Ísafold - 01.02.1913, Side 3

í S AFOLD
35
Indriði Reinholt.
Vestur-íslendingurinn, sem nýkom-
inn er hingað til bæjarins, og getið
var í síðasta blaði, Mr. Indriði Rein-
holt, er einn af merkustu íslending-
um vestan hafs og óvenjulegra mik-
ill framkvæmda- og dugnaðarmaður.
Heimili hans er í bænum Red Deer
í Canada. Einar Hjörleifsson segir
frá Mr. I. R. í bók sinni Desturýör,
ferðapistlum þeim, er hann reit um
ferð sína i Canada árið 1907, og
þykir oss rétt að prenta hér upp
það, sem hann segir um framkvæmd-
ir Mr. I. R. En pess skal getið, að
ekki hefir gestur vor legið á liði
sínu síðan E. H. hitti hann. Hefir
hann síðustu áriu aðallega starfað að
því, að byggja járnbrautir í fylkjun-
um Saskatchewan og Alberta.
Varla mun hann heldur ætla sér
að verða iðjulaus þessa mánuði sem
hann dvelur hér á Islandi.
E. H. segir frá á þessa leið:
Red Deer er á svipaðri stærð og
Akureyri eða ísafjörður. íbúar eitt-
hvað 2000. En mikið er Canada-
bærinn veglegri. Götur reglulegar
og gangstéttir víða um hann úr
timbri. Og húsin mikil sum og
falleg.
Eg hélt af járnbrautarstöðinni í
næsta gistihús og fekk mér þar morg-
unverð. Eg spurði eftir eina íslend-
ingnum þar í bænum, sem eg hafði
spurnir af, Indriða Reinholt — hvort
maðurinn þekti þann mann. Hann
leit á mig stórum augum.
— Já, eg þekki hann vel. Við
þekkjum allir Mr. Reinholt.
Eg fann, að honum fanst eitthvað
líkt spurt, eins og ef gamall Reyk-
víkingur væri spurður að því, hvort
hann þekti rnann, sem héti Magnús
Stephensen eða Björn Jónsson rit-
stjóri.
Og mig furðaði ekki á því, að
menn þektu hann. þegar eg fekk
vitneskju um það, er hann hafði að
hafst þar.
Indriði Reinholt er sonur Friðriks
Reinholts, sem var í Reykhúsum, í
Eyjafirði, áður en hann fluttist vest-
ur um haf. Indriði kom til Vestur-
heims 1876, 15 ára gamall.
Til Red Deer kom hann vorið
1902. Efnalítill mun hann þá hafa
verið. Mig minnir, að hann segði
mér, að hann hefði haft 500 dollara
úr að spila. En ekki hefi eg skrifað
það í minnisblöð mín.
sálminum og höfundi hans, kom
honum til að fara með hann sem
helgan dóm.
Með margvíslegum ritstörfum sín-
um hefir E. M. breytt út mikla þekk-
ingu á íslenzkum bókmentum meðal
Englendinga. Varð hann kunnur
fyrir og starf hans vel metið af þeim.
Um það leyti, er hann lét af bóka-
varðarembættinu, hélt félag eitt í
Lundúnum, er sinnir norrænum fræð-
um (»Viking Club«), honum veizlu
og gaf honum heiðursgjöf sem þakk-
lætisvott fyrir starf hans.
En þótt hann dveldist mestan
hluta starfsæfi sinnarerleudis, gleymdi
hanu ^kki íslandi. Alt af var áhug-
inn jafn á þvi, sem beima var að
gerast, og oft lagði hann orð í belg,
er rætt var um stórmálin.
Þegar askan féll yfir Austurland
1875, sýndi E. M. bezt ást slna á
átthögunum og íslandi. Hann gekst
Þá fyrir samskotum á Englandi til
þess að bæta úr tjóninu. Og hið
sama gerði hann, er harðindin gengu
yfir þetta land 1882. í hvorttveggja
stnnið var honum falin öll ráðstöfun
sarnskotafjárins og varði hann bæði
Nú ætla eg að segja mönnum ágrip
af því, sem hann hafði haft fyrir
stafni þau 5 ár, sem liðin voru frá
því er hann kotn til Red Deer og
þar til er eg talaði við hann. Eg
skrifaði það hjá mér jafnóðum og
hann sagði mér það. Menn fá af
því ágripi ofurlitla hugmund um líf
islenzkra atorkumanna í Vesturheimi.
Fyrsta sumarið tók Reinholt að
sér að reisa pósthús bæjarins fyrir
10 þús. dollara.
Um röðina á öðrum athöfnum
hans þeim er hér fara á eftir, veit
eg ekki, enda skiftir hún engu.
Spítala hefir hann reist í bænum
fyrir 15,000 dollara. Honum var
komið upp eingöngu með frjálsum
samskotum, til minningar um unga
menn frá Red Deer, sem fallið höfðu
í Búa ófriðnum. Og hann er nefnd-
ur Memorial Hospital.
Tvö bankahús, annað fyrir 9,000,
hitt 20,000 dollara.
Verzlunarhús fyrir 9,000 dollara.
Kirkju fyrir Presbýteriana 9,000
dollara.
Aðra kirkju fyrir biskupakirkju-
menn x0,000 dollara.
Barnaskóla bæjarins fyrir 45,000.
Eg fór að hugsa um að sá barnaskóli
mundi hafa þótt kostnaðarsamui á
Akureyri eða ísafirði. Eg fór um
hann allan. Hcnum hefði fráleitt
verið komið upp hér á landi fyrir
það verð, kr. 166,500, ef dollarinn
er talinn kr. 3,70.
Skurð hefir hann grafið fyrir sög-
unarmylnufélag eitt, úr ánni Red
Deer, sem bærinn dregur nafn af.
Skurðurinn er 3 enskar mílur á lengd,
35 feta breiður að meðaltali, 3 —12
fet á dýpt, og steingarður í sambandi
við hann, 1300 feta langur, 8 feta
breiður og 4—10 feta hár. Þetta
verk kostaði 11,000 dollara.
Þá eru skurðir fyrir skolpræsi bæj-
arins, rneira en 9,000 feta langir,
um 19,000 dollara.
Stýflu hefir hann, ásamt öðrum,
gert í á til rafmagnsstöðvar, búið til
foss. Hans hluti af því verki nam
600 dollurum.
Prentstofu hefir hann reist fyrir
1600 dollara og kaffihús fyrir 2500
dollara. Búð og samkomuhús fyrir
5,000 dollara og hringhús fyrir járn-
brautarvagna fyrir 5,000 dollara.
Stræti hefir hann malarborið fyrir
5,000 dollara.
Skóg hefir hann rutt fyrir aðra af
400 ekrum, hreinsað jarðveginn al-
skiftin fénu til kornvörukaupa, er
hafðar skyldu til gripafóðurs. Kom
hann hingað sjálfur heim með gjaf-
irnar á skipi bæði sinnin. í viður-
kenningarskyni fyrir þessa íramkomu
hans gerði dauska stjórnin hann ridd-
ara af Dannebrog árið 1883.
En líklega hefir E. M. aldrei orðið
íslandi að meira liði, en þá er hann
útvegaði Jóni Sigurðssyni fjársstyrk-
inn hjá enskum efnamanni, er Danir
j>vildu svelta hann frá þingmensk-
unni«. Mér er kunnugt um það,
að E. M. átti ýms merk bréf frá
Jóni Sigurðssyni, sem að þessu lutu
og enn eru óprentuð, og er óskandi,
að hann hafi ekki glatað þeim.
Gestrisinn var E. M. með afburð-
um. Kom það ekki sízt fram við
alla íslendinga, ertilCambridgekomu.
Ollum var þeim tekið sem væru
þeir einkavinir hans. Það var föst
venja hans að sýna vinahót öllum
stúdentum og Iræðimönnum af Norð-
urlöndum, er til Catnbridge-háskólans
komu. Hann átti og mikið í það,
að vera gestrisinn og skemtilegur
húsbóndi. Hann var gáfaður gleði-
maður og einstaklega ræðinn, sí-fjör-
gerlega, plægt og herfað spilduna og
tínt úr rætur eftir herfingu. Fyrir
það voru goldnir 15—16 dollarar á
ekruna.
Fyrir sjálfan sig hafði hann reist
12 íveruhús og selt þau flest.
Land hafði hann keypt árinu áður
en eg talaði við hann; þar af hafði
hann lokið við að ryðja skóg og
kjarri af 75 ekrum, og plægt 85
ekrur.
Fjórum árum áður hafði hann líka
keypt land, rutt af því skóginum og
reist hús á því.
Þegar eg kom til hans, var í smíð-
um kirkja, sem hann hafði tekið að
sér að koma upp. Hann hafði lokið
við kjallarann, sem kostaði 5,000
dollara. En öll átti kirkjan að kosta
32,000 dollara.
A annað hundrað manna hafði
hann stundum haft í vinnu í einu.
Hann átti 80 hesta, 12 sleða, 12
vagna, gasólínvél til þess að hræra
sementssteypu, og annan útbúnað
til hennar fyrir 1100 dollara.
Eg geri ráð fyrir, að lesendur
verði mér sammála um það, að eitt-
hvað hafi sá maður um að hugsa,
sem leysir þetta alt af hendi á 5 ár-
um í canadiskri samkepni. Eg segi
um sjálfan mig, að mér liggur við
að sundla, þegar eg hugsa um þá
vitsmuni og fyrirhyggju, sem til þess
hlýtur að þurfa að geta gert þetta,
Og byrja á slíku starfi hér um bil
efnalaus.
ReykjaYíknr-anpáll.
Aðkomumenn. Halldór Vilhjálmsson
skólastjóri á Hvanneyri ásamt frú sinni,
Pétur Ólafsson konsúll frá Patreksfirði.
Alþýðufræðsla. Á morgun flytnr Guðm.
Finnbogasou dr. phil. enndi í Iðnaðar-
manuahúsinu kl. 5. Erindið heitir : Hafa
plönturnar sál.
Guðsþjónustui' á morgun:
í dómkirkjunni kl. 12 sira Bj. J.
(sjóm.guðsþj. og altarisg.).
kl. 5 sira Jóh. Þork.
í fríkirkjunni kl. 12 sira Ól. Ól.
Hjúskapur: Árni Árnason Gerðum i
Garði og ym. Guðrún Þórðardóttir. Gift
30. jan.
Lauritz Mikael Knudsen Njálsgötu 23
og Svanborg Jónsdóttir sama st.
Jarðarför biskupsfrúarinnar fer fram
næstkomandi mánudag 3. febr. og hefst
húskveðjan i Laufási kl. ll'/2.
ugur og söngelskur, enda söngmað-
ur góður, meðan hann var á bezta
skeiði.
Haun hafði hina rnestu ást á ensku
þjóðinni og fátt var honum ljúfara
en að fræða menn um siðu og háttu
Englendinga og bókmentir þeirra.
Jafnan fór hann sjálfur með gesti
sína um hinn merkilega enska há-
skólabæ, til þess að sýna þeim söfnin
og fegurstu stórhýsi háskólans, sem
í raun og veru er ekki einn skóli,
heldur margir, þótt allir myndi þeir
eitt félag. Collegíin voru orðin þar
21 um aldamótin síðustu; þar af tvö
fyrir kvenstúdenta eingöngu.
E. M. var lilfinniugamaður mikill
og geðríkur. Og með þvi að hann
fylgdi jafnan fast fram sínum mál-
stað, gat slegið i allharða brýnu
milli hans og þeirra, er aðra skoð-
un höfðu á málunum. Lesendum
ísafoldar mun t. d. minnisstæð deila
hans við Björn Jónsson og fleiri hér
heima út af fyrirkomulagi Landsbank-
ans. Mikið reyndi hann að fá mig
til að líta á það mál eins og hann,
er eg dvaldist með honum.' Það
var honum hið mesta alvörumál, og
Til lesenda ,Skírnis‘.
Sleggjudómur Einars Arnórssonar
um orðabók mína verður rækilega
xrakinn i næsta hefti »Skírnis«.
31. jan, 1913.
Jón Ólajsson.
Sjófatnaðurinn
orðlagöi er nú kominn aftur,
og er að vanda beztur og ódýrastur í
verzlun B. H. Bjarnason.
IH# Fundur í Bárubúð uppi
■ sunnud. 2. febr. kl. 10 árd.
30-40
menn geta fengið stöðuga vinnu.
Upplýsingar gefur
forkeS! Clausen.
í miðbærttim er stoja til leigu
frá 1. apr., hentug fyrir skrifstofu.
Finnið Pétur Gunnarsson hótelstj.
til merkis um ákafa hans í þessu
get eg þess, að þá er hann í »heitri
málkepni hafði eigi getað sannfært
mig«, ritaði hann mér langa ritgerð
til Edinborgar, er eg var nýfarinn
frá honum og beið þar skips. Og
enn þótti honum sárt, er eg kom til
hans 1910, að eg skyldi vera jafn
»forhertur« og áður.
Þeir B. J. höfðu eitt sinn verið
mestu mátar, en orðið óvinir út af
bankadeilumálinu. Um nýársleytið
1911 kom B. J. til Lundúna. Þaðan
skrifaði hann Eiríki bréf og kvað sig
langa til að heimsækja hann, »til
þess að slétta yfir fornan fjandskap,
enendurnýjaenn eldri vináttu«. Eirík-
ur sendi honunt jafnskjótt svolátandi
símskeyti: »Vertu velkominn, hvort
heldur er á nóttu eða degi«. Sýnir
þetta atvik vel sáttfýsislund beggja.
B. J. heimsótti hann og má af sím-
skeytinu marka, hvernig viðtökurnar
munu hafa verið. Eftir það skrifuð-
ust þeir á, eins og áður.
E. M. var allra manna iðnastur
bréfritari og ritaði einkar fagra hönd.
Er eigi all-lítill fróðleikur fólginn í
bréfum hans. Þau voru stundum
heilar ritgerðir.
nýkomin, sérlega vönduð og
haldgóð, — þau beztu er fást.
Sjómenn 1 Lítið á þau, áður en
þér gerið kaup annarsstaðar.
Guðm. Olsen.
Alþýðufræðsla Stúdentafélagsins:
Guðmundur Finnbogason
flytur erindi:
Hafa plönturnar sál?
sunnud. 2. febr. kl. 5
í Iðnó.
Hæg og góð vist á fámennu
heimili er laus 14. maí fyrir góða
og duglega stúlku. Afgr. vísar á.
Kappglímunni
um »Reykjavíkurskjöldinn Armann*
verður, af ófyrirsjáanlegum ástæðum,
frestáð til 1. apríl n. k.
Reykjavik, 31. jan. 1913.
Þau hjónin eignuðust 2 börn, er
bæði dóu á 1. ári. En bróðurson
Eiríks ólu þau upp og mentuðu, —
Magnús Magnússon, sem nú er bú-
settur í Vesturheimi.
Ýmsir ættingjar þeirra dvöldust
og hjá þeim langdvölum; nú síðast
um mörg ár Sigriður Sigurðardóttir,
prófasts Gunnarssonar í Stykkishólmi.
Eiríkur var fremur lágur maður
vexti, en þrekinn og karlmannlegur,
og einkar hvatlegur í spori. Hárið
var Ijóst og mjúkt, ennið hátt og
hvelft og yfirbragðið alt hið gáfu-
mannlegasta. Lundin var ör og heit,
en drenglyndið einstakt.
Þegar hann var 75 ára, sendu
ýmsir Reykvíkingar honum skraut-
ritað ávarp og fylgdi þar með kvæði
eftir Þorstein Erlingsson. Niðurlags-
línurnar í því etu svona:
Frá þér har yfir æginn geislastaf
sem æska’ og dugur langa vegn kenna,
og þeim er horfið leiðarljós í Ifaf,
er logar þínir hætta’ að verma’ oghrenna.
— Nú eru þeir logar sloknaðir,
en bjart er yfir minningunum í huga
okkar vina hans.
Har. Nielsson.
Stdórnin.