Ísafold - 11.10.1916, Blaðsíða 2

2
IS A F OL D
!□
IN
/77/ Eiríkssoti ■
N'gi
Ij JJusfurstræfi 6
□ *3fo)naéar- cRiyona- ocj Saumavörur Q
hvergi ódýrari né betri.
þvotfa- og SCrQÍntœtisvorur
beztar og ódýrastar.
JEaiíiföng ocf ^œRifœrisgjqfir
hentugt og fjölbreytt.
□i
□
□
Sjálfstæðismenn á þingi
Þau hafa orðið einstaklega sam-
mála stjórnmálahjiiin »Heimastjórn«
og »Þversum* d: Lögrétta og Land-
ið, að ráðast á ísafold með útiirsnún-
ingum og brigzlum út úr ummæl-
um vorum um, að Sjálfstæðismenn
á næsta þingi mundu verða nokkurs
konar vmiðflokkurz og geta orðið
áhrifamiklir.
Og ekki geta þau, göfughjúin,
hugsað sér slíka aðstöðu á þingi,
nema flokkurinn selji sig öðrum
hvorum hinna flokkanna, »Heima-
stjórn* eða »Þversum«. »Landið«
byrjaði á þessum sæmilegu ásökun-
um, svo vel sem þær fara lands-
ómaga- og bankastjóraskjólstæðinga-
halarófunni, sem að því málgagni
standa. Og blaðið bjó um getsak-
ir sínar með því ruddalega orðbragði,
sem hæfir ósköp vel allri bardaga-
aðferð »Þversum«-kumpánanna, En
Lögrétta litla var ekki lengi að lepja
upp þetta gómsæta »kosningaflesk«.
Það lítur svo út, sem hugur og
heili þessara málgagna bindi öll
áhrif í stjórnmálum á þingi við
hrossakaup, leigu eða sölu á sjálf-
um sér. Sumir munu láta sér detta
í hug, að málgögn þessi, sem auð-
vitað eru sínum hnútum kunnugust,
dæmi út frá sínu eigin. En ekki
viljum vér ætla, að svo sé ástatt í
þeim herbúðum, þótt hinn litt
sæmilegi hugsuuarháttur, sem bak
við brigzlin liggur, gæti bent í þá
áttina.
Orð ísafoldar um Sjálfstæðismenn
sem miðflokk á næsta þingi, hnigu
að þvi, að þeir mundu hafa aðstöðu
mitt á milli öfganna í »Heimastjórn«
og »Þversum«, og sennilega æði
oft verða lóðin á vogarskálinni um
framgang mála, og fengið ýmislegt
bætt og lagað og þannig haft mikil
áhrif.
Víða á þingum erlendis eru svo-
feldir »miðflokkar« bæði áhrifamiklir
og hollir fyrir stjórnmálalífið, ein-
mitt til þess að firra það öfgum.
En hvergi, nema hér, eru svo saur-
ugar blaðasálir, að halda, að aðstaða
flokksins hljóti að byggjast á »sölu«
og ekki heldur svo skyni skroppnir
stjórnmálamenn, að þeir eigi viður-
kenni slíkan flokksgrundvöll rétt-
mætan og eðlilegan.
Aðstaða vor Sjálfstæðismanna
(Langsum) hefir verið einmitt sú, að
firra stjórnmálalíf vort skaðsemdar
öfgum.
Aðstaða vor t. d. í stjórnarskrár-
málinu er á þá leið. Vér vildum
ekki binda stjórnarskrárstaðfesting-
una við þau skilyrði, sem Heima-
stjórnarmenn vildu láta sér nægja
(skilyrðin frá 20. okt. 1913 og 30.
nóv. 1914). Þar þótti oss kenna
Heimastjórnar-öfga.
En vér vildum heldur eigi drepa
stjórnarskrána, þegar þrímenning-
arnir voru búnir að fá kipt ásteyt-
ingarsteinunum burtu. Það vildu
Þversnm-menn. Það voru Þversum-
öfgar.
Og vér fengum siglt mill öfganna.
Vér reyndumst þar »miðflokkurinn«,
sem barg fyrir þessa þjóð bæði
stjórnarskránni og fánanum með
óskertum öllum landsréttindum og
þjóðinni sjálfri úr óhollri og ástæðu-
lausri baráttu innanlands og út á
við.
Vill »Lögrétta< halda því fram,
að vér höfum þá »selt« oss Heima-
stjórnarmönnum, þótt svo væri, að
þeir áttu þá samleið með oss?
Naumast! En því er þá blaðið
með þessar ósæmilegu getsakir nú,
þegar einmitt er gert ráð fyrir, að í
öðrum þjóðheillamálum kunni Sjálf-
stæðismenn að eiga líka aðstöðu og
geta borgið þeim frá öfgum ? Veldur
því hræðslan við, að eigi muni sem
ábyggilegastar fullyrðingar hennar
um lítið fylgi þingmannsefna vor
Sjálfstæðismanna ? Þess vegna helgi
tilgangurinn meðaliði
Að svo sé háttað um »Þversum«-
málgagnið, efast enginn um, er
þekkir hið djúpsetta hatur og óvild,
sem forráðamaður þess, Landsbanka-
stjóri B. Kr., elur í brjósti til beggja
þingmannsefna vorra, — það er berg-
málar í allri halarófunni, sem hann
situr á og sumum öðrum »Þversum«-
mönnum, — semsvoeru gerðir, að dug-
andi menn eru þyrnir í augum á þeim. —
Þeir meta mest þá, er á ræðupöllum og
í ritum eru siæpandi um hið »sanna
sjálfstæði*, en hafa ekki getu til að vinna
neitt, jramkvcema neitt í þá áttina, þótt
jafnan séu þeir reiðubúnir til að tor-
tryggja þá, sem það gera, meðal lýðsins
með allskonar ósönnum áburði.
En mundi það vera þetta, sem
kjósendum þessa bæjar geðjast að ?
Mundu þeir ekki heldur fylkja sér
um M. Bl. og Sv. Bj. einmitt
vegna þess, að þeir hafa sýnt, bæði
í þingstörfum og öðrum störfum, að
þeir fyrirverða sig fyrir að gala bara,
en gera ekkert, heldur hafa sýnt
framsýni og ötuileik, framkvæmda-
hug og framkvæmdadug, þar sem
til þeirra kasta hefir komið.
Kosningabrella.
Margt er brallað svona rétt fyrir
kosningar til þess að reyna að hafa
áhrif á úrslit þeirra. Ein brellan er
sú, að reyna að telja kjósendum trú
um, að ekki þýði að kasta atkvæði
sínu á þetta og þetta þingmanns-
efni, þvi hann komist hvort sem
er ekki að. Með þessu á að reyna
að fá kjósendurna, sem kjósa vilja
það þingmannsefnið, sem í hlut á,
til þess að sitja heima — eða jafn-
vel slá sér á annað þingmannsefni.
»Lögrétta« reynir að beita þess-
arri brellu gegn þeim Magnúsi Blön-
dahl og Sveini Björnssyni, í þeim
venjulega tilgangi. Vér biðjum alla
kjósendur, sem treysta þeim Magn-
úsi og Sveini að fara með umboð
sitt á þingi, að láta þessa brellu
engin áhrif hafa á sig. Aður en
þeir buðu sig fram var vissa um
mikið fylgi við þá. Síðan hefir það
sýnt sig, að fylgið er engu minna
en gert var ráð fyrir í fyrstu. Og
sjálf mun »Lögrétta« ekki fara þess
dulin, að hvorugur þeirra borgar-
stjóra eða bæjarfógeta, sem hún
hampar svo mjög, mun eiga von á
svo miklu fylgi sem þeir Magnús
og Sveinn. Því er hún nú að bralla
þetta. — Vér fullyrðum, að kosning
Magnúsar og Sveins er viss, ef allir
þeir, karlar og konur, sem þeim
fylgja, koma á kjörfund og kjósa.
Látið ekki villa yður með svo
berum brellum.
Lækna-embætti.
í Þistilfjarðarhéraði er Vilmundur
Jónsson cand. med. settur læknir.
Guðmundur Thoroddsen Húsavik-
ur-læknir fer utan i haust og gegnir
Jón cand. med. Jóhannesson embætti
hans, meðan hann dvelst ytra.
Æfiminningf
Vigfúsar heit. Sigfússonar gestgjafa
á Akureyri kemur í næsta blaði.
Bftlrmæli.
Þórður heit. Guðmundsson útvegs-
bóndi (frá Glasgow) var fæddur 10.
febrúar 1841 í Skildinganesi. For-
eldrar hans voru Guðmundur Þórð-
arson i Engey og Guðrún Péturs-
dóttir. Guðmundur var bróðir Ein-
ars beit. prentara, sonur Þórðar
dbrm. Jónssonar í Skildinganesi og
Margrétar Guðmundsdóttur. For-
eldrar Guðrúnar voru Pétur í Eng-
ey Guðmundsson, bróðir Margrétar,
og Ólöf Snorradóttir ríka Sigurðs-
sonar í Engey. Foreldrar þeirra
Péturs og Margrétar voru Guðmund-
ur dbrm. Jónsson, er siðast bjó á
Lágafelli, áður í Örfirisey og Skild-
inganesi, og Guðríður Ottadóttir frá
Hrólfsskála. Er mjög fjölmenn ætt
frá þeim komin hér í Reykjavík og
grend. — Foreldrar Þórðar voru
þannig systkinabörn.
Guðriður Ottadóttir var systir
íngjalds í Hrólfsskála föður Sigurð-
ar, er þar bjó alla sína æfi, föður
Ingjalds hreppstjóra á Lambastöðum
og Péturs föður Sigurðar skipstjóra
á Gullfossi. — Bróðir þeirra Péturs
og Margrétar var Jón stúdent, kall-
aður »greifi«, af þvi hann hafði verið
skrifari greifa Trampe stiftamtmanns.
Jón fór til Færeyja og ílentist þar
og er forfaðir Effersöe-ættarinnar.
Rúmlega tvitugur fluttist Þórður
til Reykjavíkur og stundaði upp frá
því útgerð, unz hann fyrir 10—15
árum varð að láta af allri likamlegri
vinnu fyrir lasleika sakir.
Nokkur ár bjó hann á Grims-
stöðum og síðan í Grímsstaðakoti.
Arið 1866 þ. 9. nóv. kvæntist hann
eftirlifandi ekkju sinni Önnu Þor-
kelsdóttur, ættaðri austan úr Arnes-
sýslu. Er hún nú áttræð, en hin
ernasta. Hefðu þau hjónin getað
haldið gullbrúðkaup eftir tæpan
mánuð.
Þrjú börn þeirra hjóna lifa, 3
synir: Guðmundur, fyrir norðan,
Pétur og Þórður, báðir hér i bæn-
um. Tvö börn mistu þau uppkom-
in, Þorkel og Guðrúnu.
Að Görðunum fluttist Þórður frá
Grímsstaðakoti, en keypti svo stór-
hýsið Glasgow af Agli Egilson heitn-
um, sem tók Garðana upp i hús-
verðið. Atti Þórður Glasgow nokk-
ur ár, en seldi húsið Einari Bene-
diktssyni, nálægt aldamótunum.
Upp úr þvi hafði Þórður heit.
litið um sig, enda þá heilsan farin
að bila. Meðan hún entist var Þórð-
ur hinn mesti kjarkmaður, sjósókn-
ari með afbrigðum, fjörugur og
fylginn sér. Og hugar-fjörið hélt
sér fram á banaleguna. Hafði Þórð-
ur mikinn áhuga á stjórnmálum og
skipaði sér þar í fylkingararm, sem
heilbrigð sjálfstæðisstefna rikti og
var fylgi Þórðar ekki ónýtt, þvi að
hann kunni vel að verja málstað
sinn og sannfæra aðra um réttmæti
hans.
Þeim fækkar nú óðum borgurum
Reykjavíkur, er þátt tóku í fram-
sókn bæjarins, er hann var að fjölga
íbúa-þúsundunum síðustu 20 ár 19.
aldarinnar. Einn þeirra var Þórður
— og er skarð fyrir skildi við frá-
fall hans.
Erl. símfregnir
frá fréttaritara Isaf. og Morgunbl.).
Kaupmannahöfn, 7. okt.
Flestir grísku ráðherr-
anna segja at sér.
Bússar gera ægileg á-
hlaup hjá Luzk og Lem-
berg.
ítalir setja herlið á land
í Albaníu.
Tekjuhalli á fjárlögum
Dana er 50 milljónirkróna.
Nýlenduráð DanaáVest-
urheimseyjum hefir verið
kvatt til Kaupmannahafn-
ar símleiðis í tilefni af
sölu eyjanna.
Kaupmannahöfn, 10. okt.
Bandamenn hafa tekið
Sars og sótt 1200 metra
fram hjá Morval.
Serbar hafa unnið sigur
á Búlgörum hjá Pozar.
Austurríkismenn hafa
tekið Kroustadt aftur.
Þjóðverjar hafa tekið 5.
herlánið og nemur það
10 Va miljard króna.
Kaupm.höfn, 10. okt.
— Danski kafbáturinn
„Dykkeren" sökk i gær i
Eyrarsundi fyrir framan
Taarbæk eftir árekstur við
norskt gufuskip.
Björgunarskip lyftu kaf-
bátnum aftur af botni í
gærkvöld. — Öllum skip-
verjunum var bjargaO
nema fyrirliðanum, Chri-
stiansen sjóliðsforingja.
— Þýzkir kafbátar hafa
sökt allmörgum skipum
við austurströnd Ameríku.
Branabótafélag íslands.
Það er nú ákveðið, að Brunabóta-
félag íslands byrjar að vátíyggja gegn
eldsvoða r. janúar næstkomandi.
Það hefir verið lengi að komast
í framkvæmd, þetta fyrsta innlenda
brunabótafélag. Á-ið 1907 voru
fyrst samþykt lög um stofnun félags-
ins og var því ætlað að taka til
starfa þá þegar. En úr þvi varð
ekki. Strandaði á því, að ókleift
reyndist með öllu að ótvega endur-
tryggingu fyrir félagið, þótt mjög
mikið væri fyrir haft. Stafaði það
af andróðri útlendu félaganna, sem
hér hafa haft eldsvoðatryggingar með
höndum.
A síðasta alþingi var málið tekið
upp af nýju, lögunum breytt nokk-
uð í þeim tilgangi, að hægt væri að-
láta félagið taka til starfa, jafnvel þótt
eigi fengist endurtrygging. Fram-
kvæmdarstjóri félagsins, Sveinn
Björnsson yfirdómslögmaður, fór
utan síðastliðinn vetur i þeim er-
indum, að útvega félaginu endur-
tryggingu. Mætti hann sama and-
róðrinum frá útlendu félögunum sem
beitt hafði verið 1907. Samt tókst
honum að fá samning um endur-
tryggingu fyrir félagið í Noregi, við
eitt elzta og tryggasta brunatrygg-
ingarfélagið þar í landi.
Getur Brunabótafélag íslands því
nú tekið til starfa á fyllilega trygg-
um grundvelli og áhættulítið fyrir
félagið.
Jörundi fípast.
Á síðasta bæjarstjórnarfundi
var rætt um frumvarp til bráða-
birgðalaga um hámark á húsa-
leigu. Tilgangur frumvarps þessa
var að stemma stigu fyrir ástæðu-
lausu og ófyrirleitnu húsaleigu-
okri, sem gert heflr vart við sig
hér í bænum í haust. Þetta hefir
komið sérstaklega hart niður á
fátæku fólki í bænum. Jörundur
bæjarfulltrúi og þingmannsefni
læst vera talsmaður fátækling-
anna. Því skaut dálítið skökku
við er hann endaði ræðu sína í
málinu á því, að hann yrði að
greiða atkvæði gegn frumvarpinu
eins og það lá fyrir. Borgar-
stjóri gat þess að andstaða hans-
gegn frumvarpinu mundi stafa af
því, að hann væri sjálfur húseig-
andi. Ekki skal þess til getið’
hér. Líklegra er að hann hafi
fipast á því, að Ben. Sveinsson
réðst af miklum móði gegn þess-
ari? ráðstöfun og því haldið að
hann æ 11 i líka að vera á mótí,
af vana að hlýða fyrirskipunum
úr herbúðum, sem Benedikt er
úr. Þegar Jörundi var bent á
hverju megin hann ætti að vera,
leiðréttist þetta alt og Jörundur
greiddi síðan átkvæði með frum-
varpinu eins og það lá fyrir, með
einni eða tveim breytingum —-
eins og allir hinir bæjarfulltrú-
arnir nema Benedikt.
En ekki eru vel staðfastar skoð-
anirnar, sem hafðar eru á vör-
u n u m, þegar mönnum getur
fipast þannig.
Aheyrandi.
Yflrlýsing.
Eg útgefandi Ljóssins, lofa að gefa
»Samverjanum« hér í R.vik. 200 kr.
í byrjun hins — nýja árs. Geri
aðrir betur. Munið eftir þeim fátæku,
St. í Reykjavík 27 sept. 1916.
Einar. Jochumsson