Ísafold - 10.05.1913, Blaðsíða 2

149
I SAFOLD
Framhalds-skóli.
Nokkrir kennarar halda framhalds-skóla í barnaskólahiisinu frá 14.
maí til 30. júní, fyrir börn og unglingn.
Skólagjald verður 1,50 kr. um vikuna og borgist fyrirfram.
Námsgreinar verða þessar: Islenzka, náttúrufræði, saga, reikningur,
danska og enska.
Þeir, sem vildu nota framhalds-skóla þenna, gefi sig fram í kenn-
arastofu barnaskólans, dagana 13. og 14. maí kl. 4—7 e. h.
Árni Árnason
frá Höfðahólum
endurtekur fyrirlestur sinn um »húsaverzlunarsvindleríið« hér i bænum i
Bárubúð kl. 5 12. þ. m. (annan í hvítasunnu). Húsið verður opnað kl.
4. Aðgangur kostar 25 aura, og verða aðgöngumiðar seldir við inngang-
inn og svo út um bæinn samkvæmt þvi sem tekið verður fram í götu-
auglýsingunum.
Fyrirlesturinn verður mjög aukinn frá því sem áður var, og i sam-
bandi við þetta mál vikið alvarleqa að réttarfarinu í landinu.
Yfirlýsing.
Að gefnu tilefni skal eg hér með
lýsa yfir því, að grein mina i síðustu
»ísafoid« 7. þ. m., hefi eg ritað sem
kjósandi og privat-borgari þjóðfélags-
ins, og án þess að nokkur stæði á
bak við hana, eða vissi um hana
fyr en hún birtist i blaðínu.
Jafnframt skal þess getið, að eg
hér eftir mun ekki rita pólitískar
greinar í blöð eða tímarit, meðan
eg er starfsmaður Landsbankans, og
er það samkvæmt tilmælum banka-
stjórnarinnar til min og annara fastra
starfsmanna bankans.
Reykjavík 9. maí 1913.
77. 7. Joíjnson.
Nýja Bíó
sýnir annan hvítasunnudag (12. mai)
og næstu kvöld:
Líng fyjörtu
ftstar-sorQart. í 3 þáttum
eftir Urban Gad.
Myndin tekin í óvenju-fögrum hér-
uðum á Þýzkalandi.
Asta Nielsen sýnir í þessum
leik nýja hlið á leiklistargáfu sinni.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Leikhúsið.
Bosmersholm. Leikrit i
4 þáttum. Eftir Henrik
Ibsen.
Fritz Boesen hóf göngu sína á is-
lenzku leikSviði fyrir tveim árum,
með því að sýna oss Et Dukkehjem
(Brúðuheimilið) eftir Ibsen. í fyrra
var aðalleikritið En Folkejjende (þjóð-
níðingurinn).
Og að þessu sinni er það Rosm-
ersholm, sem vígir leiksýningar hans.
Ibsen og aftur Ibsen — aðal-snild-
arverkahöfundur fyrir leiksvið nútím-
ans, aðalatriðið, þungamiðjanl Því að
það er eigi tilviljun, að Boesen byrj-
ar bæði nú og í hitteðfyrra á Ibsens-
leikntum. Til þess mun hugur hans
starida, að sýna áhorfendum sínum
það bezta, það sem mest hefir gildið
í norrænum ieikritaskáldskap.
Og vel sé honum fyrir það.
Oft hefir »sfinx«-nafnið verið haft
um Henrik Ibsen, — það er svo ilt
að átta sig á leikritum hans í fljótu
bragði.
En af leikritum hans er Rosmers-
holm áreiðanlega í þeim flokkinum,
sem erfiðara er að átta sig á.
Svo og svo mikið fer fyrir ofan
garð og neðan við fyrsta lestur. —
guði. Hann opinberar guð sem heilag-
an guð, svo að vér komum auga á synd
vora og sekt. Og hann opinberar oss
guð sem kærleiksríkan föður, svo að
vór þorum að treysta því, að oss sé
fyrirgefning til boða. Alt líf Jesú op-
inberar oss þetta, t.alar það, ef svo
mætti segja, inn í hjarta vort. Hvert
andartak hans fram í dauðann á kross
inum er oss opinberun þessa.
Hér verð eg sórstaklega að benda á
píttu og dauða Jesú; ekki svo að skilja,
að eg vilji slíta þennan síðasta þátt
æfi Jesú úr sambandi við heildina.
Hvers vegna Jesús pínist og deyr og
/ hvaða tilgangi, það verður oss þá
fyrst augljóst, er vér athugum það
með hliðsjón á lífi hans og starfi. Um
bæði líf Jesú og dauða á það heima,
að »manns-sonurinn er í heiminn kom-
inn til að þjóna«. Lff hans er þjón-
usta, dauði hans þjónusta. Og af
kærleika og hlýðni innir hann þjón-
ustuna af hendi.
Eins og alt líf Jesú var þjónusta í
tó látin af ósíngjarnri, fórnfúsri, hug-
látsamri e 1 s k u, svo var einnig pína
hans og dauði það. Bæði / lífi og /
dauða vakir þetta eitt fyrir Jesú að
. snúa hjörtum mannanna til
g u ð s. Og þessum sama tilgangi helg-
ar hann s/ðasta andartak sitt. Áð vísu
er dauði hana óhjákvæmileg og óaf
stýtanleg afleiðing þess, hversu líf hans
bafði verið, En hann hefir þó jafn-
Hvað þá heldur hjá þeim, sem ekki
hafa lesið, en fá fyrstu kynni af leik-
ritinu af leiksviðs-sjón.
En síðar ber fyrir í huganum —
þá þetta og þá hitt úr leikritinu með
nýrri birtu, nýjum blæ. Það endur-
lífgar sjálft sig í huganum og fæðir
af sér nýjar og nýjar hugsamr, rótar
um i heilabúinu, byltir til í þeirri
»ruslakistu« og býr til ný sjónarhorri,
hvert af öðru.
Það hefir með öðrum orðum á
sér einkenni hinnar sönnu, djúptæku
listar, sem er meira en hismið
»sem í dag lifir en á morgun er í
ofn kastað«.
Að fara að rekja Rosmersholm og
skýra hann — þá dul ætla eg mér
ekki. Það er bókaretni, en ekki
stuttrar blaðagreinar.
En um meðferð leiksins hjá Boe-
sens-leikurunum er það að segja, að
hún var tnikið sœmileg og hafði auð-
sjáanlega verið á leiknum tekið bæði
með ræktog alvöru, þótt misjnfn væri
árangurinn í einstökum hlutverkum,
Fritz Boesen lék sjálfur Rosmer.
Hann reyndist þar sem ella áreiðan-
legur leikari, sem tók skynsamlega á
hlutverkiuu, en hann á nokkuð erfitt
aðstöðu vegna sinnar eigin persónu.
Rosmer er tiuganæmur »Aandsaristo-
krat« — (hver getur komið með
smellið íslenzkt orð um það
hugtak?) — í marga liðu. Og
hugsar maður hann sér nokkuð öðru-
vísi í sjón, en Boesen á kost á að
gera hann.
Rebekka West, þessi óbeiui morð-
ingi, var leikin af jungfr. Cörlu
Miiller. Frá því hún var hér í hitt
eð fyrra hefir hún lcsrt við kgl. leik-
húsið, og leikið þar í vetur. Hún
á miklu meiri leiktök nú en fyrir
tveim árum. Hún sýndi það með
þvi hve tiltölulega snoturlega hún lék
þetta afar-erfiða hlutverk. Vitaskulc
brast allmjög á leik hennar þann styrk
og vald, sem maður lilýtur ósjálfrátt
að gera ráð fyrir hjá Rebekku West,
en á köflum, einkum í tveim síðustu
þáttunum gneistaði fyrir sérlega góð-
um tilþrifum.
Kroll rektor lék hr. Olaj Petersen.
I fyrri hluta leiksins leizt mér alls
ekki á hann; fanst leikur hans inn-
antómur, »orð, orð, innantóm«, pe'-
sónuna vanta bak við. En í 3.
þætti rættist betur úr honum.
Ulrik Brendel (hr. Chr. Frier), »und-
arlegi maðuri* n«, sem Ibsen í flest-
um leikritum sínum þarf að koma
að, var með gott gerfi og gott
ímyndunarafl lýsti sér i þeim leik.
Mortensgaard rit tjóri (Carl Lund-
beck) var og allvel »hittur« Hlut-
verk madömu Helseth (jungfr. Krygell)
er ekki mikið, en hefði þó mátt
gera meira úr því.
Seinni hluti leiksins fór yfiileitt
betur. Of mikið hik, of mikill fas-
leikur, of mikið festuleysi yfir fyrri
hlutanum.
En akkur er að þvi að hafa feng-
ið Rosmersholm í eigi verri útgáfu
upp á leiksviðið.
Listarviðleitnin er a ðsæ og getan
virðingarverð. Ego.
framt sjálfstætt gildi. Dauði hans er
ekki einvörðungu óviðraðanleg afleið-
ing; hann er jafnframt í fylsta sam-
ræmi við vilja sjálfs hans. Með fullri
meðvitund um hvað viðtaki gengur
hann móti dauða sínum. Dauði hans
er hin síðasta, mikilfenglega
tilraun kærleikans til að
vinna h j ö r t u m a n n a n n a. Það
reynist hór í fylsta máta sannmæli, að
»meiri elsku hefir enginn en þá, að
hann lætur 1/f sitt fyrir vini sína«.
Dauði Krists sem hin stærsta aug-
lýsing þjónandi kærleika hans, verður
oss, eins og alt annað í fari Jesú og
framkomu, að opinberun guðs sjálfs.
Það er kærleikur guðs, sem með þess-
um hætti kemur á móti mönnunum
fullur náðar, sjálfsafneitunar, fórnfýsi
og miskunnsemi.
En þessi þjónusta, sem Jesús innir
af hendi, er ekki eingöngu k æ r 1 e i k s-
athöfn. Hún er einnig og um leið
h 1 ý ð n i s athöfn. Alt líf Jesú vottar
það. Ætti eg að nefna einstakt dæmi
því til sönnunar, þá nægir að benda á
það sem gerðist í grasgarðinum. Krist-
ur leggur út á píslarbrautina, af þv/
að hann veit, að þetta er vilji föðurs-
ins. Hvers vegna vill faðirinn það?
í hvaða tilgangi leggur hann slíkt á
hinn saklausa, heilaga og hreina? Svar-
ið er þetta: Sem erindreki guðs innir
hann þessa þjónustu af hendi. Þegar
Jesús gengur að guðs vilja út / pínuna
Slysfarir.
í Ólafsfirði druknaði fyrir nokkru
maður einn Helgi Sigvaldason að
nafni. Var nýbúinn að skjóta höfr-
ung, en er hann ætlaði að festa í
honum hvolfdi bátnum.
Jónas Stejánsson bóndi á Krauma-
stöðum í Þingeyjarsýslu beið fyrir
nokkru bana þann veg, að hann varð
undir torfi í heystakk.
Einar Hjörleifsson
skáld hefir beðið Isajold fyrir grein
út af flimleik stúdenta og birtist hún
í næsta blaði.
Næsta blaðs
verður maigt sem koma átti í þessu
blaði að bíða, vegna þrengsla.
----------------;----
ReykjaYíknr-annáll.
Aðkomumenn síðustu viku: sýslu
mennirnir Björgvin Vigfússon, Páll V.
Bjarnason og Sig. Eggerz (á heimleið
úr þingaferðum). Prestarnir : Eiríkur
Gíslason Þorst. Halldórsson og Magnús-
Bjarnarson. Ennfremur Halldór Stefáns
son hóraðslæknir.
Bifreið, hina fyrstu hór í bæ, síðan
Thomsens-bifreiðin sæla var á ferðinni
eða á 11 i að vera það, róttara sagt,
hefir Bookless útgerðarmaður / Hafn-
arfirði haft með sór hingað og ekur
nú oft milli Reykjav/kur og Hafnar-
fjarðar, síðan batnaði færð. Sagt, að
á 14 mínútum hún fari milli bæanna.
Björn Kristjánsson bankastjóii fór
utan / gær á Botníu til Danmerkur og
Þýzkalands / bankaerindum. Hans er
von heim aftur um miðjan jún/.
Danskur rithöfundur allkunnur,
skáldið A n d e r s W. H o 1 m var
einn farþega á Sterling, kominn hing-
að snögga kynnisför.
Messað / dómkirkjunni á morgun :
Kl. 8 s/ra Bjarni Jónsson.
— 12 síra Jóhann Þorkelsson.
Á annan kl. 12 s/ra B. J. (altarisg.).
-----— 5 — Jóh. Þork.
Messað í Fr/kirkjunni kl. 12 báða
dagana (síra Ól. Ól.).
Skipafregn: B o t n í a fór utan í
gær. Meðal farþega, auk ráðherra og
B. Kr. bankastjóra: frú El/n Sveinsson
(biskupsfrú) snöggva kynnisför til K-
hafnar, jungfr. Ragna Stephensen (til
Kbafnar) og Þórdís Björnsdóttir (til
Knglands), frú Br/et Bjarnhóðinsdóttir
(áleiðis á kvennafund / Budapest), Jón
Sívertsen verzl.m. (til Berl/n), Þórður
Jónsson úrsmiður, Geir Konráðsson o.
fl. Til Vestmanneyja fóru m. a.: Gísli
Johnsen konsúll, Berrie stórkaupmaður,
Valdimar Ottesen verzl.m., Árni Sig-
fússon verzl.m., Anton Bjarnason kaup-
maður, Sig. Sigurðsson apótekari, Sig.
Lýðsson lögfr.
S t e r 1 i n g fer vestur á Breiðafjörð
1 kvöld.
S k á 1 h 011 kom úr strandferð /
gærmorgun.
og dauðann, þá er það síðasta og
mesta áskorun guðs til
mannshjartans um að ganga
sór á hönd. I sinni dýrlegustu
mynd skín kærleiksvilji guðs á móti
oss í dauða Jesú, — / stórfeldari mynd
var yfir höfuð að tala ómögulegt að
opinbera hann. Því að það, að guð
lætur einmitt Jesúm feta dauðans leið,
einmitt hann, sem hann vissi vera sér
hollari og huglátari en nokkurn annan,
það sýnir kærleikans þrek á hæsta
stigi. »Kristur er fyrir oss dáinn með
an vér enn vorum / syndum vorum«
— hvað ætti betur að geta sett oss
fyrir sjónir ástarþel guðs?
Vór sjáum því þar sem Jesús er —
og hvergi dýrlegar en / pínu hans og
dauða, — guð kærleikans og náðarinn-
ar gagnvart oss syndugum mönnum.
Hór er ekki um fræðslu að ræða eða
kenningu einvörðungu; nei, Kristur
sannar oss það, knýr oss til að kann-
ast við það 1 hjarta voru. Hatm læt-
ur oss ekki komast undau því að sjá
guð náðarinr.ar með eigin augum. Eo
það er meira en að fræða um guð, það
erað opinbera guð. Fræðslan er
fyrir höfuðið, opinberunin fyrir hjartað.
En viljum vér nú með öllu þessu
sagt hafa, að fyrir oss só þá ekkert
annað að gera en að rétta fram hend-
ina og hondla þennan kærleika guðs,
eins og sumir af raönnum hinnar h u g-
1 æ g u (subjectivu) friðþægingar-kenn-
77/ söíu
Nýlegt hús á góðum stað i bæn-
um.
Ritstj. vísar á.
Eldgosið.
Annan d. hvitas., kl. 9 síðd. verða
sýndar ýmsar Ijósmyndir i Bárubúð,
þar á meðal myndir af eldgosinu.
Sjá götuauglýsingar
Magnús Ólafsson.
Jiæfa
í l/2 og 1 punds dósum fæst hjá
Guðm. Oísen.
Gullbr.- og Kjósarsýslu
kosningin. Þá hrotta-bábilju
kvað Björn Grafhyltingur láta á
»þrykk út ganga« i kjördæminu, að
Isajold skuldi sér 3—400 kr. fyrir
ritstjórnarstörf frá fyrri árum og sé
nú að launa sér með því að rita
grein eins og þá, sem Kjósaringur
stóð undir í bl. um daginn.
Jafn ósatt og skuldaskraf dbm. er,
jafn satt er hitt, að sú grein er af
Kjósaring rituð, einum merkasta
manninum þar í sveit.
ingar halda fram? Engan veginn. Til
þess vitum vér það alt of vel, að vér
höfum stygt kærleikans guð og að
hjarta vort getur ekki öðlast fullkom-
inn frið fyr en vór höfum fundið sól
náðarinnar sk/na aftur yfir oss í full-
um ljóma sínum. Nei, það sem vór
vitum, af þv/ að Kristur hefir opin-
berað oss það, er þetta, að guði mun
farast við oss eins og föðurnum í dæmi-
sögunui fórst við glataða sonitin —
hann mun breiða út á móti oss faðm-
inn, e f vór að eins leitum á hans fuud
eins og glataði sonurinn. Því að þ a ð
er ekki nema sjálfsagðtir hlutur, að
vór getum ekki komið fram fyrir hann
nema vór um leið játum sekt vora,
höfum þann einlæga ásetning að forð
ast eftirleiðis alt það sem vór vitum,
að getur hrygt föðurhjarta lians, og
biðjum hann af hjarta að taka oss aft
ur í samfélag við sig. En að vór kom
um þannig fram fyrir guð, er ekki
sjálfum oss að þakka, heldur qr það
verk guðs sjálfs, sem / Kristi het'ir
opitiberað sig oss. Vór höfum þar
sannfærst um sekt vora og synd — en
vór höfum jafnframt sannfærst um, að
oss er þrátt fyrir það óhætt að koma
fram fyrir hann. Vér gerum engar
kröfur er vér biðjum hann fyrirgefn
ingar; bæn vor er öllu fremur grát
beiðni um miskunn, sem vór vitúrn, að
vór nöfum ekki verðskuldað.
Hver sá er þannig kemur fram fyrir
Duglegur trésmiður
getur fengið ársvinnu, gott kaup
í boði. Upplýsingar gefur Pétur
Ingimundarson, Laufásveg 5.
Jarðarför föður mins sál., Þórðar Jóns-
sonar frá Gróttu, er ákveðin 14. þ. m. frá
Fríkirkjunni / Reykjavík.
Þurstöðum í Borgarhreppi.
Guðrún Þórðardóttir.
Jarðarför Guðnýjar litlu dóttur okkar,
sem andaðist 6. þ. m. er ákveðin fimtu-
daginn 15. þ. m. kl. 12 frá heimili okkar
Laufásveg 14.
Guðrun Eymundsdóttir. Halldór Sigurðsson.
Hérmeð tilkynnist vinum og vandnmönn-
um að móðir min elskuleg, Guðrún Odds-
dóttir, andaðist29.apr.að heimilisínuLaugav.
24 B. Jarðarförin er ákveðin og á fram
að fara frá heimili hinnar látnu miðviku-
daginn 14. maí. Húskveðjan birjar kl. II ‘/n-
Oddur Jónsson.
2 duglega flatningsmenn vantar
á trollara nú þegar. — Talið við
Jón Brynjóljsson, mótorista,
Bröttugötu 5.
Sjal hefir tapast á leiðinni milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur. Finn-
andi skili í Læknishúsið í Hafnarfirði
eða Tjarnargötu 5 B Rvík.
Ný herbergi á góðum stað
frá 14. maí. Steingr. Arason, Aðal-
stræti 16.
guð, hann má fulltreysta því, að guð
muni ekki synja honum fyrirgefningar.
Heilagleiki guðs krefst þess að sjálf-
sögðu, að syndarinn skilyrðislaust við-
urkenni guðs vilja sem mannanna æðsta
lögmál, er hann þv/ sé skyldur að
hlýða, að hann í hjarta sínu kannist
við brot sín og iðrist þeirra, að hann
komi sjálfur fram fyrir guð og biðjist
fyrirgefningar og að hann só altekinn
af inuilegri þrá eftir að forðast syndina
framvegis. An þess að fullnægja þess-
um skilyiðuni heilagleikans, getur mað-
urmn ekki vænt sór fyrirgefningar.
Eu o p i n b e r u n guðs í Kristi hjálpar
oss til að íullnægja þeim. Og náð
guðs í Kristi eykur oss jafnframt hug
og djöit'ung til þess að nálgast guð
með orólegt og kvíðundi hjarta vortog
að biðja um fyrirgefningu; húu vekur
hjá oss þá trú, að guð vilji fyrirgefa
oss og s/ðan, er vór höfuni beðið hann,
þá trú. að nú só fyrirgefning fengin,
Gnð hafi / náð sinni bænheyrt oss.
Hverjiun er svo þetta að þakka?
Sjalfum oss eða hvað? Er með þessu
gefil / skyn, eins og illgjarnar sálir
hafa stundum verið að drótta að uýju
guðfræðinni, að »hver niaður só sinn
eigiu frelsari?« Þegar Jesús Kristur
eða sá guð sem 1 houum opinberast
mór, hefir þau áhrif á mig, að eg só
synd míníi, finn til sektar minnar og
játu það hreinskilnislega og af iðrandi
hjarta, — þegar Jesús Kristur hefir