Ísafold - 08.09.1909, Qupperneq 3

ISAFOLD
231
ErL ritsíinaírcttir
til í»afoliiar.
Khöfn 7. sept.
Nýr maður á norðurheimskauti.
Robert Peary náði sömuleiðis norður-
heimskauti þ. 6. apríl 1909.
* *
*
Sjálfsagt án þess að hvor vissi af
öðrum hafa Ameríkumennirnir Cook
og Peary, með eins árs millibili, kom-
ist að marki þessu, er svo mjög hefir
verið kept að.
Robert Peary er fyrir löngu heims-
frægur orðinn fyrir landkannanir sín-
ar. Hann er nú rúmlega fimtugur
maður (f. 1856) og hefir verið á ís-
hafsferðalögum nærri óslitið seinustu
23 árin. Stundum hefir kona hans
verið með honum. Iíún fæddi hon-
um dóttur eina lengst norður í Græn-
landi fyrir 16 árum.
Peary hefir bæði fótbrotnað og
kalið á fótum á ferðalögum sínum,
en ekkert látið slik smáóhöpp á sig fá.
Peary er liðsforingi og verkfræð-
ingur í sjóliði Bandaríkja.
Kommandör Nielsen
einn af forstjórum H./F. P. J.
Thorsteinsson & Co. hefir legið mik-
ið veikur í eyrnasjúk'iómi í sumar
úti í Viðey. Hann fór með Ceres í
gær, mjög þungt haldinn. Fór skip-
ið inn að Viðey, eftir að það létti
akkerum hér á höfninni, til þess að
taka hann þar.
Botnvörpungar
hafa vaðið uppi í seinni tíð suður
með sjó. Nýlega tók einn þeirra dufl
og duflfæri frá vélarbát úr Keflavík,
fyrir innan landhelgi, fyrir nösunum
á bátshöfninni. Bátsmenn gátu að
eins náð númerinu á skipinu. — Nú
hefir verið yfir þessu kært til stjórn-
arráðsins og mun Beskytteren nú
kominn suður eftir til að skakka
leikinn.
Síra ólafur frikirkjuprestur
er kominn heim úr ferðalagi austan
fjalls um Arness- og Rangárvallasýslu.
Mikil hey og allgóða tíð, segir hann
þar eystra. En bændur kvarta undan
því, að verzlunin sé stirð.
Stjórn prívatbankans
í Kaupmannahöín hefir boðizt til
að taka aðstoðarmenn í íslandsbanka
og útbúum hans, og hafa hjá sér í
bankanum 4 mánuði hvern, í því
skyni að kynna þeim bankastörf og
afgreiðslu erlendis.
Svo góðum boðum hefir verið tek-
ið feginshendi. Elzti aðstoðarmanna,
Viggo Björnsson, (Jenssonar sál.) fór
utan með Ceres í gær og verður
hann í privatbankanum fram yfir ný-
ár.
Privatbankinn er þriðji stærsti banki
Dana. Er því margt og mikið að
sjá og læra þar.
Fru Sigríður Magnússon,
kona meistara Eiriks í Cambridge
— kom með Ceres um daginn. Dvel-
ur hún hér,nokkurn tíma, m. a. í því
skyni að sjá um sölu á Vinaminni.
Skarlatssótt
segir »Norðurl.« hafa stungið sér
niður á 2 bæjum á Langanesi. Á að
hafa borizt með Færeyingum. Bæirn-
ir eru settir í sóttkví.
Ingólfor
blað bannfjenda kveður ranghermi
vera í síðustu ísafold, að ekki hafi
verið fleiri á bannfjenda-fundinum 30.
s. m., en um 30. En ísafold hafði
fréttir frá einum stjórnanda félagsins
Sjálfstjórn um, að þar hefðu verið
milli 30 og 40 og auk þess sögu-
sögn tveggja annarra manna,' er annar
sagði, að fundarmenn hafi verið 23,
en hinn 27.
Vér sáum ekki annað ráð, til þess
að fá réttu töluna, en hið góða gamla
ráð: að taka meðaltalið.
Til þess að fyrirbyggja allan mis-
skilning stingum vér upp á því við
ritstj. Ingólfs að birt verði tala fund-
armanna hin rétta.
Félög landsins og aöflntningsbannið.
Framfarafélag Seltirninga tei-
ur nál. 70 meðllmi. Á fuudi fálagsins
20. febr. síðastl. bar útvegsbóndi hr. Jon
skipstjóri Jónsson i Melshúsum upp svo
látandi tillögu:
»F u n d u r i n n t e 1 u r æ s k i 1 e g t,
a ð aðflutningsbann áfengra
drykkja verðileittílögsem
fyrst, þar eð hann álítur á-
f e n g i s n a u t n i n a tefja fyrir
andlegum og líkamlegum
þroska þjóðarinnar.«
Formaður félagsins, hr. Gísli Guð-
mundsson, verksmiðjustjóri í gosdrykkja-
verksmiðjunni »Sanitas«, hefir skýrt mór
frá, að tillagan hafi verið s a m þ y k t
með 43 samhljóða atkv.
Framfarafólag Seltirninga á þakkir og
lieiður skilið fyrir þessa fundarsamþykt,
og í tilefni af henni leyfi eg mér hór
með að mælast til þess við hin ýmsu
fólög, sem til eru víðsvegar um landið,
t. d. framfarafólög, ungmennafólög, kven-
fólög o. s. frv., að þau leiti álits félags-
manna sinna á aðflutningsbannlögunum
og fái fundarsamþykt fyrir því álitl, og
að þau síðan sendi mór útdrátt eða
eftirrit af því hið fyrsta til birtingar í
blöðunum.
Reykjavík, 7. sept. 1909.
Virðingarfykt.
Jón Pálsson,
organisti.
Fyrsta ræða Þýzkur sagnfræðingur
Friðriks mikla. hefir xlýlega gefið út
bók um Friðrik mikla
Prússakonung og birtir þar meðal
annars mörg af bréfum konungs. í
einu bréfinu segir hann sjálfur svo frá
fyrstu ræðu sinni:
Faðir minn var búinn að skrifa mér
hvað eftir annað um, að mér mundi
verða boðið í veizlu í Köln og að eg
mætti til að þiggja boðið. Eg þekti
svo vel á karlinn, að eg vissi að þetta
var sama sem skipun, og þegar boðs-
bréfið kom, sagðist eg mundu koma.
Þetta var í fyrsta skifti, sem eg átti
að koma fram opinberlega í nafni
konungsættarinnar. Eg vissi, að mér
mundi verða fagnað með ræðu og
því hlaut eg líka að tala sjálfur. Eg
skrifaði ræðuna og mér til mikillar
gleði leið ekki á löngu áður en eg
gat haft hana yfir með sjálfum mér
reiprennandi. Eg fór til veizlusnnar
glaður og hreifur, og undir ein og
búið var að halda ræðuna fyrir mér,
stóð eg upp ófeiminn með öllu og
var hróðugur með sjálfum mér yfir
aðdáun þeirri er ræðan mundi vekja.
»Herrar minir«, byrjaði eg. Þá sá
eg að allra augu mændu á mig með
mestu forvitni og í sömu svifum
gleymdi eg byrjuninni á ræðunni.
Eg fór að leita í huganum, en alt
til einskis. Það var dauðaþögn í
salnum. »Herrar mínir,« byrjaði eg
aftur og vonaði nú að áframhaldið
kæmi af sjálfu sér. En ekkert kom.
Brennandi kvíði gagntók mig. Stórir
svitadropar spruttu fram á enninu.
Ótal hugsanir flugu gegnum mig.
Það var eins og heilinn væri glóandi.
Hvað ætli faðir minn segði? Gat það
verið, að eg væri svo heimskur, að
eg gæti ekki haldið ræðu. Eg var
eins og dauðadæmdur af örvæntingu.
Þó náði eg loksins í eina setningu
einhverstaðar inni í miðri ræðunni og
hana lét eg »fokka«. Rétt á eftir
mundi eg það sem á eftir fór. Síðan
fór alt vel, — mér tókst meira að
segja að flétta upphafið svo vel inn
í, að þráðurinn hélzt. Enn hvað eg
varð feginn þegar eg settist niður eftir
þenna blóðsvita 1 Eg hefi aldrei verið
jafnkviðinn í neinni orustu.
Hátt flug. ítalskur herforingi, Mina að
nafni, hefir nýlega flogið
hærra í loftbát en nokkur annar. Hann
komst 25,000 fet upp í loftið. Þarna
uppi var 32 stiga frost (Celsius) en
niðri á jörðinni fyrir neðan var 30
stiga hiti (C.).
Francesco Pastonchi
skáld og rithöfundur frá Turin
Ítalíu, hefir dvalist um hríð hér
landi. Hann fór héðan með Ceres
gær.
Gasstöðin.
Skip með efni i gasstöðina er
nú á leiðinni hingað, kemur einhvern
daginn.
í næstu viku eða svo má búast við
að um )oo manns fái atvinnu við gas-
stöðina.
Gufnskipasamniiigurinii.
Um hann farast síðustu Fjallkonu
m. a. svo orð:
Það mundi ekki hafa þótt senni-
egt, hefði því verið spáð fyrir skömm-
um tíma, að nást mundi eins hag-
kvæmur samgöngusamningur handa
íslandi og nú hefir orðið raun á. Það
hefir stöðugt verið látið klingja, að
það væri einber skaði að þvi, að halda
uppi samgöngum til íslands og kring-
um landið.
Fyrir hyggindi og dugnað núverandi
ráðherra hefir nú tekist að fullnægja
samgönguþörfinni um 10 ára bil,
þrátt fyrir megna mótspyrnu gegn
mikilverðustu umbótunum frá Dana
hálfu.
Fyrir það hlýtur hann þakkir allra
mætra manna og góðra íslendinga.
En minnihlnta blöðin æpa að hon-
um fyrir það, sem hann hefir gert.
Líklega hafa engir kunnugir búist
við öðru úr þeirri átt, þótt ilt sé til
að vita.
Það er að minsta kosti áreiðan-
legt, að öllum stendur á sama, þótt
þau geri það, — nema mætustu
mönnunum í þeirra eigin flokki.
Þeim er sárasta raun að því, sem
von er.
-----386------
Sambandið Stjörnufræðingur einn í
við Mars. Ameriku, Pickering að
nafni, fann upp á ráði einu
fyrir nokkrum mánuðum til þess að
ná sambandi við Marsbúa, sem taldir
eru oss jarðbúum að öllu vitrari og
fullkomnari, ef nokkuð er að marka
aldurinn. Það var ætlunin að láta gera
spegla mikla í Miðameríku, þviað þar
eru héruð þur og sólsæl. Þessi ljós-
merki áttu síðan að ná til Marsbúa,
því að full ástæða er til að ætla, að
þeir eigi góða stjörnu-sjónauka. Pic-
kering hélt að þetta mundi ekki kosta
nema um 1 miljón pd. sterling eða
um helming þess, er einn vígdreki
kostar. Auðmennina í Ameríku hefði
þvi ekki munað mikið um, að láta
þetta fé af hendi rakna.
Annar stjörnufræðingur enskur, E.
L. Larkin að nafni, hefir nú hrakið
þessa áætlun i tímaritinu »English
Mechanic«, og er ekki laust við, að
þetta fyrirtæki sé nokkrum erfiðleik-
um bundið. Segir hann, að tím-
inn sé óheppilega valinn og færir til
þess ýmsar stjarnfræðislegar ástæður,
— og auk þess eru aðrir og meiri
erfiðleikar á að ná sambandi við
Marsbúa.
Lartin hefir gert vandlega áætlun
og reiknað það út, að speglarnir yrðu
að vera 83 rastir að ummáli. Þó var
hugsanlegt að komist yrði af með 42
rasta spegil, ef gert væri ráð fyrir að
Marsbúar hefðu óvenju-ágæta sjón-
auka. En samt mundi þetta verða alt-
of dýrt, því að spegillinn mundi kosta
margar biljónir, og til þess að koma
honum upp, mundi þurfa alt járn, gler,
kol og kvikasilfur, sem til væri á jörð-
unni — og þó að speglinum yrði
komið upp, mundu meikin verða ó-
sýnileg af ýmsum ástæðum, er snerta
gufuhvolfið.
Nýju sóknargjöldin.
Ut af grein hr. Þorsteins Erlingssonar
um þau í ísafold í dag, skulum vér
geta ummæla þeirra, er sira Jens pró-
Jastur Pálsson hafði um þau f ágrein-
ings-nefndaráliti í efri deild á siðasta
þingi (þingskjal 255).
Honum farast svo orð:
Alt fram á yfirstandandi þing virt-
ist þjóð og þing og stjórn samdóma
um, að þetta þing ætti ekki að taka
tillögur milliþinganefndarinnar í skatta-
málum landsins til meðferðar. Hafi
það verið vel og rétt ráðið, sem eg
tel vafalaust að verið hafi, þá verð eg
að telja fljótráðið, ef ekki misráðið,
að slíta nú skattamál þetta, þann veg
sem meiri hlutinn ræður til, út úr
heildarsambandi því við önnur skatta-
mál landsins, sem það var sett í, er
það var lagt i hendur milliþinganefnd-
arinnar, og ráða því fyrirfram einu um
sig til lykta með persónuskatti, er
þjóðin ekki hefir fengið ráðrúm til að
ræða og láta uppi álit sitt um.
Hinum eigi óverulega persónuskatti
(nefskatti), er farið er fram á, er eg
eindregið mótfallinn af ástæðum þeim,
er eg nú skal telja:
1. hann er í sjálfum sér og út
fyrir sig mesti ójafnaðarskattur;
er og
2. fyrir þá sök allra skatta óvinsæl-
astur og verst fallinn til greiðslu
embættismannalauna, og mundi sú
óvinsæld gjaldsins bitna að ósekju
og ómaklega á prestastétt lands-
ins, og loks
3. yrði innheimtan afar umsvifasöm
og dýr.
„Stjornarhrapið enn.4’
í Lögrétta 7. júlí, kemur einhver ný
persóna fram á leiksviðið í sStjórnarhraps-
leik« þeirra S (i Ingólfi) og óðalshónda
Jóns Einarssonar i Hemru, er einnig auð-
kennir sig með S, og rnælist slikt varla
vel fyrir hjá Hemrubóndannm.
Tilburðir þessarar persónu eru mjög svip-
aðir því, þegar dýrategund ein er að elt-
ast við skottið á sjálfri sér; við slíku am-
ast menn ekki, heldur brosa bara að þeim
kútvelting með ánægju. En stundum taka
oau dýr lika npp á þvi, að draga skottið
ofan i ýms óbreinindi, og sletta þeim öðr-
nm til svívirðingar, ef ekki er viðgert, og
það hefir S þessi ekki keldur viljað láta
eftir liggja, þar sem hann er að leitast við,
að vekja ámælisgrun á óviðkomandi mönn-
um, og sérstaklega þó þeim, er moldin nú
hylur. Ætli hinir fornu íslendingar, sem
heldur vildu láta lífið en vega að sofandi
mönnum, hefðu ekki álitið slíkan pilt »þorp-
ara«.
Það litur út fyrir, að S sé allmjög í nöp
við Pál Sveinsson; en ekki ætla eg að bera
skjöld fyrir vindhögg þau og vandræðalega
útúrsnúninga, sem hann er að skaka
framan i Pál. Yiljínn hefir auðsjáanlega
leitt hann (S) þar út í ógöngur. Hann
ætti að vara sig á því hér eftir, að vera
að ráðast á mann fyrir það, að hann hafi
ekki náð prófi, sérstaklega mann, sem
Stundað hefir nám með heiðri og sóma, en
orðið að hætta sökum fjárleysis og heilsu-
brests, þvi slíkt ber vott um frámunalega
litla lifsþekkingu eða strákslega ósvifni.
Það virðist hafa verið aðaltilgangur S,
að leitast við að losa á klemmuhaldi því,
er nsfni hans i Ingólfi læsti á Jón i Hemru
með vottorði því, er hann (Jón) gaf sveit-
ungum Binum á áskorunarskjalinu 1905, og
er hann allgleiðgosalegur yfir röksemdum
sinum; en sjáum nú til, á hversu traustri
undirstöðu þær standa. Hann byrjar á
þvi að gefa það í skyn, að »þeir«, er
undirskriftunum söfnuðu, muni ekki hafa
aflað þeirra á heiðarlegan hátt, og svo
segir hann, að i siðara skiftið hafi »4
gengið aftur úr og ekki getað fylgst með
lengur*. Eg ætla ekki að gera ráð fyrir
þvi, að hr. S sé svo ókunnugur þvi, sem
hann er að skrifa um, að honum sé það
ekki vel ljóst, að hverjum hann vegur hér;
það var sira Sveinn heitiun Eiriksson einn,
er undirskriftunum safnaði; og það er eg
sannfærður um, að hversn vel sem S legg-
ur sig til, muni hann ekki fá nafn eins
einasta manns til þess, að styðja þessa til-
hæfulausu og svívirðilegu aðdróttun sína,
gegn sira Sveini heitnum. — Skyldi slíkum
náunga verða sérlega bumbult af þvi, að
umhverfa því sanna og göfuga i hversdags-
lifinu, ef honum sýnist það koma sér eða
sinum að einhvérju leyti í hag. Hvað það
snertir, að ekkert hafi verið til sparað, að
»safna sauðlaust® í seinna skiftið, og full-
yrðing S um það, að þessir 4, sem þá
stóðu ekki á skjalinu, hafi ekki getað fylgst
með lengur, þá er mér það vel kunnugt,
að þótt sira Sveinn heitinn hafi má ske
viljað gefa öllum undirskrifendum kost á
þvi að þakka oddvita sinum fyrir hið
makalausa vottorð, þá hafði hann enga
eftirgangsmuni við, né stofnaði til eftir-
göngu, þótt hann hitti ekki alla heima, eða
þá eitthvað illa fyrirkallaða við réttir. —
Geti hr. S sýnt skriflega yfirlýsingu þeirra
Björns i Svínadal, Helga frá Ásum, Gisla
i Gröf og Páls i Búlandsseli um, að þeir
hafi ekki vitað um, hvað þeir voru að
biðja, verður slikt auðvitað tekið hjá hon-
um sem allgóð málsvörn i þessu atriði, en
að öðrum kosti verður það, sem hann hef-
ir hér um sagt, álitið ómerkilegt fleipur og
vandræða vafningar.
Tilboði S um »nákvæmari skýrslu um
framkomu »frumvarpsfjenda« í kosningar-
baráttunni í Yestur-Skaftafellssýslu siðast,«
er eg viss um, að allir andstæðingar taka
með velþóknun; er mér alveg sama,
hvort hann skýrir rétt eða rangt frá, þvi
segi hann satt, verður sagan »fjendunum«
til heiðurs og lofs, en langi hann til tð
ljúga, verður hún snoppungur á Jón í
Hemru, og að likindum tildrög til opinber-
unar á broslegum vambarbelgingi »guðanna«
i Vestur-Skaftafellssýslu, er þeir voru að
sloka úr sínum örlagabikar i kosningastríð-
inu.
En S minn sæll! Hvað sem þér þóknast
að segja hér eftir, ættirðu að hafa min
ráð, og léta það koma niður á okkur, sem
lifandi erum; þvi hversu mikill garpur, sem
þú kant að vera, þá njóta þeir miklu hæfi-
leibar sin aldrei, ef þú beitir þeim til þess,
að höggva og róta i leiðum framliðinna
manna.
Vertu svo sæll að sinni!
Eg er einn af þeim, er þú nefnir
»Frumvarpsfjanda«.
Farþegar með Ceres i gær til út-
landa: Konsúlsfrú Ágústa Thomsen og
synir hennar, Hallgrimur og Kjartan. Frú
Stefania Copeland, frú Helga Gad. Aage
Möller stórkaupmaður með frú. Ungfrúrn-
ar Hendrikka Finsen, Áslaug Þorláksdóttir,
Lovisa Albertsdóttir. Jón Björnsson kaup-
maður. Þorvaldur Pálsson læknír Horn-
firðinga. Thutein vatnsveitumaður. Liss-
mann málari frá Hamborg 0. fl,
Albertihneykslið.
í dag er liðið 1 ár frá hinum sögu-
lega viðburði, er fyrverandi ráðgjafi
íslands, geheimekonferensráðið Pétur
Adler Alberti gekk upp í dómhöllina
í Kaupmannahöfn og seldi sig í hend-
ur réttinum, svo sem allir muna.
Síðan hefir hann setið í gæzluvarð-
haldi. Rannsóknum var eigi lokið, er .
síðast fréttist frá Höfn, en svo til ætl-
ast, að botninn yrði sleginn í þær í
seinasta lagi i dag.
Alberti hefir sífelt neitað öllu því,
sem upp á hann hefir verið borið og
eigi varð sannað ssvart á hvítu«. Skrif-
að hefir hann heilar bækur sér til
varnar og stuðnings. Dómarinn, sem
er ungur maður, en gamall undirmað-
ur Albertis, hefir oft átt í æði mikl-
um vandræðum, með að koma nokkru
tauti við Alberti, því að hann er mesti
málaflækju- og málafylgjumaður, er
notar sér alla mögulega, leynda og
ljósa lagakróka.
Svo segja þeir, er kynni hafa haft
af Alberli í varðhaldinu, að hann sé
jafustyggur, drembinn og stórmensku-
legur nú, eins og áður, er hann sat
uppi á valdatindinum. Það er eins
og honum finnist engin breyting vera
orðin á högum sínum, eins og hon-
um finnist, að um píslarvætti eitt sé
að ræða, er brátt muni á enda, og að
því loknu muni valdasólin brosa við
honum aftnr.
Ekki erheldur með öllu loku fyrir það
skotið, úr því að vin hans og sam-
verkamanni, J. C. Christensen, hefir
hepnast að tylla sér á veldisskákina á
ný. í fyrra, um þetta leyti, varð hann
að þoka úr ráðgjafasessi, vegna mjög
sterkrar ofsagremju nærri allrar dönsku
þjóðarinnar fyrir afskifti hans af Al-
berti. En nú er sami maður orðinn
landvarnarráðgjafi Dana og sagður á
leiðinni upp í æðsta embætti þeirra,
þótt eigi verði séð, að neitt það hafi
fram komið, er afsakað geti eða fegr-
að afstöðu hans gagnvart stórglæpa-
manninum.
Samgöngumálið.
Vér höfum heyrt því fleygt, að
eftir hinum nýja gufuskipasamningi
muni þeir, sem flytja vörur með
skipum Sam. féh, þurfa að borga
aukajarmgjald jyrir að koma vörun-
um með strandbátum Thorefélagsins.
t»etta er algerlega til-
hæfulaust.
Það er skýrt tekið fram í samningn-
um, að félögin verði að jafna þetta
atriði sín á milli, og sanmingurinn var
ekki undirskrifaður fyr en félögin voru
búin að því. Farmgjaldið verður jafn-
mikið, hvert á land sem vörurnar eru
fluttar og hvort heldur vörurnar eru
fluttar með skipum annars félagsins
eða beggja.
REYKIÐ
ðeins vindla cg tóbak
fri B. D. Krösemanii
tóbakskonungi
í Amsterdam (Holland).
Nótnapappír
aftur kominn í afgreiðslu ísafoldar.
Fæði og húsnæði geta 2 stúlk-
ur fengið með góðum kjörum í Ing-
ólfsstræti 21.
Nokkur herbergi til leigu með
eða án húsgagna, nú þegar eða frá 1.
október í Grjótagötu 10.
Reiðbeizli hefir fundíst nálægt
Fossvogslæk. Réttur eigandi getur
vitjað þess til G. Zoéga.
Tapast hefir 10 króna bankaseðill
á götum bæjarins. Finnandi skili í
afgreiðslu ísafoldar.
Brjóstnái hefir tapast frá Björns
Kristjánssonar bryggju út á Stýrimanna-
stlg. Skilist í afgr. ísafoldar.
n ■*! • r\ traust og vel útlítandi
HRinnin ertnsöiu upp^sing-
IIUIUIIJUI ar { ísafoldarprentsm.