Ísafold - 24.01.1917, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
BÆJARSKRÁ REYKJAVÍKU
er bezta auelýsinsab
v
Þótt það æxlaðist svo, að Ó|afur
Johnsen dveldi alla sína ævi í Dan-
mörku, þá var það alls ekki mein-
ing hans í fyrstn, heldur hngði hann
á embætti við latínuskólann hér, á
það bendir meðal annars, að hann
tók ekki praktískt próf i málfræði
fyr en 22. desbr. 1866, en það próf
þurftu þeir sem ætluðu að verða
kennarar við Reykjavíkurskóla, ekki
að taka.
En embættin voru ekki mörg og
ekki á lausum kili, þó mun hann
fastlega hafa gert sér von um að-
junktsembætti hér, þegar B. Grönda
var veitt það 1874, en úr þvi mun
hann ekki hafa hugsað til embættis
hér á landi, en við kennarastör;:
við hinn sama skóla fékst hann
tæplega 40 ár. Ekki þekki eg kennara-
bæfileika hans, en það hefi eg heyrt
lærisveina hans segja, að hann hafi
verið mjög vinsæll kennari, enda
var hann hið mesta prúðmenni í allri
framgöngu, sannkallað ljúfmenni og
þýður við hvern mann. Þótt Ólafur
sál. dveldi mestan hluta ævi sinnar
i Danmörku bar hann þó jafnan
mikla rækt til föðurlands sins, var
alla æfi frá stiidentsárunum meðlim-
ur bókmentafélagsins, og sögufélags-
ins nálega frá stofnun þess, enda
hafði hann miklar mætur á sögu
landsins og allskonar sagnafróðleiks
eins og hann átti kyn til. Eftir að
hann hafði mist konu sína 1905,
kom hann frá 1906 árlega hingað
upp til Reykjavíkur og dvaldi með
systur sinni, síðast var hann hér
uppi sumarið 1914, en fór héðan
fyr en hann var vanur, er heims-
styrjöldin hófst. Hann var hinn
friðasti maður, og mjög líkur föður
sínum i sjón, nema hvað hann var
tæplega eins stór og þrekinn, og
eins að reynd, því Hannes var allra
manna vinsælastun Með honum
höfum vér mist einn af elztu inn-
bornum Reykvíkingum, góðan ís-
lending og mannkostamann mikinn.
Kl. J.
Skiptjón í ofviðri.
Snemma í fyrri viku gerði
ofsa norðve8tanrok á Vestfjörð-
um. í Aðalvík sukku 3 vélbátar,
en 2 rak á land.
Goðafoss hefir sennilega fengið
þá ídýfu, er ríður honum að fullu,
í þessu veðri, því að nú sést að
eins á sigiutoppa hans og reyk-
háf.
Mannalát vestra.
Samson Samsonarson í Asgarðsnesi
við Þingeyri, tengdafalir Jóhannesar
hreppstjóra Ólafssonar.
Halldór Þeófilusson bóndi í Mið-
vík í Aðalvik, aldraður maður.
Maren Oddsdótlir, systir Gela heit. í
Loðkinnhömrum, föður Odds yfirrétt-
armálafl.m,
Solveiz Hjaltadóttir, kona Bergsveins
Ólafssonar bónda f Súðvík i Alfta-
firði.
Hhppus Arnason skipstjóri á ísa-
firði, aldraður myndarmaður.
Úfriðar-annáll
Umleitanir Wilsons.
Þ. 21. sendi Wilson forseti ófrið-
arþjóðunum boðskap sinn — sem
fyr er getið um. Þótt hann
hvergi nærri boði þar til friðar-
samninga, þá bendir hann ófrið-
arþjóðunum á, að rétt væri að
fá vitneskju um, hve mikið þeim
bæri á ihilli með því að vita um
kröfur þeirra og skilmála þá, er
þær ætluðu að setja fram við
væntanlega friðarsamninga. — I
stuttu máli: hann spyr bara
hverja þjóð fyrir sig, hvað hún
ætli sér með þessum ófriði. —
Þ. 23. fréttist frá London, að
Bretar viti ekki vel, hver til-
gangur Wilsons sé með boðskap
þessum. Telji sumir hann hug-
rakkann. Aðrir segja hann brjóta
Monroe-kenninguna, er Banda-
menn hafa viljað halda fram, að
Evrópuþjóðirnar hefðu engan rétt
til þess að blanda sér í málefni
Ameríku. Blandi Wilson sér i
ófriðarmálin nú, geti Evrópa eins
komíð til skjalanna í Ameriku í
framtíðinni. Aftur aðrir telja það
líklegast, að Wilson þurfi að vita
um áform ófriðarþjóðanna til þess
að geta ákveðið, hverjum megin
Bandamenn eigi að vera, ef til
þess komi, að þeir taki þátt í
ófriðnum. —
En Þjóðverjar urðu hinir ánægð
ustu með málaleitun Wilsons.
Segja það aðalatriðið, að sá, er
um mál þetta fjallar, sé óhlut-
drægur — og þ&ð muni Wilson
vera.
Friðarboð Svisslendinga.
Þ. 22. des. sendir stjórnarráð
Svisslendinga ófriðarstjórnunum
boðskap.
Er þar sagt meðal annars, að
þeir Svisslendingar haíi vitað um
málaleitun Wilsons fyrir nokkru
síðan. Tjá þeir sig sammála Wil-
son, að friður væri æskilegur
sem fyrst. En sjálfir haldi þeir
fast við hlutleysi sitt og séu óvil-
hallir með öllu. Land þeirra sé
sem hólmi í ófriðarbálinu og þeir
því í mörgu hart leiknir. Auk
þess fái þeir daglega kunnleik af
hörmungum ófriðarsvæðanna frá
særðubi mönnum og flóttamönn-
um, er leiti til þeirra. Vildu þeir
því með öllum sínum veika mætti
stuðla að friði.
Þ. 24. fréttjst frá París, að nú
vilji Fiakkar helzt taka sem fyrst
til orða áður en fleiri þjóðir komi
til skjalanna. Fyrst Svisslending-
um hafi verið kunnugt um mála-
leitun Wilsons, þá sé ekki annað
líklegra, en hlutlausu ríkin séu i
einhverju makki við Wilson.
Þessar friðarhugsjónir, sem grípi
um sig meðal hlutlausu þjóðanna,
eigi allar rót sína að rekja til
Þjóðverja. Það sé Miðveldum í
hag, ef friður komist á nú. En
alt friðartalið geti haft friðvæn-
leg áhrif á hugi almennings í
ófriðarlöndunum — Samherjum
til stórtjóns. —
Svona var talað á jólum 1^16.
En þar eð allir Samherjar þurftu
að samþykkja svarið til Þjóðverja,
tók tíma að afgreiða það. —
Wilson flæktur.
Þ. 26. des. kom sú fregn frá
Ameríku yfir London, að upp-
tökin til málaleitunar Wilsons
forseta hefðu komið af umtali á
stjórnarfundi Bandamanna um
aðfarir þýzku kafnökkvanna. Kom
þar til orða mál það og rann-
sókn, sem hafln var út af því,
að Þjóðverjar söktu skipinu
»Marina«, þar sem amerískir borg-
arar týndu lifi. Ef svo færi, að
rannsóknin leiddi það í ijós, að
Þjóðverjar hefðu þar brugðist lof-
orðum sínum við Bandamenn í
vor, þá væru þeir, Bandamenn,
nauðbeygðir til að snúast með al-
vöru gegn Þjóðverjum.
Er þessar umræður bárust til
Bernstorffs greifa, sem er sendi-
herra Þjóðverja þar vestra, segir
hann aftur Vilhjálmi keisara og
Þjóðverjum, að það geti legið við
borð, að þeir fái Bandamenn á
móti sér.
Áður höfðu Þjóðverjar verið
búnir að ákveða, að senda friðar-
boð sfn út um jólin og láta páf-
ann bera þau til óvinanna.
Nú snúa þeir sér til hlutlausu
þjóðanna og þá hvað helzt til
Bandamanna. Verður Wilson þá
að taka málið að sér og á um
leið óhægra með að snúast gegn
'Þjóðverjum. En það er þeim
mikill raunaléttir.
Er Þjóðverjar í friðarboðskapn-
um varpa frá sér allri ábyrgð á
ófriðnum framvegis, hefir það
verið skoðað svo, að í þeim orð-
um liggi óbeinlínis hótanir í þá
átt, að þeir muni grípa til enn
8kæðari úrræða en hingað til. —
Eftir því sem menn vita frekast,
hafa þeir ekki dregið af sér í
viðureigninni hingatð til, nema ef
vera skyldi að mögulegt hafi verið
fyrir þá að nota kafnökkvana
vægðarlausara en verið hefir. —
Er því alment búist við, að þeir
verði notaðir ennþá meira hér á
eftir en nokkru sinni áður.
Fari svo, má búast við því, að
spell þeirra komi mjög niður á
Bandamönnum, og því var það
gott bragð Þjóðverja að flækja
Wilson svo inn í friðarmálin, að
hann ætti örðugt með að snúast
gegn þeim ef í það fer.
Þjóðverjar svara Wilson.
Þ. 26. des. var og svar Þjóð-
verja upp á málaleitun Wilsons
afhent sendiherra Bandamariina í
Berlín. Var það þess efnis, að
hinni keisaralegu stjórn virtist
heillavænlegast, að málsaðilar
kcani saman til ráðagerða ein-
hversstaðar í hlutlausu landi, og
þá yrði fyrst lagðir fram friðar-
skilmálarnir. Þá mætti einnigtaka
til meðferðar hvernig hægt væri
að komast hjá ófriði í framtíð-
inni. Að því vildu Þjóðverjar
vinna með Wilson.
Óánægja nokkur varð í Ameríku
út af því, að Þjóðverjar ekki hefðu
látið að óskum þeirra þar og sagt
friðarskilmála sína.
Boðskapur Norðurlanda.
Þ. 28. des. senda stjórnir Norð-
urlanda samhljóða boðskap til
ófriðarþjóðanna. Skýra þær þar
frá, að það sé að bregðast skyldu
sinni gagnvart þjóðura sínum og
mannkyninu, ef þær hefðu ekki ein-
lægan áhuga á að koma einhverju
þvi í framkvæmd, er gæti stutt
að því að leiða til lykta hörm-
ungar þær og tjón — siðferðis-
legt og efnalegt — sem æ meir
og meir stafði af ófriðnum.
Stjórnirnar 3 láta þá von í
Ijós, að viðleitni Wiisons fái þann
árangur, er sæmi hinura göfuga
hugsunarhætti, er lýsi sér í gerð-
um hans.
Boðskap þessum var heldur vel
tekið hjá Miðveldum, ef' nokkuð
var, en Samherjar tóku því
fremur stirðlega. Er þeim þó
virt það til vorkunnar smáþjóð-
urn Norðurlanda, að þær vilji
koma sér sem bezt, synda milli
skers og báru og koma sér við
engan illa, enda mun það hent-
ast.
Samherjar svara Miðveldum.
A gamlársdag varð andsvar
Samherja kunnugt almenningi
gegn boðskap Þjóðverja frá 12.
des. Kom það fáum á óvart þá,
að þeir þvertóku fyrir að hugsa
nokkuð til friðar fyrst um sinn.
Fyret og fremst neita þeir því
algerlega, aö þeir eigi upptökin
að ófriðnum.
Síðan láta þeir þá skoðun sína
i ljós, að í raun og veru sé það
ekki alvara Þjóðverja að vilja
frið nú, það sé ekki annað en
látalæti til þess að vekja, sundr-
ung og óánægju í liði Samherja.
Ef sezt sé nú að friðarsamning-
um, þá vilja Þjóðverjar dæma
styrk og afla þjóðanna eftir her-
8töðunni, eins og hún er í Evrópu.
Slíkur dómur verði auðvitað Mið-
veldum í vil, þareð þeir hafi
vald á miklum landsvæðum Sam-
herja.
Fullvissa Samherjar einróma,
að enginn friður sé mögulegur, á
meðan eigi sé veítt trygging fyrir
fullri uppbót á öllum réttarbrot-
um, að almennur þjóðaréttur
verði viðurkendur, og amáríkin
fái fult frelsi. Full vissa verði
og að fást fyrir því, að grafið sé
fyrir rætur á öllum þeim mein-
um, sem hafa hingað til getað
leitt til ófriðar.
10 ríkin: Rússland, Frakkland,
England, Japan, Ítalía, Serbía,
Belgía, Montenegro, Portúgal og
Rúmenía sendu Miðveldum þessi
boð. —
Ennþá hafa Samherjar ekki
svarað málaleitun Wilsons, en
heyrzt hefir, að þeir muni í því
svari víkja eitthvað að friðar-
skilmálunum.
Vestur vígslóðin.
Þ. 15. des gera Frakkar meirí
háttar áhlaup norðan við Verdunr
milli Meuse og Woevre, á 10 km.
löngu svæði. Komust þeir í fyrstu
lotunni eina 3 km. áfram og þykir
það gott þar um slóðir.
Var þetta í sama rnund 0g
Joffre lét af herstjórn. í stað
hans kom Nivelle, er unnið hefir
sér góðan orðstír i vörninni við
Verdun.
En svo fór með þetta áhlaup,
eins og hin fyrri þar, að ekkert
varð úr árangri, þegar frá leið.
Þjóðverjar voru fljótlega búnir að
auka svo lið sitt þar, að Frakkar
komust hvergi.
Dagana næstu virtist hinn nýi
herkonungur hafa aðra aðferð en
hinn fyrri. Smáskærur urðu á
allri herlínunni milli fjalls og
fjöru. Fóru menn að spá þvi, að
hann ætlaði sér að fara öðruvísi
að ráði sínu en Joffre.
Venjulega aðferðin á vestur-
vígslóðinni hefir venð sú, að safna
sem mestu liði á einn einasta
stað, og reyna til af alefii, að*
komast þar áfram.
Þannig fóru Þjóðverjar að ráði
sínu við Verdun. En Frakkar
stóðust mátið — þeirra var sig-
urinn. En Joffre fór alveg eins
að ráði sínu við Somme — og
sigiírinn varð Þjóðverja. Hefir
nú verið kyrt ,þar um stund og
hafa Þjóðverjar fullýrt, að nú.
væru þeir búnir að búa svo vel
um sig þar, að viðbúnaður þeirra
hefði aldrei verið betri,
Hvað er þá orðið úr öllu kappi
Englendinga og öllum þeim ó-
grynnum, er þeir hafa borið í
ófriðinn|? — Fdlbyssusmíði sína
hafa þeir þúsundfaldað nokkrum
sinnum. Fyrir hvert tonn skot-
færa, er þeir eyddu í ófriðnum í
sept. 1914, þurftu þeir í júlí 1915
ein 350 tonn og í júlí 1916 11—
12000 tonn.
Þessu hefir Lloyd George komið
á stað.
í Rnmeniu
hefir Miðveldaherinn sífelt vaðið
áfram. Er Mackensen nú búinn
að leggja undir sig alt Dobrudscha*
héraðið, og er ekki annað sýnna,
en hann innan skamms komist
yfir Dóná fyrir ofan mynniskvísl*
arnar. Er hann þá kominn inn
í eitt frjósamasta hérað Rússlanas.
Hafa Samherjar orð á því þessa
daga, að inikill sé viðbúnaður
Rússa gegn Mackensen þarna í
Bessarabíu; svo heitir héraðið
norðan við Dóná. Sé Miðvelda-
hernum ekki meira viðnám veitt
þar en í Dobrudscha, geti vel
farið svo, að einn góðan veður-
dag sé Mackensen kominn til
Odessa, kornborgarinnar miklu
norðanvert við Svartahafið.
Vestan við Dóná er miðvelda-
herinn kominn enn lengra norð-
ur, alla leið á móts við bæinn
Foesani. Eigi er það óhugsandi,
að tílgangur Miðveldismanna með
þessari öflugu árás á Rúmeníu sé
enn víðtækari en að leggja haua