Ísafold - 30.11.1907, Page 1

^emur út ýmist einu sinni eða
vísv. í viku. Verð úrg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
i‘/9 doll.; borgist fyrir miðjan
jnlí (erlendis fyrir fram).
öppsögn (skrííleg) bundin við
áramót, ógild nema komm sú til
átgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi sknldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Ausiurstrœfi 8,
XXXIV. arg.
Heykjavík laugardaginu 30. nóv. 1907.
74. tölublað
+
Árni B. Thorsteinsson
f. landfógeti
andaðist í fyrri nótt, eftir nokkurra
vikna legu, nær áttræður að aldri, f.
5. apríl 1828, sonur Bjarna amtmanns,
konferenzráðs Þorsteinssonar (f 1876)
og konu baus Þórunnar Hannesdóttur
biskups Finnssonar. Hann útskrifað-
ist úr Reykjavíkur lærða skóla 1847,
varð kandidat í lögum 1854, sýslu-
maður i Snæfellsnessýslu 1856—1861,
landfógeti og bæjarfógeti í Reykjavík
1861 —1874, er hann var losaður við
bæjarfógetaembættið, og eftir það land-
fógeti eingöngu til 1904, er það em-
bætti var lagt niður, — alls 43 ár.
Hann var og lengi konungkjörinn al-
þingismaður, og mörg ár forseti í
efri deild.
Hann var kvæntur (1861) frænd-
konu sinni Soffíu Hannesdóttur kaup-
manns Johnsen, er lifir mann sinn
ásamt 4 börnum þeirra: Hannesi
cand. jur. og bankaritara, Arna ljós-
myndara og tónskáldi, Bjarna, og Þór-
unni, konu Franz sýslumanns Siem-
sens; önnur dóttir þeirra, Sigríður, er
dáin fyrir nokkrum missirum, var
gift Páli sýslumanni Einarssyni.
Arni heit. landfógeti var alla tið
orðlagður reglumaður og iðjumaður
við embættisstörf, vitmaður og prúð-
menni í allri framgöngu, ástríkur eig-
inmaður og heimilisfaðir, valinkunnur
og mikilsvirtur sæmdarmaður i hvi-
vetna.
Brezkur konsúll
á íslandi er skipaður Þórshafnar-
konsúllinn í Færeyjum, Woodhouse,
og kvað eiga að sitja þar eftir sem
áður, en hafa hér í seli um hásumar-
timann eða skreppa hingað við og
við. ísland á með öðrum orðum að
verða að því leyti til færeysk hjáleiga!
Svo kvað eiga að gera einhvern ís-
lending hér að varakonsúl, launalaus-
um og án skrifstofukostnaðar; og er
ósennilegt, að nokkur íslendingur fari
að taka það að sér, fyrir »upphefðina«
tóma og einkennisbúninginn.
Lagastaðfestingar.
Lögin öll frá alþingi í sumar, 71
að tölu, kváðu hafa verið borin upp
í rikisráði og staðfest 22. f. mán.
Valurinn danski,
herskipið, hélt á stað heimleiðis i
fyrra dag, en en er væntanlegur aftur
í janúarmán. með nýjan yfirmann og
nýrri skipshöfn. Amundsen höfuðs-
maður hefir getið sér allgóðan orðstír
hér; verið fretnur vel veiðinn á botn-
vörpunga-illþýðið.
Samdrattur Lsleiidingfa
vestan hafs og austan.
Beinni og greiðari samgðngur.
II.
(Siðari kafli).
Gagnið að þeim væri ómetanlegt.
Fyrst kipt burt þeim hitium nær
ókleifa þröskuldi, sem vestanmenn
eigi yfir að stíga, er komast vilja
heim hingað.
Nú er svo um búið, að leiðin
vestur er allgreið og furðu-ódýr,
fyrir þá er vestur flytja sig búferlum
eða vistferlum. Allir leggjast á eitt,
stjórnendur ríkjanna vestan hafs og
flutningafélögin miklu, að laða menn
þangað, til að byggja landið og vinna
þar, en gera að því skapi örðugt fyrir
að hverfa aftur heim til átthaganna.
Það er þrefalt eða fjórfalt dýrara og
að því skapi vafningasamt.
Með beinum skipaferðum milli ís-
lands og Canada (Quebec eða Monfr-
eal) mundi ferðin jafndýr báðar leiðir
og jafnfljót, ekki lengri en nú gerist
milli Reykjavíkur og Khafnar, sem
íslendingum er tíðfarnast. Tíðar milli-
ferðir og reglulegar, t. d. x sinni á
mánuði rneiri hlut árs, mundu gera
mönnum jafnhagkvæma alla tíma árs
til austurfarar, eftir peirra hentug-
leikum, — eftir því einkanlega, hvenær
þeir hefðu losað sig við eigur sínar
vestra, er fara ætluðu alfarið, í stað
þess að þurfa að sæta nærri tiltek-
inni ferð á afmörkuðum tíma. Það
mundi vitaskuld jafnframt greiða fyrir
vesturförum heldur en hitt. En það
er tóm heimska að láta sig
neinu skifta. Fyrir þeirn er greitt
og mun verða greitt nógsamlega
hvort eð er. Enda ættum vér að
vera upp úr því vaxnir, að vilja leggja
nokkurt haft á jafn-frumleg mann-
réttindi og farfrelsi er og vistfrelsi.
Þá væri og ekki minna varið í
fyrir oss þá hina mörgu, sem hugs-
um eigi til vistferla vestur um haf,
að eiga jafnhægt með að skreppa
þangað kynnisför eins og nú til Dan-
rnerkur, — kynnisför til landa þar
og kynnisför á fund þarlendra manna
og að skoða Vesturheim, eitthvað af
honum, kynnast með hægu móti
heimsmemfingarlífinu þar og öllum
fráinförunum. Mundi vera nfinna i það
varið en að skoða þetta gamla brot
af heiminum, þennatx gamla afkyma,
sem nefnist Danmörk, eða aðallega
þann litla blett af henni, sem heitir
Kaupmannahöfn ?
Eða gerum ráð fyrir, að heldur færi
úr þessu vaxandi en þverrandi sú
fýsn ungra manna, að bregða sér út
fyrir pollinn nokkur missiri til að
afla sér einhverrar mentunar, einkum
verklegrar, og hverfa síðan heim aft-
ur til þess að vínna ættjörðinni gagn,
verða henni nýtari menn eftir en áður,
mundi þá Ameríka vera síður til þeirra
hluta fallin en Danmörk eða Noreg-
ur, — Ameríka með sinn urmul af
skólurn og mentastofnunum, hagfeldum
verklegum mentastofnunum, þar semer
þar á ofan alsiða, að námsmenn vinni
á sumrum fyrir skólavistinni á vetrum ?
Þá eru ótalin verzlunarviðskiftin,
sem hægt er að hafa milli Amerikn
og Islands með vissum ferðum.
Vér þörfnumst vestan að fóður-
kornsbirgða, hveitis og haframjöls,
og þar næst trjáviðar. Þetta mundum
vér fá alt ódýrara þann veg, beina
leið og millimannalaust, og trjáviðinn
betri miklu en hinn norska. Loks ails
konar vinnnvélar.
Þar í móti getum vér látið alla vora
uli, unna og óunna, og alla þá síld,
er vér getum aflað hér. Bezti mark-
aður fyrir það hvorttveggja vestra.
Enn fremur rnundi vel verkaður harð-
fiskur seljast prýðisvel rneðal landa í
Ameríku, alt fram undir 150 kr. skpd.
að kunnugra sögn.
Um eina þessara vörutegunda,
féðurkornið (mais o. fl.), veltur á svo
miklu, að nógu ódýrar birgðir af því
fyrir alt landið mundi koma búpen-
ingsrækt hér á landi í hinn mesta
blóma og gera búpening vorn fulltrygga
eign, hvernig sem áraði; en ótrygð
þeirrar eignar hefir staðið efnahag
landsbúa fyrir þrifum framar flestu
öðru.
En eru beinar samgöngur kleifar?
Þær stytta vanaleið héðan til Can-
ada hátt upp í helming. Vanaieiðin
er fyrst til Englands og þaðan til
Canada (Quebec). Sú sjóleið hvor-
tveggi samanlögð mun vera um 900
vikur sjávar, en milli Reykjavíkur og
Quebec tæpar 500 vikur. Þar við
bætist þetta, að skifta urn skip á Eng-
landi, oftast með töluverðum flutn-
ingi eða ferð á landi.
Sjóleiðin til Ameríku héðan beint,
t. d. vestur i Fagureyjarsund, milli
Nýfundnalands og Labrador, má heita
alveg jafnlöng sjóleiðinni beint til
Khafnar. Þá er eftir þriðjungur leið-
ari, rifur þó, en það er innfjarða leið
og elfar.
Hví skyldi vera ókleift að kornast
þetta ?
Fjögurra sólarhringa ferð er nú
algeng á millilandagufuskipum vorum
beint milli Leith og Reykjavíkur, ekki
hraðskreiðari en þau eru. En það
samsvarar hér um bil 5 lj2 sólarhr.
beint milli Rvíkur og Khafnar ogj 9
sólarhr. héðan til Quebec.
Mundi það þurfa að vaxa mjög i
augum, að vera viðlíka lengi og jafn-
vel skemur þó rnilli Rvíkur og Quebec
en nú er alvanalegt að vera milli
Rvíkur og Khafnar?
Líklega mundi Montreal verða höfð
á sumrum fyrir endastöð, til að stytta
sér landleiðina, á járnbrautum; en
þangað er x/2 sólarhr. lengra. Þar
er lagnaðarís á vetrum að jafnaði.
Þetta er alt þrekvirkið.
Það mun engin bera upp í sig, að
leiðin, sem Leifur hepni fór á opnu
skipi fyrir rúmum 900 árum, og það
meira að segja frá Norvegi, sé nú
ófær gufuskipi t. d. á v.;?< Vestu eða
Ceres. Ætti þó helzt að vera svo
sem þriðjungi stærra, og að vera eign
landa vestan hafs og austan í sam-
lögum. Er það ókleift? Eða þá að
leigja slíkt skip? Það yrði vitaskuid
miklu dýrara.
Yrði lítið fyrir skipið að gera á
vetrum fyrir oss, gæti það verið í
flutningum annarsstaðar. Sömuleiðis
ef það hefði lítinn flutnir.g .héðan
vestur. Þá er ekki annað er. fá sér
flutning til Englands eða Spánar.
Eitt rnundu þær gera, slíkar beinar
ferðir rnilli íslenzku bygðanna vestan
hafs og austan, ásamt þar meðfylg-
jandi viðskiftum: þær mundu bæði
losa um tjóðurhælinn danska í hugum
manna hér, og venja ónefnda þjóð af
að hugsa til mjólkurbelju hve nær
sem á oss er minst, — ef enn kynni
að eima eitthvað eftir af þannig
vöxnu »bræðraþeli«.
Það væri ekki einkis virði.
V atnsmýrarmálmleitin.
Borinn kominn nú 220 fet niður.
Hitti þar fyrir hart lag aftur, eftir
mikla mýkt. Og er nú hætt að bora
að sinni. Þarf vitaskuld að grafa gíg
niður, með á að gizka 20—30 þús.
kr. kostnaði. Fyr er ekki hægt að
vita, hvort eigandi er við málmnám
þarna eða ekki.
Einar Hjörlelfsson
er væntanlegur heim vestan um haf
á Ceres í dag eða á morgun.
Fyrirlestrum hans og skáldsöguflutn-
ingi hefir veriS tekið forkunnarvel með-
al landa vestra, í Canada og Bandarík-
jum. Lárus Sigurjónsson hefir ritað
langa grein í Lögberg 10. f. mán. um
lestur hans á hinni óprentuðu sögu
O f u r e f 1 i þar í bænum þá fyrir fám
dögum, kafla úr henni, og lýkurhinu
raesta lofsorði bæði á söguna sjálfa og
þáeigi síður á flutning hennar.
Heiðurssamsæti hólt stjórnar-
nefnd Lögbergs hr. E. H. 28. f. mán.
að heimili J. J. Vopna, veglegt gesta-
boð og hið prýðilegasta í alla staði.
Forseti Lögbergsfélagsins, T. H. Johnson
þingmaður, stýrði samsætinu. Sigtrygg-
ur Jónasson þingmaður mælti fyrir minni
íslands og W. H. Paulson fyrir minni
Canada. Fyrir þeim minnum báðum
voru sangin kvæði eftir E. H., — áður
kveðin. M. Paulson flutti aðalræðuna,
fyrir minni heiðursgestsins, en hann
þakkaði og fór einkarhugðnæmum orð-
um um viðtökurnar vestra og sóma
þann er sér væri sýndur.
Blaðið telur heimboð þetta hafa verið
eitt hið ríkmannlegasta, rausnarlegasta
og skemtilegasta, sem haldið hafi verið
með íslendingum þar vestra á síðari
árum. — Samsætismenn voru um 60.
Farþegar hingað á Sterling um dag-
inn voru 16 alls, þeirra á meðal Sigurður
Magaússon læknir (bróðir Jóns Magnússon-
ar skrifstofustjóra), frú Kristin Benedikts-
dóttir frá Khöfn, frk. Valdis Böðvarsdóttir
af Akranesi, og frá Ameriku Vilhjálmur
Hákonaison frá Stafnesi.