Ísafold - 22.09.1915, Blaðsíða 2

2
IS A F O L D
+
Kristján Þorgrimsson
konsúll.
Hann lézt á laugardagsmorgun 18.
sept. eins og skýrt var írá í síðasta
blaði.
Banamein hans var galiblöðrubólga.
Kristján heitinn var fæddur að
Staðarbakka 1 Helgafellssveit í Snæ-
fellsnessýslu þ. 8. febr. 1857. Voru
foreldrar hans Þorgrímnr hreppstj. Víg-
lundsson og kona hans Kristín Jóns-
dóttir.
Átján vetra gamall kom Kristján
til Rvíkar og hóf bókbandsnám hjá
Agli Jónssyni og lauk þvi á 4 árum.
Hann Iivarf samt frá þvi ráði að
gera bókband að lífsstarfi sínu, en
stofnaði verzlun 1880 og hafði jafn-
an síðan einhverja verzlun.
Tuttugu tveggja ára réðst Kr. Ó.
Þ. i að kaupa dýra lóð i miðjum
bænum og reisa á henni myndarlegt
hús. Þótti mönnum djarft í ráðist
það fyrirtæki af svo ungum og efna-
lausum manni, en þar sem i mörgu
öðru, kendi hagsýni Kr. Ó. Þ. og
góðs hyggjuvits, því að með þessu
hófst uppgangur hans.
Næstu ár lagði hann margt á gerva
nönd. Hann var ritstjóri og útgefandi
Þjóðólfs frá 1880—1882 og útgef-
andi Suðra, blaði því, sem Gestur
Pálsson stýrði, var hann ásamt Ein-
ari gamla Þórðarsyni.
Einnig fekst hann talsvert við
bókaútgáfu og bókaverzlun. Gaf út
svo merkar bækur m. a. sem ljóð-
mæli Matthíasar og Stðingríms, For-
málabókina eldri o. s. frv. Hann
var og einn af útgefendum Iðunnar
(ásamt Birni Jónssyni, Jóni Óiafssyni
og Steingrími Thorsteinsson).
Bæjarmál og safnaðarmál lét Krist-
ján sig jafnan allmiklu skifta. Sat
hann í niðurjöfnunarnefnd um 11
ár, í sóknarnefnd hefir hann verið
síðustu 22 árin og lengi umsjónar-
maður dómkirkjunnar. Bæjarfulltrúi
var hann 188 5—1887 og svo aftur
frá 1903—1914. Loks var hann
brunamálastjóri 4 ár.
Eins og menn sjá er það eigi lít-
ið af almennum störfum, sem kom-
ið hafa til kasta Kr. Ó. Þ. Áttu
þau vel við hann og mörg þeirra
voru í mjög góðnm höndum þar
sem hann var,
Leiklist fekst Kr. Ó. Þ. við leng-
ur en nokkur annar maður hefir
gert með oss, eða um 34 ár. Þótti
honum takast mætavel flest hlutverk,
en frægastur varð hann fyrir Kranz
birkidómaraí »Æfintýri á gönguför«.
Ótrauður starfsmaður Leikfélagsins
var hann jafnan, gjaldkeri þess um
mörg ár og síðast formaður.
Kristján .var starfandi maður í
mörgum félagsskap höfuðstaðarins
og oft á hann dembt vandamestu
störfunum, ekki sízt féhirðisstörfum
og bendir það á traust manna á
horfnm í því efni. Enda mun það
sammæli allra kunnugra, að reglu-
samari mann um öll þesskonar störí
geti eigi margan hér í bæ, né hag-
sýnni. Til marks um þesskonar
dugnað Kr. Ó. Þ. má telja umsjón-
armensku hans með Baðhúsi Reykja-
víkur, sem hann hafði síðustu árin
og rækti svo vei, að fjárhagur þess.
hefir stór batnað.
Við skuldheimtu fekst Kr. Ó. Þ.
um mörg ár. Svo lítt vinsælt starf
sem það er talið, þá tókst þó Krist-
jáni að eignast eigi marga óvildar-
menn út af því. Kom það vafa-
laust af því, hve góðlátiega hann
kom fram við það starf, þótt
fastur væri fyrir og gengi eftir, að
gefin loforð um greiðslu væru ekki
rofin.
Sænskur vísikonsúll varð Ktistján
1907 og gegndi þeim störfum til
dauðadags. Lét sér mjög ant um að
greiða götu Svía þeirra, er að garði
báru, svo að þeir rómuðu mjög, er
heim komu. Má þar til nefna t. d.
Albert Engström, hinn nafnkunna
ritstjóra kýmniblaðsins Strix. Hélzt
góð vinátta með honum og Krist-
jáni eftii dvöl Engströms hér á
landi.
Kristján var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Guðrún Nikulásdóttir
frá Norðurkoti í Vogum (d. 1908).
Eignuðust þau 5 börn og lifa 3:
Guðrún kona Hans Hoffmanns verzl-
unarmanns, Þorgrimur cand. phil.
og Kristinn (við verzlunarnám).
Síðari kona Kristjáns var Magnea
ekkja M. Johannessens kaupm., er
lifir mann sinn ásamt börnum af
fyrra hjónabandi sínu, sem Kr. Ó.
Þ. reyndist hið bezta.
Kristján var einn þeirra manna,
sem synd er um, að eigi skuli lengri
lifdaga njóta. Það var fjarri þvi að
hann væri þreyttur orðinn á lífinu,
enda stórheilsugóður fram til hins
síðasta.
Mjög munu kunningjar Kristjáns
sakna hans, og voru þeir harla margir,
bæði innan bæjar og utan. Það var
jafnan kátt kringum Kristján í kunn-
ingjahópi — og fáa hefi eg þekt,
er jafnvel kunnu með kýmnisögur
að fara og græzkulaust skop, eins og
hann; kunni hann öll ósköp af gam-
ansögum, mest úr Reykjavíkurlífinu
1880—1890. Er illa farið, ef Krist-
ján hefir engar þeirra skrásett.
Oss hinum yngri mönnum, sem
alist höfum upp hér í bæ, finst vafa-
laust talsvert vanta i svip bæjarins,
þegar Kristján Þorgrimsson er horf-
inn braut. Hann var orðinn svo
samgróinn Reykjavík.
Sildafli
fsienzku skipanna.
Hér fer á eftir skrá yfir síldarafla
þann, sem islenzku skipin hafa fengið
Norðanlands í sumar. Höfum vér
hana eftir mjög ábyggilegum manni,
sem dvalið hefir við útgerð á Norð-
urlandi í sumar.
Mai
Ingólíur Arnarson
Skallagrímur
Snorri Goði
Njörður
Earl Hereford
April
Baldur
Bragi
Snorri Sturluson
Viðir
Jailinn
Rán
Jón Forsefi
Islendingurinn
Alfa
Eggert Ólafsson
8800 tunnur
6700 —
6500 —
5800 —
5600 —
5 S°° —
5800 —
5100 —
5100 —
5000 —
4700 —
4300 —
4100 —
4000 —
3800 —
3800 —
3200 —
AIIs 87800 tunnur
Þá hafa alls 3 islenzkir vélbátar
stundað sildveiðar á Siglufirði eða
Eyjafirði og hafa þeir að likindum
aflað tiltölulega bezt allra skipanna.
Hrólfur og Leifur unnu saman og
fengu samtals 4500 tunnur og Freyja
fekk 2700 tunnur.
Brezkur kousúll
á Akureyri er nýlega skipaður
Rat;nar kaupmaður Olaýsson.
Heimsstyrjöldin.
Verður þessi ófriður h'rnn siðasti?
í danska tímaritinu Ugens Revy
hefir Georg Brandes nýlega ritað
grein, er hann nefnir: Veríur pessi
ójriður hinn siðasti?
Segir þar m. a.:
>Enn af nýju heyrist land úr landi
hið heimskulega viðkvæði: »Sú er
eina huggunin, að þetta verður þó
síðasti ófriðurinn*. Með öðrum orð-
um á mannkynið frá næsta ári að
telja, að gerbreyta eðli sinu. Hin
óumræðilega heimska þess á að verða
að rósemdar skynsemi, grimdaræðið
botnlausa að meinleysis friðsamlegri
velvildc.
Um hernaðarþjóðirnar sjálfar fer
G. B. þessum orðum:
»Rik rök liggja að þvi, að hugur
Dana hörfar írá þvi að hallast að Þjóð-
verjum, en eigi að síður er aðdáun-
in á dugnaði Þjóðverja mikil. En
ástæðan til þess að hugur mentaðra
einstaklinga með engu móti verður
talinn hallast fremur að bandamönn-
um, hún er sú, að þeir alls ekki
geta talist nein heild, þótt mjög sé
revnt með ósannindum að draga
fjöður yfir andstæðurnar milli þeirra.
Það er ekki með neinu móti kleift
þeim, sem fengið hafa annan og
meiri fróðleik en þann, sem blöðin
flytja, eða þeim er reynslu hafa og
þekkja til hvernig horfur eru i Norð-
urálfunni — að finna i senn til sam-
úðar með Bretum, Frökkum og —
Rússum — þvl einmitt það, sem
skapar samúðina með Bretum og
Frökkum, tortímir allri samúð með
Rússum.
Það er eðíilegt að ýmsir íhalds-
og afturfaraseggir víðsvegar um heim,
þeir er hata þjóðfrelsi, en unna ein-
veldi — þ. e. ekki því einveldi er
ann mentun og upplýsing — held-
ur hinu ljósfælna einveldi, að þeir
óski Rússum sigur. Jafneðlilegt er
það, að þeir hinir mörgu er knnna
að meta stjórnfrelsi, mannúð i stjórn
allri og alþýðumentun, hallist að
Bretum og Frökkum. En ofstækis-
mennirnir einir, sem fullir eru þjóð-
ernishaturs og blindaðir af því, geta
til samúðar fundið bæði með Austur-
löndum og Vesturlöndum, því með
Rússum er einmitt mikið til af því
sem þeir hata í Þýzkalandi, en þar
í landi aftur margt til af því, sem
þeim þykir vænt um með Bretum
og Frökkum.
Gísli J. Ólafsson.
Eg held að ísafold hafi ekki
gert Gf. J. O. neinn greiða í raun
og veru, með því að leyfa óþverra
þeim rúm, er hann sendir frá sér
í síðasta blaði. Á þessu skrifi
mannsins sést, að það er svo langt
frá að hann hafi látið sér segjast
(sem hann hafði þó allar ástæður
til), að hann þvert á móti hefir nú
gersamlega mist öli tök á því,
sem menn hafa nefnt »heilbrigða
skynsemic, en einhverjum snefil
af henni búast menn við í lengstu
lög, jafnvel hjá þeim, sem fengið
hafa á sig þorskhausanafnið.
Eitt sýna þessi skrif G. J. 0.
fyrir víst — það, að það er óhæfa
að strákur sá skuli vera látinn
sitja í opinberri og áriðandi stöðu
í þjóðfélaginu. Það er að minsta
kosti ljóst orðið, að hann ætti
fremur heima í einhverri annari
stofnun en landssímanum.
Tuíírólíi kvetma.
Ffrk kvenna-mtnni 12. sept. 1915.
Hvað segið þér karlar, er kveðið svo að
að konum gefið þér? Vitið þér — hvað:
eg veit enga ambátt um veraldar geim,
s«n var ekki borin með réttindura þeim.
Þeim réttarins lögum að ráða sér sjálf,
og ráða til fulls og að vera ekki hálf!
Hvað þoldir þú, píndist þú, móðurætt mín?
O mannheimur, karlheimur, blygðastu þín!
Hvað skuldum vér, svanni ? — vér skuldum þér flest;
ar skaparinn gaf oss, og mest er og bezt;,
með helstríði lífið þú lént hefir oss
og með ljúfasta yndi þann Bætasta koss.
Ó brúður, þú galzt þess er bezt var þér veitt,
þú barst undir hjartanu, kramin og þreytt
menning og framför, já mannkynið alt
á meðan í herfjötrum réttvisin svalt.
En bundin og sigruð þú sigurinn vanst,
úr samúð og kærleik þinn guðvef þú spanst,
er blóðböndum, helgaði heiiöili og stjórn,
eu hornstein hvern lagði þín sjálfselskufórn.
Af álögum þjökuð um aldir og ár
til eilífðar logar þér sigur um brár;
og grípi þig ástin þá gefur þú alt,
sem guð hefir lánað þér, þúshundraðfalt!
Matth. Jochumsson.
Slíkt örþrifa-tiltæki eins og þetta
síðasta skrif hans — þar sem ekki
er komið nærri efni málsins, heldur
hrúgað saman fáryrðum út í loftíð,
rugli og endileysu — ber merkin
vondrar samvizhu, og kemur víst
fáum það á óvart. Spurningin
var um það, hvort þeir, G. J. Ó.
og landsímastjórinn, gætu hrundið
af sér því áliti margra manna,
að »þeir hafi að einhverju, meira
eða minna leyti, staðið á hak við«
ofbeldis-atferli simaþjónanna, >róið
undir« fá. Hverju hefir G. J. Ó.
að svara til þessa ? Ekki með
einum staf hefir honum tekist að
hrinda þessu af sér! öðru nær.
Það hefir aldrei verið eins bert,
eins og eftir þessi skrif hans, að
nauðsyn er opinberrar rannsókn-
ar á málinu.
Hér var um afbrot að ræða
hjá símaþjónunum, er átti að varða
stöðumissi. Það er áreiðanlegt og
lögum samkvæmt. Um verkfall
opinberra starfsmanna þurfti því
ekki þess vegna nein sérstök lög
— en þau eru alls ekki ónýt til
þess, að almenningi og lögvörð-
um verði það í framtíðinni full-
ljóst, hvernig ber að >meðhöndlac
þess konar tiltektir. í þetta skifti
áttuðu menn sig ekki á þessum
hlutum í tæka tíð, en framvegis
er það óhjákvæmilegt að taka í
taumana, tafarlaust, og að þvi
styðja vitanlega hin nýju sér-
stöku lög — um leið 0g fram-
koma þeirra að sjálfsögðu er dá-
góður spegill skoðana manna hér
að lútandi. — En ekki síður er
það ótvírœtt emhœttisafhrot og varð-
ar beint við hegningarlögin, ef
1 yfirmenn« landssímans hafa róið
hér eitthvað undir.
Óbrjálaðir menn gætu þvi ætl-
að, að þeir herrar hefðu eitthvað
annað sæmilegra að taka sór fyrir
hendur út af þessu en að ausa
menn auri með níð- 0g fúkyrð-
um! — En það eru nú þeirra
»varnir«.
Það væri að vísu þarft verk
að fletta einusinni rækilega ofan
af >drengnum við símann«; en
eg hefi satt að segja hvorki veru-
lega lyst á því né tíma til þees
nú um sinn. Fyrir meiðyrðahaug
hans í síðasta blaði væri mér
auðvelt að fá hann dæmdan til
þungrar refsingar. En við það
nenni eg ekki að fást, með því
að eg tel >ómerk ómagaorðin«.
Sakir standa þá þannig, að
þessi peyi er að þessu leyti orð-
inn hrotlegur við hin almennu hegn-
ingarlög landsins. Það þarf engr-
ar rannsóknar með. — Að öðru
leyti hefir verið sýnt fram á, að
full ástæða er til að rannsaka,
hvort hann einnig hefir orðið það
með afskiftum sínum af verk-
fallsofbeldi símaþjónanna.
Ekki er furða, þó hann »takí
upp í sig«!
G. Sv.
Erl. símfregnir
frá fréttarit. ísafoldar og MorgunbL
Khöfn 18. sept.
Alt er að komast í uppnám á
Balkanskaga.
Bandamenn hafa gert Búlgur-
um ný tilboð.
Kaupm.höfn 19. sept. 1915.
Vilna er í hættu stödd. Her
Hindenburgs sækir þar fram.
Yðlhjálmur Stefánsson.
Khöfn, 19. Bept.
Vilhjálmur Stef'ánsson
kominn fram áBankslandi.
— För hans stórmerkileg.
Hefir fundið nýtt land sem
hann ætlar nú að kanna
betur.
" 1 1