Ísafold - 11.07.1908, Side 3

:
ISAFOLD
167
U ndirtektirnar.
Patreksfiröi 6. júli 1908.
Hinn 4. þ. m. var haldinn ýulltrúa-
ýundur að Þingeyri fyrir V.-Isafjarðar-
sýslu og Barðastrandarsýsiur, hinn
þriðji í röðinni, til þess að ræða og
koma betri samvinnu á um ýms mik-
ilsverð þingmál — þó átti það nú sér-
staklega að gilda sambandsmálið. Þar
var borin upp svolátandi aðaltillaga :
Fundurinn álítur, að pvi að eins beri
að ganga að uppkastinu um ríkisréttar-
samband Danmerkur og Islands, að á
pví séu gjörðar pœr breytingar, að skýrt
sé til orða tekið, að Island sé fullveðja
ríki, og að sameigiulegu málin séu upp-
segjanleg, að undanteknu konungssam-
bandinu.
Fundarstjóri var Mattías Olafsson
í Haukadal — sem er eins óaðskiljan-
legur hluti H. H., eins og hann vill
að ísland sé óaðskiljanlegur hluti Dana-
veldis — og báðir voru þeir bræður
á fundi þessum, Jóhannes fyrv. þm.
M. Ól. las upp frumv.uppkastið
grein fyrir grein, og sá ekki sólina
íyrir gæðum þess.
Jóh. Ól. bróðir hans f. alþm. sá
einhverja galla (aý pví líklega, að hann
ætlar að bjóða sig fram), en taldi þá
ekki svo mikilsverða, að ekki mætti
samþykkja frumvarpið eins og það
lægi fyrirl — Meðal annars stóð hann
á því fastara en fótunum, að einmitt
frumvarpið veitti rétt til þess að bægja
Dönum og Færeyingum frá fiskiveið-
um hér í landhelgi, hvenær sem vera
vildi, með sérstökum lögum frá al-
þingi. —- Þessu mætti slá föstu, því
nefndarmennirnir hefðu allir verið
sammála þar um! I
Margir töluðu á móti uppkastinu,
en einna rækilegast tóku þeir þá bræð-
ur til bæna, síra Þórður Ólafsson og
Pétur A. Ólafsson kaupm. á Patreks-
firði; þeim varð svo bimbult, að Matt-
ias lagði niður fundarstjórastörfin og
gekk snúðugt af fundi, og honum
fylgdi Jóhannes og einhver önfirzk-
ur hreppstjóradilkur.
Þegar hér var komið, hafði fundur-
inn staðið yfir fullar þrjár stundir.
Þá leit svo út um stund, að ekkert
yrði frekara af fundi. En loks varð
honum komið á af nýju, og þá kos-
inn fundarstjóri síra Þórður Ólafsson.
Og fundarsamþyktin að framan þá
samþykt í einu hljóði.
Eftir spurnum er eg hafði úr hrepp-
unum þar vestra, mun mikill meiri
hluti andvigur frumvarpi millilanda-
nefndarinnar, eins og það liggur fyrir.
Það eru þeir bræður,Mattías ogjóhann-
es, sem aðallega gangast fyrir frum-
varpinu, en eg hygg að fáir fylgi þeim.
Jóh. Ól. hvað ætla að bjóða sig fram
aftur, og síra Kristinn Daníelsson.
Heyri eg tilið mjög vafasamt, að Jóh.
kornist að.
Fyrv. þm. Vestmanneyinga, Jón Magn-
ússon skrifstofustjóri og sambands-
nefndarmaður, stofnaði til málfundar
þar um sambandsmálið 30. f. m.
Hann gerði grein fyrir starfi nefndar-
innar, var að bera við að hrekja fram-
komnar aðfinslur við Uppkastið og
var mótfallinn öllum breytingum á
frv., bæði að efni og orðfæri.
Halldór læknir Gunnlaugsson taldi
að vísu Uppkastið betra en stöðulögin,
en það væri ekki trfikil meðmæli, með
því að stöðulögin hefði aldrei verið
viðurkend af Islendingum, heldur hefðu
þeir »syfjaðir og sofandi látið þau yfir
sig ganga*. Aftur á móti væri frv.
miklu verra en Gamli-sáttmáli, sem
það hefði þó átt að byggjast á.
Alþm. Bjórn Kristjánsson, sem var
staddur á fundinum, svaraði ræðu
Jóns Magnússonar all-ítarlega og tók
fram galla frutnvarpsins, þá er hann
taldi versta. Það var skoðun hans,
að frv. þyrfti mikilla breytinga við, til
þess að geta orðið aðgengilegt fyrir
íslendinga.
Þessari ræðu svaraði J. M. síðar;
en Björn Kristjánsson andmælti hon-
um af nýju og áttust þeir ekki við
eftir það.
St. Sigurðsson kennari mælti móti
frv., vildi helzt að málinu yrði frestað,
svo þjóðinni gæfist kostur á að íhuga
það vandlegar en henni væri unt á
svo skömmum tírna, sem til þess væri
ætlaður.
Magnús sýslumaður virtist vera írv.
hlyntur.
ýón fónsson þurrabúðarmaður var
hræddur um að íslendingar fengju
ekkert hjá Dönum, ef frv. yrði hafnað,
og vildi af þeirri ástæðu taka því.
Tvær tillögur til fundarályktunar
komu fram, báðar eindregið á rnóti
frv., nema gerðar væru á því miklar
brej'tingar. Eu fundurinn kaus heldur
eftir tillögu þingmanns J. M. að gera
enga ályktun í málinu að svo stöddu,
og voru þær því ekki bornar undir
atkvæði, enda nokkrir gengnir af fundi
undir fundarlokin.
Fundarmaður.
Reyðarfirði 27. júní.
Ekki get eg sagt fyrir víst, hvernig
gengur »kristniboðið eystra«-. Svo
mikið er þó víst, að lleyðarfjörður
mestallur, Norðfjörður og Mjóafjörður
eru á móti sambandsnéfndarfrumvarp-
inu, og Eiðahreppur allur, Valla mest-
allur og Skriðdals sömuleiðis. Um
suðursýsluna er mér ekki kunnugt.
Grundarfundur ráðgjafans í fyrra dag
gekk honum glæsilega í vii. Hann
hafði þar með sér nærri því tvisvar
13 atkvæði eða 25 alls af 50—60 á
fundinum; hinir greiddu eigi atkvæði.
Sumir segja að atkvæðin hafi verið
ekki nema 20. En það skiftir minstu.
Hitt er nóg, að þarna rann heldur en
ekki á snærið fyrir manninum. Það er
hugfró í mörgurn raunum hans og
hrakförum í þessum innlimunar-þemb-
ingi hans öllum.
Það höfðu verið þakkir til h a n s
s j á 1 f s fyrst og fremst og þakkir
til nefndarinnar þar næst — eins og
hann hefði ekki verið í nefndinni I —
þetta, sem samþykt var á fundinum.
Ekki kom þetta neinum kunnugum
á óvart. Fundarmenn á Grund voru
yfirleitt úr þeim sveitum kjördæmis-
ins, 2—3, er hafa alla tíð haldið
órjúfanlegri trygð við þingmannsefni
stjórnarinnar, sem nú er, dannebrogs-
manninn frá Grafarholti (B. B.). Þeir
eru nú sama sem eitt hold, hann og
ráðgjafinn. Það er »sjálfgefið«, að
árangurinn verður ósmár, er glæsi-
menska ráðgjafans bætist ofan á vits-
muni dannebrogsmannsins.
Þingmálafundur haldinn á Akranesi
í gær (10.), boðað til hans af stjórn-
arliðum. Fundinn sóttu á að gizka
300 manns. Fundarstjóri sr. Jón
Sveinsson prófastur. Heitar umræð-
ur.
Ráðgjafi (H. H.) talaði einn af hendi
Uppkastsmanna, hóf umræður á tveggja
tíma löngutn fyrirlestri I Þá töluðu úr
flokki sjálfstæðismanna þeir Kristján
Jónsson háyfirdómari og Olafur Olafs-
son, frikirkjuprestur.
Menn höfðu komið rakleitt af Grund-
arfundinum til þess að vera þarna við-
staddir, vildu fá að greiða par atkvæði
líka! I En fundurinn ákvað, að þeir
einir skyldu greiða atkvæði, sem heima
ætti neðan heiðar (Skarðsheiðar). Þá
fauk i Uppkastsmenn suma, og gengu
einhverir af fundi.
Tillaga kom þó fram af þeirra hendi:
traustsyfirlýsing til ráðgjafans og þakk-
arávarp til nefndarmanna. En tillagan
var tekin aftur, eða kafnaði einhvern
veginn í fæðingunni.
Þá kom tillaga af hendi sjálfstæðis-
manna svo hljóðandi:
Fundurinn lýsir því yfir, að hann vill
að frumvarp sambandslaganefndarinnar
verði samþykt með nauðsyulegum breyt-
ingum, er tryggi fullveldi íslands yfir
öllum sínum málum 0g fult jafnrétti við
Danmörku.
Tillagan var samþykt með óllum
greiddum atkvœðum, 34.
Fundurinn stóð á 7. tíma
V eðrátta
vikuna frá 28. júni til 4. júli 1908.
Rv. Bl. Ak. Gr. Sf. Þh.
s 15.0 15.0 17.8 18.0 16.7 9.2
M 14.7 10.2 10.5 9.0 8.8 9.0
Þ 12.4 12.0 12.1 11.0 7.7 8.0
S1 11.7 7.6 12.1 11.3 7.2 8.7
F 11.2 10.1 12.5 11.0 5.1 8.6
F 12.5 11.5 16.8 10.5 11.3 8.2
L 13.0 11.6 15.2 11.0 6.1 6.8
Þýzku giöfunum,
frá Grosser Kurftirst, sbr. síðasta
bl, hefir nú verið skift þannig, að
Holdsveikraspítalinn fær 500 kr.,
Heilsuhælið fyrirhugaða 800 kr., Barna-
hælið hér í bænum 163 kr. 45 a. og
kvennafélagið Hringurinn 163 kr. 45
a. Samtals 1626 kr. 90 a.
Þýzkar eru raunar gjafir þessar
engan veginn allar, með því að far-
þegar voru margir enskir, sumir frá
Vesturheimi og víðar að. Getið er
um meðal Vesturheimsmanna allmik-
inn auðkýfing, er boðið hafði með
sér 30 farþegum af skipinu í skemti-
ferð suður um Frakkland og Ítalíu,
að þessari norðanför aflokinni, og
vildi bæta við sig í þann hóp einni
heldri stúlku hér úr bæ, en hún þá
ekki.
Eitt iymskuráðið.
Það er eitt lymskuráðið, sem beitt
hefir verið til að veiða fylgi með Upp-
kastinu alræmda, að blað eitt í Khöfn,
Vort Land, var látið hauga megnum
ónotum og illindum j'fir hina dönsku
satnbandsnefndarmenn, landa sína,
fyrir gunguskap við íslendinga í nefnd-
inni. Þeir hafi, Danir, hopað á hæl
fyrir Islendingum, látið undan þeim
alstaðar hér um bil og látið þá ganga
sigri hrósandi af hólmi, íslendinga!
Það er bersýnilegt, til hvers ref-
arnir þeir eru skornir.
Það er ætlast til, að [ietta komist
í íslenzk blöð, og að af því sann-
færist þjóðin hér, lendsbúar (Be-
folkningen) »þar uppi« um ágæti
Uppkastsins og afrek nefndarmanna
hinna íslenzku. Þeir hafi hlunnfarið
Dani, og það svo, að dönskum blöð-
um blöskri!
Kænlega farið að, eða á að vera
kænlega farið að. Alt af gert ráð
fyrir oss, Grænlendingunum áíslandi,
— þeir vita fæstir, Danir, annað en
að hér búi sama þjóðin og á Græn-
landi —, nógu vitgrönnum til þess, að
gleypa hverja beitu, sem fyrir oss
er rent.
Fyrir kunnuga er ekki 'mörgum
blöðum um það að fletta, hvar hér
liggur fiskur undir steini.
Prófessor Henning Matzen, einn
langhelzti maður í sambandsnefndinni
og sjálfsagt langmestu ráðandi, vel
slægur maður og ófyrirleitinn, er yfir-
drotnari nefnds blaðs, Vort Land, og
kemur þar ekkert á prent, sem hon
um er ógeðfelt. Það er með öðrum
orðum, að þarna er hann að láta
skamma sjálfan sig! Það er sama og
Hyllingar-för alþingis.
Blaðið Vort Land í Khöfn flytur
28. f. mán. þá nýstálegu skýringu á
Danmerkurför alþingismanna 1906,
að það hafi verið hyllingarför af hendi
alþingis á fund hins nýja konungs.
Ráðgjafanum (H. H.) hafi verið skipað
(paalagt) að sjá um, að hún væri far-
in; það gert að skilyrði fyrir að kon-
ungur kæmi hingað og heimsækti oss.
íslendingar áttu að koma ýyrst til hans.
En ókeypis átti ferðin að vera fyrir
þá. Þeir áttu að hylla hann í ríkis-
höfuðstaðnum, segir blaðið. Það var
þeirra sjálfsögð skylda. (Ekki í Kópa-
vogil).
Sé þetta rétt hermt, hefir hittt er-
indið, sambands-endurskoðunin, verið
ekki annað en kænlegur fyrirsláttur
af ráðgjafans hendi til þess að fá ís-
lendinga til að koma til Danmerkur.
En slegið upp á því lauslega síðar-
meir, þegar þeir voru þangað komn-
ir, þingmeun.
Þetta stendur í langri og rækilegri
ritstjórnargrein i blaðinu (í 2 tbl.) og
er- hún líklegast innblásin af yfirdrotn-
ara þess, próf. H. Matzen, manni,
sem er auk annars mjög handgeng-
inn hirðinni dönsku og dönskum
stjórnarhöfðingjum.
Það er ýmislegt fleira fróðlegt í
þessari grein, sem verður líklega
rninst á síðar.
Kátleg-t embættabraU. Einhvern
tlma snemma í f, mán. hefir ráðgjafinn lagt
það til við hans hátign, að cand. jur.
Einar Arnérsson skuli vera skipaður 2.
kennari við lagaskólann frá 1. ágúst. Þótt
nóg handa honum 2 mánaða ofanálag, þótt
mágurinn fengi 3. Konungur samþykkir
þá tillögu 30. júni. En þá hefir ráðgjaf-
inn verið búinn að sjá sig um hönd og
þótt hart að vera að láta sig muna um

ef L ö g r é 11 a tæki að skamma hiua
helgu þrenning, sem fyrir henni ræður,
þá skrifstofustjórann hjá ráðgjafanum
(J. M.), landlækni og landsins æðsta
guðfræðis-kenniföður.
Þ e 11 a hlýtur hvert mannsbarn á
landinu að skilja.
Kviksyndið þarf að hylja ekki ein-
ungis með nógum tálbrúm, heldur
einnig með margföldum og marg-
flæktum blekkingum.
Fra-Hskur vísikonsúll nýr er aðeins
ókominn hingað, i stað Chr. Zimsen, er
fengið hefir lausn frá þeirri stöðu. Hinn
nýi konsúll er alfranskur maður, og heitir
Brielouin; var viðurkendur 16. mai.
peuuau 1 mauuu, enua var pa mauunnn
(E. A.) farinn að vinna af kappi i Upp-
kastagyllingarverksmiðju stjórnarinnar, og
hart að láta hann svelta á meðan. Hann
gerir sér þvi lítið fyrir, ráðgjafinn, setur
hann í emhættið frá 1. júli!
Gajínfræðaskólinn á Akureyri.
Skólastjórinn þar, Jón A. Hjaltalín, hefir
fangið lausn frá þvi embætti frá 1. okt.þ.á
Fornmenjavörður er skipaður frá 1-
þ. mán. cand. phil. Matt. Þórðarson og
jafnframt umsjónarmaður með Forngripa-
safninu.
Héraðslæknar. Þessir 4 læknar hafa
fengið 24. f. m. konungsveitingu hver fyrir
sínu héraði:
Steingrímur Mattiasson fyrir Akureyrar-
héraði.
Þórður Edilonsson fyrir Hafnarfjarðar-
héraði.
Sigurjón Jónsson Höfðhverfingalæknir
fyrir Svarfdælahéraði.
Jón Jónsson Hróarstungulæknir fyrir
Þistilfjarðarhéraði.
Nýkomið!
Margar tegundir af hvítu lérefti. — Mikið úrval af hvítum og mislitum
smékksvuntum frá 1,10. — Svörtum og misl. Caschemir-s\ö\\im frá 5,50—17,00.
— Kven-léreftsnærföt og hvít pils, mesta úrval í bænum og lægst verð.
Miklar birgðir af hvítum borðdúkum, frá 1,25—10,00, af ýmsum stærðum.
Mikið af servíettum og handklœðum. — Einnig hörléreýt tvibr. á 0,75 al. —
Hörrekkjuvoðir 2X3 al. á 2,00.
Höfuösjöl eru nú seld með 25 °/0 afslætti.
Engin kaupskylda þótt inn sé komið í
Brauns verzlun Hamborg
Talsími 41.
Aðalstræti 9.
140
141
144
137
—- Hann smeðir í eldhúainu og sef-
ur í loftinu hjá piltunum — þarna —
vinnumönnunum . . . . ?
— Já, já.
—- Og þið vitið engin ráð til að
láta honum batna?
— Vitum ekkert, höfum engin ráð.
Frú Sorg þagnaði við. f>egar hún
tók til máls aftur, var röddin óþýð og
nöpur.
— J?0*'*'8' 6r nú alt saman gott og
bleesað, jómfru Stafa; en ekki er eg
þó almennilega ánægð með ykkur.
í því bili sneri hún eér við og Ieit
fast á Ingiríði.
Ingiríður hrökk svo við af þessari
sýn, að titraði í henni hver taug.
Frú Sorg var ofboðsleg ásýndum. And-
litið lítið, hrukkótt, og svo saman-
skorpið neðanvert, að varla* sáust
kjálkarnir. Tennur hafði hún eins og
sagartennur, og þétthærð efri vörin.
Augabrúnirnar ein hárskauf. Hörund-
ið kolmórautt.
Ingiríður hugsaði, að jómfrú Stafa
sæi víst ekki það, sem hún sá. Hún
sá, að frú Sorg var ekki í neinni manns-
mynd; hún var skepna.
|>egar frú Sorg kom auga á íngi-
ríði, gleuti hún upp munninn, svo að
ekein í beran tanngarðinn.
— þegar þessi stúlka kom hér, sagði
hún við jómfrú Stöfu, hélduð þið að
hún væri send hingað af guði.
sáuð það í augum hennar, að guð hafði
sent hana til þess að bjarga eyninum.
Hún gat verið með vitstola fólki. Nú,
hvernig hefir það tekist ?
— það hefir ekkert tekist. Hún
hefir ekkert gert.
— Nei, eg hefi séð um það, sagði
frú Sorg. jþað var mér að kenna, að
þið létuð hana ekki vita, hvers vegna
henni var boðið að vera hér. Ef henni
hefði verið sagt það áður, mundi húu
ekki hafa átt von á elskhuganum á
hverri stundinni, ekki verið svo von-
góð um hún fengi að sjá hann. Ef
hún hefði ebki haft um það svo sterk-
ar vonir, þá hefði ekki vonbrigðin
orðið jafnsár. Ef vonbrigðin hefði
ekki gert hana aflvana, þá gat vel
verið hún hefði getað hjálpað eitthvað
vitfirringnum. En nú hefir hún ekki
borið það við. Henni er illa við hann,
af því að hann er ekki sá, sem hún
og rak vel á eftir orðunum. |>ér, sem
er ami að því, að nokkurt blóm vaxi
í garðinum þínum, hvernig í ósköpun-
um áttu að geta haft hjá þér unga
stúlku í húsinu! það er aldrei svo, að
því sé ekki samfara glaðværð og fjör.
Og það á ekki sem bezt við í þínum
húsum.
— Nei, eg hefi oft verið að hugsa
um það.
— Blessuð komdu henni fyrir hjá
einhverri heldri konu, það ætti að vera
vel hægt, eða einhverstaðar, sem hægt
er, og það sem-allra fyrst.
Hún stóð upp til að kveðja. — Ja,
erindið var ekki annað en þetta, sagði
hún, eg ætlaði bara að ráða þér til
þess arna. En hvernig líður þér ann
ars?
— Sverð nístir hjartað meðan sól
er á lofti, anzaði jústizráðsfrúin. Eng-
inn hugsun sinnir öðru en honum,
þegar hanu er heima. Jp0tjta akifti er
það miklu verra en vant er. Eg get
ekki buið við þetta áfram, þ a ð veit
eg-----------
Ingiríður hrökk upp úr leiðslunni;
jústizráðsfrúin hringdi bjöllunni á
öagt, fór niður í forstofuna. |>á stóð
frú Sorg úti á svölunum á tali við
jómfrú Stöfu. |>ær tóku ekki eftir
henni.
|>að datt alveg ofan yfir Ingiríði;
hún tók eftir, að gamla konan, þessi
bálfgerði kryplingur, háfði eitthvað
geymt undir öllum köstunum, líkast
silkigrisju. jpví hafði verið stungið
undir köstin og vel búið um. Ingi-
ríður var lengi að átta sig á, hvað
þetta væri, þangað til loksins hún sá
það. Hún sá það voru tveir stóreflis-
leðurblökuvængir, sem hún var að reyna
að fela svo, að ekki bæri á. Nú varð
Ingiríður heldur en ekki forvitin; hún
reyndi að gildra svo til, að hún sæi
framan í hana, en þess var enginn
kostur, því að hún sneri alt af frá
henni og horfði fram á hlað. f>a(5
mikið sá hún þó, þegar hún brá upp
hurðinni, að einn fingurinn var lang-
lengstur, og fremst á honum var stór
og bogin kló.
— Alt í híbýlunum eins og var,
spurði frú Sorg, alt í sama farinu?
— Já, göfuga frú Sorg, sagði jómfrú
Stafa.