Ísafold


Ísafold - 02.07.1910, Qupperneq 1

Ísafold - 02.07.1910, Qupperneq 1
Kemm út tviðvar l viku. Vert) úrg. (80 arkir minat) 4 kr., eriondib 5 ki eða 1 ll% dollar; borgint fyrir mií)jan júli (erl'. ndis fyrÍT fram). ISAFOLD nppsögn (skritlog) bnndin vib úramót, or ósriid noma koraln sé til útgefanda fyrir 1. ofrt. M.a ipandi sknldlans vib blabib A fjjx oibsla : Auisfcnrstrmti 8, XXXVn. árg Reykjavík laugardaginn 2. júlí 1010 44. tölublað I. O. O. F. 91789 Forngripasafn opið hvern virkan dag 12-*-2 íalandsbanki opinn 10—2 J/s og bxl*—7. K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa frá 8 árd. til 10 siöd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 V* sibdegis Landakotskirkja. Guðsþj. 9*/» og 6 á helgum Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10 V*—12 og 4—5 Landsbankinn 11-2x/*, Bankastj. vib 12-2 Landsbókasaín 12—3 og 5—8. Útlán 1—B Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin trá 12—2 Landsfóhirðir 10—2 og 5—6. Landsskjalasafnið á þrd. fmd. og ld. 12—1 Lækning ók. i læknask. þribjd. og föstd. 11—12 Náttúrugripasafn opiÖ l1/*—21/* á sunnudögum Tannlækning ók. Pósth.str. 14, 1. og B. md. 11—1 Lárus Fjeldsted yfirréttarmálafærslumaður Lækjargata 2 Heima kl. n—12 og 4—5. Faxaílóagufubáturinn Ingólfur fer til Borgarness 5. 10. og 13. júlí. - - Keflavíkur og Garðs 8. 15. og 22. júlí. Landsyfirréttarviðureignin. Embættismannamálgagnið Lögrétta er íönuguskapium þessar mundir. Það veldur, að alt hefir gengið á tréfótum í vetur, sem blaðinu hefir verið kapps- mál. Undirskriftirnar og vantrausts- yfirlýsingarnar til ráðherra hafa alveg farið í mola. Aukaþingsfarganið sömu leið. — Alt virðist þetta benda á, að stjórnin eigi að baki sér öruggan og mikinn meirihluta meðal þjóðar- innar. Nýlega hefir og verið flett ræ'ki- lega ofan af ódrenglyndisatferli flokks þess, er Lögréttu heldur úti. — Svona mætti margt tína tii, sem sýnir hve alt hefir blásið á móti blaðinu og flokknum, sem það lifir á. Því er eigi að furða, þótt skapið sé úrilt og skiljanlegt, að geðilskan inni- fyrir leiti út. Góður spegill af sálarástandi blaðs- ins er svölunaryrðademban í garð ísa- foldar í síðasta blaði og máttleysis- staðhæfingarnar þar um, að Isafold hafi farið hrakfarir fyrir landsyfirrétt- inum og orðið að taka aftur aðfinslur þær hinar réttmætu, er hún hefir und- anfarið beint að embættislýðnum í landi hér. Lögrétta þykist byggja þetta á yfir- lýsingu þeirri, er ritstjóri Isafoldar birti í 41. tbl. ísafoldar til sátta við yfirdómarana. Hvílík fjarstæða! Hvað stóð í þeirri yfirlýsingu? Það, að ritstj. ísafoldar teldi það eigi á rökum bygt, að landsyfirréttur- inn sem dómstóll væri forsprakki í baráttunni gegn stjórninni, er hún- væri að stuðla að því, að lögin gengu jafnt yfir alla. Dómurunumí landsyfirréttinumfanst sem sé, að í nokkurum orðum í grein Áhorfanda í 38. tbl. ísafoldar fælist að- dróttun til þeirra um, að þeir í dómara- sæti hirtu eigi um jafnrétti allra gagn- vart lögunum. Og enda þótt ritstj. ísaf. þætti sú skýring á orðum Áhorf- anda æði vafasöm, — fanst honum ekkert á móti því að taka af skarið um, að hann vildi ei bera ábyrgð á peirri skýringu orða Áhorfanda, með því að ekki verða leidd rök að slík- um ásökunum í garð landsyfirréttar- ins. Var það því sjálfsagt af hverju heiðarlegu blaði að kannast við það, að orðin, þann veg skilin, sem yfirdóm- arnir skildu þau, væru ofhermd. Þetta fólst i yfirlýsingunni. — Ekk- ert annað. Má af þessu sjá, að ekkert er það annað en venjulegur Lögréttusann- leikur, að ísafold hafi farið hrakfarir og orðið að taka aftur aðfinslur þær, sem beint hefir verið að framkomu em- bættismannalýðsins eða réttara sagt, nokkurs hluta hans í vetur. Alt sem um það hefir verið sagt hér í blaðinu, stendur óhaggað. Barátta embættismannanna, ekki sízt hér í Rvík, gagnvart stjórninni, sem nú er, mun flestum kunn. Skýring- in á þeirri baráttu hefir og oft verið flutt lesendum Isafoldar. Hún er sú, að hlífiskjaldar-pólitíkin gagnvart embæuismönnunum er ger útlæg af þessarri stjórn. Það kom meðal annars fram i banka- ráðstöfunum hennar í vetur. Af þvi stafa dunurnar. Og úr því að verið er að tala um yfirdóminn, er rétt að geta þess, að einhver mesti dynkjavaldurinn hefir verið enginn annar en hr. Kristján Jónsson. H a n n var það, herra háyfirdóm- arinn, sem einna mestan þáttinn átti í æsingunum í vetur. H a n n hóf leiðangurinn með skamma- bréfinu alkunna til ráðherra, sem inn í voru fléttuð stillingar(l)orðin; Quos Jupiter perdere vult, prius dementat. H a n n þaut í meiðyrðamál við ráðherra fyrir það, að hann rökstuddi frávikning hans. H a 11 n heimtaði innsetning fógeta að bókum bankans. Og því meira bar á ofstopa hr. Kr. J. sem hinn gæzlustjórinn hr. E. Briem hefir engan hávaða gert, heldur tekið það sjálfsagða ráð ’að bíða rólegur úr- slita málsins hjá réttum aðilum. En hann er ekki heldur æðsti dóm- ari landsins. Slíkir menn þurfa að sjálfsögðu af sér að sýna stillingu (!) og rósemdar(l) skapsmuni, svo sem gert hefir hr. Kr. J. í vetur(l) Þetta var nú nm hr. Kr. J. — En úr þvi, að yfirdóminn hefir borið hér á góma finst oss eigi rétt að dylja það, að vér höfumheyrtalveg nýverið,að annar yfirdómaranna, hr. H. D., hafií vetur tekið þátt i Fram-æsingafundin- um einumogmeira að segja greitt þar atkvæði m eð tillögu,er byrjaði á þess- um orðum. ^AJ pví að hú er eiyi lögleg gazlu- stjórn starfandi í Landsbankanum . . . Sé þetta satt, — vér trúum því trauðlega — hefir hr. H. D. bund- ið sig opinberlega i máli, sem hann vissi, að hann átti að gefa úrskurð um í dómarasæti skömmu síðar — gert það áöur en hann var búinn að heyra ástæður þær, er fram voru færð- ar fyrir réttinum. Mundi ekki nauðsyn á að fara að koma í veg fyrir, að dómarar vorir væru að vasast í opinberum málum? Druknanir. Jón bóndi Jrd Hrauni druknaði í fyrra mánuði í Sléttuhlíðarvatni i Sléttuhlíð. Hann var að silungsveiði, einn á bát, og er ókunnugt um, hvern veg slysið bar að. Sex börn, er hann átti í ómegð, tóku sveitungar hans til fósturs. Fallega af sér vikið. « Tvo rnenn tók út í stórviðri af skipinu Hektor á Siglufirði um mið- jan júní. Kom sjór yfir skipið og skolaði öllu lauslegu af þilfarinu. Skipverjar, er uppi voru, féllu um koll, en fengu náð tangarhaldi ein- hversstaðar og haldið sér innan borðs, allir nema tveir — og druknuðu þeir. Annar var stýrimaðurinn á skipinu, Sigjús að nafni Jóliannsson, hinn hét Einar og var kendur við Hvanndali. Skógræktarmálið. Ekki ætlaði eg mér að svara grein herra skógræktarstjórans í 67. tölu- blaði Isafoldar f. á. þar sem hún helzt virðist sanna það eitt með digurmæl- um sínum og brigzlyrðum, að »sann- leikanum verður hver sárreiðastur* eins og gamla máltækið segir. En það var annað, sem eg vildi minnast á, þótt það reyndar einnig sé óþarft, en það er það, hvort sauðféð færi í nokkru öðru vísi að við skóg- inn í vetur en eg gjörði ráð fyrir í fyrstu. En ætlun mín brást ekki. Kindurnar fóru alveg eins að og eg hafði búist við. Að vísu krafsa þær eftir grasi rneðan þær geta, en engan veginn hlífa þær þó nýgræðingnum, sem þær ná í með grasinu; og meira að segja: þær rífa smákjarr upp úr snjónum lengur en auðið er að ná í gras. Því er það fullvíst, að sauðféð skemmir skóginn, hvenær sem snjór er á jörðu og helzt fyrri hluta vetrar, meðan það er ekki orðið leitt á hon- um og áður en vetrarhörkurnar hafa deyft það. En þegar fé hefir lengi vetrar verið beitt á skóg, þá slakar það heldur til við hann. Er því skógin- um minst hætta búin af völdum fjár- ins siðla vetrar eða að vori til. Stend eg því óhöllum fæti fyrir grein herra skógræktarstjórans, enda veitir mér ekki af því að geta staðið í báða fætur, þegar eg á að fara að fóðra fé mitt á skóginum í húsum inni vetrarlangt eða lengur, þótt það sé ekki margt. Samt mundi eg telja þann fjármann óslakan, sem leysti það verk vel af hendi; það skyldi þá helzt vera skógræktarstjórinn sjálfur. Það virðist sem herra skógræktar- stjórinn helzt ætli, að vér séum Danir þar sem hann brigzlar oss um leti fyrir að vér gjörum slíkt ekki; þar sem það skiftist nálega svo á, að bændur í Danmörku eiga viðlíka margar kýr eins og betri fjárbændur hér hafa margt sauðfé; en Danir aftur á móti viðlika margt fé, sem vér höfum kýr. Ef vér hefðum þetta búskaparlag þeirra, mund- um vér geta þóknast skógræktarstjóra í skógræktarmálinu. En slíkt þarf ekki að afsaka eins og hér stendur á. Það er líka fleira að gjöra við fjár- hirðingu hér en herra skógræktarstjór- inn virðist ætla. Oft hefi eg í vetur orðið að beygja bakið við að moka upp fjárhúsdyr, þótt hann segi, að þau megi vera dyralaus. En ekki rengi eg þau ummæli skóg- ræktarstjóra, að sauðkind geti dregið fram lífið í mánuð á eintómum skógi, ef hún annars æti hann. En þess er eg fullviss, að kindur eta ekki skóg- inn einan til muna, nema aðeins nokkra daga, og er eg þá jafnframt viss um, að deyi kind frá skóginum undir þessum kringumstæðum, þá er það beinlínis úr hungri. Því þar sem kind- ur geta lifað 3 mánuði eða lengur næringarlausar í fönnum, hví skyldu þær þá ekki geta lifað 1 mánuð nær- ingarlausar í húsum eða skógi, sem alt- af veitir þó skjól. En annað mál er það, hvort okkur íslenzku bændunum þykir nokkur hagfræði að reyna þetta hvort um sig. Og eg fyrir mitt leyti hefði þúsund sjnnum meiri þörf á að fá fræðslu um eitthvað, sem nytsam- legra er að læra og heiðariegra að gera en að kvelja sauðfé til hungursdauða. Svo virðist mér sem herra skóg- ræktarstjórinn vilji byggja alt réttlæti í skógræktarmálinu á skógar- og mosa- lögunum. En um þau hefi eg fátt eitt að segja. Mér finst sanni næst að líkja þeim við rangvafið fiskinet, sem litlu fiskarnir smjúga, en stóru fiskarnir rifa. Það er tvent í grein skógræktar- stjóra, er berlegast lýsir því, að það er fjarstæða, að hann svari mér með gætni. Hið fyrra er það, að hann segir, að eg hrakyrði sig og starf sitt, en hið síðara, að eg sé nánast fjand- maður skógræktarmálsins. Þetta lýsir reiði hans við mig. En eg get aftur á móti sagt viðskiftakunningja mínum, herra skógræktarstjóranum, að eg ber ekki neina reiðitilfinningu til hans, því persónulega óvild manna á milli vil eg ekki láta eiga sér stað, þó hver segi öðrum meiningu sína. Olafur Bergsson. Syar frá skógræktarstj óranum. Ritstj. ísafoldar hefir sýnt mér þá velvild að lofa mér að sjá ofanskráða grein herra Ólafs Bergssonar, ef vera mætti, að eg vildi svara henni. Það er aðeins eitt atriði í ritsmíð hr. Ólafs Bergssonar, sem mér þykir ástæða til að athuga dálítið. Hann talar um búskaparlagið á dönskum jörðum, þar sem bændurnir, eftir orð- um hans, eigi jafnmargar kýr eins og kindurnar séu hjá íslenzku bændunum og jafnmargar kindur og kýrnar eru hér á jörðum, og heldur svo áfram: »Ef vér hefðum þetta búskaparlag þeirra, mundum vér geta þólmast skóg- ræktarstjóra í skógræktarmálinu«. Um þetta er það að segja: Það er alveg rétt, að munurinn á búskapar- laginu í Danmörku og hér fer í þessa átt, en bæði þetta og hið góða ásig- komulag landbúnaðarins danska og skógræktar þar í landi er að þakka baráttu þeirri, sem hafin var fyrir rúmum 100 árum gegn eyðing danskra bænda á landi þeirra, þegar lögleidd var alger friðun skóga. Ekki er þess að vænta, að ástandið verði svo gott á íslandi fyr en eftir langa friðun á skógi, og þess er ekki að vænta yfir- leitt í nokkuru landi, meðan skóglendið sætir ofníðslu. Þá fyrst, er láta varð af ofníðslunni í Danmörku fyrir frið- unarlögin, neyddust bændurnir til að snúa sér að ræktun jarðarinnar og breyta búskaparlaginu. Meðan skóg- arhögg og vetrarbeit var látið viðgang- ast eftir því sem hverjum líkaði, var húsdýraskiftingin í Danmörku lík og hér á landi nú. Danir höfðu kynstrin öll af hestum, kindum og geitum, en mjög litið af kúm; og skógræktarrit frá þeim tímum bera þess ljósan vott, að kvartanir bænda út af því að verða að láta af ofníðslunni, létu hátt. Svo hefir það og verið í öðrum löndum. En .þar sem þjóðin hefir verið svo viti borin, að geta séð hagnað þann, er leiðir af að vernda skóglendið, hef- ir brátt komið annað hljóð í strokk- inn. Einkum bar mikið á skoðana- breytingunni í landinu þvi, er síðast byrjaði á skógrækt, sem sé í Banda- ríkjunum. Um fóðrun fjárins á birkikjarri hefi eg það að segja, að litlu skiftir vitneskja um, hversu lengi kindur geti lifað á því fóðri eingöngu, svo að eigi vil eg ráða neinum manni til að kvelja dýrin til hungursdauða þess- vegna, og hefi ekki heldur gert. Að sögn Norðmanna, sem dvalist hafa hér í landi, er það siður þar í landi, að höggva birkikvisti af trjánum áður en blöðin falla af og nota þá til viðbótarfóðurs fyrir kindurnar. Gera mætti þetta að sjálfsögðu hér á landi. Ummæli hr. Ólafs Bergssonar um skógarlögin, að þau séu eins og rang- vafið fiskinet, eru ekki ti! annars en brosa að þeim, svo sem og öðrum árásum á skógræktarstjórnina í fyrri grein hans, af því að þær eru ekki rökstuddar á neinu. Ef gagn ætti að vera að aðfinslunum við skógarlögin, þyrfti að þræða þau lið fyrir lið og benda á galla þá, er vera kynnu á þeim. Órökstudd smánaryrði um þau benda á það eitt, að sá er þeim beitir sé síngirnispostuli, sem reiðist því, að hann verður að fórna dálitlu fyrir mál, sem orðið gæti landinu og þá jafn- framt þjóðfélaginu til góðs, ef það næði fram að ganga. Út af siðustu orðunum í grein hr. Ólafs Bergssonar skal eg aðeins taka það fram, að eg skil vel, hve gott það er, að til er þó einn maður utan við skógræktarstjórnina, sem telur það ómaksins vert að láta uppi álit sitt um mál þetta, hvort svo sem ummæl- in hljóma vel eða eigi í eyrum for- vígismanna skógræktarmálsins. A. F. Kojoed-Hansen. Iðnsýningin 1911. Að ári liðnu er ætlast til, að vér ljúkum upp hurðu til að sýna íslenzk- an iðnað hér í Reykjavík. Þá á að sýna ment og mátt íslenzku þjóðarinnar. Þar á þá hver kost á að sýna það, sem honum bezt lætur að búa til, jafnt konur sem karlar. Við þetta tæki- færi má enginn liggja á liði sínu, held- ur búa til það, sem hver finnur sig mann til. Forstöðunefnd sýningarinnar hefir nú leitað álits manna og félaga bæði hér i Reykjavík og eins úti um land- ið; eru alstaðar góðar undirtektir, þótt hljómi við, að örðugt árfeiði hamli að sjálfsögðu nokkuð; en það góðæri verður líka vandfundið, sem ekkert verður að athuga við. Það sem gerst hefir þessu máli til góðs er, að bæjarstjórn Reykjavíkur hefir lofað að lána barnaskólahúsið til að halda sýninguna í; það hús er bezt til þess fallið; auk þess mikill sparn- aður, að þurfa ekki að búa til sérstakt skýli. Thorvaldsensfélagið í Reykja- vík hefir tekið tveim höndum ósk nefndarinnar, fyrst með því, að velja þrjár konur í nefnd til samvinnu við aðalnefndina: frúrhar Katrínu Magn- ússon, Guðrúnu Briem og Ragnheiði Hafstein, og í öðru lagi heitið 300 króna styrk úr sjóði sínum til þess að standa straum af kostnaðinum; færi betur, að fleiri félög gerðu eins. Nefndin hefir farið þess á leit við gufuskipafélögin, að fá flutning á sýn- ingarmunum fyrir minna verð en vana- legt er; svar er komið frá gufuskipa- fél. »Thore«, þar sem það lofar að flytja fyrir helmingi minna verð en al- ment gerist. Nefndin hefir ennfremur sent öllum iðnaðarmannafélögum, og einnig prest- um og próföstum út um landið prentuð bréf til útbýtingar, og auk þess þektum mönnum, er unna framförum, sem leiða til heilla. Miklu skiftir, að hluttakan verði al- menn, og því má enginn óttast, að hann geti ekki búið til eitthvað, sem boðlegt sé. í dag er hátíðarblær yfir höfuðstað þessa lands; það blasir við fáni á hverri stöng; það er fæðingardagur þjóðmær- ingsins íslenzka, Jóns Sigurðssonar. Það er í sama mund að ári, á 100 ára afmæli hans, sem vér ætlum að opna sýninguna. Þar á að sýna dýr- mætustu hugsun vora í iðnaði, þar á að sýna fegurstu gerðir vorar í iðn- aði. Og þar með eigum vér að leggja gerðasafn þjóðarinnar íslenzku undir þann dóm, sem miklu skiftir að vel fari. Rvík 17. júní 1910. Jón Halldórsson. -----ase------ Handa Heilsuhælinu á Vifilsstöðum hefir norskur hval- ari á Mjóafirði, James L. Dahl, sent stjórnarráðinu nýverið höfðing- lega gjöf, 1000 kr. í peningum. Mannalát nyrðra. gJEinar Thomsen verzlunarm. á Ak- ureyri og Jón Árnason bóndi á Birn- ingsstöðum í Ljósavatnsskarði eru látnir snemma í júnímánuði.

x

Ísafold

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.