Ísafold - 12.01.1916, Side 3

ISAFOLD
3
ofstæki«. Hvað veit hann um, hvað
vakað hefir fyrir höfundunum ? Er
hann bær um að dæma um það ?
Eg held ekki. Mér finst greinar-
höfundarnir eigi lof skilið fremur en
last, fyrir að hafa djörfung til að
fletta ofan af ósómanum, vitandi
það fyrirfram, að þeir með greiu-
inni mundu egna upp á móti sér
fjölmennustu embættism.stétt lands-
ins. Og frá mínu sjónarmiði eiga
þeir eindregið lof skilið fyrir grein-
ina, og ísafold fyrir að hafa flutt
hana.
Þá segir prófastur að erfití sé fyrir
Jónmund að liggja undir þessum á-
burði og máske líka fyrir kirkjustjórn-
ina að þola þenna mann í kenni-
mannsstöðu. Þessi ummæli virðast
mér mjög einkennileg. Eg get nfl.
ekki dregið aðra ályktun en þá, að
honum sé svona hérumbil sama
hvernig kennimenn kirkjunnar rækja
embætti sín og hvernig vienn þeir
eru.
Þá talar prófastur um, að kirkju-
stjórninni sé otað fram og hún höfð
að hlífiskildi. Var ekki svo sem
sjálfsagt að kirkjust|órnin léti málið
til sín taka ? Eða hverjum stóð það
nær ? Kirkjustjórnin hefir lika tekið
í taumana, jafnvel þó prófastur hefði
líklega helzt viljað að hún hefði
hummað málið fram af sér, eða svo
skil eg grein hans.
Prófasturinn klykkir út með því,
að eftir 9 ára þjónustu Jónmundar
komi það upp úr dúrnum, að hann
sé svikari og fjárdráttarmaður. Veit
prófastur nokkuð um, nema á þessu
hafi borið áður en 9 árin voru lið-
in? Veit hann nokkuð um, nema
búið hafi verið að fyrirgefa Jón-
mundi oft og oft, og honum hafi
verið sýnt umburðarlyndi á meðan
þess var nokkur kostur ? Líklega
veit hann ekkett um þetta. Eða veit
prófastur ekki að »svo má brýna
deigt járn, að bíti um síðir*.
Satt að segja veit eg ekki hvað
komið hefir prófasti til að halda
hlífiskildi fyrir Jónmundi á »þessu
stigi málsins*, nema ef svo væri, að
hann með henni hafi ætlað sér að
hafa áhrif á úrslit málsins. En eg
get fullvissað hann um það, að hann
hefir engan greiða gert Jónmundi
með skrifi sinu. Að minsta kosti
hefði þessi grein ekki tilorðið, ef
prófastur hefði ekki talað.
Eg get ekki skilist svo við þetta
mál, að eg ekki leiðrétti ofurlitla
klausu, er stendur í »Norðurlandi«
15. júlí s. 1., og geri örfáar athuga-
semdir við hana. Hún er um skiln-
aðarsamsæti, sem Jónmundi og fjöl-
skyldu hans var haldið í Haganesi,
hjá mági Jónmundar, »af Fljótamönn-
um«, segir í klausunni. Þetta er
svo loðin frásögn, að ókunnugir
geta hugsað, að menn í Fljótum hafi
álment tekið þátt í samsætinu, enda
hefi eg heyrt eftir einum, sem i
hófinu var, að það hafi alt verið
bændur, sem kvöddu þar sinn elsku-
legan leiðtoga og kennimann. — En
sannleikurinn er sá, að í hófinu var
um 40 manns. Þar af var 7 Barðs-
fjölskyldan, 22 úr Haganesi, heima-
fólk þar, og 12 annarsstaðar frá úr
sveitinni. Þetta aðkomufólk var:
4 bændur, 1 verzlunarstjóri, 4 kon-
ur, 1 vinnukona prestsins, fyrv., og
2 kongsins lausamenn — alt vild-
ustu vinir Jónmundar prests og með-
haldsmenn hans í gegnum súld og
svækju. Af þessu er augljóst, að
alment tóku Fljótamenn engan þátt
x samsætinu, né heldur heiðursgjöf
þeirri, er prestinum var gefin. —
Lesendur geta dæmt um sannleiks-
gildi visunnar, sem í er klausunni,
er þeir bera hana saman við ísa-
folargreinina í sumar og það, sem
að framan er sagt,
Hraunum í Fljótum.
Guðm. Davíðsson.
Frá Landakotsspítala.
Páfavaldið á Islandi.
Eg hélt að trúfrelsið væri svo
mikið í landi voru, að öllum væri
frjálst vor á meðal að lesa og heyra
guðs orð á öllum tímum og öllum
stöðum, þar sem er á annað borð
leyfilegt að koma saman og tala
saman um sérhvað annað. En nú
hefi eg komist-að raun um, að svo
er ekki. Eg kom í Landakotsspít-
alann í heimsóknartíma einn dag á
milli jóla og nýjárs, i þeim erind-
um að halda guðsþjónustu með sjúk-
lingunum þar, sem vildu heyra guðs
orð. Fyrst las eg upp fyrir þeim
jólaguðspjallið, ásamt sögunum um
Símeon og Onnu, svo 483. sálm-
inn í sálmabókinni, og bað svo
stutta bæn frá eigin brjóstl. Svo gaf
eg sjúklingunum kristilegt smárit
eftir sjálfan mig. Eg ætlaði að koma
í allar stofur spitalans í þessum er-
indum, ef það væri ósk sjúklinganna
að fá að hlýða á mig. En þegar eg
var búinn að koma i 4 stofurnar,
þá kom forstöðukonan inn til mín
og sagði að eg yrði tafarlaust að
hætta og fara þaðan, af þeirri ástæðu,
að það væri ekki leyfileqt undir nein-
um kringumstæðum, að lesa quðs
orð l heyranda hljóði yfir sjúklinqum
peim, sem lœgjti á spitalanum. Hún
kvað það vera móti lögum spítal-
ans, og svo hefðu ekki sjúklingarnir
allir gott af að heyra það. Einnig
sagðist húti verða að taka ritið af
sjúklingunum, sem eg hefði gefið
þeim, af því að það mætti ekki út-
býta ritum meðal þeirra, sem væru
á spítalanum, án þess að katólsku
prestarnir yfirfæru þau fyrst, til að
vita hvort ekkert væri í þeim, sem
væri athugavert gagnvart hinni kat-
ólsku kirkju. En af því að prest-
arnir sáu ekkert athugavert við ritið
mitt, þá var farið með það aftur til
sjúklinganna, og þeim leyft að hafa
það. Eg varð undrandi yfijj því, er
forstöðukonan sagði við mig, því eg
hafði ekki heyrt það fyr, að ekki
mættu allir heyra guðs orð, sem
vildu hlýða á það. En eg v&rð samt
að hlýða skipun hennar og fara. —
Eftir það gekk eg á fund hr. próf.
Guðm. Hannessonar, til þess að fá
upplýsingar hjá honum um lög spít-
alans, til þess að fá fulla vissu um
að það væri rétt, sem forstöðukon-
an hafði sagt við mig. Hr. Guðm.
Hannesson sagði mér, að forstöðu-
konan hefði haft fullan rétt til að
skipa mér að hætta, samkvæmt lög-
um spítalans og samkvæmt lögum
hinnar katólsku kirkju. Hann sagði,
að af því að spítalinn væri katólskra
eign og kostaður af katólsku fé, þá
bæri öllum, sem þar væru innan
húsa að fylgja katólskum siðareglum
—- eins og hverjum heimilismanni
ber að hlýða skipuu húsbónda síns.
Eg gat ekki haft eitt orð á móti
þessu, heldur verð eg að játa, að eg
hafði brotið log hinnar katólsku
kirkju, með því að fara að lesa guðs
orð yfir sjúklingunum í Landakots-
spítalanum. — En sárt er fyrir hvern
þann, sem ann af heilum hug sinni
evangelisku kristnu trú, að þurfa að
beygja sig undir slík lög sem þessi,
að vera ekki frjáls að vitna um guð
og son hans Jesúm Krist, yfir sorg-
mccddum sálurn, sem liggja á spítala,
ef til vill fyrir dauðans dyrum, og
eru í fylsta máta meðtækilegar fyrir
guðs heilaga orð, ef þær aðeins
mœttu hlýða á pað.
Eg vil í tilefni af þessu leyfa mér
að biðja hina háttvirtu landsstjórn
vora að ráða bót á þessu hneyksli
sem fyrst, biðja hana að semja lög,
sem ákveði að land vort geti varð-
veitt sína eigin þjóð frá útlendu of-
beldi, svo að oss sé öllum frjálst að
bera sannleikanum vitni, hvar sem
vér erum staddir á vorri fósturjörð.
Reykjavík í janúar 1916.
Scemundur S. Sigýússon.
Svar frá Servaes presti.
Þér hafið, heiðraði herra ritstjóri,
sýnt mér þá velvild að senda mér
ofanskráða grein frá herra Sæmundi
S. Sigfússyni um »Páfavaldið á ís-
landi*. Eg ætla að það sé ekki ó-
maksins vert að svara henni að ráði,
því greinin segir til sin og mætti
telja verðlauna verða og ætti skilið
að sjást í erlendum blöðum. Manni
verður ósjálfrátt að brosa við lestur
hennar. Þó að eg hafi þegar skrif-
að stuttlega um sama efni í blöð
hér í bænum árið 1906 út af öðru
sams konar tilefni, þá vil eg þó leyfa
mér í fáum orðum að upplýsa —
ekki bæjarmenn alment, heldur —
höfund greinarinnar um það, sem
hann viðurkennir í grein sinni að
hafa aldrei heyrt fyr.
Þess er þá fyrst að geta, að sjúkra-
húsið í Landakoti er velgjörðastofn-
un, einstakra manna eign, og því
hefir forstöðukonan leyfi til að banna
það, sem henni finst nauðsynlegt að
banna, rétt eins og hver annar hús-
bóndi á sínu heimili.
Þá er á það að líta, að enginn
einstaklingur — hvort sem hann er
trúboði eða ekki — hefir heimild til
að halda guðsþjónustu í sjúkraher-
bergjunum í Sjúkrahúsinu. En ástæð-
an til þess er sú, að margir sjúkl-
íngarnir þola það ekki sakir veikinda
sinna, og margir þeirra hafa kært
yfir þessum herrum við systurnar
og beðið þær að vísa þeirr. í burtu.
Aftur á móti hafa þjóðkirkjn- og
frikirkju-prestarnir ætíð leyfi til að
finna og hughreysta hina sjúku og
gæta sálarástands þeirra. Hindrar
sjúkrahússtjórnin þá ekki á neinn
hátt að framkvæma prestsverk sín;
þeir eru þvert á móti velkomnir í
sjúkrahúsið.
Það er aftur á móti gagnstætt
allri reglu og stjórn, að leyfa hverj-
um einstakling, jafnvel skóurum eða
sóturum að halda fyrirlestra eða
»guðsþjónustur« fyrir sjúklingunum.
Væri herra Sæmundur Sigfússon
hæfur til prestsstarfa, þá vil eg ráð-
leggja honum að sækja um að kom-
ast í guðfræðideild háskólans, og
læra þar það sem hann þarf að
vita, svo að hann einn góðan veð-
urdag geti náð prestsvígslu og geti
svo náð í prestsembætti hér í
Reykjavík.
Hvað viðvíkur bókum og flugrit-
um, þá er fullkomlega bannað að
útbýta þeim án eftirlits og leyfis
sjúkrahússtjórnarinnar. Hlýtur hver
heilskygn maður að viðuikenna, að
bækur og flugrit, sem flytja róg-
burð og skröksögur um kaþólsku
kirkjuna og sjúkrahúsið, getur ekki
verið að tala um að útbýta meðal
sjúklinganna. Aftur á móti er sjúkra-
húsið þakklátt hinum heiðruðu rit
stjórum fyrir blaðasendingar þeirra
í sjúkrnhúsið.
Eg vona að þessi fáu orð verði
til upplýsingar herra Sæmundi Sig-
fússyni um þau efni sem hann vissi
ekki áður.
Eg þakka yður hér með, heiðraði
herra ritstjóri, og bið yður að taka
línur þessar í yðar heiðraða blað.
/. Sesvaes.
Gullbrúðkaup Sighvats
Borgfirðings.
Frá Dýrafirði er ísafold ritað 3.
des: Gullbrúðkaup sitt héldu þau
hjón, sagnfræðingur Sighvatur Gríms-
son Borgfirðingur frá Höfða í Dýra-
firði og kona hans Ragnhildur
Brynjólfsdóttir, mánudaginn 29. nóv.
siðastliðinn.
Þann dag var þeim af ýmsum vin-
um þeirra úr hreppunum beggja
megin Dýrafjarðar, — Mýra- og Þing-
eyrar-hreppum — haldið samsæti að
fornkunna bændasetrinu Mýrum.
Voru þeim þar afhentar gjafir; sagn-
fræðingnum: vandað, útskorið blek-
hús eftir snillinginn Stefán Eiríks-
son; húsfreyjunni: rokkur úr ma-
hogni, og hafði húsgagnameistari Jón
Halldórsson annast um smíðið. Báðir
voru munir þessir prýddir með
áletruðum gullspjöldum. Kvæði var
þeim hjónum flutt, er ort hafði Sig-
urður Fr. Einarsson.
Samsætið fór hið bezta fram; voru
margar ræður fluttar fyrir minni
þeirra hjóna og itarlega minst dæma-
fárrar elju og afkastasemi sagnfræð-
ingsins Sighvat gamla frá Höfða.
Framundir morgun skemtu menn
sér við samræður, söng og dans og
héldu svo heimleiðis í skínandi góðu
haustveðri.
Allmörg heillaskeyti bárust þeim
hjónum gullbrúkaupskvöldið; þar á
meðal eitt frá syni þeirra Pétri úr-
sraið á Sauðárkróki og konu hans.
Tjáði það skeyti, að nýfæddur son-
ur þeirra yrði skírður það kvöld og
ætti að heita Sigvatur. Er sá sveinn
23. barnabarn gullbrúðhjónanna.
Dýrafirði 3. des. 1913.
Þ. G.
Verðlagsnetndin.
Þess var getið í ísafold um dag-
inn, að forseti Búnaðarfélags Islands,
Guðm. Helgasoti væri formaður verð-
lagsnefndarinnar. En hann hefir íjáð
oss, að svo væri eigi, því að hann
hafi í sumar verið leystur frá þeim
starfa vegna lasleika. í hans stað
var skipaður í nefndina sem formað-
ur hennar Eggert Briem yfirdómari.
Þetta mun hvergi hafa verið aug-
lýst og því eigi von, að menn hafi
um þessa breyting vitað hið allra-
minsta.
Manntjónið í Vestmaun-
eyjum. Björgunarskipið »Geir«
kom um helgina úr leiðangri sínum
til Vestmanneyja að leita hins týnda
vélbáts. En fann hann ekki, svo að
engin von er lengur, að heimtur
verði úr helju.
Slysfarir.
Síðastliðinn föstudag urðu tvær
manneskjur úti á leið úr Fnjóskadai
inn á Akureyri. Voru fimm í hóp,
2 karlmenn og 3 stúlkur. A Vaðla-
heiði skall á dimm hrlð og gafst þá
upp annar karlmannanna, Júlíus
Krisjánsson. Hin héldu áfram, en
brátt urðu stúlkurnar máttfarnar og
lcgðust fyrir. Hinn karlœaðurinn,
Arni Jóhannesson frá Brunná við
Akureyri komst við illan leik aftur
að Steinkirkju í Fnjóskadal. Fékk
hann þar menn til hjálpar- Leituðu
þeir að hinu fólkinu, fundu slúlkurn-
ar, tvær þeirra málhressar, en 12
vetra telpu, systur Arna, meðvitund-
arlausa. Lézt hún daginn eftir, en
hinar stúlkurnar lifðu. Lík Júliusar
fanst síðar.
Niðurjöfnun í Hafnarfirði.
Hæst útsvar í Hafnarfirði greiða
þetta ár: Bookles Brothers 2800 kr.
A. D. Birrel & Co 2500, Einar
Þorgilsson kaupm. 150. Verzlun
Böðvarssona & Co. 800, Edinborgar-
verzlun 500, Fiskiveiðafélögin Víðir
og Ymir 400 hvert, August Flyg-
ering400, Egill Jacobsen 373, kaup-
félag Hafnafjarðar 330. Þórður Edi-
lonsson læknir 330, »Dvergur« sam-
eignarfélag 350.
Erl. simfregnir.
(Frá fréttaritara ísaf. og Morgunbl.).
Kaupmannahöfn, n. jan.
Grimmileg orusta stend-
ur nu milli Austurríkis-
manna og Rússa hjá
Czernovitz.
Þjóðverjar hafa gert
áhlaup mikiðí Champagne-
héraði, en hafa ekkert
unnið á.
Yeðurskýrsla.
Laugardaginn 8. jan.
Vm. a. st. kaldi, hiti 2.8.
Rv. a. kaldi, hiti 2.1.
íf. a. st. gola, hiti 1.0.
Ak. a. st. gola, 0.5.
Gr. n. hvassviðri, frost 3.0.
Sf. a. kul, frost 4.1.
Þh. F. a. gola, hiti 1.2.
Sunnudaginn 9. jan.
Vm. v. kalífi, hiti 1.5.
Rv. v. snarpur vindur, frost 0.1.
ísafj. n.v. stormur, froRt 1.8.
Ak. s.s.v. gola, frost 0.5.
Gr.
Sf. v. hvassviSri, frost 2.0.
Þórsh., F. stormur hiti 9.0.
Mánudaginn 10. jan.
Vm.
Rv. v. sn. vindur, hiti 0.0.
íf. logn, frost 2.8.
Ak. n.n.a. gola, frost 4.0.
Gr. n.v. sn. vindur, frost 7.0.
Sf. n.v. stormur, frost 4.4.
Þh. F. v.n.v. st. kaldi, hiti 3.0.
1
Þriðjudaginn 11. jan.
Vm. logu, frost 0.5.
Rv. a. andvari, frost 4.8.
íf. n. st. gol, frost 0.7.
Ak. n.n.a, andvari, frost 2.5.
Gr.
Sf. n.v. kul, frost 0.4.
Þh. F. n. kaldi, hiti 1.6.
cTií fiQÍmaíiíunar vll*um
vér
sérstaklega ráða mönnum til að nota
vora pakkaliti, er hlotið hafa verð-
laun, enda taka þeir öllum öðrum litum
fram, bæði að gæðum og litarfegurð.
Sérhver, sem notar vora liti, má ör-
uggur treysta því, að vel muni gefast.
— í stað helllulits viljum vér ráða
mönnum til að nota heldur vort svo
nefnda Castorsvart, því þessilitui
er miklu fegurri og haldbetri en nokk-
ur annar svartur litur. Leiðarvísir á
islenzku fylgir hverjum pakka. —
Litirnir fást hjá kaupmönnum alls-
staðar á íslandi.
o3ficfis tS’arvafaBriR