Ísafold - 27.01.1912, Blaðsíða 2

18
A-listinn er listi sjálfstæðismanna
ISAFOLD
bæta glímuna íslenzku og aðrar is-
lenzkar íþróttir.
Enn fremur á íþróttasambandið að
fara með umboð íslands gagnvart öðr-
um þjóðum.
Ef félagsskapur þessi rækir vel það,
sem hann í lögunum setur sér að marki,
mun hann reynast íslenzkum iþrótt-
um hin bezta og þarfasta lyftistöng.
Bæjarstjórnarkosningarnar.
12 listar.
Þeir eru ekki færri en 12 listarnir,
sem bæjarbúar hafa úr að moða við
bæjarstjórnarkosningarnar i dag.
Afleit er sú misbeiting á listakosn-
ingum, sem lýsir sér í þessu. Ein-
hverjum manni dettur í hug, að »það
væri nógu mikið grín að smella upp
lista«. Hann þarf ekki að fá, nema
4 með sér. Þá er kominn löglegur
undirbúningur I En svo getur farið,
að ekki fái listinn einu sinni 5 atkv.
Það kom fyrir við kosningarnar 1908.
Á einum listanum var Tiyggvi Gunn-
arsson efstur og hlaut sá 4 — fjögur
— atkvæði.
Lík forlög eiga sumir þessara 12
lista sjálfsagt fyrir sér. Til fróðleiks
lesendum ísafoldar birtum vér hér
listana alla.
A-listi s
1. Sveinn Bjþrnsson yfirdómslöqmaður
2. Hannes Hafliðason skipstjóri
j. Pétur Hjaltested úrsmiður
4. Samundur Bjarnhéðinsson lœknir
j. Samúel Ólaýsson sóðlasmiður.
B-listi:
r. Þorvarður Þorvarðsson prentsm.stj.
2. fóhannes Hjartarson verzlutrarm.
3. Magnús Helgason kennaraskólastj.
4. Sigurður Sigurðsson ráðunautur
5. Samúel Ólafsson söðlasmiður
C-listi: *
1. Guðrún Lárusdóttir, Asi
2. Bríet Bjarnhéðinsdóttir
3. Ragnhildur Pétursdóttir
4. Ragnheiður Bjarnadóttir
D-listi:
1. Sveinn Björnsson yfirdómslögm.
2. Páll Halldórsson skólastjóri
3. Pétur Hjaltested úrsmiður
4. Sæmundur Bjarnhéðinsson læknir
5. Samúel Ólafsson söðlasmiður.
E-listi:
1. Knútur Zimsen verkfræðingur
2. Jón Ólafssou skipstjóri
3. Guðmundur Asbjörnsson trésm.
4. Þorvarður Þorvarðsson prentsm.stj.
5. Jóhann Jóhannesson kaupmaður
F-listi:
x. Bríet Bjarnhéðinsdóttir
2. Guðrún Björnsdóttir
3. Guðrún Lárusdóttir Asi
4. Ragnhildur Pétursdóttir
5. Ragnheiður Bjarnadóttir
G-listi:
1. Jóhannes Jósefsson trésmiður
2. Sveinn Björnsson yfirdómslögm.
3. Pétur Hjaltested úrsmiður
4. Sæmundur Bjarnhéðinsson læknir
3. Samúel Ólafsson söðlasmiður.
H-listi:
1. Hannes Þorsteinsson aðst.skjalav.
2. Pálmi Pálsson kennari
3. Gísli Finnsson járnsmiður
4. Einar Helgason jarðræktarfræð.
5. Guðm. Guðmundsson, Vegamótum
I-listi:
1. Guðmundur Hannesson prófessor
2. Guðjón Sigurðsson úrsmiður
3. Ragnhildur Pétursdóttir húsfreyja
4. Jón Brynjólfsson kaupmaður
5. Jón Gunnarsson samábyrgðarstj.
J-listi:
t. Sigurður Jónsson barnaskólakennari
2. Pétur Hjaltested úrsmiður
3. Jón Brynjólfsson kaupmaður
K-listi:
1. Þorvarður Þorvarðsson prentsm.stj.
2. Jóhann Jóhannesson kaupmaður
3. Jón Ólafsson skipstjóri
4. Knútur Zimsen verkfræðingur
J. Guðmundur Asbjörnsson trésmiður
L-listi:
1. Pétur Hjaltested úrsmiður
2. Knútur Zimsen verkfræðingur
3. Sveinn Björnsson yfirdómslögm.
4. Jóhann Jóhannesson kaupmaður
5. Sæmundur Bjarnhéðinsson læknir
Slíkt er nú lista moldviðrið.
Um D-listanu er það að segja, að
á honum eru allir sömu mennirnir
eins og á A-listanum — nema Páll
Halldórsson skólastj. í stað Hannesar
Hafliðasonar. En Páll Halldórsson
hefir lýst yfir pví, að sér sé með ótlu
ókleijt að sitja i bœjarstjórn — og er
þá síður en ekki vel gert að ætla að
þröngva honum til þes_s. Það liggur
því beinast við fyrir þá, sem helzt
hefðu viljað kjósa þann listann að
kjósa A listann í staðinn.
Þá er I-listinn. A honum er efst-
ur Guðm. Hannesson prófessor. Svo
ágætur ir.aður sem hann væri í bæ-
jarstjórn er sá hængur á, að hann
vill með enqu móti sjálýur ýara í hana.
Og hví að vera að nauðga mönnum,
sem ekki vilja taka að sér starfið,
þegar völ er á nægum dugandi mönn-
um, sem eru færir um að taka það
að sér,
Enn eru listar með nöfnum Péturs
Hjaltesteds og Jóh. Jósefssonar efst.
Lítil eða engin líkindi eru til þess,
að þessir listar eigi sér svo mikið
fylgi, að af þeim geti komist að nokk-
ur maður. Þeirra eina verk verður
því að dreifa, að tvístra atkvæðum
frá A-listanum. Bezta ráðið fyrir þá,
sem ant er um að koma að Pétri
Hjaltesteð er að sameina sig óskiftir
um A-listann. Þá er von um að
koma honum að, öðruvísi ekki.
Svo er sem sé varið listakosning-
unni nú, að ef t. d. 2000 manns
koma á kjörfund til að kjósa þessa
3 bæjarfullrrúa — munu þeir einir
listar, er fá ekki minna en ca. 300
atk. koma nokkurum manni að. En
þá atkvæðatölu munu naumast aðrir
listar, sem hafa sjálfstæðismenn efsta,
geta fengið en A-listinn. Það eru
því öll líkindi, ef ekki vissa fyrir þvi,
að öllum þeim atkvæðum, sem gefin
eru öðrum listum — með sjálfstæðis-
mönnum efstum — er beint kastað
í sjóinn. *
Rétt er og að leiðrétta þann mis-
skilning, að atkvæði manna séu talin
saman á öllum listum, t. d., að þeim
manni, sem er á 4 listum, séu talin
atkvæðin, sem öllum þeim listum eru
greidd.
A-listinn er beztur.
A-listinn er efsti listinn.
A-listinn á að sigra alla hina.
A-listinn gerir það, ef sjálfstæðis-
menm og aðrir góðir menn, sem sjá
að hann er bezt skipaður — telja ekki
eftir sér að skreppa niður í barna-
skóla og gera við hann X
eða annan, spyr eg aldrei hverrar
skoðunar hann sé í stjórnmálum —
þetta er mín pólitík —.
Lögrétta íer með helber ósannindi
þar sem hún skýrir frá tölunum, en
þó þykist hún vera svo nákvæm, að
tilfæraþær upp á eyrill Reyni blaðið
að hrekja þetta ef það getur.
21. jan. 1912.
Jóh. Jóhannesson.
Harður vitnisburður fyrir veslings
Lögr. að fá frá einum flokksmanna
sinna og erfiður að kingja ofan á ó-
nýting stjórnarráðsins á silfurbergs-
kærunni.
En sannast hér sem ella:
Sjá, ná hve illan enda 0. s. frv.
Ritstj.
Afmælissjóður Heilsuhælisins.
Svofelda orðsending fekk ritstjóri Isa-
foldar í gær:
Hr. ritstjóri ísafoldar.
Eg hefi eigi verið vanur að minn-
ast afmælisdags míns undanfarið. —
Byrja á því nú á þann hátt, að gefa
afmælissjóði heilsuhælisinsmeðfylgjandi
25 krónur og heita þvt' jafnframt, að
minnast sjóðs þessa eftirleiðis á af-
mælisdegi mínum, meðan eg lifi og er
aflögufær.
Rvík 25/j ’12.
N N.
Þetta er langstærsta gjöfin, sem enn
hefir borist afmælissjóðnum og fara
væntanlega fleiri efnamenn að dæmi
þessa gefanda.
Þá hafa enn borist þessar gjafir: Os-
vald Heilmann (8 ára 6. jan.) 3 kr.,
Árni Eiríksson kaupm. 26. jan. 5 kr.
Þá fer afmælissjóðurinn senn að nálg-
ast hundraðið og má það heita
góð byrjun á hálfum mánuði í Reykja-
vík einni.
Gleymið ekki afmælissjóðnum á fæð-
ingardeginum ykkar — og munið vel,
að m a r g a r gjat’ir smáar, gera fúlgur
háar!
Islenzk stjórnmál.
löguð að hvergi væru glufur á milli
fellingar, (upp þarf að vekjast annar
Njáll). Hvernig eru lögin nú? Þann-
ig, að menn eru í vafa um, hvort
aðsti lagavörður landsins: stjórnarjo? -
maðurinn — ráðgjafinn — hafi vald
til að víkja lagabrots og óreiðumönn-
um frá embættum. — Voru íslend-
ingar löghlýðnir til forna? Svo voru
þeir löghlýðnir og vandir að virðingu
sinni, að alþjóð hlýddi eins manns at-
kvæði, er upp var kveðið á alþingi
árið 1000. — Úlfljótslög voru sam-
þykt, þvi hinir vitrustu menn sáu, að
sameinaðir stöndum vér, en sundraðir
föllum vér; þjóðin, sem eining gat
varist árásum erlendrar drotnunar; af-
leiðing vináttumála höfðingja og kon-
ungs á Sturlungaöld urðu sundrung og
svik við heildina!
Snorri vildi ei utanferðir höfðingja.
— Hvern klepp báru fundir höfðingja
og Hákouar konungs í hala sér? —
Dauða Snorra og afsal þjóðréttinda.
Lesið söguna, hún endurtekur sig hjá
Islendingum og öllum þjóðum. —
Nútíðarleikurinn: Danir blásaaðsundr-
ung og flokkadrætti, styðja þá menn
til valda er þeim eru leiðitamastir. —
Já, lesið og lærið söguna, svo þið sjá-
ið og vitið á hvaða skerjum þjóð-
in hefir við höggið; aðalskerið er,
sker sundrungarinnar; hefðu íslend-
ingar verið öruggari í fylgd, allir sem
einn, við Jón Sigurðsson forsetann
fræga, hefði honum fljótar unnist starf
sitt.
Tyrir fám árum var ísland hið
eina land í Norðurálfu, er innstæðufé
átti í hirzlu sinni, stjórn fyrsta ráð-
gjafa sóaði því og steypti landinu í
voða, skuldir og einokunar-hlekki. Með
upphafi þeirrar stjórnar virðist svo,
sem embættis-mannavald og lögmanna-
ánauð hafi spent þjóðina heljar greip-
um; með upphafi þeirrar stjórnar
hverfa hinar siðustu minjar orða Þor-
geirs : Ef vér brjótum lögin, þá brjót-
um vér fríðinn«. Sú stjóin valt úr
stóli, en önnur á laggir sett. — For-
maður þeirrar stjórnar er af hinni
ráförnu lagður í einelti, utan lands
sem innan, allar stjórnarathafnir hans
lagðar á verri veg. Sá maður —
virðist mér — hefir frá æskuárum
barist fölskvaiaust fyrir heill og hag
þjóðarinnar; hann barðist fyrir Ioft-
skeytum, það var tortrygt, hann barð-
ist fyrir endurreisn fjármála — tortrygt,
hann barðist fyrir bjargráðum Lands-
bankans, tortrygt, svívirt og eyðilagt
að miklu leyti, hann barðist fyrir að
lög gengjti jaýnt yfir alla — tortrygt,
hann barðist fyrir útrýming vínnautn-
ar — tortrygt. í stuttu máli, hann
hefir barist fyrir framþróunarþroska
allra þjóðþrifa, en hlotið í staðinn öf-
und og tortrygni, og þó er þessi
maður þjóðarinnar mesti stjórnmála-
maður, hennar ráðhollasti og einlæg-
asti af öllum leiðtogum, en öfund,
rógur, valdafíkn, flokkadrættir, em-
bættismanna kúgun, undirlægju- og
aumingjaháttur hefir svo lamað dóm-
greind almennings, að hann kastar á
glæður sínum beztu mönnum.
Hver er afleiðing sundrungar I —
Eyðilegging! Þjóðin þarf að samein-
ast, fylgjast að málum fast og í bróð-
erni. Það er lífsskilyrði hennar. Hún
er svo fámenn, að hún þolir ei til
lengdar þenna flokkadrátt.
Svo er sagt að þjóðin hafi stigið
fram til þroska og í ýmsu tilliti verð-
ur því víst ekki neitað, en það hefir
líka veikst og lamast hin tryggasta
ástöðu hella hennar, sem er landbún-
aðurinn; sjávarútvegurinn hefir aukist,
en að sama skapi hefir landbúnaður-
inn rýrnað, fólk hefir dregist að
gullkistu sjávarins, en frá tlem-
antskistu hinna fögru dala og
sveitai Það er óhrekjanlegur sann-
Ieikur að sjávarfólk og algengir verka-
menn eru óábyggilegri flokkarnir,
— til þess liggja eðlisfræðisleg rök,
sem hér yrði of langt mál að
útskýra, enn bænda og iðnaðarmanna-
flokkarnir hinir traustustu, skarpskygn-
ustu og vitrustu; — í fjölgun sjó-
mannaflokksins liggur andleg afturför
þjóðarinnar; sjómannaflokkurinn er
nauðsynlegur, en hann má ekki veiða
yfirgnæfandi heild.
Sem dæmi um afturför landbúnað-
ar vil eg tilfæra sögu, er gamall Vopn-
firðingur sagði mér nýlega, erJiljóðar
svo: »Hof í Vopnafirði, þar sem
margir göfgir menn, altfrá lnndnáms-
tíð, hafa búið stór-blómabúum, er nú
leigt tveim umrenningum«, sagði hann.
Hvernig munu þá smákotin setin ?
Nú er af sem áður var, á dögum
þeirra prófastanna Guttorms og Hall-
dórs, þá er flestar jarðir Vopnafjarðar
voru setnar blóma búi, þá var »glað-
værð í grænum dölum«, glímufundir,
dansleikir og aðrar skemtanir — eta
hvað er nú ? Tveir búeridur l öllum
Selárdal-! Hvað veldur? Spursmál
fj’rir stjórnmálamennina að svara.
Vopnafjörður er sá sami nú, sem hann
hann var áður, einn af fegurstu fjörð-
um landsins og búsælastur, — en,
hví er fólkið flúið?
S. M. S. Askdal.
Tugamalið.
m.
Það er góðra gjalda verð tilraun,
sem iandiæknirinn (hr. G. B.) hefir gert
nýverið, að fara að dæmi Frakka og
búa til íslenzku á tugamálsheitin
meðtómumforskeytum við aðalnöfnin,
sem hann vill bæta við íslenzk, hækk-
andi og smækkandi forskeyti. En þ.tð
sýnir bezt, hve ókleift það verk er,
að honum, jafn-óvenjuhögum rnanni á
íslenzka nýgervinga, hefir alls ekki
tekist það, svo að viðunandi sé; enda
urðu Frakkar að nota til þess 2 önn-
ur tungumál en sitt, sem sé: bæði
grísku og latínu. Annað þeirra er
móðurtunga frönskunnar og henni því
vcl samþýðanlegt, og hitt, griskan,
henni miklu samþýðanlegri en ís-
lenzku.
|§Það getur ekki kallast viðunandi, er
lítt verður hjá komist að ruglast á
stór og hár eða smár og lágur (lár), er
hann notar. Háskóli merkir æðsti
skóii, og hástúka er hin æðsta stúka
í G.-T.-félagiuu, en stórstúkan miðstig í
stúkuriminni-. En hann notar stór og
hár þvert á móti. Eins er um lágur
og smár.
Hann er að reyna að þræða Frakka
t stigagreiningunni, og það er góðra
gjalda vert. En tilraunin sýnir, að
það er ókleift, og sú aðjerð eiu er rétt,
sem hér hefir verið haldið fram, nátt-
úruaðferðin. Hún ein er eðlileg.
Ekki að pýða heitin á íslenzku, held-
ur að skapa þau. Búa þau til af sjálfs
sín hyggjuviti, eftir t. d. einhverju
sérkenni á hlutnum eða hugmynd-
inni, — eftir því, til hvers hann er
notaður, og þar fram eftir götum.
Þetta sést glögt á einu dæmi, og
vitaskuld mörgum fleiri, ef leitað er.
Eitt alkunnugt og algengt smíðatól
heitir á íslenzku flettisög. Tilbúið sýni-
lega eftir því, til hvers sögin er notuð:
að fletta viði, borðum o. fl. Stund-
um kölluð einskefta, af pví, að til er
önnur sög, sem er einnig höfð til að
fletta, en er svo stór, að 2 menn þarf
til að ráða við hana, — nota hana —
og því er hún kölluð tvískefta. Og
öðru nafni stórviðarsög. Það látið
nægja, fyrir stórviðarflettisög.
Hugsum oss nú, að á litlú fletti-
söginni algengu væri ekki til neitt
nafn á íslenzku, og því væri farið að
leita að því á öðrum tungumálum, í
því skyni, að snúa pví á islenzku.
Hvað verður þá fyrir leitanda?
Hann færi vitaskuld í skemmu til
hennar »dönsku mömmu« að vanda.
Þar er athvarfið í öllum þess kyns
tiauðum, og fleiri þó.
Þar finnur hann nafnið á henni,
litlu flettisöginni.
Það er orðið Puchssvands.
Það er fljótfundið, með því að það
mun vera notað af flestum eða öllum
trésmiðum í öllum kaupstöðum lands-
ins, — vitanlega af mörgum í þeirri í-
myndun, að nafnið sé orðið íslenzkt,
orðin íslenzka.
Og sjálfsagt ritað á islenzku Júks-
svans!
Það eru sveitamenn einir, að eg
ætla, er kunna hið rétta íslenzka nafn
á þessu smíðatóli.
En þá vitnast það, fyrir fulltingi
málfróðra manna, að svo er ekki,
heldur er þetta alútlent orð, komið frá
Þýzkalandi, Fuchsschwanz, fengið þar
að láni af Dönum, alveg hrátt, eins
og það leggur sig.
Og hvað merkir það að réttu lagi
eða upphaflega?
Það merkir rófuskott!
Og það má drottinn vita, með
hverjum atvikum það hefir hlotið fletti-
sagarmerkinguna,
Magnús Th. Blöndahl
og Völundur.
10474 kr. 75 aurar.
Með þessarri íburðarmiklu yfirskrift
er greinarstúfur í Lögréttu í gær um
peningaviðskifti M. Bl. og h/f Völund-
ar. Grein þessi á án efa að vinna
ákveðið hlutverk, og vil eg gjöia mitt
til að aftra því.
Mér hefði sízt til hugar komið, að
blaðið færi að nota sér einkaviðskifti
M. Bl. til að blanda þeim inn í silfur-
bergsmálið. Þessi aðferð Lögréttu er,
að eg vona frá sjónarmiði allra sann-
gjarnra manna alveg óþolandi, þótt
hana kunni að hungra og þyrsta í að
bletta M. Bl. í almenningsaugum. Það
sem kemur mér til að þola ekki með
þögninni áreitni þessa, er I. að eg
aldrei geng inn á að þessi aðferð sé
pólitík, sem nokkrum manni sæmi,
2. að mér er mál þetta vel kunnugt,
þar sem Völundur bað mig að gjöra
sáttatilraun við M. Bl. um það, sem
honum var til skuldar talið. Þetta
verk tók eg að mér, þar sem mér
duldist ekki, að málið hefði orðið erf-
itt og umfangsmikið, ef það héTði
farið dómstólaleiðina, og þar að auki
eins og oft vill verða tvísýnt, hver
sigra mundi. Sjálfur hafði eg gott
eitt til M. Bl. að segja. Án þess að
tilfæra fleiri atvik úr sögu þessa máls
eða viðureign okkar M. Bl. varð end-
irinn sá, að eg útkljáði allan misskiln-
ing þannig, að M. Bl. og Völundur
bundu enda á öll sín viðskifti og það
svo, að eg veit ekki betur en báðir
málspartar séu ánægðir eftir kringum-
stæðunum.
Eg hefi siðan þetta gerðist fengið
hnútur íyrir að afstýra málaferlum á
milli M. Bl. og Völundar, en þær
hafa komið frá þeim ofstækisfullu
mönnum, sem ætla M. Bl. ilt eitt og
geta ekki sætt sig við, að hann finn-
ist ærlegur i neinu. Þessutn sjón-
döpru mönnum hefi eg svarað því
einu, að þegar eg á viðskifti við einn
Rödd vestan um haf.
Herra ritstjóri ísafoldar.
Yður þykir máske litlu máli skifta
hvernigfjarverandiíslendingar — þeirer
annara landa þegnar eru — líta á stjórn-
málaleik hinnar islenzku þjóðar og
hugsið sem svo, að hægra sé að ákveða
misfellur mála en að þola eldraunina
og ráða fram úr þeim, og að óvið-
komandi mönnum sé bezt að þegja,
þeir hafi flúið land sitt og þjóð, met-
ið annað meira en þjóðheill sína. —
Sannarlega hafið þér fullan rétt til að
hugs.i svo og mæla, — en það er
íslenzkt eðli að erjast og það er líka
íslenzkt eðli að unna þjóð og landi.
Keltneska eðlið sýður enn í æðum
íslendingsins, hvert sem hann fer og
hvar sem hann dvelur þvinga þjóð-
böndin huga hans til baka að fornum
stöðvum æsku og foreldris; sú spurn-
ing ónáðar huga hans, hvernig farið
sé nú með þær stöðvar er áa beinin
hvíla í, hvort verið sé að hlúa að
þeim, eyða þeim, eða selja í hendur
öðrum.
íslendingurinn er i fjarlægð situr
og horfir á hinn íslenzka þjóð leik,
rennir huga sínum, yfir söguna og
ber saman líkingar sögunnar fyr og
nú; hann spyr sjálfan sig: því sendu
íslendingar Ulfljót utan ? Gátu þeir
ei búið við stjórnleysingja-þjóðform ?
Svarið er: »Með lögum skal land
byggja«. — Einar sagði: »Gefið ei
konungi gjafir þær er til skattgjalda
mega teljast«. Snorri mælti: »Óráð-
legt tel eg, að þeir höfðingjar er mest
ráða málum manna h: á landi fari
allir utan á fund konungs. Hvernig
breyta íslendingar nú eftir ráðum þess-
ara spekinga? Landsfé sóað langt um
þörf fram, svo hundruðum þúsunda
kr. nemur í heimboðsveizlur fyrir
Danakonungl — Þingmenn voru send-
ir utan. Hver varð árangur fararinn-
ar? — Sundrung — sundrung, illindi,
mannhatur og flokkadræjtir — (mann-
dráp ef hug ei brysti). — Nú er end-
urvakin öld Sturluuga! Njáll eyddi
máium manna. Til hvers? Til að
sýna þeim að lögin yrðu að vera svo