Ísafold - 27.08.1913, Síða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1 Jdoilar; borg-
ist fyrir ri’.iðjan júií
erlendia fynr'fram.
Lausasala 5 a. eint.
■................... ■
1 Uppsögn (skrifl.) |
I bundin við árarnót, {
| er ógiid nema kom- |
\ in só til útgefanda |
} fyrir 1. oktbr. og |
I só kaupandi skuld- |
I laus við blaðið. |
5 9
m .....................■
Reykjavík, miðvikudaginn 21. ágúst 1913.
68. tölublað
XXXX. árg.
I. O. O F. V4959.
Alþýðufél.bókasafA Templaras. 3 kl. 7—P
Augnlæknitig ókeypis í Lækjarg. 2 myd. * ~8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 -B
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og —7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og -7
Eyrna- nef- hAlslækn. ók. Pósth.str. 14A fic' 1 • -8
tslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8Ard.—10 >.ðl.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* slðd.
Landakotskirkja. öuðsþj. 9 og 6 A helf um.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-2*/*, 51/*—61/*. Bankastj. 2-2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. ÚtlAn 1—8
Landpbúnabarfélagsskrifstofan opin frA 2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 3 2 -2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka 'úvga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd.ogfsd.1* 1
NAttilrugripasafnið opið l1/*—21/* A sunnv
SamAbyrgð Islands 10—12 og 4—6.
gJtjórnnrrAðsskrifstofurnar opnar 10—4 dai L
Talsími Reykjavíkur Póath.3 opinn dagl» .gt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11 12
Yifilstabahælið. Heimsókuartimi 12—1
I>jóðmenjasafnið opið A hverjum degi 12- 2
Nýja BI6
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Hauðshitmaárás á braut-
rijðjendur menningar-
innar.
Afar-áhrifamikil mynd
frá æfintýralandinu Ameriku.
Lampar.
Hengi- borð- gang- vegg- og nátt-
lampar, Amplar og luktir og hvers-
konar lampahlutir er alt að vanda
langódýrast í verzl.
B H. BjarnasoD.
Sig'fús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hamburg 11.
lna- & útflutniiigsverzlun.
Umboðsverzlun.
Allar islenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Símneini: Blöndabl. — Hamburg.
Ofna og eldavélar
selur
Kristján Porgrímsson.
Balkanfriðurinn.
Þauu 10. ágúst varð loks gengið frá
friðnum með Balkanþjóðum. Gerðist
það, svo sem kunnugt er, í höfuðborg
Rúmena, Bukarest, undir forustu yfir-
ráðherra þeirra Rúmena M a j oreseu,
en af Grikkja hálfu var þar Venizelos
yfirráðherra, af Serha hálfu Pasitsch
yfirráðherra, af Búlgara hálfu Titchev
hershöfðingi og af Svartfellinga hálfu
Vukotisch hershöfðingi.
Eftir friðargoiðina hólt Karl Rúmena-
konungur friðarsemjendum veizlu mikla
Og fór þar mörgum fögrum orðum um
hið mikla gæfuverk, sem unnið hafi
verið af þeim og lót í ljós von sína
um gott sarr.komulag framvegis með
Balkanþjóðum.
Við því bjuggnst ýmsir, þar á meðal
Búlgarar, að stórveldin mundu eigi
láta sér lynda annað en að alt væri
látið sitja við gerðir Lundúnafundarins
í vetur og sendu Búlgarar þeim áskor-
un um að sjá svo um. En Þýzkalands-
keisari kvað þá upp úr um, að eigi
væri annað hentara en að láta nú sitja
við það, sem komið væri og hrófla eigi
við Bukarestarfriðnum í neinu. Lótu
þá hin stórveldin sór eftir atvikum frið-
inn vel líka, eftir þessa auglýsing
keisara.
Hin nýja landaskifting.
Hinar helztu hreytíngar, sem gerðar
eru á landaskipun Balkanskaga með
Bukarestfriðnum, eru þessar:
Tyrkir áttu fyrir ófriðinn 169.300
ferrastir lands á Balkanskaga, en eftir
friðinn eiga þeir að eins 12.800 fer-
rastir, ef þeir, svo sem líkindi eru til,
verða að gefa aftur eftir Adríanópel.
Búlgarar áttu áður 96'345 ferrastir,
en eignast nú að auki uær helming
Saloniki-fylkis og mestan hluta Adrían
ópel fylkÍ8 — alls 46.000 ferrastir, en
verða að láta af hendi til Rúmena
Dobrudscha-hérað (nál. 8000 ferrastir).
Búlgaría verður því samkv. friðarkost-
unum nál. 134.000 ferrastir. En fari
svo, að Tyrkjum takist að halda í
héruðin kringum Adrjauópel og Kirk-
Kilissa, missa Búlgarar þar nál. 15000
ferrastir og verður þá eigi land þeirra
meira en 119.000 ferrastir.
Grikkland var á undan ófriðnum að
eins 64.679 ferrastir, en hlýtur nú, auk
Krítar, hálft Salónikí-fylki, hálft Mon-
astir-fylki og hálft Janinafylki. Land-
vinningar nema nál. 45.000 ferröstum,
auk egeisku eyjanna, svo að Grikkland
verður nú um 110.000—120.000 fer
rastir, eða nærri 10 sinnum stærra en
Tyrkjaveldi í Norðurálfu.
Serbía var áður 48.303 ferrastir, en
fær nú í viðbót Kossova-fylki mestalt
og talsvert af Monastirfylki eða alls
um 47.000 ferrastir og verður því alls
að stærð um 95.000, fær með öðrum
orðum tvöfalda stærð við það sem
áður var.
Rúmenar bæta við sig 8000 ferröst-
um, en Svartfellingar bera að eins ör-
lítinn landskika úr býtum.
Þeir Karl Rúmenakonungur, Kon-
stantin Grikkjakonungur og Pótur
Serbakonungur hafa eignast lýðhylli
afarmikla fyrir lyktir ófriðarins, en
Ferdinand Búlgarakeisari á mjög í vök
að verjast 1 sínu ríki og jafnvel búist
við, að hann láti af völdum, vegna
ófaranna, og selji keisaradóm í hendur
elzta syni sínum, Boris. Slíkan dóm
hafa forlögin fært að höndum þeim
Balkanþjóðhöfðingjanum, er í öndverðu
ófriðarins virtist ætla að hljóta aðal
frægðina.
-------------V’T-’------
Manflfall og herkostnaður
í Balkanófriðnum.
Blaðamaður einn, sem kynt hefir
sér ástandið í öllum Balkanrikjunum,
telur mann- og fjártjón ríkjanna í
jyrri ófriðnum á þessa leið:
Búlgaria: 80.000 fallnir. Her-
kostnaður 200 miljónir.
Serbía: 30.000 fallnir. Herkostn-
aður 620 miljónir.
Grikkland: 10.000 fallnir. Her-
kostnaður 280 milj.
Montenegro: 8000 fallnir. 16
milj. í herkostnað.
Tyrklnnd: 100.000 fallnir. Her-
kostnaður 1600 milj.
I seinni ófriönum eru tölurnar
þessar:
Búlgaría 60,000 fallnir. Herkostn-
aður 720 milj.
Serbía 40,000 fallnir. Herkostn-
aður 400 milj.
Grikkland 30,000 fallnir. Her-
kostnaður 150 milj.
Alls eru taldir fallnir um 400
þús. manns og herkostnaður nál. y
miljörðum.
Grænlandsleiðangur Kochs
heflr hepnast.
Frá Koch Grænlandsfara ’ninum
danska eru nýlega komnar þær fregr,-
ir, að honum hefir tekist að koma
fram fyrirætlunum sinum um göngu
vfir þveran Grænlands ís. Hann kom
til Pröven á Grænlandi um miðjan
Koch ' Grœnlandsjari.
júlí við fjórða mann, og hefir sent
þaðan nákvæma skýrslu um ferða-
lag sitt og framkvæmdir.
I förinni voru, eins og menn
muna, 16 islenzkir hestar. Reynd-
ust þeir allvel. — Meðal förunauta
Kochs var einn Islendingur, Vigpís
Sigurðsson, héðan úr bæ. Þeir fé-
lagar hafa lent i miklum svaðilför-
um; m. a. fótbrotnaði Koch sjáifur.
Agrip af ferðaskýrslu Kochs, sem
forgöngunefnd leiðangursins hefir
sent Isajold, mun birt verða i næsta
blaði. — Þeir félagar eru eigi vænt-
anlegir til Danmerkur fyr en í októ-
ber.
--------------------
Ýms erl. tíðindi.
Bebel dauður. August Bebel
aðalforingi jafnaðarmanna á Þýzka-
landi lézt snögglega'þ. 13. ágústý^
ára að aldri (f. 23. febr. 1840). Hann
Jiugust Bebel.
hafði setið á þingi Þjóðverja síðan
1871 og völd hans þar aukist með
ári hverju. Kjósendaflokkur jafnað-
armanna hefir á þeim árum þúsund-
faldast, er rú orðmn j'fnmargar milj.
og þá voru þúsundir. Bebel átti
sjálfsagt meiri þátt í þeim vexti en
nokkur annar einn maður.
Tvisvar sinnum lenti Bebel i löngu
varðhaldi fyrir skoðanir sínar, 1872
i 2 ára og 9 mánaða fangelsi og
1886 i 9 mánaða fangelsi.
Bebel var einn þeirra fáu manna,
er börðust móti því, að Þjóðverjar
segðu Frökkumstríðáhendur 1870 og
sömuleiðis að ófriðnum loknum móti
því að innlima Elsass-Lothringen.
Dauði hans hefir vakið samúðar-
öldu mikla um alt hið þýzka ríki.
Látnir Danir. Chr. Knudtzon
þjóðbankastjóri lézt þ. u. ágúst, 69
ára að aldri. Hann var einn eig-
andi Knudtzons-verzlananna hér á
landi fyr meir.
Natalie Zdhle skólastýra, nafnkunn-
ur kennari í Danmörku, sem m. a.
stofnaði »Fröken Zahles-skóla« svo-
nefndan, er nýlega látin í hárri elli,
86 ára.
Austurríki og öfriðurinn.
Mælt er, að undirbúningur sá, er
Austurríki hefir haft til þess að vera
við því búið að hefja ófrið út af
Balkanmálunum hafi kostað landið
314 milj. króna.
Bannlög um Norðurlönd.
Þess var getið hér í blaðinu fyrir
skömmu, að forsætisráðherra Svía,
Staajf, hefði tjáð sig hlyntan algerðu
aðflutningsbanni á áfengi til Svíþjóðar.
Nú hefir /. C. Christensen fyrrum
yfirráðherra Dana tekið í sama streng-
inn í blaði sínu Tiden, um Danmörku,
og Zahle hinn núverandi yfirráðherra
tjáð sig í því máli samþykkan J. C.
Christensen.
Mexikö og Bandaríkin.
Miklar viðsjár eru nú þar í milli.
Forseti Mexíkó-lýðveldisins Huerta
hefir neitað mjög eindregið að hlíta
í nokkru afskiftum Bandaríkjastjórnar
af málum Mexíkó. Horfur sem
stendur þær, að til ófriðar kunni að
draga milli ríkjanna.
---------♦><•<•1 .
Island erlendis.
Arne Möller prestur hefir ný-
Iega, svo sem oft áður, ritað skiln-
ingsgóðar greinar um ísland í dönsk
blöð, bornar uppi af einlægum sam-
úðaranda með þjóð vorri.
Hann bendir þar m. a. á nokkur
atriði sem dæmi þess, hvernig Danir
eigi ekki að haga sér gagnvart oss.
Fyrst á það, að þegar hér var hald-
ið aldarafmæli Jóns Sigurðssonar hafi
hluttaka Dana verið ósýnileg, nema
í símskeyti Friðriks 8. »Hvar var
danska þjóðin ? Hví sýndu Danir
eigi þá við það tækifæri það frjáls-
lyrdi og víðsýni að sýna íslending-
um, að vér skildum fögnuð þeirra
og metnað yfir honum, er öllurn
framar barðist fyrir réttindum og lífi
þjóðar sinnar? Var það fyrir þá
sök, að Danir gátu eigi gleymt því,
að barátta J. S. hlaut oft að snúast
gegn dönskum stjórnmálaflokkum og
kenningum þeirra? Nei, sennilega
var ástæðan sú, að Danir voru því
sem næst búnir að gleyma Jóni Sig-
urðssyni og baráttu hans«.
Nokkur dæmi tekur höf. enn þess,
hvernig Danir eigi ekki að hegða sér:
»Vér eigum ekki að vera svo smá-
munasamir — eins og við Olympsku
leikana í Stokkhólmi í fyrra — að
reyna að meina dálitlum hóp íslenzkra
iþróttamanna að koma þar fram und-
ir þeirra eigin merki. Eg veit, að
margir Danir mundu, ef þeir hefðu
gert sér ljósa grein fyrir því, sem
gerðist, hafa fylst gremju yfir svo
prússneskum hugsunarhætti i dönsk-
um fötum. En eg veit og að sá
Dana-Prússi er i fersku minni ís-
lendinga og að þeir eru til, sem
skella skuld þessa v. Thybo yfir á
alla hina dönsku þjóð. Það skal því
tekið fram, að eg og margir aðrir
frábiðjum oss allan þjóðarskyldleika
við þenna náunga.
Vér eigum ekki heldur, eins og
kom fyrir í sumar á Rvíkurhöfn, að
hefja leiðangur móti dálitlum ís-
lenzkum bát, út af því, að dálítill
bláhvítur fáni blaktir þar í skut. Ó-
jál — Að þurfa skuli að taka það
fram, að annaðhvort verður að setja
lögregluþjón á hvert götuhorn og
vjð hverja bryggju í Reykjavík —
sýna almættið i alvöru — eða þá að
láta lítinn islenzkan skemtibát sigla
í friði! Það á ekki að nota dansk-
ar fallbyssur á smátitlinga!
Danir í Reykjavík hafa — að sögn
íslenzkra blaða — sýnt, að þeim mis-
líkaði óvitaháttur sá. Það er og það
einasta, sem vit er í fyrir oss hér í
landi, hvort sem glappaskotið hefir
verið að kenna því, að skipstjórinn
hefir hlaupið á sig, eða erindisbréf
hans hefir verið á þessa leið. . . .
»Vér eigum ekki heldur — svo sem
mörg dönsk blöð gera — að tala
um ísland undir nafninu: snýlendur
vorar«, eða »Atlantseyjar vorar«.
Staða íslands hefir jafnan verið og
er eigi sízt nú, bæði ríkisréttar- og
þjóðréttarlega alveg sérstök meðal
»Atlantseyja vorra«. Þetta vilja ís-
lendingar með réttu heyra viðurkent
í titli sínum......«.
Höf. brýnir enn fyrir löndum sín-
um, að þeir eigi að fagna því, er ís-
lendingar reyna að leggja undirstöðu
undir þjóðarsjálfstæði sitt með ýms-
um verklegum framkvæmdum, svo
sem höfn í Rvík, stofnun Eimskipa-
félagsins og fyrirhugaðri járnbraut
um Suðurlandsundirlendið.
Loks hvetur hann til þess, að á
Norðurlöndum verði stofnað íslands-
vinafélag líkt og Þjóðverjar hafi gert
og brýnir og fyrir Dönum að þeir
eigi að leita meiri þekkingar á ís-
landi m. a. með ferðum til landsins
í hópum, eigi sizt mentamenn danskir.
— — — Það væri betur, að þeir
gerðust margir Danir, er svo góð-
gjarnlega mæla og rita til vor sem
Arni Möller gerir.
Geldinganes selt fyrir 50
þus. kr. ? Nationaltidende herma
þá fregn héðan, að enskt-íslenzkt
hlutafélag sé að kaupa Geldinganes
og hafi boðið í það 50,000 kr. Til-
ætlunin á að vera að nota höfnina
þar inn frá til vetrarlegu fyrir botn-
vörpunga og leggja fiskinn þar á land.
Island á kvenréttindaþing-
ínu, Einhverri danskri konu, frd