Ísafold - 14.12.1907, Blaðsíða 1

TSCenmr út ýmist eina sinni eöa
visv. í viku, YerÖ úrg. (80 &rk.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eöa
1 l/j doll.; borgist fyrir miöjan
júli (erlendis fyrir fram).
(Jppsögn (skrifleg) banG>». v ö
iramót, ógiid nema komm sé tií
útgefanda fyrir 1. október og kau •
andi sknldlans viö blaðiö.
Afgreiösla Austumtrœii #■
XXXIV. arg.
Reykjavik laugardag'inn 14. de>». 1907.
I
77. tölublað
líeni, vidi, vici.
Hvað tjáir þó Pétur og Páll ug jafn-
vel Mattías beri oflof á þá mótora,
Æem þeir eru agentar fyrir, þegar
öllum lýð er Ijóst
að Dan-mótorinn ber höfuð og herð-
ar yfir keppinautana.
Röksemdir:
Dan einn steinolíumótora hefir prisv-
,ar fengið gullmedalíu (í Marstrandi904,
í París 1905, í Bergen 1907) og alls
IS sinnum verið verðlaunaðpr.
Það á því heima um Dan hiðforn-
kveðna:
Kom, sá og sigraði.
ísafold keniur næst
miðvikudaginn 18. þ. m.
Jón Ouðniundsson
15/i2 1807—1b/12 1907.
Enn flytur árið þetta í skauti sínu
aldarafmæli eins stórmerkismanns þjóð-
ar vorrar : mannsins, sem einna mest
bar á og mest kvað að á endurreistu
þingi landsins fullan fjórðung aldar
framan af æfi þess — öðrum en Jóni
Sigurðssyni, — og kallaður var ogkalla
mátti með sanni eitt hans bezta sverð;
tnannsins, sem hóf fyrstur hér á landi
sæmilega tilkomumikla og skörulega
blaðamensku, og hélt henni uppi
meira en tvó tugi ára; mannsins, sem
bezta þroskaskeið æfi sinnar vann að
sjálfstæðismáli landsins og öðrum vel-
ferðarmálum þess, smáum og stórum,
með frábærri elju og atorku, árvekni
og ósérhlífni, staðfestu, einurð og
þreki; mannsins, sem aldrei hvikaði,
aldrei brást góðum málstað og r.étt-
um eftir beztu vitund, þótt ekki horfði
hann í að skifta um leið, ef vænleg-
ar þótti til sigurs, að viturra manna
dæmi, sem heimskingjar einir lasta
og kenna við stefnuleysi; mannsins,
sem enginn kunnugur gat efast um,
að léti allar sínar gjörðir í almenn-
ingsmálum stjórnast af óslökkvanlegri
ættjarðarást.
Það er maðurinn, sem nefndur er
í fyrirsögn þessarar greinar og kend-
ur var lengst við blaðið Þjóðólf, er
hann stýrði meira en 20 ár.
Hann var bláfátæks kotungs son
hér í Reykjavík (Melshúsum), eti hóf
sig með frábærri iðni og ástundun,
kjarki og þreki til stórmikils vegs og
gengis með sinni umkomulitlu þjóð,
— ekki til metorða né valda, heldur
þess almenningstrausts og almenn-
ingsþokka, sem er völdum og met-
orðum mætari. Hann var forseti á
alþingi nokkrum sinnum og varafor-
seti á mörgum þingum, helzti maður
í bæjarstjórn hér og oddviti hennar
langa stund, í ýmsum nefndum, er
höfðu stórmál til meðferðar, og leysti
alt slíkt jafnan af hendi með stakri
árvekni, röggsemi og áhuga.
Það er nú liðinn að kalla má rétt-
ur þriðjungur aldar síðan er hann
lagðist tii hvíldar (f 81/5 1875), dauð-
lúinn eftir þungt dagsverk og óslæ-
lega unnið. En gjörla man hin eldri
kynslóð höfuðstaðarins eftir hinum
glaðlega og viðræðugóða, upplitsbjarta
og drengilega, kjarlynikla og fjörlega,
gamla manni, sem gekk hvatlegar en
margurheilfættur, þótt stórfatlaður væri
frá æsku. Hún minnist hans og aðrir
landsmenn eiga að minnast hans með
ásthlýjum hug, og með einlægri virð-
ingu og alúðarþakklæti fyrir dyggi-
lega og atorkusamlega unnið nyt-
semdardagsverk í þarfir þjóðar sinnar.
Það má ekki minna vera en að
fæðingarbær hans og höfuðstaður
landsins minnist hans á morgun með
fána á hverri stöng, og þeim sem
flestum íslenzkum.
Reykjavikur-annáli.
Dánir. GaÖný Arnadóttir (Garðastr. 4),
73 ára, dó 8. des.
Rannveig Jónsdóttir (Skólastr. 3), gift
kona, 82 ára, dó 5. des.
Fasteignasala. Þinglýsingar frá síðasta
bæjarþingi:
Elin Jónsdóttir selur 9. desbr. Ágúst
Eirikssyni húseign nr. 35 við Bergstaða-
stræti með 538 ferálna lóö á 5000 kr.
Jóhann T. Egilsson trésmiðnr selur 7.
desbr. Sturlu Jónssyni kaupm. og Gisla Þor-
bjarnarsyni búfræðing húseign nr. 40 við
Bergstaðastræti.
Jóhannes Nordal selur 6. desbr. Hannesi
Thorarensen sláturhússtjóra og Jóni Jakobs-
syni landsbókaverði s/s af húseign nr. 27
við Laufásveg og bænum Eystra-Steinsholti
(i sameign við hann) á 10000 kr.
Sigurður Asbjörnsson trésmiður selur 10.
desbr. Ivari Ivarssyni hús ign nr. o við
Laufásveg með 800 ferálna lóð á 6800 kr.
Sveinn Jónsson trésmiður selur 7. desbr.
Sverri Sverrissyni trésmið 2726 ferálna lóð
við Laufásveg á 2726 kr.
Uppboðsafsal 23. nóvbr. til handa sira
Lárusi Benediktssyni fyrir húseignunum nr.
29 við Hverfisgötu á 5600 kr. og nr. 17 B
við Skólavörðu8tig á 6500 kr.
Hjúskapur. Ásmundinus Jónsson (Hverfisg.
56) cg ym. Friðrika Stefánsdóttir, 7. des.
Bjarni Sigurðsson trésm. (Njg. 32) og ym.
Guðbjörg Einarsdót.tir.
Pálmi Pétur Sigurðsson (Grtg. 40) og
ym. Sigriður Asbjörnsdóttir.
Valdimar Ágúst Jónsson verzlunarm.
(Smiðjustig 6) 0g ym. Magðalena Jósefs-
dóttir.
Manntal í Reykjavík reyndist vera í lok
októbermán. 10,300.
Veðurblífta söm enn. Hitinn sem hér
segir:
Rv. Bl. Ak. Gr.
Sd. 8. +3.0 +-3.9 +-1.5
Md. 9. +0.4 -i-0.7 O.Ö —1.2
Þrd. 10. —1.0 +2.0 +1.0 —1.5
Mvd. 11. 0.0 -^4.7 0.0 —1.5
Fd. 12. +0.2 +3.2 -i-5.0 +-1.0 +-2.7
Fsd. 13. +3.0 +2.5 +0.5
Ld. 14. —1.6 +L5 +1.5 +0.4
Nobelsverðiaunin.
Þetta er sjöunda árið, sem þeim er
úthlutað. Það er alt af gert 10. desbr.,
andlátsdag gefandans, Alfreds Nobels,
fyrir 11 árum. Símskeyti skýrði frá
um daginn, hverir hlutu (sjá síðasta
bl.). Þeir eru engir heimsfrægir, nema
söguskáldið brezka, Rudyard Kipling;
en eiga ef til vill eftir að verða það.
— Meðal fyrri ára verðlaunaþega er
Björnstjerne Björnsson (1903). Fyrsta
árið, sem verðlaunum þeim var út-
býtt, hlaut þau meðal annarra Rönt-
gen hinn þýzki, sá er geislana fann,
þá er við hann eru kendir. Ein verð-
launin (friðar) hlaut í fyrra Roosevelt
Bandarikjaforseti, fyrir sáttamiðlunina
með Rússum og Japönum auk ann-
ars.
Verðlaunaféð er um 700,000 kr. á
ári og skiftist í 5 hlutí. Fær því hver
verðlaunamaður um 140,000 kr. Þó
má skifta þeim í tvent eða þá veita
ein verðlaun 2 mönnum í samein-
ingu, og hefir það stundum vetið
gert.
Alfred Nobel, þessi sem stofnféð
gaf, er verðlaunin er veitt af vöxtum
þess, var sænskur maður, frægur fyrir
það, að hann fann heimsins aflmesta
sprengitundur, dynamit, sem farið var
að nota fyrst 1866. Hann græddi á
því of fjár, og gerði úr þvi mestöllu
dánargjöf, sjóð, sem nam 30 milj. kr.,
og mælti svo fyrir, að verja skyldi
vöxtum af þeim sjóði á hverju ári »til
verðlauna handa þeim, er unnið hefði
árið á undan mannkyninu mest gagn«.
Vöxtum skyldi skifta í 5 hluti jafna,
og skyldi veita :
1. skamtinn þeim, er gert hefði
hina mikilvægustu uppgötvan í eðlis-
fræði;
2. þeim er gert hefði hina merki-
legustu efnafræðislega uppgötvan eða
umbót;
3. þeim, er sama afrek hefði unn-
ið í lifeðlisfræði eða læknisfræði;
4. þeim, er samið hefði bezta og
snjallasta skáldritið í hugsæislega átt; og
3. þeirn, er mest og bezt hefði að
því unnið að efla bróðerni meðal
þjóðanna og að afnámi fastaherliðs
eða að draga úr þvi, svo og að þvi, að
koma á allsherjar-friðarsamkomum og
fjölga þeim.
Verðlaunum úthluta ýrnsar vísinda-
stofnanir og visindafélög í Stokk-
hólmi, öllum nema friðar-umbuninni;
hana dæmir mönnum 5 manna nefnd,
er stórþingi Norðmanna kýs.
Það er eigi látið neinu skifta, hverr-
ar þjóðar sá er, sem verðlaunin hlotn-
ast.
Erfingjar Alfreds Nobels vildu fá
ónýtta dánargjöf hans, og varð úr
mál. En þeir sáu sitt óvænna og
sættust á það, fyrir dálitla uppbót
eða ívilnun. Þeir samþyktu og ýms-
ar minni háttar breytingar á erfða-
skránni, þar á meðal að ekki skyldi
binda sig í verðlaunadómum eingöngu
við síðasta ár undanfarið, og að ekki
þyrfti að útbýta verðlaununum á hverju
ári, ef enginn þætti hafa fyrir þeim
unnið, heldur mætti geyma þau til
næsta árs, en þá skyldi leggja þau
við höfuðstólinn, ef eins færi. Þó
skal úthluta verðlaununum öllum minst
fimta hvert ár.
Stofnsjóðurinn varð á endanum 27
milj. kr. Vextirnir eru að vísu ríf-
lega 1 miljón að kostnaði frádregn-
um, en þar af er x/10 hluti lagður við
höfuðstólinn, og þar næst kring um
200,000 varið til ýmissa stofnana og
vísindalegra framkvæmda, sem eru að
einhverju leyti tengd við dánargjöf-
ina og það sem þar að lýtur.
Strand.
Tóta heitir eða hét dálítill gufu-
bátur, er gengið hefir um ísafjarðar-
djúp undanfarin sumur, eign Péturs
M. Bjarnarsonar á Isafirði. Um mið-
jan í. mán. átti að setja hann upp
til vetrargeymslu hjá Dvergasteini í
Alftafirði. En það fór svo, að hann
rak þar á land og brotnaði svo, að
litlar þ}'kja vera horfur á að við
verði gert, og hafði verið óvátrygður.
Símslit
enn siðustu dagana tvo einhver-
staðar milli Akureyrar og Seyðisfjarð-
ar. Engin veðurskeyti komið frá
Seyðisfirði né nokkurt orð frá útlönd-
um.
Messað á morgun i báðum kirkjum á
hádegi og siðdegis i dómk. (S. Á. G.).
Gufuskipin. S/s Sterling (Em. Nielsen)
fór héðan áleiðis til útlanda 12. desbr. um
miðjan dag, með um 25 farþega, þar á
meðal alþm. Björn kaupmann Kristjánsson,
konsúl, D. Thomsen kaupm., Th. Thorsteins-
on, Lyder Höjdahl frá Vestmeyj. Ennfr,
5 danska trésmiði, er starfað hafa að
bryggjugerð og varningshúsa i Viðey fyrir
P. J. Thorsteinsson & Co., Kristján Bene-
diktsson trésmið, 7 enska sjómenn (strand-
menn) og ýmsa útlendinga aðra.
Jarðarför
Arna Thorsteinsons landfógeta í fyrra
dag var einhver hin fjölmennasta, sem
hér eru dæmi til.
Lektor Þórhallur Bjarnarson flutti hús-
kveðju, en dómkirkjupr. talaði í kirk-
junni; hana hafði bæjarstjórn látið tjalda
svörtu og ljósum prýða kórinn.
Sigfús Einarsson tónskáld söng fáorð
minningarljóð, er ort hafði Þorsteinn
Gíslason, áður en líkið var út hafið úr
heimahúsum.
Þess láðist að geta m. fl. í hinum fáu
minningarorðum um þennan merkk-
manu hór í blaðinu um daginn, að hann
var aðalstofnandi helzta sparisjóðsins
hór á landi, Sparisjóðs Reykjavíkur
(1872) og aðalstjórnandi hans alla tíð,
þar til er Landsbankinn sogaði hann í
sig (1888).