Ísafold - 16.02.1916, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
landi 22,000, í Rdsslandi 350,000
og á Balkanskaga 91,000.
Á sama tíma hafa bandamenn að
eins náð á sitt vald 1000 fer-röstum
í Elsass og 4000 fer-röstum i Galiziu.
Miðveldin hafa því náð daglega á
sitt vald sem svarar 1000 ferröst-
um eða nákvæmlega jafnmiklu, og
Frakkar i Elsass á 17 mánuðum.
í byrjun ófriðarins var íbúatala
Miðveldanna 116 miljónir, en Banda-
manna 230 miljónir. Erhéráttvið
Norðurálfu eina — og ítalia eigi
talin með. í löndum þeim, sem
Miðveldin hafa hertekið, eru íbúarn-
ir 34 miljónir: 7 milj. í Belgiu, 7
miij. i Frakklandi, 15 milj. í Rúss-
landi og 5 milj. i Serbíu. Þegar
þessum 34 milj. er bætt við upp-
runalega íbúatölu Miðveldanna, verð-
ur hún 150 miljónir, en þegar þær
eru dregnar frá Bandamönnum, verða
eigi eftir nema 196 milj. Munurinn
því eigi meiri en 46 milj. í stað
114 í öndverðum ófriðnum.
Svo mörg eru orð hins þýzka
blaðs, en vissulega mun bandamcnn-
um þykja þau þurfa »skýringa« við.
Afmæliskveðjur
til Matthíasar.
Aldrei hefir nokkurt íslenzkt skáld
fengið eins margar, miklar og hlýjar
afmæliskveðjur eins og sira Matthí-
as á áttræðisafmæli sínu. Austan
hafs, vestan hafs og sunnan hafs
hafa íslendingar kepst um að sýna
honum sæmd og virðing.
Síðast kemur nú Eimreiðin sunn-
an um haf með einkar-hlýja afmæl-
isgrein eftir ritstjórann, dr. Valtý,
og henni fylgja afmæliskveðjur frá
þrem íslenzku skáldunum í Dan-
mörku, þeim Gunnari Gunnarssyni,
Jóhanni Sigurjónssyni og Jónasi Guð-
laugssyni.
Ekki er rúm til að taka þær upp
hér allar, en Jóhanns er á þessa leið:
>Eg var á sjöunda árinu, þegar eg
sá sjónleik í fyrsta skifti á æfinni.
Og það var í heimahúsum. Egill
bróðir var lífið og sálin í fyrirtækinu,
og hann lék aðalhlutverkið — sjálf-
an Skuoqasvtin.
Aldiei, hvorki fyr né siðar, hefir
nokkur leiklist gripið mig með jafn-
mikilli aðdáun og skelfingu, eins og
þegar Skuggasveinn hristi atgeirinn
og kvað með ógurlegri raust:
Ógn sé þér í oddi,
í eggjum dauði,
hugur í fal,
en heift í skafti.
Löngu seinna, þegar eg var kom-
inn til vits og ára, skildi eg, að þá
snart gyðja sorgarleiksins hjarta mitt
í fyrsta sinni með sínum volduga
væng.
Þetta datt mér í hug í morgun,
þegar eg las i dönskum blöðum, að
nú hefði skáldj'öfurinn mikli náð átt-
ræðisaldri.
Og í kvöld flaug hugurinn yfir
hafið og tók þátt í afmælisgleðinni.
Þegar eg stóð upp og lyfti glas-
inu, brosti heiðursgesturinn til mín,
og eg skildi, að hann gaf mér leyfi
til þess, að tala að skálda sið og
segja þú við konunginn:
>Sit þú heill, skáldkonunqur, á þin-
um heiðursdegi, i hásæti elztu og
ágætustu tungu Norðurlanda!
Sit þú heill, qœfumuður, þú, sem
berð átta áratugi léttstígur með lof-
söng á vörunum!
Látnir skörungar og allir núlifandi
íslendingar, stórmenni og smælingj-
ar, hafa fagnað ljóðum þínum.
Komandi kynslóðir munu verma
hjörtun við eld þinna bjartsýnu
söngva — og gráta yfir þinni ó-
gleymanlegu »sorg«. —«
Salurinn hvarf. Eg sá norður-
Ijósin loga á himinhvolfinu. Boðs-
gestirnir voru nú tugir þúsunda.
Þeir sungu allir:
»Ó,guðvorslands! Ó, lands vors guð!
vér lofum þitt heilaga, heilaga nafn.
Mér varð litið á skáldið, áttræðan
heiðursgestinn, og sá, að honum
vöknaði um augu — við að heyra
sín eigin ódauðlegu orð — lofsöng-
inn mikla — um æfi föðurlandsins
— sunginn einum munni af allri
þjóðinni«.
Um þegnskylduvinnuna, sem nú
er deilt svo mjög um, flutti H e r -
mann Jónasson snjalt erindi í
Bárubúð á fimtudagskvöldið. Var hon-
um þakkað meS dynjandi lófataki.
Vonandi fær erindi Hermanns aS sjá
dagsins ljós — einnig á prenti.
Skipafregn.
G u 11 f o s s fór vestur á sunnudags-
kvöldiS meS fjöldan allan af farþegum.
Meðal þeirra voru Hólmverjarnir: Arni
P. Jónsson, Einar Vigfússon, Hjálmar
Sigurðsson og Oskar Clausen. Ennfr.
Daníel Bergmarm verzlunarstj.. frá Sand.
C e r e s fór til útlanda á laugardag-
inn. Meðal farþega var Ólafur G.
Eyjólfsson kaupmaður.
F 1 o r a kom frá Noregi og Aust-
fjörðum í gærkvöld. Farþegar m. a.
Pótur J. Thorsteinssou kaupm., frá
Vestmannaeyjum Gísli Johnson konsúll
Frá Eskifirði Björn Sveinsson með unn-
nstu sinni.
Söngfélagið 17. júní ætlaði að
syngja fyrir bæjarbúa á föstudaginn
og sunnudaginn, en hefir orðið að fresta
samsöngnum að svo stöddu, vegna
veikinda í hóp söngfólaganna.
Drnknnn. A laugardaginn fórst
vólbátur Lofts kaupm. Loftssonar, sá
er hingað hefir flutt fisk handa bæjar-
búum. Slysið varð fram undan Kirkju-
bólshverfi á Garðskaga. Veður var eigi
hvast, en brimólga mikil, og vaxandi
er á daginn leið.
Tveir menn voru á bátnum: Markús
Magnússon frá Litla-Seli formaður og
auk hans vólamaður, Kristján Einars-
son. Þeir druknuðu báðir.
Fisksalan til Bretlands. Snorri
Sturluson er kominn frá Fleetwood (i
gær). Seldi afla sinn fyrir 862 sterl-
ingspund, en April sagður hafa selt
sinn afla fyrir 1200 sterlingspund. —
»Ælintýra« prísarnir virðast nú vera á
förum.
Síma-sambandslanst við útlönd er
ísland búið að vera síðan 8. þ. m.
Loftskeytasamband verður með hverju
ári' nauðsynlegra.
Leikfélagið ætlar að syna nýtt leik-
rit, sennilega um næstu helgi. Heitir
það á íslenzku: Tengdapabbi
og er eftir hið kunna skáld Svía, Gustaf
af Geijerstram, og er ekki sorgarleikur.
Veðrið. Snjókoma mikil um viku-
tíma, en gæftaveður. Bjart og stilt
siðustu daga.
Aðkomnmenn: Böðvar Þorvaldsson,
Sveinn Guðmundsson kaupmenn frá
Akranesi og Borgarnes-Jónar Björns-
synir, kaupmenn.
Látinn ec hór í bænum J ó n J ó n s-
s o n frá Ökrum, fyrrura kaupm. í Borg-
arnesi, á sjötugsaldri. Hann rak fyrst-
ur manna verulega verzlun í Borgar-
nesi og átti með því sinn þátt að
framþróun kauptúnsins. Hann var
maður hæglátur og jafnan þokkaður
hið bezta.
Samskotin til Belga.
Samskotsfé það, sem hér hefir
verið safnað til hjálpar nauðstödd-
um mönnum í Belgíu nemur alls
kr. 5570.60. Var þetta fé afhent
ræðismanni Belga hér á íslandi,
kaupmanni L. Kaaber, áður en hann
fór utan á >íslandi« og ráðgert að
afhenda beint landsstjórn Belga.
Thorefélagið
er nú hætt áætlana-bundnum ferð-
um hingað til lands, eftir að Sterling
er fargað af félaginu.
Félag þetta hefir haldið uppi milli-
landaferðum hér við land um langt
árabil og mun mega gera ráð fyrir,
að ef stofnanda þess og aðallífgjafa,
Þórarins Tulinius hefði notið við enn,
mundi eigi hafa orðið svo snubbótt
viðskifti þess.
Aldrei hafa samgöngur vorar við
umheiminn verið neitt líkt því eins
góðar og meðan Thorefélagið stóð
með mestum blóma. Sá mun nú
margur maðurinn, ekki sízt í kaup-
mannastétt, er sér, hversu viti sneydd-
ar og skammsýnar árásir þær voru,
er beint var að landsstjórninni 1909
—1910 fyrir samgöngusamninga þá.
Hlutafjársöfnun Eiinskipafélagsins.
Eftir því, sem í s a f o 1 d hefir frótt
mun nú safnað til hins nýa skips
17 0. OOOkr. utan Reykjavik-
u r.
Væntanlega birtir Eimskipafólags-
stjórnin bráðlega skýrslu um söfnun-
ina, svo aS í ljós komi hvar á landinu
bezt er þektur vitjunartími þjóðar-
innar og hvar miSur og hvar verst.
Þótt hér só myndarlega af stað farið
þá má þó betur ef duga skal.
Og aldrei verSur of miklu fó safnað
tii Eimskipafólagsins.
f Björn Pálsson
verzlunarstjóri Braunsverzlunar á Isa-
firði lózt í gærmorgun þar í bænura.
— Hann mun hafa veriS liðlega fim-
tugur maður, prýðilega gáfaSur, lipur
og framgjarn.
Hann var á sinni tíð helzti frum-
kvöðull og stofnandi Good-templarregl-
unnar á íslandi.
Kvæntur var hann Margróti Snorra-
dóttur, heitins Pálssonar á Siglufirði.
Sonur þeirra er Ottó símritari hór í
Reykjavík.
Merkar hngvekjnr
um skólamál, þegnskylduvinnuna,
launamál o. s. frv. hefir ísafold liggj-
andi hjá sér og munu þær birtaBt
smátt og smátt í næstu blöðum, eftir
því sem rúm vinst til. En biðja vilj-
um vér háttvirta greinarhöf., að taka
ofur lítið á þolinmæðinni, því þótt eigi
vantr viljann til þess að koma þessum
ritgerðum sem fyrst á flot, þá er rúmið
eigi nógu mikiS enn til þess að koma
þeim svo fljótt út, sem vér vildum.
Kostakjör ísafoldar.
Þeim, sem kynnu aS ætla sór að
gerast kaupendur ísafoldar, meS þeim
kostakjörum, sem nú eru auglýst í
blaðinu, viljum vér ráða til þess að
hafa hraðann á, því að upplag kaup-
bætisbókanna er ekki óþrjótandi, en
eftirspnrnin mikil.
Tjón af sjóróti.
Laugardag 5. þ. mán. gerði af-
skapa-stórviðri á ísafirði og fylgdi
því sjórót svo mikið, að mörg hús,
sem næst liggja fjörunni, skemdust
allmikið og talsvert af verðmætum
lausamunum tók út, t. d. 250 salt-
tunnur, sem Karl Olgeirsson kaupm.
átti o. s. frv.
Tjónið á ísafirði er metið lauslega
á nál. 20.000 kr.
í Hnifsdal urðu allmiklar skemdir
á bryggjum og fleiru — metið alls
á nær 8000 kr.
Loks varð mikið tjón að í Bol-
ungarvík. Geymsluhús brotnuðu og
lausa muni tók út. Tjónið talið líkt
og í Hnífsdal.
Snjóflóð 1 Hnífsdal.
Þ. 8. s. mán. féll snjóflóð yfir
Hnífsdal, á nákvæmlega sama stað
og mikla snjóflóðið 18. febr. 1910,
sem varð 18 manns að bana.
En með því, að eigi höfðu aftur
verið bygð ibúðarhús á þessum stað
— varð eigi manntjón að, þótt við
lægi, þar sem einn maður, Jóhannes
að nafni Elíasson, járnsmiður, gam-
all maður, varð fyrir flóðinu að
þessu sinni. Tókst að grafa hann
upp eftir klukkutima — lifandi.
Snjóflóð þetta tók aftur fjárhús,
fjós og hlöðu og fór með út á sjó.
Drápust 16 kindur og 1 kýr. Sömu-
leiðis tók flóðið vélsmiðju með sér
út á sjó. Tjónið því tilfinnanlegt.
Laus prestaköll.
1. Barð í Fljótum í Skagafjarðar-
prófastsdæmi, Barðs- og Knappstaða-
sóknir.
Heimatekjur: Kr. a.
1. Eftirgjald eftir prestssetrið 103,36
2. — — hjáleigur 196,40
3. Prestsmata.................35)í>4
Kr. 335,40
A prestakallinu hvilir:
1. Húsbyggingarlán, upphaflega 300
kr., tekið 1909 samkv. lögum nr.
30, 16. nóv. 1907.
2. Ræktunarsjóðslán, upphaflega 700
kr., tekið 1908 samkv. 6. gr. í
reglugjörð fyrir Ræktunarsjóð ís-
lands 31. júli 1906.
Prestakallið veitist frá fardögutn
1916.
Umsóknarfrestur til marzloka 1916.
2. Skútustaðir. Skútustaða- og
Reykjahlíðarsóknir.
Heimatekjur:
1. Eftirgjald eftir prestssetrið kr.
225,00.
2. prestsmata af Reykjahlíð 180 pd.
smjörs.
Prestakallið veitist frá fardögum
1916.
Umsóknarfrestur til marzloka 1916.
3. Kirkjubær i Hróarstungu, nú
Kirkjubæjarsókn, en Hjaltastaðar-
prestakall legst við, er losnar.
Erfiðleikauppbótin, 200 kr., greið-
ist fyrst er sameiningin kemst á.
Heimatekjur: Prestssetrið Kirkju-
bær með ítökum 220 kr.
Lán til íbúðarhúss 6000 kr., tekið
1898 og 1899, með 6%, eða 360
kr. greiðsla 28 ár.
Prestakallið veitist frá fardögum
1916.
Umsóknarfrestur til marzloka 1916.
Erl. símfregnir
(frá fróttaritara íaf. og Morgunbl.)
Kaupmannahöfn, 7- íet>r-
Búlgarar og Þjóðverjar draga
saman ógrynni liðs hjá víg-
stöðvunum hjá Saloniki.
Rúmenía hallast að banda-
mönnum.
Rússar sækja fram í Kákasus.
Skeyti þetta kom með skipi frá
Færeyjum til Seyðisfjarðar.
Ýms erl. tíðindi.
Framtiðarhugmyndir Edisons um styrjaldir.
Hinn heimsfrægi hugvitssnillingur
lyftir eigi upp neinni glæsiblæju af
hugmyndum sinum um styrjaldir
framtíðarinnar. í viðtali við blaða-
mann sagði hann nýlega m. annað
þetta:
í styrjöldum framtíðarinnar munu
mikið notað sprengingar, sem geta
með eitruðum gastegundum í einni
svipan eytt heilum herjum, eða ef
til vill heilum þjóðum. Frá verk-
légu (praktisku) sjónarmiði er ekkert
til fyrirstöðu því að láta drepandi
eiturstraum fljóta um stóreflis land-
flæmi og drepa alt kvikt, menn og
dýr. Rafmagn mun og notað að
miklum mun meira en nú tíðkast
— t. d. mun »hleypt af« öllum
byssum »þráðlaust«. Eigi mundi
það koma mér á óvart, þótt her-
skipum yrði gerbreytt og gerð á
þann hátt, að eigi gætu sokkið, þótt
fyrir tundurskotum verði«-
Edison gaf í skyn, að hann mundi
geta komið fram með morðtæki, er
væru miklu geigvænlegri en gas-
eitur-sprengikúlur, en að sér hafi
jafnan verið það óbærilega hvimleitt
að brjóta heilann um það, hvernig
hægast sé að myrða menn. »Ö1L
starfsemi mín hefir að því miðað að
bæta kjör manna, og en hvað eg
kynni að gera, ef Bandarikin lenti
nú í ófriði — til þess að vinna að
sigri þeirra — það skal eg ekki
segja.«
Nýlega hefir verið skipuð nefnd í
Bandaríkjunum til að hugsa um við-
búnað undir ófrið, ef til kæmi. í
þeirri nefnd er Edison.
Loftfirðtalstæki til Vesturheims.
Norskur verkfræðingur, Frost að
nafni, kveðst hafa uppgötvað loft-
firðtalstæki nýtt og hefir hann ásamt:
Marconi sjálfum fengið einkaleyfi til
starfrækslu þess. Það er með þeim
hætti að tala* má saman »útíloftið«
í hvaða fjarlægð sem er.
Verkfræðingurinn segir, að ef
þetta nýstárlega tæki njóti sín, eins
og vonir megi gera sér um, verði
lafhægt að tala milli t. d. Bretlands
og Vesturheims.
Það líður ef til vill eigi svo lang-
ur tími þangað til vér íslendingar
getum farið að »masa« við Winni-
peg-íslendinga qegnum loftið!
Spádómnr Brandesar um
þýzkaland.
Fyrir 34 árum ritaði Gtorq Brandes
í einu af ritum sínurn þessi orð um
Þýzkaland:
»Frá stjórnmálasjónarmiði eru hin-
ir ungu gamlir og hinir gömlu einir
ungir. Frelsisást í þess orðs brezkri
merkingu er nú hvergi til í Þýzka-
landi, nema í hjörtum þeirra, sem
dánir munu út eftir 10 ár.
Og þegar svo er komið mun
Þýzkaland verða tinmana, einangrað
og hatað aý nágrannapjóðunmn, standa
uppi í miðri Norðurálfunni sem vígi
afturhaldsins. í löndunum i kring, í
Ítalíu, Frakklandi,- Rússlandi og á
Norðurlöndum mun þá rfea upp
kynslóð með heimsmenningar hug-
sjónum og leggjast öll á að koma
þeim í framkvæmd. En Þýzkaland
situr þar gamalt og fölnað, en al-
vapni, jrá hvirfli til ilja, útbú-
ið öllum ptitn morðvopnum og vam-
artœkjum, sem visindin framast fé