Ísafold - 08.06.1912, Blaðsíða 2

140
ISAFOLD
E

Stórfengleg ®
góðkaupa-útsala
í Sápuhúsinu Austurstr. 17 og
í Sápubúðinni Laugaveg 40.
ma
Alt vöru-upplagið verður selt með*mj<jg
niðursettu verði.

>□
□>
Príma græn sápa á 14 og 15 aura pundið.
Príma Marseillesápa ár27 aura puudið.
Príma brúu krystalsápa á 17 og 19 a. pundið.
Príma salmíaksápa á 27 aurajpuudið.
Príma stangasápa á 15 og 17 aura pundið.
MUNIÐ: 3 pund af sóda fyrir 10 aura.
'□
ofanritað bréf frá hr. Jakobi Gunn-
lögssyni til umsagnar.
Ummæli þeirra Simmelhag & Holm,
staðfesta fyllilega þörfina á því, að
gerð sé gagngerð breyting á ullarmeð-
ferðinni hér á landi, og vil eg í sam-
bandi við það benda ullareigendum á
greinar mínar um ull, í janúar- og
febrúar- hefti Búnaðarritsins þ. á.
Að ullarverkuninni fari aftur hér á
landi, eins og bréf þetta ber með sér,
get eg ekki dæmt um, en tel líklegt
að orsökin til þessara umkvartana,
komi til af því, að nokkur undanfarin
ár, hafa sumir kaupmenn sent á er-
lenda markaði mjög illa þvegna ull,
og nokkurir meira að segja alveg
óþvegna ull, og af því leiði hið slæma
útlit með sölu á íslenzkri ull nú.
Sigurgeir Einarsson.
Greinar.
Formáli.
í greinum þeim, sem hér fara á
eftir, er eins og í ýmsu, sem komið
hefir eftir mig í »Lögrjettu« og ann-
ars staðar, leitast við að stuðla svo-
lítið að þvi, að vekja íslenzka hugsun
og glæða íslenzka athugun. Eins og
Baldvin Einarsson, Tómas Sæmunds-
son, Jónas Hallgrímsson, Jón Sigurðs-
son og ýmsir fleiri góðir íslendingar,
held eg að ráðvandlega samdar rit-
gerðir geti komið að miklu gagni og
séu jafnvel nauðsynlegar, eins og enn
stendur á. í hverri grein leitast eg
við að koma að einhverri nýrri hugs-
un eða athugun; stundum er þetta
smávægilegt, en sumt mun síðar
reynast ekki eins smávægilegt og
ýmsum kann að finnast fyrst um sinn.
Þó að eg hafi við og við verið að
reka mig á, að mér hættir við að
ætla ýmsum . lesendum meiri dóm-
greind en Guð og uppeldið hafa gefið
þeim, þá varð eg samt dálítið forviða,
þegar eg komst að því, að menn
hafa haldið að ritháttur sá, sem eg
hefi á ýmsum greinum minum, standi
í sambandi við einhverja óstöðvun í
hugsun. Eghefi valið þá ritandi sem
eg á við, meðfram af því, að eg hygg
hana vel fallna til að ýta svolítið við
lesandanum sem hættir of oft við að
taka ekki eftir hvað hann er að
lesa. Menn átta sig betur á rithætti
mínum, ef eg nefni sum þau rit,
sem eg helzt hefi reynt að læra af.
Njáls sögu verð eg þar að nefna fyrst,
og hygg eg að varla hafi lengra orð-
ið komist í málsnild en þar er sum-
staðar. Enginn lærir að rita vel, sem
ekki leggur kapp á að lesa aftur og
aftur beztu rit og beztu staði f beztu
ritum. En vandinn er, að maðurinn
verður sjálfur að geta fundið hvað
bezt er; það er ekki nóg að aðrir
segi honum það. Latína er það mál,
sem eg met mest næst íslenzkunni,
og þykir mér þar enginn orðsnjallari
en Petronius Arbiter. Ekki hygg eg
að eins vel megi læra að rita af ný-
ju málunum eins og fornmálunum;
en íslenzka er eins og kunnugt er
fornmál. í nýju málunum, eins og
ítölsku, frönsku, ensku, þýzku og
dönsku, er svo mikið af miðalda
myglu, að það leynir sér ekki, og
hefir nokkur áhrif á hugsun þess, sem
ritar, hvað mikill snillingur sem hann
er. Jafnvel Nietzsche, sem bezt
hefir skilið og ritað það, sem að
mörgu leyti er bezt af nýju málunum,
hneykslar mig stundum eins og t. a.
m. þegar hann skrifar »wohlgerathen-
erer*. Slíkar hugleiðingar eru ekki
eins þýðingarlitlar og mörgum mun
virðast. Þær geta orðið til þess að
menn læri betur að meta islenzkuna.
Virtum vér íslendingar tungu vora
og feðra vorra að maklegleikum, þá
mundum vér leggja kapp á að hjálpa
Norðmönnum fram úr þeim vand-
ræðum, sem nú horfir til í þessu
mikla framfaralandi, þar sem danskan,
er varla getur talist norrænt mál nú
orðið, á í höggi við hinar kúguðu,
afskræmdu og örkumluðu leifar forn-
tungunnar þar f landi. Það sem
Norðmenn nefna ríkismál er ill danska;
það sem þeir nefna landsmál er enn
þá verri danska með talsverðu af
norrænuhræringi saman við. Það
stoðar ekki að íslendingar hjálpi ekki
Norðmönnum til að sigrast á þeim
misskilningi, að þetta landsmál þeirra
sé norræna, eða geti nokkurn tíma
orðið það sem norrænan var; og
þegar sú heimska er unnin, mun líka
hverfa sú fyrirlitning á íslenzkri tungu,
sem nú á sér stað í Noregi, íslend-
ingum og sjálfum Norðmönnum til
mikils óhagnaðar. Þetta, sem nú var
drepið á, er svo ríkt í huga mínum,
að eg kemst ekki hjá að minnast á
það, og verður líklega ekki í síðasta
sinni.
I.
Skemtilegt getur verið uppi við
jökla á íslandi stundum, eins og t. a.
m. í Nauthaganum, sem svo er nefnd-
ur; skemtilegt getur líka verið uppi
á jöklunum, þó að eg kunni nú
minna af því að segja ennþá. En
komið hefi eg þó upp á Tindfjalla-
jökul, og furðað mig á því, sem eg
sá þar, og engir virðast hafa vitað
um, baulusteinshnúk miklum, nýleg-
um eldgígum og hrafntinnuhrygg,
háum og bröttum, sem háskasamlegt
er að klungrast utan í sumstaðar. Og
svo er útsýnið yfir í Eyjafjallajökul
og landið undir. Þar verður mér nú
orðfall. En mikið var þeim i hug,
sem nefndu Þórsmörk og Goðaland,
eða Jónasi, þegar hann orti Gunnars-
hólma, eins og eg sá bezt seinna um
sumarið, neðan af völlunum þar ná-
lægt. Er það fögrum draumi likast
að horfa uppeftir í góðu veðri, og
tign landsins og ljómi sögu Gunnars
og Njáls samboðin.
En í Nauthaganum, uppi við Arn-
arfellsjökul, hefi eg séð hesta fljótasta
að fylla sig. Þessi furðanlega gróð-
ursæld í Nauthaganum kemur eigi að
eins af jarðhita sem þar er, og jökul-
leðjunni, heldur hjálpar líka til birtan
úr jöklinum.
Allir hafa tekið eftir því, að tún i
Reykjavík spretta fyr en upp til sveita,
og liggja þar til ýmsar orsakir, sem
allir sjá. En ekki er langt síðan eg
tók eftir þvi, að birtan af húsunum
mun eiga drjúgan þátt í að fyr grær,
hefir mér jafnvel virzt mega sjá mun
á gróðri eftir þvi hvað húsin, að tún-
unum og í, eru ljós á lit. Og það
hefi eg séð, að aukist hefir til muna
grasvöxtur krmgum hvítt tjald, sem
stóð nokkrar vikur í nátthaga. Mér
þykir ekki ólíklegt, að athuganir eins
og þessar gætu einhvern tíma komið
að notum, og eins sólarhitinn mikli,
sem getur verið undir Eyjafjöllum.
Mætti rækta þar ýmislegt, sem ekki
getur þrifist annarsstaðar á íslandi.
Eins og margir sjá, er ótrúlega
mikið undir því komið, að mönnum
fari fram í að rækta landið, og sú
framför verður ekki svo um munar,
ef menn læra ekki að hugsa meira og
betur i þeim efnum en verið hefir.
En af jurtafæðu verða menn þolnari
og miklu siður drykkfeldir, og væri
reynandi fyrir drykkjumenn, sem vilja
venja sig af, að gerast »grasbítir« um
tima, og líka fyrir þá, sem »gigt«veikir
eru. Það má eta brauð (úr ósviknu
mjöli helzt), grauta og kartöflur. En
nóg viðbit verður að hafa og gott.
Helgi Pjeturss
Samsön g
hélt söngfélagið 17. júni í Báruhús-
inn í gærkvöldi. Húsið troðfult, eins
og vant er, og fengu þó færri aðgang
en vildu. Félagið hefir nú náð föst-
um tökum á söngvinum bæjarins, sem
það ekki fljótt mun tapa. Söngskrá-
in var ekki jafn-aðlaðandi sem fyr í
vetur, enda er rétt að tæma ekki of
fljótt birgðirnar af þvi bezta, sem til
er og hæft fyrir karlmannaraddir. Þær
eru ekki svo miklar. Þó voru ýms
skemtileg ný lög,svo sem »Das Königs-
lied« eftir Marschner, lofdýrðaróður til
Bakkusar konungs, sem svo litilli lýð-
hylli á að fagna á þessu landi. En
hvað um það, — lagið var hressandi,
kröftugt, og hljómaði vel og var vel
tekið. Önnur lög, sem vöktu athygli
voru »Serenad« eftir Frieberg, »Brúð-
arförin í Harðangri* og Kriegers »Ab-
schied* eftir Baldamus.
Eitt íslenzkt þjóðlag var og með,
»Stássmey sat í sorgum«, raddsett af
Sigfúsi; einkennilegt lag og fallegt,
þótt ekki nyti það sín fyllilega. Þau
eru ekki einlægt svo auðveld fyrir
jafnvel beztu söngvara, þessi gömlu
lög, sem menn í skammdeginu hafa
samið og raulað í rúmi sínu. En ekki
fellur tréð við fyrstu höggin, sum
hafa líka hepnast vel og er gaman að
reyna við sem flest.
3 stk. góð Víólsápa fyrir. . . . 25 au.
3 — — Xeroformsápa fyrir . . 25 —
3 — — Möndlusápa fyrir . . . 25 —
Ágætt lútarduft fyrir að eins , . 17 —
Ágætir kemiskir sápuspænir . . . 32 —
Prima blegsódi frá 7 -
Ágætir fægiburstar 17 -
Ágætar 25 au. Xeroformsápur fyr-
ir að eins 18 —
Ágætar 25 au. Viólsápur fyrir aðeins 18 —
»Bourucin« Tandpasta 22 —
25 patent tauklemmnr fyrir . . . 32 —
3 stk. »Vera«-Víólsápa fyrir . . 14 —
3 öskjur fægiduft fyrir .... 12 —
3 dósir ofnsverta fyrir 21 —
3 góðir naglaburstar fyrir . . . 25 -
Laferís og salmiakpastillur askjan . 6 —
»Amycos« Toiletsápa að eins . . 15 -
Sápuhúsið
Áustnrstræti 17. Talsími 155.
En aðalliðurinn á söngskránni er
enn ónefndur. Það var franskt lag
eftir Berlioz: Absence. Þetta lag er
hreinasta gull og borgar sig að fara
á samsönginn vegna þess eins, enda
naut það sín ágætlega hjá flokknum
með jrú Valborgu Einarsson í einsöngn-
um. Lagið er með alt öðru sniði en
þessi venjulegu norrænu kórlög og
var því mikið nýnæmi. Það er í
rómantisku formi með blæ sem bráðn-
ar svo undarlega vel saman við franska
textann. Annars er þetta alveg ný
meðferð á laginu; það er upphaflega
samið sem einsöngur með venjulegu
piano-undirspili, en Sigfús hefir lagað
það fyrir karlmannaraddir og eflaust
skapað því nýja framtíð á þann hátt,
ef það er ekki látið glatast. Að öllu
samanlögðu másegja, að þessi samsöng-
ur tækist vel og mátti vel heyra, að
bassarnir nutu sín nú betur en fyr í
3 stk. Floriana báöinjfspálver fyrir 25 au.
3 — Florians eggjapálver fyrir . 25 —
Nýjar kryddvörur fyrir aö eins 4 og 8 —
Vanille bökunarduft . . . . 4 og 8 —
3 dósir skósverta (fyrir Box calf) . 25 —
Falieg skrautkerti.................10 —
1 stk. öallaápa aÖ eine .... 15 —
1 — Rakarasápa aö eins ... 15 —
1 — Silfursápa aö eins .... 15 —
Ágætt Holl. Cacao pr. '/< pd. . . 30 —
1 flaska Brilliantine (i háriö) . . 23 —
Stór dós af fægipálveri fyrir aÖ eins 12 —
Stórir og góöir svampar .... 5 —
Sterkir hárkambar.....................25 —
1 ágætur fatabursti...................30 —
1 stk. af 50 aura frostsápu fyrir
að eins.............................25 —
»Cocosnöd«-sápa fyrir aö eins . 15 —
Sápubúöin
vetur, er þeir voru meira innibyrgðir
á söngpallinum.
H. J.
------------------
Innbrotsþjófnaður.
í fyrri nótt var brotist inn i úrverzl-
un Helga Hannessonar og stolið það-
an 126 úrum.
Það komst upp þegar í gærmorgun,
hver valdur var að. Það er Þjóðvetji
einn Hátner að nafni og hefir hann
verið við skraddaraiðn undanfarið.
Páll lögregluþjónn komst að því,
að Hátner þessi hefði farið einna síð-
astur heim úr öðrum klúbbnum ífyrrakv.,
grunaði hann,- fór heim til hans og
fann þá 12 úr undir kodda hans.
Skömmu síðar kom Hátner heim og
fann þá Páll lögreglþj. 112 úri vösum
hans.
Afgangar af eftirtöldum sápum verða seldir
fyrir hálfvirði:
I ÍOOO öskjur Jólasápa, hver með 3 stk., fyrir 25 au.,
1000 öskjur Granduft fín Víóletsápa fyrir 25 au. hver,
Fín Toiletsápa með glasloki fyrir 25 aura,
1000 ös^jur „Gleðileg Jól“, með 3 stk. hver,
á 50 aura hver askja.
„Sápu-myndir og „Jólasápa" 7 aura hver.
Egta 20 aura „Radium Lanólín sápa“ verður seld fyrir 10 a.
25 aura „Sterling sápa“ verður seld fyrir 15 aura.
Stifelsi 28 aura pundið, áður 31 eyri.
Notið nú þetta góða tiiboð. Útsalan stcndur
að eins í nokkra daga. Feiknin öll af burstum,
kömbum, hðfuðvötnum, ilmvðtnum BYðmpum,
handsápum, hárpunti, tannburstum o. fl. verður
selt langt undir verði.
Laugaveg 40. Talsimi 131.
Drykkju-klúbbarnir.
Þeir hafa jafnan þótt ískyggilegir,
síðan er þeir komust á laggirnar hér
í bæ. Og ekki fer virðing þ^irra
vaxandi — svo að sem gætilegast sé
talað.
í stuttu máli er það af þeim að
segja, eftir því sem alment mun á
þá litið, að hver maður getur gerst
félagi þar, sá er þess óskar, og setið
þar að drykkju nótt og dag, virka
daga og helga. Gesti geta menn líka
tekið með sér þangað. Löglegu veit-
ingahúsi bæjarins, sem greiðir mikið
fé fyrir leyfi sitt, og stendur undir
eftirliti valdstjórnarinnar, er lokað á
ákveðinni stund á kvöldin. En i
klúbbunum er drukkið fram á morgna;
og þar er ekkert eftirlit; og fyrir þess-
ar veitingar, sem hafa reynst, að sögn,
mikill gróðavegur veitingamönnunum,
er ekkert gjald greitt.
Aðsóknin að þessum veitingahúsum
er ískyggilega mikil. Skilorðum ná-
grönnum þeirra ofbjóða þau ógrynni,
sem þangað er flutt inn af fullum á-
fengisflöskum, en út aftur af þeim
tómum. Og þá ekki síður, hvernig
ástatt er um menn stundum, þegar
þeir koma þaðan út.
Sögurnar, sem sagðar eru af athæf-
inu inni i þessum drykkjuskálum,
kunna að vera ýktar. En víst er um
það, að við þær hefir slegið óhug á
marga bæjarbúa. Ein hin meinlausari
er sú, að nú fyrir nokkurum kvöld-
um hafi einn dauðadrukkinn maður
verið mjög nærri þvi í öðrum klúbbn-
um að vera skorinn á háls af dauða-
drukknum félögum sínum. Annars
ekki eingöngu sagt af ofdrykkju þar
og drykkjulátum, heldur öðrum spill-
ingar-tegundum, engu síður viðsjár-
verðum.
Svo að það er engin furða, þó að
þeir séu margir, sem ekki lizt á blik-
una.
Klúbbarnir eru tveir, þeir er mest
orð fer af. Menn gera nokkurn mun
þeirra. í öðrum eru barsmíðar sagðar
tíðar, og cnnur ólæti. í hinum er
allt rólegra. En sé ,það satt, sem
sagt er, að þar sé áhættuspil tíðkað
með kúlum, þá er það skiljanlegt, að
mönnum sé óljóst, hvor þessara stofn-
ana sé í raun og veru viðsjárverðari.
Ekki er því að leyna, að talað er
í bænum um fleiri staði, þar sem ekki
sé ókleift að fá sér i staupinu án
leyfis laganna. En mest er um þessa
klúbba talað sem stendur.
Annar þessara klúbba nefnist »Klúbb*
ur borgaranna í Reykjavíkc, og var
stofnaður í september 1910. Stofn-
andi hans var norskur maður, Emil
Strand, sem enn er veitingamaður þar.
Mál var höfðað gegn honum og
öðrum stjórnendum klúbbsins i fyrra
fyrir ólöglegar áfengisveitingar. Úr-
slitin urðu þau i yfirrétti, að menn-
irnir voru sýknaðir, að Strand undan-
teknum, sem fekk 100 kr. sekt og
allan málskostnað. Yfirdómur leit svo
á, sem sannað væri, að áfengisveit-
ingarnar væru í raun og veru reknar
af Strand og til hagsmuna fyrir hann.
Hinn klúbburinn var stofnaður 6.
marz 1911, og nefndist »Skemtiklúbb-
ur Reykjavíkur*. Veitingamaðurinn,
sem þar var upphaflega, Anders Peter
Bendtsen, danskur maður, hefir nú
látið af því starfi, en við tekið annar
danskur maður, Hartvig Nielsen.
Gegn stjórn þessa klúbbs var sömu-
leiðis höfðað mál í fyrra, en veitinga-
maðurinn einn, Bendtsen, sektaður
um 250 kr. auk málskostnaðar.
í ástæðum undirdómsins segir svo
meðal annars;
»Innan og utanbæjarmeðlimir eru
teknir inn með kúlukosningu, en eftir
uppástungu eins meðlims, og að fengnu
samþykki allrar stjórnarinnar, má taka
aðkomumenn inn í klúbbinn sem
mánaðarmeðlimi gegn 2 króna gjaldi
um mánuðinn. Þessum reglum um
inntöku i félagið virðist samt aldrei
hafa verið fylgt. A fyrsta fundi stjórn-
ar félagsins var kærðum, Bendtsen, veitt
leyfi til að taka alt að 75 meðlimum
í félagið; kúlukosning virðist aldrei
hafa fram farið. Allir dáta«• og ojji-
cerar af varðskipinu »Islands Falk«