Ísafold - 28.04.1917, Blaðsíða 3

ISAFOLD
3
r
3IG
DBj
L. JL. miiller
Heiíkjavík.
Alfatnaðir handa körlum, svaríir, bláir og mteJ.
Fermingarföt, stórt úrva!.
Stormjakkar — Stormbuxur — Stormfatatau,
bezta tegund sem nokkuru sinni hefir komið
til landsins.
Regnkápur, hinar alþektu ullar-waterproofs,
Verkmannaföt, Nærföt, Peysur,
\ Hattar, Hanzkar, Háistau.
L. 7i. maiíer. TJusfursfræíi 7,
| (beict á móti ísafold).
—2 i
3G
Gardínuefni
hvit og gul (crérne), einnig sérstakir öardinakappar
i stðrn úrvali í
Brauns Verzlun.
leika, og líf mitt alt til hugsana, oröa
og verka helgast við það. Blessa þú
kirkju lands vors. Gef aö þar megi
upprenna sumartíð með sumargróðri.
Blessa þú alla hennar starfsmenn með
heilögum anda þínum, anda trúmensku
og skyldurœkni í verki köllunar sinnar,
og blessaðu söfnuðina víðs vegar um
land, iáttu lifna yfir þeim trúarlega
og audlega og hjá þeim þróast lifandi
áhuga á sórhverju guðsríkis málefni.
B'essaðu og varðveittu þjóð vora á
þessum hættufullu tímum; haltu vernd-
arhendi þinni yfir öllum hennar börn-
um; gef oss öllum að treysta því, að
þú sórt áfram íslands trúi verndarinn,
eins og þú varst það á iiðnum tímum,
aidrei nær til hjálpar, en þá er mest
svarf að. Blessaðu, faðir, landstjórn
vora og gef henni anda vísdóms, ráð-
speki og kraftar til þess að ráða fram
úr öllum hinum miklu vandamálum,
sem nú krefjast heppilegrar úrlausnar.
Blessaðu konung vorn, Kristján X,
drotning hans og sonu og alla ætt-
menn hans, blessaðu einnig samþegna
vora með vernd þinni og varðveizlu.
Líttu í náð til allra þeirra miljóna, er
nú eiga um sárt að binda, lattu þess-
um blóðsúthellingum linna, lóttu nf
heiminum þessu voðalega ófriðarfargi
og láttu friðartíma upprenna yfir lönd-
in og þjóðirnar. Já, vertu oss ölluin
líknsamur guð og náðugur faðir í Jesú
Kristi, vorum góða hirði og lijálpara.
Amen.
André Courmont
ræðismaður Frakka í Reykjavík.
Eins og getið var um í síðustu
ísafold, kom André Courmont, hinn
nýi tæðismaður Frakka, hingað 20.
þ. œ. með brezku hjálpar-beitiskipi.
Er það ekki ofmælt, að koma hans
var alment fagnaðarefni. Þau tvö
ár, sem Courmont dvaldi hér og
starfaði við Háskólann, vann hann
sér hylli og virðingu allra, er kynt-
ust honum. Vakti það aðdáun, hve
fljótt og vel hann nam tungu voia
og hve næmt skyn hann bar á a’t
islerzkt, bókmentir vorar, þjóðlíf og
náttúru landsins. Hanu talaði ís-
lenzku svo vel, að islenzkir menn,
ér hann hitti á ferðum sínum um
snillingar, og sólin lýsir eins fyrir
því, þótt sjá megi bletti í henni.
Svo er um tunguna. Hún deyr
ekki fyrir það, þótt allir tali hana
ekki né riti jafnvel. Einn orðar þetta
vel, annar hift. Þannig eykst gullið
i sjóði málsins. Og tungan fegrast
að sama skapi sem því sem bezt er
í eigu hennar er haldið á loft, til
fyrirmyndar og eftirbreytni, en hún
græðir lítið á þeim sem
»hirða spörðin, eg held öll,
en eftir skilja beriu«, —
Vilji nú S. S. vita hvernig eg fer
að »íóðra« það fyrir samvizku minni
að taka »Dúnu Kvaran* í Skírni,
þá er fyrst það að segja, að eg tel
söguna engan veginn jafngallaða og
honum virðist hún, og hins vegar
íel eg Guðmund Kamban fullveðja
rithöfund, sem sjálfur beri ábyrgð á
því er hann birtir. Eg lít svo á, ?.ð
maður sem hefir samið tvö leikrit
sem gefin eru út af einu merkasta
forlagi á Norðurlöndum og leikin
við góðan orðstír á nokkrum helztu
leikhúsum bræðraþjóða vorra, ætti
að eiga sér víst rúm fyrir eina smá-
sögu í tímariti Bókmentafélagsins. Á
ekki þjóðin heimtingu á því að fá
að sjá það, ef þeir sem reynst hafa
efnilegir menn í einni grein skáld-
skapar vilja bjóða henni eitthvað á
öðrum sviðum? Mundi hún ekki
vera forvitin, að sjá hvetnig þeim
landið, áttu oft bágt með að trúa
því, að hann væri útlendingur; og
hvemig hann ritaði málið, sýna tvær
greinar, sem bir.zt hafa eftir hann á
íslenzku: »Guðrún Ósvífursdóttir og
W. Morris« (Skírnir 1913) og »Um
Rangárvelli og Fljótshlíð* (Skinfaxi
1913). Bæði efni og búuingur þeirra
greina er svo, að vér mættum þykj-
ast góðir af að eiga marga rithöf-
unda, er gætu lýst bókmentum vor-
um og náttúru landsins svo frum-
lega og í jafn mergjuðum og per-
sónulegum stil. Það var því engin
furða, að oss íslendingum var mikil
eftirsjá að Courmont, er hann hvarf
aftur til ættjarðar sinnar, og að
hinir mörgu vinir hans hér hugsuðu
með kvíða til hans á vígvöllunum,
þar sem hann barðist fyrir þjóð sina,
ur.z hann særð<st í viðureigninni
miklu i Champagne, 27. sept 1915.
Þá var hann orðinn liðsforingi.
Og nú er hann franskur ræðis-
maður í Reykjavík.
Fyrirrennari hans, Aifred Blanche,
gat sér hér hiun bezta orðstír, og
sakna hans margir. Því meira fagn-
aðarefni má oss vera það, að fá nú
í sæti hans þann mantiinn, er öllum
samlöndum sínum betur þekkir þjóð
vora, land og tungu og reyndur er
að góðum dreng. Það er mjög mik-
ilsvert fyrir oss, að þeir ræði;menn,
sem erlendar þjóðir senda hingað,
séu góðviljaðir menn og gagnkunn-
ugir landi og þjóð. Hver þeirra er
sem augu, eyru og hönd sinnar
þjóðar vor á meðal, og efdr starfi
þeirra fer að miklu leyti samvinna
vor við aðrar þjóðir. Öllum öðrum
fremur geta þeir unnið að því, að
auka þekkingu þjóðanna hvorrar á
annari og vekja þá samúð og traust,
sem er bezti grundvöllur frjórrar
samvinnu.
Kunnum vér þvi hinni frönsku
stjórn miklar þakkir fyrir, að hún
hefir sent oss þann manninn, er vér
mundum sjálfir hafa kosið, ef vér
hefðum mátt velja.
Þjóðjarðasölu hætt.
Heyrst hefir að landstjórnin
hafi ákveðið að selja engar þjóð-
tekst þar? Á eftir getur hún svo
þakkað það eins og henm þykir
vert. Þar á höfundurinn áhættuna.
Af því sem eg hefi ritað um ljóð
Sigurðar Sigurðssonar, má hann og
aðrir vita, að eg tel hann skáld gott
og vandan að virðingu sinni um
meðferð málsins í ljóðasmíð. Mér
þykir þvi leitt, að honum virðist
láta illa að dæma um rit annara
manna, þvi að þar kennir hroka
nokkurs og iöngunar til að gera
minna úr þeim en hanu er fær um.
Kemur það berlega fram í dómi
hans um Dúnu Kvaran. Hann reyn-
ir vísvitandi að afbaka efni sögunn-
ar, og gefa þvi skoplegan blæ, og
hann leitast við að gera að málleys-
um ýmislegt sem er góð islenzka
og að smekkleysum sumt sem eg
tel vel sagt. Um söguefnið skal eg
ekki að þessu sinni þrátta, en það
fiygg eg, að mynd Dúuu Kvaran
muni verða fullskýr í huga hvers
aðgætins lesanda.. Hvort mönnum
fellur hún alment vel i geð, er
aunað mál. En hingað tii hefir það
ekki verið heimtað af söguskáldum,
að allar persónur sem þeir leiða
fram væru hvers manns hugljúfar
eða lifandi eftirmyndir lesendanna
sjáifra, vandamanna þeirra og kunn-
ingja.'SÍ’að er hálf-barnalegt að vilja
aldrei heyra um annað fólk en mað-
ur hefir sjálfur kynst á lífsleiðinni,
jarðir eða kirkjujarðir til næsta
þings. Er gleðilegt að heyra að
eitthvert lát verði nú á þeirri
»miklu útsölu«. Oskandi að land-
stjórnin fylgi málinu eftir og
komi því fram á næsta alþingi
sem felt var á þinginu 1915, að
hætta við þá stefnu að gera lands-
búið öreiga að löndum.
+
Dr. Harald Krabbe
prófessor,
lést i Khöfn 25. þ. mán. Verður
ut' nánar minst síðar.
Hr. Helgi Hjörvar kennari, er dval-
ið hefir um hríð i Svíþjóð til þess að
kynna sór kenslumál og annað er að
starfi hans lýtur, er nýkominn heim.
Hefir hann flutt nokkra fyrirlestra um
Island í sænskum bæjum og verið
hvarvetna vel tekið. Höfum vór átt
kost á að sjá úrklippur úr blöðum um
fyrirlestrana og er andinn í þeim eiuk
ar hlýlegur í garð íslands og íslend-
inga.
BotnvörpuDgarnir hafa aflað ágæt-
lega undanfarið, en búist er við að
margir verði innan skams að hætta
veiðum vegna feola- og saltleysis.
Gasstöðinni verður lokað frá kl. 9
á kvöldin til kl. 5 á morgnana fyrst
um BÍnn vegna kolaleysis.
Jón ísleifsson verkfræðingur er ráð-
inn l þjónustu Hafnarfjarðarkaupstaðar
frá 1. júní. Hefir hann sagt upp stöðu
slnni frá sama tíma, en hann er nú
2. aðstoðarlandsverkfræðingur.
Are, flutningaskip Elíasar Stefáns-
sonar útgórðarmanns, kvað hafa komið
til Englands á fimtudag.
og ekki síöur hitt, að þykjast vita
fyrir fram hvernig allar konur ver-
aldar mundu haga sér i hvert skiftið.
Málið á sögunni ber þess að visu
nokkur merki, að hún er ekki frum-
samin á íslenzku, enda mun höf-
undur hafa ritað hana fyrst á ensku.
En margt af því sem S. S. vill gera
að »golfrönsku« og »vitleysu« er
lauktétt íslenzka. Eg skal að eins
nefna nokkur dæmi: »Dándi« er
jafnrétt myudað af að »dá« eins og
»fjándi« af að »fjá«. »Tjáning« af
að »tjá« er jafngott og »þjáning« af
að »þjá«. »Misfeginn« er ágætt orð,
»mis«- jafngildir »ó«-í ýmsum sam-
setoingum, sbr. mis sáttur==ó-sáttur.
»Reiðkona« er eins léttmæt sam-
stæða við »reiðmaður og »seiðkona«
við »seiðmaður«. Lýsingaroiðið
»megn« hefir aldrei þýtt annað en
sterkur og er haft jöfnum höndum
um gott bragð og vont, þægilegan
ilm og óþægilegan, þar sem eg
þekki til. Sé það satt, sem S. S.
segir, að 99 af hverjum 100 áheyr-
endum í sveit mundu hugsa um
foraráburð á túni, er þeir heyrðu
nefnda »vorsins megnu moigun-
angan«, þá sannar það að eins, að
nef þeirra séu illu vön og að þarft
væri að benda á það, að fleira er
megnt en ólylitin.
»Skugga af misþóknun virtist
bregða yfir augu hins unga manns*
finst mér vel sagt, og að líkja vatn-
inu í fossinum við »glæfralegar stæl-
ingar á silfri ogperlum« mætti S. S.
þykjast góður af, ef houum hefði
dottið það sjálfum í hug.
I einni klausu sem S. S. hefir
íþróttafélag Reykjavíkur efudi til
kvöldskemtunar í fyrrakvöldi með fjöl-
breyttri og skemtilegri skemtiskrá, en
varð að hætta við vegna gasleysis.
Stiklur heitir sögubók, eftir Sig.
Heiðdal, sem nýkomin er á bókamark-
aðinn á kostnað Bókverzlunar Arsæis
Arnasonar. Snotur og eiguleg bók.
Verður nánar minst síðar.
íslands Falk var á Seyðisfirði í
fyrradag. Mun væntanlegur hingað í
dag eða á morgun.
prentað upp eru tvær villur; önn-
ur er prentvilla, sem eg má hafa
skömm fyrir: »hreinar« fyrir »hreina«,
um fætur heststns, hin villan stafar
frá S. S. sjálfum: »hófhvarfinu«
fyrir »hófskegginu«, sem stendur í
sögunni. Athugasemdir um »skil-
semi« íækjanna sýnif góðan vilja, en
guð hjálpi þeim skáldum sem fá
svona »góðfúsa lesara«. Hvað segir
t. d. S. S. um »skilsemina« hjá lind-
inni sem Matthias kveður um:
»Eins og því Ijósi
aftur skilar
lindiu logskær
er léði sól —« o. s. frv.
Eg skal ekki eltast við fleira, þvi
að fátt er leiðiulegra en að þrefa um
einstök orð og leiðrétta útúrsnún-
inga. En ef til vill hefir S. S. gam-
an af að sjá hvað álíka góðfús les-
ari og hann er sjálfur mundi segj
um málið sem hinn leyfir sér að
rita,
Honum mundi þykja óþarfi að
sletta orðinu »prófanation«, af því
að 99 af hverjum 100 lesendum í
sveit mundu ekki skilja það; »þegar
lán og ólán hefðu fjallað um hans
unggæðislegu sál — en það var hún
í mesta máta«, mundi honum þykja
tilgerðarlega mælt og stirðbusalega;
hann mundi amast við »máske« og
þykjast aldrei hafa séð höfund »á
nýjum Pegasusfola*; »en hvað furðu-
legra er« mundi hann telja ættað úr
Klaustuipóstinum sáluga. Svo mundi
hann lesa sjálfan hæstaréttardóminn
yfir ungu rithöfundunum:
»Nú er svo komið, að flestir hinna
yngri rithöfunda, sem skrifa þessar
Erl. simfregnir
frá fréttaritara ísafoldar og Morgunbl
Khöfn 27. april.
Framsókn Breta heldur
áfram milli Croiselles ogf
Gavrelle.
Mikil lottorusta hefir
verið háð og hafa loftför
ráðið á þýzka kaf báta við
eftirþiáðu sögur og leikrit, eru svo
illa að sér í sinu eigin móðurmáli,
að þeir eru sumpart rltt rúmlega,
sumpart ekki sendibréfsfærir á is-
lenzka tungu.
Guðm. Friðjónsson og E. Kvaran
eiga hér óskilið mál«. —
Já, si kann að orða það: súmpart
rétt rúmlega, sumpait* — og Guðm,
Friðjónsson og E. Kvaran ekki und-
anskildir, því að »eiga hér óskilið
mál« getur ekki þýtt annað en að
það, sem áður var sagt, á við þá
líka. En á því sem á eftir fer sést,
að höf. hefir einmitt ætlað að uud-
anskilja G. F. og E. K. Þetta er
engin prentvilla, því að það er svona
í handritinu. Höf. vitðist því ekki
vita hvað það er að »eiga óskilið
mál«, og má það heita »úr hófi keyr^
andi« vanþekking. Sá sem tekur
helztu rithöfunda þjóðar vorrar á
kné sér, ávitar þá eins og óknytta-
stráka fyrir orðbragð þeirra og vísar
þeim út i skúmaskot, hann ætti
sjálfur að skilja algengustu orðtök
málsins. Minna má það ekki vera.
»Daginn eftir var Rask minua
mælskur«. Það var vegna »Dúnu
Kvaran«. En þegar hann las rit-
fregn Sigurðar Sigurðssonar frá Arn-
arholti um söguna, þá varð hann
*minnat glaður.
Á annan í páskum.
Guðm. Finnbogason