttu kost á að fræðast um
það í tæka tíð, og þeim var skylt að gera
það. Þeint var skylt að látaekkiblekkj-
astaf vanþekkingarhjali »húsbóndansi og
skósveina hans. Þeim var skylt að vita
betur en það, að þeim rynni niður hver
hégiljan annari verri um það, hvernig
loftskeyti bærist, það t. d. sé um 8 stunda
strit við að koma 3 orðum yfir eitt lít-
ið fjall; um glötun skeytanua í skörð-
unum í Reykjanesfjallgarði; um bana-
tilræði af þeirra völdum við mann uppi
á M/rum. Þeim var engin vorkunn að
vita meira en ómálga börn.
Og þeim v a r loks engin vorkunn að
vita það, að þó að sá galli væri þá enn
á loftskeytum, að fleiri viðtökustöðvar
gæti hirt skeytin en til væri ætlast,
þá var sá annmarki bagalaus hór, og
bagalítill erlendis fyrir skeyti hóðan;
alt af var hægt að nota leynistafróf, ef
launung var áríðandi.
En til þess að taka út fyrir allar æs-
ar, þá var meiri hlutanum engin of-
ætlun að hallast að því hyggilega ráði,
að fresta málinu til næsta þings, bæði
til þess að sæta enn betri kjörum um
loftskeytasamband en þá buðust, og eins
til hins, að vitajhvort ekki yrði búið
þá að finna bót við áminstum ann-
marka.
Eiumitt það kom fram von bráðara.
Það kom fram í haust, er Vald. Paul-
sen gerði sína miklu og merkilegu um-
bót á loftskeyta-aðferðinni.
Það mun ekki mega furða sig neitt á
því, að hið fjölfróða, óhlutaræga og skil-
rfka málgagn, er hér um ræðir, skuli
ekki vera farið enn að fræða lesendur
sína á þeirri nyung, á loftritnnaumbót
V. P. ? Hvernig mundi nú standa á
því?
Það hefir talið hyggilegra að stein-
þegja, ekki einungis um það, í hverju
umbótin er fólgin, heldur einnig um
hitt, hvert gengi hún hefir hlotið á einu
missiri.
Að t. d. Bretar einir og Bandaríkja-
menn í N.-Ameríku hafa gefið 8—9 milj.
kr. fyrir einkarétt fyrir henni þar í
landi. Þeirri fúlgu hefir e i 11 fólag sttar-
að út fyrir hana, — félagið sem Arm-
strong lávarður í Lundúnum stendur
fyrir.
Þingrof eða frestun.
Úr bréfi af Austfjörðum í miðjum marzm.
Eg er yður alveg sammála um, að
full ástæða og brýn nauðsyn bó að
rjúfa þingið og stofna til nýrra kosn-
inga, áður en samið er við Danastjórn
eða þing um samband íslands og Dan-
iiierkur.
í rauninni virðist mér þetta svo
sjálfsagt, sem nokkuð getur verið.
því það getur aldrei verið
r a n g t, að leyfa þjóðinni að láta í
Ijósi álit sitt á svo afarmikilsverðu
máli — hinu langmikilsverðasta máli,
sem íslenzkt löggjafarþing hefír átt um
að fja.Ha.,
En það getur verið bæði rangt og
skaðlegt, að leyfa henni það e k k i.
Hversu vissir sem þeir menn þyk-
jast um meiri hluta fylgi, sem vilja
halda öllu í sama fari sem nú er, þá
er þó yfirlýsing þjóðarinnar
sjálfrar enn sterkarisönn-
u n en persónuleg sannfæring þeirra.
En skyldi þeim nú skjátlast, þá er
það — ja, eg veit ekki hvað —, mundi
of ríkt að kveðið að nefna það stjórn-
arfarslegan glæp, að fyrirmuna þjóð-
inni að koma vilja sinum að við þéssar
samningaumleitanir ?
Eg þekki ekkert það atvik í þing-
sögu íslendinga, að þinginu hafi verið
jafn-áríðandi að v i t a sig hafa þjóð-
ina að bakhjarli, sem þetta, þar með
talið ritsímamálið ; þar var að eins um
peninga og efnahag að tefla — að vísu
í miklum mæli —, en í þessum samn-
ingum g e t u r orðið teflt um tilveru
þjóðarinnar sem þjóðar, eða henni
lagðir fjötrar um fætur til framsóknar
síðar, ef slælega er fylgt málstað henn-
ar og rétti.
Mér finst hér að eins vera um eina
kröfu að tefla, ef þing fæst ekki rofið,
þá nefnilega, aðengin nefndverði
k o s i n til samninga við danska þing-
menn, og engra samninga Ieitað um
samband ísands og Danmerkur, fyr
en eftir a ð næstu reglulegar
kosningar til alþingis hafa
f a ri ð f ram.
Vér höfum beðið lengur, og getum
vel beðið 2 ár enn.
Og þessi krafa hefir þann mikla
kost, að hún g e t u r ekki komið í
bága við þann hluta stjórnar og þings,
sem telur það fyrirkomulag gott, sem
nú er.
Eða því skyldi það ekki vera gott
í 2 ár, sem er gott og fullnægjandi
frambúðar-fyrirkomulag? —
23. tölublað
Auðvitað getur það verið stórskaði,
að geta ekki notað tækifærið dú til að
semja, þegar fremur sýnist blása byr-
lega.
En svo gæti farið, að betra væri
heima setið, ef ekki er alt sem bezt í
garðinn búið.
Stöðulögin svo nefnd hafa þó þann
mikla kost, að tslendingar hafa aldrei
samþykt þau, heldur er þeim þröng-
vað upp á þá, þau valdboðin; og þá
kalla eg ver farið en heima setið, ef
væntanlegar samningatilraunir yrðu til
að negla þjóðÍDa við þau eða annað
lítið betra — ef til vill líka verra —,
eins og þegar Alberti negldi þingið,
sællar minningar.
Vitanlega getur væntanleg samn-
inganefnd ekki bundið þjóðina. En
yrðu verk hennar vegin og létt fund-
in á þingi (1909), þá er alt hennar
starf ónýtt, og þeim peningum kastað
á glæ, sem varið er til hennar, auk
þess sem döusku þingi og stjórn mandi
þykja það kynlegt ráðlag, að islenzka
þjóðin sendi umboðsmenn til samninga,
sem ekki er i samræmi við umbjóð-
anda sinn. Og þó er hitt ekki sfður
að óttast: áhrif þau, sem nefndin kynni
að hafa á næsta þing, þegar hún tæki
að kyrja gamla sálminn :
að meira sé ekki með nokkru
móti fáanlegthjá Dönum, —
og gæti þá ef til vill, til áréttingar
máli sínu, sýnt boðskap frá dönskum
stjórnarhæðum:
annað hvort þetts, eða þá
a 11 8 ekki neitt!
Mannalát.
19. febr. þ. á. andaðist í Marshland i
Manitoba Jótt ‘Beriediktsson frá
Hólum í Hjaltadal, 68 ára gamall, son-
ur Benedikts prófasts Vigfússonar á
Hólum og Þorbjargar Jónsdóttur prests
KonráSssonar að Mælifelli. Kona Jóns
sál. Benediktssonar var Sigríður Hall-
dórsdóttir prófasts á Sauðanesi Björns-
sonar. Þau hjón bjuggu lengi á Hólum
og áttu 5 börn, 4 sonu og 1 dóttur,
Sigríði, sem var fyrsta kona W. H.
Paulssons 1' Winnipeg, dó hór á landi
1883. Konu sína misti Jón 1884; en
1888 fluttist hann til Vesturheims með
sonum sínum, sem allir eru á lífi, bú-
settir nálægt Marshland. Þeir heita
Benedikt, Halldór, Björn og Gunnai.
Jón var einbirni föður stns og þótti
hafa verið alinn upp við heldur mikið
eftirlæti og orðið fyrir það minna að
manni en ella mundi. En góðmenni
var hann sagður.
Þeir sem druknuðu 8. f. m. á bát
undan Jökli með Níels BreiðfjÖrð
Gíslasyni Gunnarssonar frá Bíldsey, voru:
Torfi Þorgrímsson frá Stykkishólmi,
ókvæntur; Guðmundur Jónsson frá St.-
hólmi, kvæntur; Kristján Magnússon
frá Hjallasandi, ókvæntur; Mattías
Mattfasson af Sarðsströnd • og hinn 5.
frá Rúfeyjum, sonur Þorláks bónda
Bergsveinssonar.
Formaöurinn, Níels Breiðfjörð, lætur
eftir sig konu og 8 börn.
6. f. m. lézt Jónatan Magnús-
s o n skipstjóri t Ólafsfirði. Hann varð
bráðkvaddur á heimleið frá Akureyri.
Hafði verið ölvaður.
15. f. m. fórst Halldór Guð-
m u nd s so n frá Önundarfiröi í snjóflóði
nálægt Birnustöðum í Mýrahreppi.
Hann var um tvítugt.