Ísafold - 05.04.1913, Blaðsíða 2

102
I S A F 0 L D
'xy/lxxj/JXi '
Gotihliti lindarpetmar
er fylla sig sjálfir (án sprautu) fást aðeins i
Pappírs- og riífatigaverzíuti
að þrátt fyrir ríkistiti'inn, setn ís-
landi er þar ætlaður, á þegnrétturinn
jafnan að teljast danskur, og þrátt
fyrir ríkisréttindin íslenzku, eiga þegn-
ar annars ríkis um aldur og æfi að
hafa jafnrétti við oss á landhelgis-
svæðinu íslenzka.
Þeim, sem gangast fyrir nafnbót-
um og fögrum titlum, kann að gang-
ast bugur við rikistitilinn réttinda-
snauða í i. gr. frumvarpsins, en firn
mættu það heita, ef landsmenn al-
ment vildu kaupa réttindamola þá,
sem í þessu frumvarpi felast, því
afarverði, að afsala öllu öðru í hendur
Dönum til æfinlegra umráða.
Vér höfum þolað útlenda yfir-
drotnun um nærfelt 700 ár og ætt-
um því að hafa þolinmæði til að
bíða þess dags, sem Guðm. Hannes-
son sá elda af. Vér þurfum engan
sambandssáttmála til að taka efna-
legum framförum og uppræta inn-
lendar erfðasyndir i hugsunarhætti
og stjórnarvenjum. Ef oss tekst að
eignast tíðarhæf samgöngufæri á sjó
og landi, rækta upp ræktarhæfa hluta
landsins og færa bygðina saman um
þá, eignast tryggilegan fiskiveiðaflota,
ráða sjálfir samgöngum og viðskift-
um vorum við umheiminn, og tryggja
eignir vorar og Hf á eigin spýtur, —
þá stöndum vér nær sjálfstæðistak-
markinu með Gamla sáttmála einn
að baki, en þótt Danir af náð og
með nauðung fallist á pappirsgagn
það, sem kallað er sambandslaga-
frumvarp og að framan var nefnt».
Ýms erl. tiðindi.
Fall Frakkastjörnar. Bri-
ands-ráðuneytið féll þ. 17. marz —
var ofurliði borið í atkvæðagreiðslu
í öldunga-deildinni, en ekki fulltrúa-
deildinni. Er það fyrsta sinni í nærri
17 ár, sem öldungadeildin hefir felt
ráðuneyti. Árið 1896 féil Bour-
geois-ráðuneytið í þeirri deildinni,
en síðan hefir það eigi komið fyrir.
Kosningalögin urðu ráðuneytinu
að falli. Briand hélt fram hlutfalls-
kosningum og þær var fulltrúa-
deildin búin að samþykkja alls 5
sinnum. En nú greiddu 168 þing-
menn atkvæði móti þeim í öldunga-
deildinni, en 128 með. Aðalþáttinn
í falli Briands átti ráðherra-baninn
gamli Clemenceau. Eftir atkvæða-
greiðsluna er mælt að hann hafi
sagt glottandi: Enn eitt ráðuneytis-
fallið á minn reikning I
Trumála-hugieiðingar
frá nýguðfræðilegu sjónarmiði.
VII. Hvað Kristur opinberar
oss um guð og sjálfa oss.
Eg benti á það í síðustu hugleið-
ingu minni, að með tilveru Jesú Krists
só oss ekki að eins gefin trúin á til-
veru guðs, heldur Og trúin á tilveru
þess guðs, sem Jesús kallar guð s i n n
og föður s i n n. Þennan guð sinn og
föður sinn hefir Jesús opinberað oss,
og að því miðaði alt hans líf, alt hans
starf til orða og verka, að koma oss í
samfólag við hann, svo að hann yrði
líka í sannleika guð vor og faðir v o r.
En þá verður næsta spurningin, sem
úr þarf að greiða, þessi: Hvað hefir
Jesús opinberað oss um þennan guð
sinn og föður, sem hann vill koma oss
í samfélag við svo sem börnum við
föður sinnf
Það er ekkert lítilræði sem hin guð-
fræðilegu vísindi hafa á öllum t/mum
haft aö 8egja oss um eðli guðs og eigin-
leika. Öll höfum við í æsku stritast
við að læra útlistanir barnalærdóms-
bókanna okkar á þessum efnum, og
má vafalaust telja, að þessar útlistanir
á veru guðs hafi orðið mörgum manni
Lovísa Saxa-prinsessa, öðru
nafni frú Toselli, gerði í miðjum
marz tilraun til að drepa sig á eitri.
Tilraunin rhistókst. Hún bar því
við, að sér hefði verið neitað um
að mega hitta börn sín, konungs-
börnin saxnesku. Saxakonungur
hefir nú samþykt að hún megi fá
að sjá þau.
Brezka parlamentið var sett
þ. 10. marz. Konungshjónin voru
viðstödd og flutti konungur sjálfur
hásætisræðuna. Hné hún mest að
ástandinu í Norðuráifu og viðleitni
Breta að koma á friði.
Mesta Ioftflug, er enn fara
sögur af, gerðist þ. 11. marz síðast-
liðinn. Frakkneskur flugmaður Per-
reyon að nafni, flaug þá 6000 stikur
í loft upp — nærri þrisvar sinnum
hæð Oræfajökuls, eða sömu vegar-
lengd í loft upp hér um bil eins
og úr Reykjavík inn að Elliðaám.
Fyrir tveim árum hafði enginn hærra
flogið en 3100 st. — En í des. síð-
astliðnum komst Garros flugm. 5600
st. í loft upp.
Nýtt ofsóknar-fargan virð-
ist Lögrétta vera að hefja gegn öðr-
um Landsbankastjóranum, hr. Birni
Kristjánssyni. Menn muna vafalaust
ofsóknarleiðangurinn gegn Landsb,-
stjórunum, er háður var í því blaði
í fyrra, er gjaldkei/amálið var mest
á döfinni. Rakalausar og viti sneidd-
ar voru þær ofsóknir — enda duttu
alveg um koll.
Nú otar Lögrétta fram ofsóknar-
totunni af nýju. Segir hún, að gang-
verð veðdeildarbréfa sé nú eigi nema
93V2°/o — °g Þykir ferlegt! En ej
sökin á því lægi hjá Landsbankan-
um — þá eru það auðvitað báðir
bankastjórarnir, sem ábyrgð bæru á
því.
En eftir því sem lsajold hefir tjáð
verið af þeim, er vita um það, hefir
Landsbunkinn aldrei greitt minna en
94°/o°gergarigyerð það eigihótilægra
en búast má við eftir gangverði líkra
verðbréfa á erlendum markaði, og
Landsbankastjórninni því alls eigi
sök á gefandi.
En Lðgr. þarf um þessar mundii
einkum að ná sér niðri á Birni Krist-
d/rmætur stuðningur, er áhugi hans á
eilífðarmálunum hafði leitt hann inn á
þetta hugðnæma íhugunarsvæði. En
gagnvart þessum margvíslegu útlistun-
um er þess að minnast, að mjög mikið
af þeirri fræðslu, sem þar er gefin,
liggur alveg fyrir utan vébönd guðs-
opinberunarinnar í Kristi. Jesús Krist
ur hefir engan veginn lagt eins mikla
áherzlu á þá hluti, eins og ætla mætti,
er vér athugum hve mikil áherzla er
á þá lögð í trúkenslubókunum okkar.
Mikið af því eru frumspekilegar (meta-
fýsiskar) íhuganir, tíndar saman víðs-
vegar að úr bókum biblíunnar, og sum
hugtökin, eins og t. a. m. þrenningar-
hugtakið, koma alls ekki fyrir í ritn-
ingunni spjaldanna á milli. Þegar eg
virði fyrir mór hina einföldu og óbrotnu
kenningu Jesú, þá dylst mér ekki, að
það má meðal annars telja til yfirbu/ða
hennar yfir alt annað, sem kent hefir
verið um guð, að þar kennir engra
frumspekilegra íhugana. Það sem Jesús
leggur megináherzluna á í allri prédik-
un sinni, — það sem hann opinberar
oss um guð sinn og föður, er því sem
næst einvörðungu hvílíkur hann sé að
því er snertir afstöðuna til mín sem
einstaklings, hv/líkt só hugarþel hans
gagnvart hverri einustu mannssálu og
þá um leið hver séu skilyrðin fyrir þv/
að komast í samband við hann. En
einmitt þessu sórkenni allrar fagnaðar-
erindis prédikunar Jesú er þaðaðþakka,
jánssyni. Að boh hann frá I.ands-
bankanum — virðist ver^ aðaláhuga-
mál blaðsins um þessar mundir. —
Burt með hann, hvað sem öðru líð-
ur.
Og nú hefir Lögrétta fundið átyll-
una!
Og hver halda menn að hún sé?
Sú hin mikla goðgá, að B. Kr.
hefir kosinn verið í stjórn eins stjórn-
málafélagsins hér í bæ: Sjáljstœðisjé-
lagsins!
Já — fyr má nú vera dauðasynd-
in I
Nú vita kunnugir, að hr. B. Kr.
færðist mjög undan því að taka sæti
í þessari stjórn, en lét til leiðast að
lokum, að eins til þess, að einhver
úr gömlu stjórninni yrði í hinni
nýju, en rneð þeim skilmálum, að
verða laus við öll störj i stjórninni,
svo sem frekast væri auðið.
Viljann vantar ekki hjá Lögr., en
hvílíkt getuleysí, hvílíkt átylluleysi,
þegar blaðið fyrirverður sig ekki að
bera annan eins erkihégóma fram
sem afsetningarsök hjá B. Kr. —
frá bankastjórastöðunni!
---------»>«<«---------
Sitt af hverju.
Vínlausar veizlur hjá Bandaríkja-
forseta. Hinn nýi Bandar/kjaforseti
Woodrow Wilson hefir gert ýmsar
breytingar frá þv/ sem áður hefir tíðk-
ast / »hv/ta húsinu« / Washington.
Sú breytingin, er mesta hefir eftirtekt
vakið / Bandar/kjum og raunar um
allan heim, er það, að Wilson hefir
ákveðið, að aldrei skuli v/ndropi á
borðum / veizlum sínum.
Guðhrandarbiblía á 400 kr. Á
bókauppboði, sem nýlega var haldið í
Kaupmannahöfn á bókum Ludvigs
Wimmers, norrænufræðings, var Guð-
brandarbiblía keypt á 400 kr.
Langlífi og hjúskapur. Það er nú
komið upp úr dúrnum, eftir þv/ sem
brezkum hagfræðingum telst til, að
kvæntir menn eru langlífari en ókvæntir.
Að meðaltali éiga þeir kvæntu að verða
5 árum eldri en þeir ókvæntu.
Þá þykjast hinir sömu vitringar hafa
komist á snoðir um, að ekkjumenn sóu
ekki eins langlífir og piparsveinar —
en að hjúskapur eða piparmeydómur
hafi engin áhrif á langl/fi kvenna.
Stærsta skip veraldar er / sm/ðum
nú í Hamborg. Það heitir I m p e r a-
t o r og er eign Hamborg-Amer/ku
félagsins og á að fara fyrstu ferð sína
núna / maí — til New-York. Það er
268 stikur á lengd — eða 13 stikum
lengra en alt Austurstræti. Breiddin
að vér getum lýst henni sem »elfu þar
sem barnið getur vaðið, en spekingur-
inn rekst á botnlausan hyl«.
Guð opiuberast oss / Kristi eins og
hann er gagnvart oss, þv/ að þetta eitt
nægir fyrir oss til þess að vór aftur
getum tekið rótta afstöðu til hans. Út
frá þessum skoðunarhætti mætti lýsa
öllu innihaldi opinberunarinnar í Kristi
með þessum þremur ofðum: G u ð e r
kærleikur; því að þetta er það
sem vér sannfærumst um fyrst og fremst
er vér virðum Krist fyrir oss. Þv/
segir og Lúter í einui af pródikunum
s/num: »Líttu á persónu Krists, —
hann kemur ekki fram öðru v/si en
sem þjónn, boðinn og búinn að hjálpa
hverjum manni, svo að hann þ/n vegna
jafnvel lætur negla sig á krossinn og
úthellir þar blóði sínu. Þetta sór þú
með augunum. Þv/ næst heyrir þú
með eyrunum ekkert annað en ástúð-
legustu hughreystingarorð. Af þv/ get-
urðu ráðið, að hann er þér sízt óvin-
veittur, heldur vill þór / tó láta náð
og velgerninga einvörðungu. Þ a r s e m
þú nú heyrir og sér Krist,
þar heyrir þú vissulega
einnig og sór föður þinn
birtast þór«.
Þessi eru þau áhrif, sera persóna
Jesú hefii' á oss öllu öðru fremur.
Hann er allur og óskiftur / þessu eina,
að hjálpa öðrum. Hana vill áreiðan-
lega vera a 1 1 r a þ j ó n n. Hann sér
er 21,3 stikur. Skipshöfnin verður
1100 manns, farþega tekur það 4100.
Norðurálfn-auðurinn, þ. e. allar
eignir Norðurálfu, er talinn vera 840
miljarðar króna. Af þessari fúlgu er
187 miljarðar lausafó og er það helm
inei meira en fyrir rúmum 40 árum
(1871).
Verum samtaka
Hvað rná höndin ein og ein
allir leggja saman.
M. J.
Trésmiðafólag' Reykjavíkur stofnar
til fundar fyrir alla trósmiði, utan fó
lagsins sem innan á morgun —sunnu-
dag 6. þ. m.
Tilgangurinn er sá, að fá sem flesta
trósmiði í félagið, og alla undartekn-
ingarlaust til að bindast samtökum um
ákveðið lágmark á tímakaupi, hvort
sem þeir ganga / fólagið eða ekki. Auð-
vitað væri æskilegast, að allir trósmiðir
hór í bæ væru / félaginu, en hitt er
1/fsnauðsyn, að allir hver og einn ein-
asti trósmiður sem fullfrískur getur
talist, taki höndum saman við þann
sem næst honum liggur og hjálpi
honum jafnt og sjálfum sór til að reisa
sig á fætur. Eg segi — liggur, af því
að nú eru flestir trósmiðir hór í bæ
að troðast undir. Umheimurinn, við-
skiftavinirnir okkar eru að leggja oss
flata undir sig, við megum ekki fara
flatar en við erum komnir, þá náum
við okkur ekki upp.
Heimurinn er v/gvöllur þar sem allir
berjast um gull, þv/ gull er líf — menn
berjast fyrir lífinu.
Kringum oss eru þéttar fylkingar
og öflugir hringar með traustum sam-
böndum og góðri stjórn, sem berjast
fyrir sjálfa sig og fella þá sem minni-
máttar eru. Þeir berjast með viti og
fyrirhyggju.
En hvernig förum við að trósmiðir?
Stöndum grafkyrrir þar sem við er-
um komnir, einn og einn og bíðum /
rænuleysismóki eftir hverju áhlaupinu
af öðru. Stór-skothr/ðir af tollum,
sköttum, útsvörum, hreinsunargjöldum
og öllu sem hægt er að hugsa sér, og
þv/ sem ekki er hægt að hugsa sór,
dynja á okkur eins og öðrum. En við
þolum það ekki. Við föllum fljótt a f
þv / að við stöndum dreifðir.
Fyrir 6—10 árum var vinnukaup
trésmiða h æ r r a að auratölu en uú.
Þá var atvinna meiri og margir höfðu
vinnu árið um kring.
Álment kaupgjald var þá 40 aurar
um kl.tímann.
Nú er atvinnan stopul og meiri hluti
trésmiða vinnur fyrir 35 aura um tím-
ann.
En hvað eru 35 aurar nú? Hór
um bil sama sem .2 8 aurar
að v/su ávalt syndarann / manninum,
en hann sór líka ávalt manninn í synd-
aranum. Hann er aldrei vonlaus um
viðreisn nokkurs þess, er á vegi hans
verður. Hann leitar einnig þeirra, sem
allir aðrir hafa stmið við bakinu. Jafn-
vel þeim, sem ekki æskja þeas, lætur
hann kærleika / té og einlægt bróður
þel, þótt hann viti, að hann fær eng-
ar þakkir fyrir. Með þeim hætti verð-
ur kærleikur hans leitandi, líknandi,
fyrirgefandi og frelsandi n á ð.
Með þessum hætti opinberar Jesús
oss guð sem ást og náð. Ekki með
orðum smumeinum, þótt vissulegahafi
enginn dýrlegri orð talað / mannleg
eyru um f ö ð u r i n n, en einmitt hann
— heldur með gervöllu 1/fi s/nu. En
»þar sem þú nú heyrir og sér Krist,
þar heyrir þú vissulega einnig og sór
föður þinn birtast þór«, eins og Lúter
sagði. Vér sjáum Krist og í honum föður-
inn. Það gr/pur oss með sannfæring-
arvaldi, að »hann og faðirinn eru eitt«,
vilji hans guðs vilji, verk hans guðs
verk, hugsanir hans guðs hugsanir. Og
þegar vér sjáum hann feta leiðar sinn-
ar, síðasta áfangann með krossinn á
herðum sór, trúan köllun sinni alt til
s/ðasta andartaks, með það eitt fyrir
augum, er oss megi verða til hjálpræð-
is, þá er öll þessi óumræðilega elska
hans eingöngu Ijómi hinnar guðdómlegu
kærleiksdýrðar föðursins, sem sendi
hann: Guð gefur oss þar að líta inn
þ á. Svo mikið hafa penitigar fs-.llið í
verði síðan. Það er skammsýni mikil
að halda sór altaf við sama aurafjölda;
eitthvað svipað þv/ að miða skýið við
hrafninn.
Eu hvað segið þið um það trósmið
ir að vera n ú komnir u i ð u r f y r.
i r þá auratölu sem þ á var, —- núna
í dýr tíðinni.
Það er engin lífsvon.
Það er varla hægt að verjast kinn-
roða, þegar maður segir frá því að
kaupið sitt só miklu lægra en annara
iðnaðarmanna.
Hvað veldur þvi?
Ekki eru trésmiðir svo miklir slóðar
til vinnu, að þeir jafnist ekki á við
aðrar stéttir.
Er þá trésmíðaiðnaðurinn svo lítils
virði eða óþarfur að við þurfum að
ganga eftir mönnum með grasið í
skónum til að þiggja vinnu okkar
fyrir hvað lítið sem er? Nei, uei, tró-
smíði er alveg óhjákvæmilegt.
Engin þjóð getur verið án trésmiða.
Það er annað — samtakaleysið er
það sem veldur þessu.
Þegar þessu hefir verið hreyft, hafa
oft heyrst raddir í þá álit, að það væri
lítt hugsandi að fá viunulaunin hækk-
uð, menn yrðu þá af vinnunni og hefðu
svo ekkert að gera, ef þeir væru ekki
eins og vinnuveitandinti vildi — »nema
þá með almennum samtökum« er svo
oftast bætt við.
Um það eru allir samdóma, að með
almennum samtökum mætti það.
En þv/ þá ekki að koma á alrúenn-
um samtökum? Nú er ekki annað en
koma niður í Iðnó á morgun og taka
höndum saman.
Eitt mál á dagskrá. Fundurinn þarf
ekki að standa lengi. Sjáið ekki eftir
þessum 2 klst. á morgun. Komið á
fundinn og verið samtaka.
Þar mun verða borin upp tillaga um
lágmark á kaupinu, og farið eins vægt
í sakirnar eins og auðið er með hækk-
unina. En kaupið v e r ð u r að hækka;
það er lífsnauðsyn. Það er eitt af þv/
aumasta, sem hugsast getur, þegar
iðnaðarmenn skr/ða auðmjúkir að fótum
vinnuveitandans og spyrja hann hve
mikið hann vilji nú allra mildilegast
borga sór.
Það er þveröfugt.
Vinnan er hið eina, sem við höfum
að bjóða, flestir af okkur, og við eig-
um að setja verðið á hana sjálfir.
Við eigum að vera sanngjarnir, en
ákveðnir og einarðir.
Allir góðir menn hafa /mugust á
mikilli skr/ðaudi auðmýkt; hún gefur
1/ka hugmynd um, að eif.thvað só bogið
við þann mann, þótt það só allra bezti
verkmaður. Menn spilla þv/ bæði fyrir
sjálfum sór og öðrum með þeirri fram-
komu.
En »nú er úr deyfðardúr, drengjum
mál að hr/fa sál«.
Við skulum nú hætta að grafa grund-
völlinn hver undan öðrum, en sameina
okkur og vinnum hver öðrum gagn.
Við getum það.
Við verðum að eins að vera samtaka.
Komið allir.
Trésmiður.
'w- ‘ ---------
í sitt eigið hjarta! En jafnframt segir
hjarta vort oss, að ekki geti hjá þv/
farið, að það, hversu lífsferill frelsarans
verður að blóðugum krossferli, hljóti
að hafa verið samkvæmt guðs vilja í
alveg ákveðnum kærleiks-tilgangi. Ann-
ars hefði hann ekki látið alt þetta koma
fram einmitt við hann, sem hann vissi
sór svo órjúfanlega sameinaðan / fölskva-
lausum kærleika og sonarlegri hlýðni.
En svo rótt sem það er, að ástin og
náðin eru það, sem mest ber á og á-
þreifanlegast verður / þeirri opinberun
guðs, sem Kristur flytur oss, þá er
hitt jafnvíst, að þessi kærleikans guð,
faðirinn, er jafnframt h e i 1 a g u r
guð. Eg hefi áður bent á það, bvZ-
líkur blær kristalskærs, siðferðilegs
hreinleika só yfir Jesú, hvar sem á
hann er litið. Hvergi er svo mikið
sem eitt duftkorn sjáanlegt, er setji
blett á hið hreina líf eða hina hreinu
sál, sem það endurspeglar. Það er orð-
in tízka að nefna betlimunkinn frá
Assisi við hliðina á Jesú, — að tala
um heilagan Frans svo sem hugsjónar-
fyrirmynd heilagrar breytni. Nú —
með samtíð hans að baktjaldi fæ eg
skilið, að menn geti dáðst að Frans frá
Assisi, en hitt skil eg ekki, að nokkur,
sem báða þekkir, geti nefnt þá / sömu
andránni Jesúm frá Nazaret og Frans
frá Assisi. í fari jafnheilbrigðs anda
og Jesús var, er ekkert sem minnir á
katólskan betlimunk. En þ a ð var