Ísafold - 24.07.1909, Blaðsíða 2

186
I8AF0LD
/
VERZLUNIN
DAGSBRDN
f'ókk með s/s Sterling
mikii) af góðum og fallegum vörum.
HANDA DÖMUM:
Blúsur, Hálsskraut. Storm- og andlitsblæjur,
Mótorhúfur, RYK- OG REGNKAPUR.
HANDA HERRUM:
Fataefni
aðeins í einn klæðnað af hverri tegund.
Hattar
harðir, mjög léttir, sérstök tegund, sem #kki meiðir ennið;
einnig linir hattar.
Skyrtur
með linum manchettum og fl. teg. mjög smekklegar.
Slifsi
alveg nýir litir og margt, margt fleira.
Áf Vefnaðarvöru
eru altaf nægar birgðir, einnig af alls konar
Klæðnaði
handa konum,
kðrlum
og börnum.
Allir velkomnir
að koma og skoða vörurnar í
DAGSBRUN
Hverfisgötu 4.
Talsími 142.
l
herjar-fund, sem blaðamenn úr öllu
hinu brezka riki hc/fðu haldið á Eng-
landi. Rosebery Aávarði hafði verið
falið að taka á tmóti blaðamönnunum
f?.eð ræðu. ,/Óg honum fórst það
svo, ið. JAáðinu þykir vafasamt, hvort
nokkur maður hefði getað gert það
jafn-vel. Þau ummælin, sem mesta
athygli vöktu, voru um ófriðar-viðbún-
að þjóðanna. Hann er sem stendur
að verða stórþjóðanna tilfinnanlegasta
og fráleitasta mein. Þær ausa út
miljónum eins og óhreinu vatni til
þess að geta barið hver á annarri, ef
eitthvað kann í að skerast. Og al-
þýðan stynur lémagna undir þessum
ósköpum, og verður að horfa á alla
eymdina heima hjá sér. Féð gengur
i manndrápatólin, en ekki í hitt að
styðja mennina til þess að geta lifað
siðuðu lifi. Og Rosebery sagðist vera
að hugsa um það, hvort ekki væri
einhver bylting í vændum, og hvort
ekki segðu alþýðumennirnir í þeirri
byltingu: Nú ætlum við ekki að
þola þessa vitfirring lengur, þessa
heimsku, sem er að mala okkur sund-
ur. Hann setti sýnilega alt sitt traust
á alþýðumenn veraldarinnar í heims-
ins viðsjálasta máli.
Og nú bar að sama brunni fynr
mér eins og áður. Eg fór að hugsa
um okkar ljótasta mein á þessum
tímum, ófriðar, illindameinið — villi-
manns-eðlið það, sem hugsar ekkert
um þá þjáning, sem aðrir menn kunna
að verða fyrir, ekkert um þá rosta-
og ofstopaspilling, sem allar þessar
ljótu hugsanir kveikja og efla, ekkert
um þær afleiðingar, sem það hlýtur
að hafa fyrir mann sjálfan að fylla
huga sinn með þeim — hugsar um
ekkert annað en það að svala geði
sínu, eins og viilimennirnir í Papúu
gera. Og eg fór að hugsa um það,
eins og Rosebery, hvort alþýðumenn-
irnir væru hér ekki eina vonin, hvort
ekki ræki að því, fyr eða síðar, að
þeir segðu: Þennan óþverra viljum
við ekki hafa lengur. Við látum ekki
bjóða okkur svona ljóta vitleysu.
Við látum ekki hafa svona ljótt fyrir
börnunum okkar. Við reynum að
verjast þvi eins og taugaveiki og
skarlatssótt og bólunni og kóleru I
Eg veit, að ýmsir eru hræddir um,
að við séum ekki færir um þessa
landhreinsun, íslendingar. Þeir halda
að þjóðin sé gagntekin af þessu villi-
mannaeðli. Þeir benda á það, að
sumir af allra-helztu og mentuðustu
mönnum landsins séu riðnir við þenn-
an ósóma. Og þeir spyrjn, hvernig
muni vera um visnu trén, þegar
grænu trén séu svona.
En þetta er sjálfsagt misskilningur.
Blaðamenskuna má telja spánnýja með
okkar þjóð. Margir hafa enn ekki
áttað sig á henni nærri þvi að fullu.
Hún færir mönnum ný tækifæri og
nýjar freistingar. Hún æsir að sjálf-
sögðu upp sumt af því, sem verst
er með óhlutvöndum mönnum. En
þetta á ekki að verða annað en byrj-
unarstig.
A því er enginn vafi, að alþýðan
hefir óbeit á illindunum. Hún finnur
i þeim lítilsvirðinguna við hana sjálfa.
Og hún lítur á þau sem spillingar-
viðleitni, andlegt pestnæmi. Losni
einhver steinn i brekkunni, þá verður
almenningsálitið í þessu efni að skriðu,
sem kæfir ósómann og liggur ofan á
honum með sínum heljarþunga.
Eg hélt áfram að lesa blaðið. En
eg má ekki segja meira af þeim
samanburðar-hugrenningum, sem lest-
urinn vakti. Þær yrðu ísafold of
langt mál.
Ziethen
herskipið þýzka (ekki skemtiskip),
sem hingað hefir komið áður á sumrin,
liggur nú hér á höfninni; kom í gær-
morgun.
Hringferð um ísland.
Þýzbur prófessor, dr. Ebeling
og frú hans.
í gærdag, 23. júlí, var lokið skemti-
legri 47 daga ferð. Prófessor dr. Max
Ebeling frá Berlín og kona hans
lögðu upp frá Reykjavík 7. júní.
Fylgdarmaður þeirra var Ogmundur
Sigurðsson skólastjóri frá Hafnarfirði.
Þau vóru með 9 hesta og ætluðu sér
að kanna vandlega Suðurland. Þau
skoðuðu fyrst nákvæmlega Þingvelli
og umhverfi Geysis, og komu 12. júní
að Fellsmúla. Daginn eftir ætluðu
þau upp á Heklu. Þau fengu niða-
þoku, en samt tókst þeim að komast
upp að neðra gígnum. Þá létti þok-
unni, og nú tókst þeim að komast
upp að efra gígnum i glaðasólskini.
Jökulárnar í Rangárvallasýslu voru
nokkuð örðugar, en slysalaust komust
þau yfir þær, og 16. júní settust þau
að á Þorvaldseyri til þess að búa sig
undir að komast upp á Ej jaf jallajökul.
Um miðnætti var ferðafólkið komið
upp á tindinn Sólin var nýgengin
undir og á vesturloftinu var óstöðug-
ur, glóandi eldroði. Smátn saman
dvínaði hann, en kom nú fram i norðri
og færðist til austurs, af því að farið
var að liða að sólaruppkomu. Og þá
var eins og alt ísland stæði í ljósum
loga!
Þau komust enn fremur upp á aust-
urhluta hins mikla jökulflæmis, Mýr-
dalsjökul; þar hefir enginn maður farið
áður upp. Þau hvíldu sig einn dag
í Vík, en lögðu upp frá Litluheiði
20. júní, og komust að rótum jökuls,
sem þau nefndu Thorvaldsensjökul;
jökulhlíðarnar eru þar þverhniptar en
þrep í þeim hér og þar. Eftir hálfr-
ar sjöttu stundar ferð frá tjaldinu, um
kl. 2 um nóttina, voru þau komin
upp á tindinn, sem er 1450 metra
hár. Um hádegi komu þau aftur að
Litluheiði, höfðu þá verið 20 stundir
á ferðinni og voru allþreytt.
Nú héldu þau áfram ferðinni yfir
Mýrdals- og Skeiðarársanda og kom-
ust að Sandfelli við rætur Öræfajökuls.
Þar tók presturinn við þeim af mikilli
alúð og gestrisni. Þaðan lögðu þau
'upp á hæsta tind íslands, Hvannadals-
hnúk, 2119 metra háan. Tindurinn
sjálfur, sem er íshvelfing með mörg-
um sprungum og gjám, var ekki auð-
veldur uppgöngu, alveg ókleifur öðru-
vísi en með fjaligönguáhöldum nútím-
ans. Hinn ágæti uppdráttur danska
herstjórnarráðsins kom í góðar þarfir
og allri ferðinni var lokið á 16 stund-
um, sem er tiltölulega fljót ferð.
Nóttin var notuð í þetta sinn eins og
til annara fjallgangna, af því að að
degi til eru skyndilegar veðurbreyt-
ingar og tíðar þokur í háfjöllunum
nálægt suðurströndinni.
Þeim hafði þá tekist að komast
heilu og höldnu á hina miklu útsýn-
isstaði íslands. Yfir Jökulsá á Breiða-
merkursandi fóru þau á jökli og þau
tóku af sér krókinn norður fyrir Horna-
fjörð með því að riða fjörðinn. Þegar
þau komu í næsta gistingarstað, að
Hólum, voru ferðakofortin full af
vatni, nesti og föt á floti þar. A
þrem dögum fóru þau þaðan um AI-
mannaskarð og Lónsheiði til Djúpa-
vogs, komu þangað 3. júlí. Gufu-
skipsferð gátu þau ekki fengið þaðan
til Reykjavíkur fyr en 24. júlí, svo
að þau afréðu að nota tímann til þess
að fara hringferð um ísland. Þau
fóru um Höskuldsstaði, Brekku við
Lagarfljót, Eiríksstaði, Möðrudal, Gríms-
staði, Mývatn, Háls, og komu til Akur-
eyrar 14. júlí, og héldu þaðan eftit
sveitum suður til Reykjavíkur, land-
veg alla leið.
Margt hefir fyrir augun borið og
örðug hefir ferðin verið nokkuð, segir
prófessor Ebeling. En fylgdarmaður-
inn var öruggur og hafði mikla þekk-
ingu á landinu, og alla leið komumst
við, án þess að nokkurt óhapp bæri
að höndum. Hestarnir lita líka til-
tölulega vel út við heimkomuna. Frá
vfsindalegum athugunum ferðarinnar
um Suðurland verður síðar skýrt í
tímariti Jarðfræðifélagsins i Berlín.
Guðsþjónustur. H&degismeesa sira Jóh.
Pork.; iiðdegismessa síra Har, Níelsson.
Þjóðhátíðin.
íþróttirnar.
Þær verða miklar og margs konar
þetta sinn. Óvenjumiklar sem að
likindum lætur, svo mikill íþróttabær
sem höfuðstaðurinn er að verða.
1. ágúst.
Kl. 2 síðd. hefst mílukapphlaup frá
Árbæ og niður á Austurvöll; þrenn
verðlaun. Kl. Skrúðganga úr
Suðurgötu suður að Skerjafirði. Þar
verður Sundskálinn vígður með
ræðum og söng, og kappsund hefst
í þrem flokkum (100 metra langt), í
1. flokki þrenn verðlaun, 2. og 3. ein.
Þá reynir 1. flokkur sig á 500 metra
sundi, þrenn verðlaun. KI. 8 um
kvöldið knattleikur á Melunum.
2. ágúst.
Kl. 9. árd. verða veðreiðar á Mel-
unum, stökk, skeið og tölt; þrenn
verðlaun alt. Kapphlaup (100 metra),
þrenn verðl. Hjólreiðar sama. KI.
111/* skrúðganga frá Austurvelli upp
á Landakotstún. Kl. 12 hátíðin sett
(minni íslands, konungs, íslendinga
erlendis, sungin kvæði). Kl. 2 síðd.
hástökk, þrenn verðlaun; langstökk
sama. Kl. 28/t kapphlaup á Austur-
velli 1000 metra, þrenn verðlaun.
Kappganga sama. Kl. 4: ræður á
hátíðarsvæðinu (minni Rvíkur og
kvenna). Kl. 5 kappglíma i tveim
flokkum (yfir 135 pd. og upp undir
135 pd.), þrenn verðlaun. Bænda-
glima. Reiptog. Kl. 6 siðd. er dans.
Kl. 7 útbýtt verðlaunum.
Ogœjuborgir. Ógæfusamasta borg í
Vesturheimi er vafalaust
Bærinn Valparaiso í Suður-Ameriku,
þó að nafnið þýði Paradisardalurinn.
Borgin var síofnuð af Spánverjum árið
1536. 1596 skemdu Englendingar bæ-
inn og f)órum árum síðar kveikti hol-
lenzkur sjóræningi i borginni og brann
hún öll til kaldra kola. 1822, 1851
og 1880 komu jarðskjálftar og gjör-
eyddu miklum hluta borgarinnar.
1866 skutu Spánverjar á bæinn, hrundi
þá fjöldi húsa og margir fórust.
1891 hófst uppreist í bænum og lét
þá fjöldi manna lífið — og nú fyrir
skömmu eyddi jarðskjálfti bænum að
mestu.
Annars er höfuðstaðurinn í Portúgal,
Lissabon, einhver ógæfusamasta borg
heimsins. Verða naumast upp talin
öll þau slys, er borgin hefir orðið
fyrir. Hér er að eins getið nokkurra.
Árið 1147 komu enskir og þýzkir
krossfarendur og eyddu borginni.
1373 brendu kastisiskar hersveitir bæ-
inn með öllu. 1384 var setið um
borgina og 7000 manna dóu úr hungri.
1640 voru þar bardagar og blóðsút-
hellingar. 1667 settust Frakkar um
bæinn og höfðu hann á valdi sínu í
heilt ár. 1744 eyddist bærinn af
landskjálfta. 1755 kom nýr jarð-
skjálfti, jarðskjálftinn mikli, stóð þá
ekki steinn yfir steini og 35000 manna
fórust. 1835 hófst þar borgarastyrjöld
og þá létu lífið margar þúsundir
manna. 1859 kom gula sýkin og
deyddi helming borgarbúa. Eru þetta
þó að eins hið helzta, af öllu, sem bær-
inn hefir orðið fyrir og margt ótalið enn.
Eitt kunna þeir.
Málsvarar minni hlutans hér á landi,
ritstjórar eða leyniritstjórar hinna fá-
ránlegu blaða flokksins, kunna vel við
að gera sannleikanum lágt undir höfði.
Þá atvinnngrein kunna þeir.
Augljósnr sannanir þess má finna í
hverjum dálki i hverju blaði þeirra.
En einna augljósast dæmi þess, hversu
þessar rottur þjóðfélagsins vinna, er
fregn sú sem látin var berast norður
í land og »Norð.ri« síðan var að dylgja
um. Hún var sú, að landvarnarmenn
hefði helt eitri ofan í Sigurð heitinn
á Fjöllum. Sú fregn sýnir til fulln-
ustu vitsmuni, góðgirni og samvizku-
semi þessara dýra. — Þá eru og næg
dæmi hins sama í öllum þeim ill-
kvitnu getsökum til Bjarnar Jónssonar
ráðherra, sem aldrei linnir. Er þar
um auðugan garð að gresja, en síð-
asta dæmið nægir. Það eru ummæli
»Lögréttu« um veitingu viðskifta-
ráðunautsstarfans. Engin þörf er að
leiða neinum getum um, hver ritað
hafi greinina, en þó má þess geta að
allar líkur eru til þess, að einhver
spekingur flokksins hafi leitað sér skjóls
að baki ritstjórans. Því að ritstjórinn
mundi hafa vegið betur orð sín sjálf-
ur, en þeim er hægt um vik, sem
þjónar lund sinni í skjóli annars.
Hirðmaður einn
hann er einkar meinn,
trúið honum vart
hann er illr og svartr.
En öfundsjúkur er hann og illvilj-
aður Bjarna frá Vogi, hver sem hann
er. En ummæli höf. um Bjarna ætlast
hann til að séu fyndin og þarf því
eigi að svara þeim, því að höf. fer
hér sem jafnan, að klaufahátturinn ber
illviljann ofurliði og ónýtir tilraun hans
að ná tökum á hlátri manna. Spuni
hans um hvatir ráðherra og framferði
meiri hlutans er þess eðlis, að benda
verður á, hvað verið hefir að starfi í
sál höf., þegar hann hrúgaði saman
þeim ódæma-ósannindum, sem þar
eru og engu eru betri en sagan um
líflát Sigurðar. Nagdýrseðlið hefir þar
verið að starfi.
Greinin er hálfur annar dálkur á
fremstu síðu og er fróðlegt að sjá,
hve mörg ósannindi rúmast i svo
stuttu máli, þótt dregið sé frá flest
það, sem ósatt er sagt um Bjarna.
Því eru hér töluliðir við.
1. Staðan er ekki veitt með 12000
króna launum, heldur 10000 kr. Þetta
er auglýst i iögbirtingablaðinu fyrir
löngu.
2. Þótt staðurinn úr fjárlögunum sé
rétt hermdur, þá skrökvar þessi lög-
fræðingur því, að lögin geri ráð fyrir
tveimur með 6000 kr. launum hvor-
um. Þar stendur að eins »til við-
skiftaráðunauta alt að 12000 kr.«
Hins er ekki getið, hversu margir þeir
eigi að vera eða hvernig þeim skuli
launa. Sannleikurinn er sá, að uj)p-
haflega var ætlast til að þeir væri fVfeir
og hefði 10000 kr. í laun hvor. Þess
vegna voru veittar 10000 kr. í auka-
fjárlögum handa þeim tveimur í hálft
ár, 5000 kr. hvorum. í samræmi við
þessa fjárveiting var í ráði að setja
20000 kr. veitingu í fjárlögin handa
tveimur, 10000 kr. handa hvorum.
En sparnaðarstefnan ónýtti það og
mátti þó ekki minna vera en tveir.
Því að bæði er starfinn ærinn fyrir
ekki að eins tvo, heldur 10 menn,
og hins vegar mátti velja tvo menn,
sem væri hvor annars uppbót að þekk-
ing og hæfileikum. Þá var vitað að
að fult gagn mátti verða að fjárveit-
ingunni, en nú er það ofraun hverjum
einum manni að vera jafnfær til alls,
sem hann þarf að gera og mun hann
í ýmsu meir verða að hjálpast við
brjóstvit en bókvit, hversu sem fer.
Hitt kom aldrei neinum til hugar að
bjóða slíkum ráðunaut minna en 10000
kr. Því að hann mun eiga gnótt erf-
iði, þótt hann þurfi eigi að safnaskuld-
um. — Hpr er að fullu sýnt, að ráð-
herra hefir veitt starfið samkvæmt til-
ætlun þingsins, en eigi brotið flár-
lögin.
3. Greinarhöf. segir, að laun þessí
sé »bitlingur«. Sannleikurinn er þó
sá, að aldrei mun hafa verið heimtað
meir.a starf af neinum manni, en af
þessum viðskiftaráðunaut. Mun því
öllum auðskilið að þetta bitlingshjal
er hin mesta, fjarstæða, hversu hátt