Ísafold - 06.02.1909, Blaðsíða 2

26
ISAFOLD
bæði kennarar og nemendur, svo og
viðstaddir gestir.
Þessi eru helztu mál er rædd voru:
1. Borðsiðir í sveitum. Umræður
hnigu að þvi, að æskilegt væri, að
sameiginlegt borðhald kæmist á í sveit-
unum, að borðað væri með hnif og
gafli og að menn gengi hreinir á
höndum til máltiða og gættu yfir
höfuð þrifnaðar við borðhaldið.
2. Dýraverndun. Lögð var áherzla
á að vanda meðferð búfjár og gera
sem minst að fugladrápi og eggjaráni.
3. Islenzkar ípróttir. Um það mál
urðu miklar umræður og lutu að því
að leggja bæri meiri stund á iþróttir
en verið hefir, einkum glimur, sund,
skíða ferð og skauta, hlaup og stökk
o. s. frv. Því var beint til ung-
mennafélaganna, að ryðja braut þess-
um iþróttum og fleirum.
4. Um dans, hvort hann væri góð
og holl skemtun. Skoðanir voru mjög
skiftar; sumir töldu hann óholla skemt-
un. Fleiri virtust þó vera á því, að
hóflega stiginn dans væri góð skemtun.
5. Hlutajélavið Reykjajoss. Máls-
hefjandi Guðm. ísleifsson á Stóru-Há-
eyri. Rætt var um það fram og aftur,
og töldu margir æskilegt, að komið
væri upp klæðaverksmiðju á Reykja-
fossi.
6. Líjtrygging. Umræður um það
mál hóf ísólfur Pálsson á Stokkseyri
og skýrði það á ýmsa vegu. Voru
menn alment á eitt sáttir um það, að
líftrygging væri nauðsynleg.
7. S'óngur í sveitakirkjum. Það var
viðurkent, að söngur í kirkjum væri
betri en verið hefði áður, jafnvel þótt
honum væri enn víða ábótavant.
Margir lögðu áherzlu á það, að tek-
inn væri upp sá siður, að sem flestir
syngi í kirkjunni og hefðu með sér
sálmabækur.
8. Um vinnumensku og lausamensku
eða hvort betra væri að vera vinnu-
maður í sveit eða lausamaður. Mjög
skiftar skoðanir, og fóru sumir ómjúk-
um orðum um lausamennina. Það
álit kom fram, að menn ættu ekki að
gerast lausamenn mjög ungir eða ekki
yr en þeir hefðu öðlast nokkra lífs-
reynzlu.
9. Heimilisprijnaður. í þvi máli tal-
aði umferðakenslukona hér sunnanlands
i matreiðslu, jungfrú Ragnhildur Pét-
ursdóttir og taldi hvað helzt væri
ábótavant um þrifnað á heimilum.
Mintist hún og fleiri á það, að nota
bæri vatn og lojt til þrifnaðarauka
framar en alment gerðist.
10. Urn túngirðingalögin frá 1903
urðu nokkrar umræður, er lutu helzt
að því, að bændur gætu eftirleiðis átt
kost á hagkvæmum lánum til að kaupa
fyrir girðingavír frá útlöndum.
11. Tóbaksbrúkun. Þessi tillaga bor-
in upp og samþykt: Fundurinn telur
tóbaksbrúkun skaðlega og óskar þess,
að unglingar venji sig ekki á hana.
12. Vátrygging sveitabaja. Umræð-
urnar lutu að því, að óumflýjanlegt
væri fyrir sveitirnar að koma á fót
brunabótasjóðum, samkvæmt lögum
um vátrygging sveitabæja frá 20. okt.
1905.
13. Um pegnskylduvinnu. Umræður
um það mál hóf Sigurður Sigurðsson
ráðunautur og var samþykt svolátandi
tillaga: Fundurinn er hlyntur hug-
myndinni um þegnskylduvinnu.
14. Um bóka lestur og blaða. Fundar-
menn voru yfirleitt hlyntir lestrarfé-
lögum, en töldu æskilegt, að menn
vönduðu sem mest val á bókum til
þeirra. Og um blaðakaup voru flestir
þeírrar skoðunar að kaupa baeri helzt
þau blöð, er væru bezt að öllum frá-
gangi og þá fyrst og fremst að máli.
15. Kirkjurakni. Álit manna var,
að kirkjurækni væri að hnigna, en
ráðið til að bæta úr því meini væri
meðal annars það, að kenningarjrelsi
presta vceri aukið og kirkjusöngur
bættur.
16. Framhald búnaðarnámsskeiðsins.
Svolátandi tillaga var samþykr: Fund-
urinn skorar á smjörbúasamband Suð-
urlands að hlutast til um við Búnaðar-
félag íslands að slíkt námsskeið sem
þetta verði haldið hér eftirleiðis.
Ólafur ísleifsson flutti fyrirlestur
um hugsunarhátt og menning bænda-
lýðsins.
Um gagnsemi þessara námsskeiða
skal hér eigi rætt, en þó hygg eg,
að skoðun manna, er þekkja til þeirra
sé sú, bæði hér á landi og erlendis,
að þau hafi góð áhrif og veki menn
til áhuga og starfa.
Ekki má búast við miklum lærdómi
á svona stuttum tíma, enda ekki aðal-
tilgangurinn að kenna, heldur að vekja
og glceða áhugann og Jræða um ein-
stök atriði í búnaði.
En þessi námsskeið eru aðallcga
ætluð þroskuðum mönnum, bændum
og bændaefnum. Til þess að hafa
þeirra full not, væri æskilegast, að
þeir, er þau tækju, hefðu einhverja
undirbúningsmentun eða lijsreynslu.
Unglingar innan við tvítugt geta fæstir
fært sér þessa fræðslu i nyt, svo vel sé.
Að öðru leyti má geta þess, að
skilyrðin fyrir því, að þessi stuttu
námsskeið geti orðið að notum og
náð tilgangi sínum eru þessi:
1. að kenslustaðurinn sé haganlega í
sveit settur og liggi vel við samgöng-
um;
2. að ketinarar og nemendur geti
búið saman og umgengist hverir aðra
meðan námsskeiðið stendur yfir;
3. að kennararnir séu starfinu vaxnir,
og að kenslan sé Jjölbreytt;
4. að nemendurnir séu þroskaðir
menn og sýni áhuga á því að færa
sér í nyt það sem þeir sjá og heyrn.
Ef þessum skilyrðum er fullnægt,
má gera sér beztu vonir um góðan
og happasælan árangur af búnaðar-
námsskeiðunum.
En þessi skilyrði eru því miður
ekki alstaðar til, og því er það fá-
sinna að ímynda sér, að þessi náms-
skeið geti gert alstaðar sama gagn.
Að Þjórsártúni er hentugur staður
fyrir slík námsskeið. Þangað geta sótt
menn úr tveimur stærstu og fjölmenn-
ustu landbúnaðarsýslum landsins. Þar
eru húsakynni óvenjulega góð eftir
því, sem gerist i sveit, og að vestan-
verðu við ána er einnig rúm gott
og þar geta menn fengið gisting, og
styður þetta alt að því, að þarna geta
margir verið í senn og fært sér í nyt
það sem fram fer á námsskeiðinu.
Kennslukrafta má útvega sæmilega
góða og fjölbreytta að Þjórsártúni,
án stórkostlegs kostnaðar.
En jafnvel þó að skilyrðin séu betri
á þessum stað en viðast hvar annar-
staðar, þá er ekki þar með víst, að
það sé frágangssök að halda slík náms-
skeið í öðrum héruðum landsins, siður
en svo. Við bændaskólana eru þau
einkar hentug að flestu leyti, enda
gert ráð fyrir því í lögunum um
stofnun þeirra, að þau skulu haldin
þar. Það mætti og halda þau víðar,
enda hefir það staðið til. Það var
áformað, að innan Búnaðarsambands
Vestfjarða skyldi haldin 2 búnaðar-
námsskeið í vetur, og innan Búnaðar-
sambands Austurlands var einnig í
ráði að halda eitt eða fleiri námsskeið
á þessum vetri.
En hvað sem um þetta er að segja
að öðru leyti, þá er einkar áríðandi,
að vandað sé til þessara námsskeiða
svo sem frekast er hægt, hvar sem
þau eru haldin, því það er skilyrði
þess að þau geri gagn og beri bless-
unarríkan ávöxt.
5. 5.
Veðrátta
vikuna frá 2.4—30. janúar 1900.
Hv. If. Bl. Ak. Gr. Sf. Þh.
Sunnd. 1.6 —1,4 1,0 0,6 —3,5 2,0 0,5
Mánnd. 2.0 -1.2 1,6 —3,0 -1,6 -2,5 -0,5
Þriðjd. 1,3 0,7 2,0 4,0 2,0 6,7 8,8
Miftvd. -2,0 -2,7 -2,9 0,5 —3,6 2,1 4,3
Fimtd. -0.5 -0,4 -2,0 -1,5 —8 6 -1.8 3,5
Föstd. -4,6 -3,3 0,2 -16 -8,7 -0,6 -0,2
Laugd. 1,0 —0.5 -2,0 -6,5 -9,0 —2,7 -1»
Rv. = Reykjavik; íf. = ísafjörður (nýbœtt
viðl; Bl. = Blönduós; Ak. = Akureyri; Gr.
= Grim8fltaöir; Sf. = Seyðisfjörður; í»h. =
Þórshöfn i Færeyjum.
Kjörskrá til alþingÍH
liggur til sýnis þessa daga í bæjar-
þingstofunni. Nú riður á, að kjós-
endur líti eftir, hvort ekkert nafn
vantar á hana, sem þar á að standa.
Ekki er aftur tekið, ef það er van-
rækt, meðan timi er til. Allir karl-
menn hálfþrítugir eða eldri með óskertu
mannorði og ekki i vinnumensku eiga
kosningarrétt til alþingis, ef þeir gjalda
minst 4 kr. til sveitar í aukaútsvar.
Örþrifaráð.
Brjóstumkennanlegt er að horfa á
landsins æðsta valdsmann hérlendan
lúta svo lágt til þess að halda i valda-
hnossið, sero nú hefir hljóðbært orðið
nýlega.
Hann eða hans menn kváðu vera
að safna undirskriftum undir áskorun
til hans um að sitja kyrr og hreyfa
sig hvergi af valdastólnum, hvað sem
þingið segir eða meiri hluti þess.
Sumir segja, að skjalið sé traustsyfir-
lýsing til hans, og þá ekki bein, held-
ur að eins óbein áskorun svo vaxin,
sem nú var mælt.
En það stendur nokkurn veginn á
sama, hvort heldur er.
Það er í kaupstöðunum þremur,
sem þetta fargan kvað vera á ferðinni,
Seyðisfirði, Akureyri og ísafirði. Og
mælt er að stjórnarherinn sé að undir-
búa samkynja atlögu að 4. kaupstaðn-
um, sjálfum höfuðstaðnum.
Fyrir nokkrum dögum heyrðist hér
á ritsímastöðinni svo orðað skeyti frá
Akureyri:
Akureyri undirskrifar!
Sama kveld var tjáð þar í heyranda
hljóði (eins og hitt):
Fjögur símskeyti send til
Seyðisfjarðar í dag!
Og var það skilið svo, sem lotið
mundu þau hafa að einhverjum sams
konar framkvænadum þar eystra. En
þarf vitaskuld ekki að hafa verið.
Víst er það aumkunarlegt.
Mikið má þeim manni þykja við
liggja, sem annað eins tekur til bragðs
eða lætur aðhafast í sínar þarfir.
Kjördæmi þessi öll höfðu svarað
allgreinilega í sumar, er þau voru
spurð með lögmæltum hætti, hvernig
þeim líkaði þessi stjórn, sem nú höf-
um vér yfir oss og alt hennar at-
hæfi.
Það svar varð öðru vísi, mjög á
annan veg en hún mundi kosið hafa
og gert sér beztu vonir um, hégóm-
legar vonir að vísu og heimskulegar.
En greinilegt var svarið og verður
eigi aftur tekið. Ekki fyr og ekki
öðru vísi en á næsta kjörfundi, hvort
sem ’nans er langt eða skamt að bíða.
En nú er sýnilega verið þó að reyna
að ginna kjósendur til að taka svarið
aftur, ef frétt þessi er sönn, — taka
það aftur ólögleg-i.
Hugsunin sú, að ekki muni það
vera full-ljóst öllum lýð, að slík aftur-
köllun, ef henni fengist framgengt,
er ólögleg, er markleysa. Eða þá, að
hægt muni vera að láta d ö n s k u
mömmu renna niður þeirri heimsku,
að kosningarnar í sumar hafi verið
ekkert að marka. Nú komi hinn
s a n n i þjóðarvilji fram, sá, að halda
í drenginn hennar, bera hann á hönd-
um sér áfram, meðan hann lifir!
Hlæja skyldi að ósköpunum, ef
þau væri ekki hneyksli um leið.
Gufuskipin. Thoreskip Sterling (Em.
Nielsen) lagði 4 stað frá Leith hingað i
gærmorgnn. Kemur þá væntanlega á mánn-
dagskveld eða nóttina þá. En um Ceres
hefir ekki frézt, að hán sé komin til lands-
ins enn, og er þá tölnvert á eftir áætlun.
Kappgllmur.
Það gerðist í Bárubúð mánudags-
kvöldið er _ var, að glímt var um siljur-
skjöldinn Ármanns, þann er mesta
glímumanni Reykjavíkur er veittur í
heiðursskyni.
Glímurnar hófust kl. 9, og troðfult
hús, svo að fjöldi manna varð frá að
hverfa. Það mun flestum hafa fund-
ist, áhorfendum, að ekki hafi hér ver-
ið öðru sinni betur glímt. Enda óspart
látið í Ijósi: hverjum glímu skiftum
að kalla tekið með dynjandi lófaklappi.
Tólf menn glímdu. Við þau glímu-
lok, hin fyrstu, stóð enginn uppi byltu-
laus; en þrír voru jafnastir: höfðu 11
vinninga og sína byltuna hver. Það
voru þeir Guðmundur Stefánsson,
Hallgrímur Benediktsson og Sigurjón
Pétursson. Nú gengust þeir að. Það
var önnur glíman. Lokin þau, að
þeir lágu hver fyrir öðrum. Jafnir
sem sé enn, og ilt að gruna um úrslitin.
En þau urðu þó það hið þriðja sinn, að
Hallgrímur Benediktsson vann þá báða
félaga sína — og hlaut skjöldinn.
Það er annað sinn, sem um hann
er glímt, og H. B. hlotið hann bæði
skiftin.
Vinni hann skjöldinn þriðja sinn,
er hann eign hans úr því.
8kautakappför
á Tjðrninni.
Það er eins og hér sé komið gróð-
urmagnað íþrótta-loftslag síðustu miss-
erin; þær spretta upp hver af annari
með óvenjumiklum blóma.
Ein þeirra er skautalistin.
Hún á stórmikið fylgi og áhuga
að baki sér hér í bæ, meira en nokkuru
sinni áður; það sást sunnudaginn er
var. Þá var stofnað til skauta-kapp-
farar á Tjörninni.
Ekki þreyttu reyndar fleiri förina
þá en 23 menn talsins; en það mun
hafa stafað miklu fremur af hævesku
og alkunnri íslenzkri hlédrægni um
að eiga þátt í sýningum fyrir almenn-
ingi, heldur en hinu, að verið hafi
af áhugaleysi. Hringskeiðið alt, geysi-
stórt, var umkringt áhorfendum, þéttri
röð víðast hvar.
Skeiðsvellið sjálft voru tveir hringar
samlægir, er tveir kappraunamenn
skyldu renna í einu (A innri hring,
B ytri), þangað til þeir skiftast á að
hálfnuðum hring (A ytri, B innri).
Kappförin hófst kl. 2l/t, í stað
kl. 2, sem auglýst hafði verið —
stundvísin íslenzka lét sig þar ekki
án vitnisburðar fremur en vant er —
og stóð fulla kl.stund, sjálfsagt helm-
ingi lengur reyndar en þörf var á,
fyrir ónægan viðbúnað og slaklega
stjórn, enda mikið á vant, að stjórn-
endum væri hlýtt, — ekki ný bóla;
sumar meyjar jafnvel sýnt af sér þá
heldri-mensku, að vera að spigspora
á skautum á sjálfu skeiðsvellinu, og
skeyta ekki margitrekuðum skipunum
um að fara burt. — Ekki tiltökumál,
þótt stórhöfðingjar sumir hefðust líkt
að. Þeir eru hátt upp hafnir yfir lög
og reglur, og lotningin fyrir þeim
svo takmarkalaus, að ekki má orða
við þá að hlýðnast settum reglum.
Verðlaun hlutu meira en helming-
ur af kappraunamönnum, eða 13 alls.
Þeim var skift í fjóra flokka. í 1.
flokki piltar innan 12 ára; í öðrum
flokki frá 12—15 ára; í 3. flokki
13—18 ára og loks í 4. flokki menn
þaðan af eldri. Fyrstu flokkarnir 3
runnu 500 stikur hver, en 1000 stika
skeið hinn fjórði.
Þessir hlutu verðlaun:
I.
1. verðl. Adolf Láraseon (1 min. 37 Bek.)
2. — Magnás Jónseon (1.45'/5)
3. — Emil Thoroddsen (1.56*/5)
II.
1. — Páll Nolsoy (færeyskur, 1.20)
2. — Páll Skálason (1.23'/,)
3. — Tryggvi Q-annarsson (1.30)
m.
1. — Eyþór Tótnasson (1.04)
2. — Láðvik Einarsson (1.19)
3. — Einar Pétnrsson (1.211/*)
IV.
1. — Sigurjón Pétursson (2.211/,)
2. — Magnás Tómasson (2.25 l/s)
3. — Magnás Magnásson (2.35S/B)
Aukaverðlaun fyrir fimlegt hlaup
hlaut Herluf Clausen, sveinn úr 1.
flokki, fer prýðis-laglega á skautum.
Form. félagsins, dr. Björn Bjarna-
son, birti úrslitin síðar um daginn á
Tjörninni og stjórnin afhenti verð-
launamönnunum gripina, en mann-
fjöldinn tók undir fagnaðaróp. Form.
mintist nokkrum orðum þessa atburðar,
fyrstu skauta-kappfarar hér á landi,
þótt í smáum stíl væri, og bað áheyr-
endur Ijósta upp árnaðaróp fyrir
skautalistinni.
Þá var dansað nokkuð (á skautum)
um kveldið, tvenn friggjarspor m. m.,
og þaðan farin armganga hringinn i
kring um skeiðsvellið. Þá heim.
Það má heita stórmikill skautahraði,
að fara 500 stikur í hring á ekki
lengri tíma en 64 sekúndum, svo
sem sá gerði er hraðast rann, (Eyþór
Tómasson), þegar þess er gætt, að
svellið var síður en ekki ákjósanlegt,
og engum hraðskautum til að dreifa,
en skautakappför annarstaðar ekki bor-
in við öðruvís en á þeim. Það verð-
ur naumast sagt að nokkur þeirra hafi
runnið tiltakanlega vel, skaulakapp-
anna, handa-vingsið lýtalega mikið,
í stað þess að hafa hendur á baki.
En það er vitanlega skautunum
að kenna (hraðskautaleysinu) og þar
næst óvana. Svo að það er ann-
marki sem á fyrir sé að hverfa furðu-
fljótt.
Onnur kappför líks kyns er í vænd-
um áður langt um liður. Þar verða
bæði stálin stinn, er eigast við með-
al annara þeir Sigurjón Pétursson
glímukappi og L. Múller, skautakapp-
inn norski.
Ef haldið er vel og áhugasamlega
í það horf, sem nú stefnir, þá ætti
ekki að líða á ýkja-löngu þar til er
íslendingar eru aftur orðnir sannköll-
uð iþrótta-þjóð.
Gott meðan svona gengur!
Framförin er á skautum.
Uppþotsfundur
var reyndur aftur í Bárubúð hér í
vikunni, fyrir undirróður einhverra
óhlutvandra manna, sem eru sí og
æ að reyna að villa almenningi sjón-
ir með ýms konar blekkingum og
spana hann upp til bráðræðisályktana
sjálfum sér til óþurftar, þótt hins
vegar eigi að vera. Meðal annars
átti að fá samþykta vantraustsyfirlýs-
ingu til borgarstjórans, út af vatns-
veitumálinu, en tókst ekki, þótt mik-
ill hefði verið hafður viðbúnaður I
því skyni. Meiri hluta fundarmanna
vissi það, sem er, að sá maður (P. E.)
hefir stundað embætti sitt af mikilli
atorku og samvizkusemi og stakri
lipurð, þann stutta tíma, sem hann
hefir því þjónað.
Þeir höfðu ætlast til, forsprakkar
fundarins, að gasstöðvarmálið yrði
og tekið til meðferðar á fundinum,
til ámælis bæjarstjórn og borgarstjóra.
En enginn fekst til að hefja máls á
því, er til kom.
Einhver aðfinslu-ályktun var gerð
um verkstjórn við vatnsveituna. En
helzt er svo að sjá, sem hætt hafi verið
eftir á að fylgja henni fram; það var
ekki búið að tilkynna hana nefndinni
i gærkveldi.
Björgunarskip
nýtt er hingað komið fyrir fáum
dögum, frá sama félagi í Khöfn,
Switzer & Co., cr hitt gerði út, Svöfu.
Þetta nýja skip er að mun stærra en
hitt og hefir verið skirt í höfuð á
elzta og frægasta þilskipaútgerðarmann-
inum islenzkum, Geir Zoéga kaup-
manni. G e i r þessi á að hafa hér
fasta stöð árið um kring.
Sjónleibar.
Nú er komið hér á sjónarsviðið
enn af nýju Æfintýri á göngu-
f ö r (Hostrups), sem seint eða aldrei
fyrnist, með nýjum leikendum mörg-
um. Þó leika sömu menn Skrifta-
Hans og Kranz birkidómara, þeir Árni
Eiríkson og Kr. Ó. Þorgrímsson, og
skemta ekki miður en áður. Systurn-
ar Jóhanna og Laura eru og dável
leiknar hjá þeim frú Stefaniu og jgfr.
Guðrúnu Indriðadóttur. En assessor
Svale (Fr. G.) miður. Ejbæk tekst
mikið vel (Jens Waage); hinn stúdent-
inn sæmilega (Þ. J.). Frú Kranz (frú
Eufemia Waage) er leikin af mikilli
greind, en er ekki nógu þroskamikil
ásýndar.
Alþýðufyrirlostur
fluttu þeir Magnús Einarsson dýra-
læknir og Sigurður Sigurðsson ráðu-
nautur í námsskeiðsferð sinni austur
um daginn, sína 3 hvor þeirra, —
Magnús 1 við Þjórsárbrú um höfuð-
skepnurnar og á Eyrarbakka og Stokks-
eyri sinn á hvorum stað um blóð-
hitann.
Sigurður flutti 2 erindi við Þjórsár-
brú, um samanburð á afkomu manna
í sveitum og i kaupstöðum, og um
efnahag.almennings og horfur. Þriðja
erindið flutti hann að Reykjafossi i
Ölfusi, samanburð á sveitalífi og kaup-
staðalífi.
Um innbrotsþjófnaðinn
hér fyrir jólin í Austurstræti, annað
húsið, nr. 10, hefir nú loks uppvíst
orðið: að úrin bæði hefir tekið ungur
járnsmiður hér í bæ, laust tvitugur,
Ingvi að nafni Guðfinnsson. Hann
týndi öðru þeirra (silfurúrinu) á götu
fyrir hálfum mánuði og fann það Árni
nokkur Arnason dómkirkjuþjónn, hélt
því hjá sér og fór loks með það til
úrsmiðs að láta á það glasið, sem
hafði brotnað. Sá kannaðist við það
og bar á hann, að hann mundi vera
ekki vel að þvi kominn, en gerði ekki
lögreglu viðvart fyr en það seint, að
þjófurinn hafði fregn af og rauk til
og fleygði hinu stolna úrinu, gull-
úrinu, frá sér í salerni niðri i fjöru.
Hann var handtekinn siðan, og játaði
á sig glæpinn von bráðara.
Utn hinn stuldinn, peningaþjófnað-
inn í Austurstræti 8, alt óvíst enn;
og þykir ólíklegt eftir atvikum, að
hann sé af sama manns völdum.
IXSf* Næsta blað miðviku-
dag 10. þ. m.