Ísafold - 15.01.1910, Blaðsíða 3

Ísafold - 15.01.1910, Blaðsíða 3
Í8AÍ OLD 9 Leiðrétting*. í Þjóðólfi 14. þ. m. er gefið í skyn, að landsstjórnin hafi kveðið upp úiskurð um það, að herra Tryggva Gunnarssyni bæri að greiða eftirlaun úr Landsbankanum með fyrirvara, sem þar er nefndur. Þetta er misskilningur, því lands- bankastjórarnir hafa einir og á eigin ábyrgð ákveðið að greiða lífeyri þenna fyrir janúarmánuð, með fyrirvara. Reykjavik 15. janúar 1910. Björn Kristjánsson. Bjórn Sigurðsson. Blöðin. Mikil breyting hefir orðið nú um nýárið í blaðastjórn bæjarins. Rvikin er losnuð við 100 daga rit- stjórann, J. Ól. sem ábyrgðarmann. Víð þvi starfi er tekinn Stefán Run- ólfsson, áður ritstj. Hauks Fjallkonan flytur hingað til bæjarins úr Hafnar- firði. Hana hefir hr. alþm. Benedikt Sveinsson keypt og tekur nú við rit- stjórn hennar. Fyrsta blaðið kemur út á morgun (sunnud.). — Þá hefir loks Þjóðólfur skift um ritstjórn — og stjórnmálaskoðanir um leið. Hinn nýi ritstjóri er Pétur Zóphóníasson, áður bankaritari. — Væri það til of mikils mælst, að hinn nýi ritstjóri Þjóðólfs léti heimildarinnar getið, er hann prent- ar fréttir orðréttar upp úr öðrum blöð- um, eins og hann hefir t. d. gert í blaðinu í gær. Þar er langmestur hluti fréttanna prentaður orðrétt upp úr mið- vikudagsblaði ísafoldar. Slys. Tveir menn í Borgarfirði eystra fórust þ. 9. f. mán. í snjóflóði: Sveinn Gunnarsson frá Húsavik og Björgvin Guðnason, austfirzkur. (Norðurl.). Trier konungkjörinn. (Simfregn frá Khöfn 14. jan.), Herman Trier var lengi fólksþing- maður í Danmörku, en féll við sein- ustu kosningar. Nú er hann orðinn konungkjörinn þingmaður í stað H, N. Hansens konferenzráðs, sem er nýdáinn. Konferenzráð Hansen var einn Dananna í millilandanefndinni og sat í undirnefndinni, er bjó Upp- kastið úr garði, með þeim Lárusi og Jóhannesi og Chr. Krabbe. Hann var áður lengi borgarstjóri í Kaupmanna- höfn og nokkur ár forseti landsþings- ins. Hann varð 74 ára. Botnvöi pungarnir Jón forseti og Mars seldu seinasta fiskfarminn allvel, hinn fyrri á nær 91/2 þús., en hinn síðari á rúm 7 Va þús. — enda er hann allmiklu minni. — Mars fór í gær vestur á fjörðu til veiða, og fer að likjndum þaðan beina leið til Bretlands. Paulhan loftfari hefir nýlega komist hærra í loft- skipi en nokkur annar sem sé 4600 fet, hermir símfregn frá Khofn í gærkveldi. „í krÍDgum bæinn minn“. Hugleiðingar um ræktunarfyrirtæki ungmennafólaga. Enginn getur neitað því, að áhugi manna fyrir ræktun landsins hefir aukist mikið á síðari árum. Meira mun rætt um skógrækt garðrækt og túnyrkju en áður, og leiðir þær, er menn fara til þess að auka þetta hvert fyrir sig eru margar nýjar, áður ó- kunnar oss Islendingum. Hætt er þó við að mörgum fari sem þeim, er er staddur er á vegamótum og veit eigi hverja leið honum er bezt að halda. Ef til vill ratar hann af hend- ingu á rétta leið. Ef til vill á aðra, sem liggur að vísu að takmarkinu, en er lengri og örðugri. Ef til vill kemst hann inn á braut, sein liggur í öfuga átt við þá, sem honum var bezt að halda, og þegar hann eftir langan og erfiðan gang kemst að sannleikanum, þá leggur hann máske árar í bát og vildi helztað hatin hefðialdreilagtafstað, þótt tími væri nægur til nýrrar farar. Stundum hættir mönnum og við að hlaupa í gönur Þeir halda að þar sé eitthvað, sem ekkert er. Öðrum hættir við að gera sér i hugarlund að leiðin að ákveðnu takmarki sé svo stutt og greiðfær, að hún verði farin á nokkurnm vikum eða mánuðum. Þeir eru sprettharðir fyrst í stað, en þegar lengra líður frá, og vegurinn fram- undan þeim er enn jafnlangur og í upphafi eða jafnvel orðinu lengri í augum þeirra, þá dregur úr þeim og þeim þykir það ekki svara kostnaði að halda áfram. Æskumönnunum er einkum brugð- ið um það, að þeir fari svona að, og það eigi sízt síðan Ungmennafélögin fóru að láta bera á sér hér á landi. Eg, sem þetta rita er Ungmennafélagi og er mér vel kunnugt um álit ýmissa manna á félagsskap vorum. »Þið ætlið að rækta tún, gera skíðabrekkur og matjurtagarða og viljið vera alt í öllu en eruð ekkert i neinu. Og segðu mér svo eitt. Hvað ætlið þið »að hrúga« upp miklum skógi fyrir þess- ar 2000 kr. sem þið fenguð hjá þing- inu í fyrra?« Þannig fórust ein- um kunningja minum orð eigi alls fyrir löngu og svona veit eg, að fleiri hugsa. Eg fann að misskilningur manns þessa var meiri en svo, að eg gæti leiðrétt hann þá í svip, en urð hans urðu mér umhugsunarefni — aðdragandi þessarar greinar. Gat ekki etthvað verið satt í því, sem hann sagði ? Eg vissi ekki og veit ekki enn. En mig langar til að segja þér, samfélagi góður, hvað eg held, að við ættum að gera til þess að leið- rétta misskilning þann, er margir hafa á starfi okkar, einkum einum lið þess, skógrcektinni. Þú hefir heyrt þessi orð: Island SKÓgi vaxið tnilli fjalls og fjóru á pess- ari öld. Það á að vera heróp cesku- lýðsins. Þau eru aftan við bækling- inn um skógrækt, er formaðurinn okkar gaf út. Stór orð og mikill kjarkur er á bak við þau. En láttu þér ekki verða bilt við, þótt eg hafi þá skoðun, að þau séu ofstór, þótt eg segi blátt áfram og hiklaust: ís- land verður ekki skógi vaxið milli fjalls og fjöru á þessari öld, þótt það sé heróp æskulýðsins. Mér er kunn- ugt um, að þessi orð eru nær sanni en orð formannsins. Eg veit, að það þarf miklu lengri tíma til að rækta skóg milli fjalls og f]öru á íslandi en heila öld, Eg held líka, að við höfum enn sem komið er svo litla reynslu í skógrækt að við getum ekki í raun- inni byrjað á henni i ríkum mæli nú þegar. Við eigum og verðum fyrst að afla okkur reynslunnar, þeirrar reynslu, sem við getum örugg bygt á og hana fáum við með þvf að byrja í smáum stíl f kringum baina okkar. Má eg nú áður en við höldum lengra út í þetta mál spyrja þig um eitt: Er nokkur matjurtagarður heima hjá þér? Ef svo er ekki þá reyndu umfram alla muni að koma honum upp. En sé hann nú til, þá skaltu fá pabba þinn til að stækka hann eða gera það sjálfur, ef þú ert búandi. Þú skalt reyna að koma svo ár þinni fyrir borð, að heimilið þitt hafi nóg af jarðarávöxtum alt árið og geti auk þess selt jarðarávexti til kaupstaðanna og notið góðs af sölunni. A þenna hátt eykur þú framleiðsluna á afurð- um landsins vinnur þarft verk. Svo skaltu líka fá bændurna í kringum þig til að gera það sama. Þú verður að sýna þeim fram á, hversu mikil smán það sé fyrir oss íslendinga að kaupa t. d. jarðepii fyrir margar þús- undir króna árlega frá öðrum lönd- um, þar sem full vissa er fengin fyrir því, að þau geta eigi síður vax- ið hér, en víða annarsstaðar í heim- inum. Þú verður að benda þeim á það, að takmarkið, sem þjóðin á að keppa að í þessu efni er það, að fram- leiðsla jarðepla í landinu sjálfu aukisl svo, að flytja megi a. m. k. eins mik- ið út af jarðeplum með tímanum og nú er flutt inn. Minna má það alls ekki vera. Og þú skalt benda þeim á búdrýgindin, sem jarðeplaræktin t. d. hefir í för með sér og ágóðann, sem hún gefur af sér að cðru leyti. Svo skaltu að lokum sýna þeim landið, sem ónotað er í kringum bæina þeirra. Vilji þeir nú ekki láta sannfærast um að það sé rétt sem þú segir, eða séu þeir sannfærðir um það, en vilji ekk- ert vinna til að auka framleiðslu jarð- arávaxta i landtnu og þá um leið dugnað og framtakssemi, þá verður þú að fá félaga þína til þess, að sýna þeim það í verkinu, að þú hafir á réttu að standa. Við megum ekki hætta fyr en við höfum sannfært alla góða bændur og vonda líka um það, að það sé gróða- vegur að rækta meira af jarðarávöxt- um hér heima í landinu okkar, og að hitt sé smán að þurfa að flytja þá inn. Og þetta getum við með þvi að taka saman höndum mörg í hóp, fá okk- ur land, og byrja að rækta þar jarð- arávexti. Svo seljum við bændum af- urðirnar,eðakaupmönnum, og njótum góðs af sölunni. Ef einhver skyldi segja, að við séum ekki fær um þetta, þá svara eg því svo, að við séum þá ekki fremur færir um að leggja út í skógrækt. í henni höfum við enga reynslu, en í þessu höfum við reynslu margra manna á undan okkur og getum því óhikað byrjað og haldið áfram. Eflaust munu fleiri á eflir fara, ef vel tekst. Svo getum við lika geng- ist fyrir því, að meiri samvinna komist á, meðal þeirra manna, er rækta vilja jörðina á þenna hátt. Einkutn getum við í kaupstöðunum sumum, þar sem nóg er landrýmið, en lítill vilji, feng- ið menn til að leggja meira af mörk- um til garðræktar, stofnað hlutafélög, er vinni að því o. s. frv. Á þenna hátt gætum við unmð ómetanlegt gagn, þvi að þannig er því farið um oss Ísíendinga, að það er oft ekki nema litið eitt, sem þarf til þess að koma einhverju af stað — ofurlítil samtök — dálitill kraft- ur — og sá kraftur getur komið frá okkur. Eg er viss um, að árang- urinn af þessu starfi okkar yrði mikill áður en mörg árin liðu, og auk þess gæti ágóðinn af matjuitasölunni gert okkur miklu greiðari gönguna, er við leggjum út á löngu brautina, sem framundan okkur er — skógræktar- brautina, þvi að á þenna hátt gætum við breytt bæði vinnu okkar sjálfra og félaga okkar i peninga — aflið sem okkur vantar svo tilfinnanlega. En nú skulum við aftur vikja að skógræktinni. í kringum flesta bæi á landinu okkar eru tún. Þér þykir prýði að þeim og innilega þykir þér vænt um túnið heima hjá þér, ef þar er tún. En þegar þú horfir heim á islenzkan sveitabæ, þá finst þér þó eitthvað vanta, þrátt fyrir blessuð tún- in. Þetta, sem vantar, eru fagrar hrísl- ur, þéttir runnar, sem gætu dregið úr næðingunum og veitt skjól i storm- um og hríðum. Hefir þú aldrei séð eins og i hillingum hríslur og runna eða jafnvel stór tré í kringum bæinn þinn? Langar þig ekki til þess að það yrði með timanum ? Veiztu hvað eg vildi gera að herópi, sem mér fynd- ist fullsæmilegt? Það er svipað her- ópi formannsins okkar og hljóðar svo: >Skógur í kringum hvern islenzkan sveitaba á pessari öldt. Mér hefir æfinlega fundist skógana vanta ikringum islenzku sveitabæina, og eg hefi hugsað mér, að gera mitt ítr- asta til þess að rækta skóg i kringum bæinn minn, þegar eg fer að búa í sveit. Þetta skaltu líka gera. Þú get- ur byrjað smátt. Fáðu þér í vor nokkrar plöntur af trjátegundum þeim, sem vissa er fyrir að lifa hér, t. d. ribsi, furu, reynivið, birki og víði. Settu þetta niður á góðum stað við bæinn þinn. Þú getur haft leiðarvísi formannsins til hliðsjónar. Fáðu fleiri til að gera það sama. Svo get- ur þú líka fengið þér falleg íslenzk og útlend blóm og gróðursett þau. En þú mátt ekki missa kjarkinn, þótt eitthvað deyi af þessu hjá þér. Það kemur svo oft fyrir. Og veldu umíiam alt harðgerðar jurtir og bráðþroska. Svo skaltu jafnan hafa vakandi auga á þessu og áhugi þinn verður að fara vaxandi, en ekki þverrandi. — Sjáðu hvernig blessuð trén teygja sig upp i ljósið og breiða út limið, þótt lítið sé, og eg segi þér það alveg satt, að þú fagnar hverju smáblaði, sem kem- ur út á vorin, eins og það væri góð- ur vinur þinn, og líf jurtarinnar verð- ur smámsaman þáttur úr lífi sjálfs þín. Þú getur nú haldið þessu áfram unz þú hefir gróðursett í kringum allan bæinn, og vertu alveg viss um það, að þótt vöxturinn sé lítill fyrstu árin þá er eigi að síður undurmikil gleði fólgin í því að vita, að jurtirnar lifa. Þegar þú og félagar þinir hafa far- ið þannig að í nokkur ár, þá hafið þið fyrst og fremst fengið fé af sölu jarðarávaxta, reynsfu fyrir því að sam- vinnan má sín mikils, dálitla reynslu i skógrækt og enn meiri löngun til þess að vinna að henni en áður. Þá getið þið byrjað i ríkum mæli að gróðursetja tré, allir'og öll saman í einum hóp, og þið skuluð æfinlega hafa það hugfast að ísland á að verða skógi vaxið milli fjalls og fjöru. Þegar þú svo litur heim að bæn- um þínum ofan úr hlíðinni eða utan af túninu, finst þér þá ekki fegurra, skjólbetra og eitthvað svipmeira í kringum hann? Stærri eru matjurta- garðarnir og trén, sem eru farin að teygja sig upp með veggjunum, breiða út blöðin sin eða barrið og blómin brosa við þér. Jú. Þar er miklu feg- urra umhorfs. Einhver sælurik tilfinning hrifur þig, þú brosir með sjálfum þér og hugsar: »Þótt eg lifi naumast svo lengi, að þau verði jafnhá mér, þá þykir eftirkomendum minum vænt um mig fyrir þau, því að jafnvel nú þegar er fegurra en áður í kringum bæinn minn.« Óskar. Reykjavíkur-annáil. Bæjarstjórnarkosningarnar: Kjörskráin liggur frammi i bæjarþingstofunni til at- hugunar þangað til á laugardaginn kemur. Munið eftir að gœta að hvort pér eruð d skránni. Þar eigið þér að vera, ef þér eruð 25 ára eða verðið það fyrir 29. jan., hafið búið hér i Rvik minsta kosti siðan 29. jan. 1908, hafið óflekkað mannorð, eruð ekki öðrnm háð sem hjú og standið eigi í skuld við sreitasjóð — og gjaldið eitthvað til bœjarsjóðs. Konnr kjósenda þurfa eigi að vera fjár sins ráð- andi (stafi það af hjónabandinu) né greiða neitt i bæjarsjóð. Gætið vel að og kærið til borgarstjóra fyrir kl. 12 þ. 24. jan. Fasteignasaia. Eggert Claessen yfirrétt- armálfærslumaður fær uppboðsafsalsbréf fyr- ir Yatnsmýrarbletti nr. 2 fyrir 2125 kr. Dags. 23. nóv. 1909. Jón Magnússon bóndi i Krisivik selur Jóni Jónssyni bónda i Hliðsnesi hús og landeign á Grimsstaðaholti, nefnda Eyvik, með tilheyrandi, fyrir 4000 kr. Dags. 16. nóvbr. 1909. Markús Þorsteinsson söðlasmiður selur Kristófer járnsmið Sigurðssyni húseign nr. 9 við Frakkastig með tilh. fyrir 4000 kr. Dags. 12. jan. Oscar Johansen, fiðluleikarinn, efnir til hljómleika með aðstoð fröken Kr. Hall- grimsson, næstkomandi þriðjudag. Bæjar- búar mega vera vissir um að fá það kvöld að njóta betri fiðlulistar en kostur hefir verið á áður hér í bænum. — Verkefnin, sem hr. O. J. hefir valið sér þetta kvöld, eru og að fróðra manna dómi ágætar heims- frægar lagasmíðar eftir m. a. Hándel, Beriot og .Tohan Svendsen). Bæjarbúar, er unna hljómlist ættu ekki að láta þetta tækifæri ónotað. Skautakappför Skautafélagsins, sem átti að verða 22. og 23. jan. verður að iikind- um frestað vegna hinnar óhagstæðu veðráttu. ------9S&-------- Misprontast hefir í siðasta blaði i greininni um tugamálsheitin i 10. 1. n. frá greinarlokum: 10, á að vera 100. Geta dýr 1 skýrslunum um jarðskjálfta sagt fyrir Þanrb er eyddi hóraðinu Hel- jarðskjálfta. á Grikklandi árið 373 f. Kr., er sagt fraþví, að mys, moldvörpur og ánamaðkar, með öðrum orðum d/r, sem hafast við undir yfir- borði jarðarinnar, hafi komið fram 1 dagsljósið 5 dögum fyrir jarðskjálftann. Þegar jarðskjálftinn var á Sikiley árið 1783 komu jafnvei sjódýr fram og það dýr, sem lifa eingöngu á miklu dýpi. Húsdýr virðast einnig vera næm í jarð- skjálfta. Árið 1825 flýðu allir hundar burt úr borginni Tolcahuano í Chile löngu áður en íbúarnir höfðu minsta grun um landskjálfta þanti, er í vænd- um var. Um jarðskjálfta þann, er eyddi franska bænum Savigne árið 1868, var spáð löngu áður af máfum og öðrum sjófuglum, sem flugu gargandi í löngum fylkingum yfir meginlandið. 1 apríl 1905 skildu íbúar indversku borg- arinnar Lahore ekkert í því, að felmtur mikill kom upp á meðal fílanna. Það kom þá jarðskjálfti nokkrum t/mum seinna og þá fór þetta að vera skiljan- legt. Náttúrufræðingurinn Humbolt tók ennfremur eftir því, að krókódílar fóru burt úr Orinocofljótinu á undan jarð- skjálftum. Hvernig stendur nú á þessu, að dýrin finna þetta á sórt Sumir halda að rafmagn eigi einhvern þátt í þessu, aðrir trúa á sjötta skilningarvit ið ellegar þá að þetta stafi af góðri heyrn og ótrúlegum skjálftanæmleik. 84 »Var það ekki þetta, sem eg sagði altaf, fröken Falbe«, hrópaði madama Spáckbom f sárum róm í aðra röndina, en bældist þó um í hina; »hún verður hjá mér þangað til hún hress- ist, en ekki stundinni lengur — sagði eg — því að eg þekki blóðið — það geri eg — og nú er mér þar að auki sagt —, að hann — strékurinn henn- ar af tataraættinni; ef mig hefði rent nokkurn grun í það, hefði hann svei mér aldrei fengið að fylgjast með henni óheillakvöldið á dögunum«. •Verið gæti, að hún kæmi aftur«, maldaði fröken Falbe í móinn. »Já, hún ætti nú að reyna það!« hrópaði madama Spáckbom ærið þung- búin. »Hvað segið þér • |>ór ætlið þó ekki alveg að sleppa af henni hendinni.« »Fari eg í sjóðandi — fröken Falbe — ef eg ekki geri það eins og eg heiti Karólína Spackbom ! |>að væri mesta háðung að vera að hjálpa svona mann- eskju, sem ekki kann gott að þiggja; það eru nógir aðrir, sem eiga bágt.« »Já, en þeir, sem ekki kunna gott 85 að þiggja, eru einmitt mest hjálpar- þurf.« »Nei, heyrið þér nú fröken Falbe! I þessu er ekkert vit; það hendir yður stundum, að þér eruð altof lærð og klók — alveg eins og doktor Bentzen; það er að segja, þór eruð auðvitað tíu þÚBund sinnum betri í öllum greinum — mað- ur lifandi — það er enginn samanburð- ur — bætti madama Spackbom við, full skelfiugar, yfir því, að hún skyldi hafa orðið til að bera ágætismanneskjuna fröken Falbe saman við jafn fyrirlit- jegt kvikindi eins og doktor Bentzen. Veturinn var harður, fanst að minsta kosti fátæklingunum. f>að reið á að koma sér í mjúkinn við einhverja kon- una frá góðgerðafélögunum. f>ær veittu mörgum hjálp, sem kom sér vel. Sumir voru það, sem ekki báru gæfu til að höndla hjálpina, og aðrir, sem hjálpin vildi ekki koma nálægt, þvi að þar, sem syndin og eymdin lágu í faðm- lögum, mátti eins búast við að hjálpin yrði til bölvunar — og synd væri það að taka brauðið frá hinum bágstöddu, sem þess eru maklegir og þakka með tárum og blessunarorðuml 88 sfzt hjá góðgerðakonunum, er voru að miðla fátæklingum. Fröken Falbe átti ekki að sér að vera önnum kafin um jólin, því að hún var vön — það var ein af hinum rangsnúnu, undarlegu fyrirtektum henn- ar — að geyma það litla sem hún hafði af að miðla þangað til eftir jól- in. En þenna aðfangadag var hún eigi að sfður á þönum frá þvi snemma um morguninn. Hún leitaði um bæinn þveran og endilangan; hún var alráðin í því að hafa upp á Elsu. í rúman mánuð hafði hún ekki heyrt Elsu né séð. En þenna dag, er allir voru glaðir og reyndu að gera sér líf- ið sem ánægjulegast, gat hún ekki slit- ið Elsu úr huga sfnum. Hún leitaði hennar þvi i öllum krókum og kym- um fátæklingahverfisins Undir kvöld, er hún var farin að ör- vænta um að finna Flóna, rakst hún alt í einu á hana á göruhorni. Oft hafði Fröken Falbe veitt því eftirtekt, hversu fijótt fegurð yndi og æska fer forgörðum hjá þeim, er þræða 81 Hún var svo ung og svo léttlynd, að hún var ekki að syrgja það lengi, að barnið fæddist andvana. Og er hún komst á fætur og fór að vera dá- lítið á ferli, fanst henni lifið brosa við sér bjartar, en Ianga hríð áður. Feg- urð sinni náði hún aftur; augun urðu gljáandi og útlitið þrifiegt. Kvöld eitt, rétt eftir að madamau var farin út að vitja sjúklinga, kom Sveinn. Elsa varð dauðhrædd, þvi að ma- daman hafði haft skýlaus aftök um, að hún mætti taka á móti honum, fyr en hún sjálf væri búin að hafa tal at honum. En ekki gat hún rekið hann burtu; ekkert viðlit heldur, að hann hefði hlýtt henni; nú var orðið svo langt síðan þau höfðu sézt. Flóin friðaði samvizk- una með þvi að ásetja sér að segja madömunni frá öllu, er hún kæmi heim; það yrði þá að hafa það. En hún gerði það ekki, þegar á átti að herða brast hana huginn; og Sveinn hélt áfram heimsóknum sínum, þetta tvisvar i viku — helzt á laugardags- kvöldum.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.